Why didn’t this 2,000 year old body decompose? - Carolyn Marshall

1,778,559 views ・ 2021-02-04

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Rysia Wand
00:06
In 1984, two field workers discovered a body in a bog outside Cheshire, England.
0
6663
6416
W 1984 roku dwóch robotników odkryło ciało w Cheshire w Anglii.
00:13
Officials named the body the Lindow Man
1
13079
2584
Oficjalnie nazwano go człowiekiem z Lindow i stwierdzono,
00:15
and determined that he’d suffered serious injuries,
2
15663
3000
że doznał wielu obrażeń ciała,
00:18
including blunt trauma and strangulation.
3
18663
3375
w tym uderzenia z ogromną siłą oraz duszenia.
00:22
But the most shocking thing about this gruesome story
4
22038
2958
Najbardziej szokujące w tej makabrycznej historii jest to,
00:24
was that they were able to determine these details from a body over 2,000 years old.
5
24996
6417
że odkryto te detale na ciele liczącym ponad dwa tysiące lat.
00:31
Typically, decomposition would make such injuries hard to detect
6
31413
3208
Zazwyczaj rozkład prawie uniemożliwia odkrycie takich urazów
00:34
on a body buried just weeks earlier.
7
34621
2500
na ciele pochowanym zaledwie kilka tygodni wcześniej.
00:37
So why was this corpse so perfectly preserved?
8
37121
3125
Dlaczego więc to ciało tak dobrze się zachowało?
00:40
And why don't all bodies stay in this condition?
9
40246
2750
Dlaczego tak się nie dzieje ze wszystkimi ciałami?
00:43
The answers to these questions live six feet underground.
10
43746
3791
Odpowiedzi na te pytania leżą dwa metry pod ziemią.
00:47
It may not appear very lively down here,
11
47537
1917
Choć nie wygląda na tętniącą życiem,
00:49
but a single teaspoon of soil contains more organisms
12
49454
3375
łyżka gleby zawiera więcej organizmów
00:52
than there are human beings on the planet.
13
52829
2917
niż jest ludzi na planecie.
00:55
From bacteria and algae to fungi and protozoa,
14
55746
3791
Od bakterii i alg po grzyby i pierwotniaki,
00:59
soils are home to one quarter of Earth’s biodiversity.
15
59537
3459
gleba jest domem dla jednej czwartej bioróżnorodności Ziemi.
01:02
And perhaps the soil’s most important inhabitants are microbes,
16
62996
4250
Być może najważniejszymi mieszkańcami gleby są mikroby,
01:07
organisms no larger than several hundred nanometers
17
67246
3542
czyli organizmy nie większe niż kilkaset nanometrów,
01:10
that decompose all the planet’s dead and dying organic material.
18
70788
4916
które rozkładają wszelką martwą i umierającą organiczną materię planety.
01:15
Imagine we drop an apple in the forest.
19
75704
2709
Wyobraź sobie, że upuszczamy jabłko w lesie.
01:18
As soon as it contacts the soil,
20
78413
1916
Gdy tylko dotknie ziemi,
01:20
worms and other invertebrates begin breaking it down into smaller parts;
21
80329
4417
robaki i inne bezkręgowce rozbijają je na mniejsze części,
01:24
absorbing nutrients from what they consume and excreting the rest.
22
84746
4167
wchłaniając składniki odżywcze i wydalając resztę.
01:28
This first stage of decomposition sets the scene for microbes.
23
88913
4166
W pierwszej fazie rozkładu biorą udział mikroby.
01:33
The specific microbes present depend on the environment.
24
93079
3292
Poszczególne mikroby żyją w różnych środowiskach.
01:36
For example, in grasslands and farm fields there tend to be more bacteria,
25
96371
4125
Przykładowo na łąkach i polach uprawnych występuje więcej bakterii,
01:40
which excel at breaking down grass and leaves.
26
100496
3083
które świetnie rozkładają trawę i liście.
01:43
But in this temperate forest there are more fungi,
27
103579
3042
Ale w naszym lesie klimatu umiarkowanego występuje więcej grzybów,
01:46
capable of breaking down complex woody materials.
28
106621
3583
rozkładających bardziej złożone formy drzewne.
01:50
Looking to harvest more food from the apple’s remains,
29
110204
2834
Próbując pobrać więcej składników z resztek jabłka,
01:53
these microbes release enzymes
30
113038
1708
mikroby wydzielają enzymy
01:54
that trigger a chemical reaction called oxidation.
31
114746
3792
wywołujące chemiczną reakcję zwaną utlenianiem.
01:58
This breaks down the molecules of organic matter, releasing energy,
32
118538
3666
Polega ona na rozpadzie molekuł materii organicznej, wydzielaniu energii,
02:02
carbon, and other nutrients in a process called mineralization.
33
122204
4459
węgla i innych substancji w procesie zwanym mineralizacją.
02:06
Then microbes consume the carbon and some nutrients,
34
126663
3291
Dalej mikroby żywią się węglem i innymi składnikami odżywczymi,
02:09
while excess molecules of nitrogen, sulfur, calcium, and more
35
129954
3500
a nadmiar molekuł azotu, siarki, wapnia i innych
02:13
are left behind in the soil.
36
133454
1875
zostaje w glebie.
02:15
As insects and worms eat more of the apple,
37
135329
2417
Insekty i robaki w miarę zjadania jabłka
02:17
they expose more surface area for these microbial enzymes
38
137746
3458
stwarzają więcej powierzchni dla enzymów mikrobiologicznych
02:21
to oxidize and mineralize.
39
141204
2292
które mogą je utleniać i mineralizować.
02:23
Even the excretions they leave behind are mined by microbes.
40
143496
4000
Nawet ich odchody trafiają do mikrobów.
02:27
This continues until the apple is reduced to nothing—
41
147496
3125
To trwa do czasu, gdy z jabłka nie zostanie nic.
02:30
a process that would take one to two months in a temperate forest.
42
150621
3750
Proces trwa miesiąc lub dwa w lesie klimatu umiarkowanego.
02:34
Environments that are hot and wet support more microbes
43
154371
3083
W gorących i wilgotnych środowiskach jest więcej drobnoustrojów
02:37
than places that are cold and dry,
44
157454
2542
niż w zimnych i suchych,
02:39
allowing them to decompose things more quickly.
45
159996
2583
co pozwala im szybciej rozkładać tkanki.
02:42
And less complex organic materials break down faster.
46
162579
3792
Mniej złożone materiały organiczne rozkładają się szybciej.
02:46
But given enough time,
47
166371
1625
Ale po odpowiednim czasie
02:47
all organic matter is reduced to microscopic mineral nutrients.
48
167996
4958
cała materia organiczna redukuje się do mikroskopijnych składników mineralnych.
02:52
The atomic bonds between these molecules are too strong to break down any further.
49
172954
5000
Wiązania atomowe między molekułami są zbyt silne na dalszy rozpad,
02:57
So instead, these nutrients feed plant life,
50
177954
3250
więc zamiast tego odżywiają rośliny,
03:01
which grow more food that will eventually decompose.
51
181204
3417
które produkują więcej jedzenia, które w końcu ulega rozkładowi.
03:04
This constant cycle of creating and decomposing supports all life on Earth.
52
184621
5625
Ten ciągły cykl życia i rozkładu wspiera całe życie na Ziemi.
03:11
But there are a few environments too hostile for these multi-talented microbes—
53
191288
4958
Istnieje jednak kilka środowisk zbyt wrogich dla wszechstronnych mikrobów,
03:16
including the peat bogs outside Cheshire, England.
54
196246
3958
w tym torfowiska w pobliżu Cheshire w Anglii.
03:20
Peat bogs are mostly made of highly acidic Sphagnum mosses.
55
200204
4500
Torfowiska składają się głównie z silnie kwaśnych mchów torfowców.
03:24
These plants acidify the soil while also releasing a compound
56
204704
3625
Rośliny te zakwaszają glebę, uwalniając związek wiążący azot,
03:28
that binds to nitrogen, depriving the area of nutrients.
57
208329
4125
pozbawiając dany obszar składników odżywczych.
03:32
Alongside cold northern European temperatures,
58
212454
2959
Oprócz niskich temperatur w północnej Europie
03:35
these conditions make it impossible for most microbes to function.
59
215413
4125
warunki te uniemożliwiają funkcjonowanie większości drobnoustrojów.
03:39
With nothing to break them down,
60
219538
1666
Pozbawione rozkładu martwe mchy piętrzą się,
03:41
the dead mosses pile up, preventing oxygen from entering the bog.
61
221204
4292
uniemożliwiając dopływ tlenu do torfowiska.
03:45
The result is a naturally sealed system.
62
225496
3417
W rezultacie mamy naturalnie hermetyczny system.
03:48
Whatever organic matter enters a peat bog just sits there— like the Lindow Man.
63
228913
6333
Gdy materia organiczna wpadnie do torfowiska,
po prostu tam zostaje, jak człowiek z Lindow.
03:55
The acid of the bog was strong enough
64
235246
1917
Kwas torfowiska był wystarczająco silny,
03:57
to dissolve relatively simple material like bone,
65
237163
3250
aby rozpuścić proste materiały, takie jak kości,
04:00
and it turned more complex tissue like skin and organs pitch black.
66
240413
4041
a bardziej złożone tkanki, skóra i organy stały się czarne jak smoła.
04:04
But his corpse is otherwise so well-preserved,
67
244996
2917
Ale poza tym jego ciało zachowało się tak dobrze, że wiemy,
04:07
that we can determine he was healthy, mid-20s,
68
247913
2833
że był zdrowym dwudziestolatkiem potencjalnie bogatym,
04:10
and potentially wealthy as his body shows few signs of hard labor.
69
250746
4000
bo jego ciało wykazuje niewiele oznak ciężkiej pracy.
04:14
We even know the Lindow Man’s last meal—
70
254746
2833
Wiemy nawet, co było ostatnim posiłkiem człowieka z Lindow,
04:17
a still undigested piece of charred bread.
71
257579
3917
wciąż niestrawiony kawałek zwęglonego chleba.
04:21
Scholars are less certain about the circumstances of his death.
72
261496
3750
Uczeni mają mniej pewności co do jego śmierci.
04:25
While cold-blooded murder is a possibility,
73
265246
2667
Zabójstwo z zimną krwią jest tu możliwe,
04:27
the extremity of his injuries suggest a ritual sacrifice.
74
267913
4333
ale skrajność ran sugeruje rytualną ofiarę.
04:32
Even 2,000 years ago,
75
272246
1625
Są więc dowody na to, że nawet dwa tysiące lat temu
04:33
there’s evidence the bog was known for its almost supernatural qualities;
76
273871
5083
znano te niemal nadnaturalne właściwości torfowisk,
04:38
a place where the soil beneath your feet wasn’t quite dead or alive.
77
278954
5042
których ziemia nie jest całkiem martwa ani żywa.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7