How big is a mole? (Not the animal, the other one.) - Daniel Dulek

Hoe groot is een mol? (Niet het beest, die andere) - Daniel Dulek

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Christel Foncke

Oké, vandaag gaan we het hebben over de mol.

OK, today we're going to talk about the mole.

Now, I know what you're thinking: "I know what a mole is,

Ik zie je al denken: "Ik weet wat een mol is,

een klein harig beestje dat gaten maakt en tuinen verwoest."

it's a small furry creature that digs holes in the ground and destroys gardens."

And some of you might be thinking that it's a growth on your aunt's face with hairs sticking out of it.

In het Engels noemen ze een moedervlekje ook wel een 'mole'.

Well, in this case, a mole is a concept that we use in chemistry to count molecules,

Maar hier is een mol een begrip waarmee we in de chemie moleculen tellen,

atoms, just about anything extremely small.

of atomen, of eender welke zeer kleine dingen.

Have you ever wondered how many atoms there are in the universe?

Heb je je ooit afgevraagd hoeveel atomen er zijn in het heelal?

Or in your body? Or even in a grain of sand?

Of in je lichaam? Of in een zandkorrel?

Wetenschappers wilden dat weten,

Scientists have wanted to answer that question,

maar hoe tel je iets dat zo klein is als een atoom?

but how do you count something as small as an atom?

Well, in 1811, someone had an idea that if you had equal volumes

In 1811 kwam iemand met het idee dat als je gelijke volumes gassen had

of gases, at the same temperature and pressure,

bij dezelfde temperatuur en druk,

daar een gelijk aantal moleculen zouden in zitten.

they would contain an equal number of particles.

His name was Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro.

Hij heette Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro.

Ik vraag me af hoelang hij erover deed om zijn handtekening te zetten.

I wonder how long it took him to sign autographs.

Spijtig voor Avogadro voelden de meeste wetenschappers

Unfortunately for Avogadro, most scientists didn't accept the idea of the atom,

niets voor zijn idee

and there was no way to prove he was right.

en kon hij zijn gelijk niet bewijzen.

There was no clear difference between atoms and molecules.

Er was geen duidelijk onderscheid tussen atomen en moleculen.

Most scientists looked at Avogadro's work as purely hypothetical,

De meeste wetenschappers vonden zijn idee zuiver hypothetisch

and didn't give it much thought.

en besteedden er niet veel aandacht aan.

But it turned out he was right! By late 1860,

Maar het bleek dat hij gelijk had! Tegen eind 1860

Avogadro was proven correct, and his work helped lay the foundation

werd zijn gelijk bewezen en zijn idee

droeg bij tot de basis van de atoomtheorie.

for the atomic theory. Unfortunately, Avogadro died in 1856.

Ongelukkig genoeg stierf hij al in 1856.

Now the thing is that the amount of particles in even small samples

Het aantal deeltjes in zelfs de kleinste staaltjes is enorm.

is tremendous. For example,

Bijvoorbeeld bevat een ballon van 22,4 liter

If you have a balloon of any gas at zero degrees Celcius,

van eender welk gas bij 0 °C

and at a pressure of one atmosphere, then you have precisely

en een druk van één atmosfeer

602 triljard deeltjes.

six hundred and two sextillion gas particles.

That is, you have six with 23 zeros after it particles of gas in the container.

Dat is zowat een zes met 23 nullen erachter.

Or in scientific notation, 6.02 times 10 to the 23rd particles.

In wetenschappelijke notatie: 6,02 maal 10 tot de 23ste deeltjes.

Dit voorbeeld is wat misleidend

This example is a little misleading,

omdat gassen veel plaats innemen

because gases take up a lot of space due to the high kinetic energy

door de hoge kinetische energie van de gasdeeltjes.

of the gas particles, and it leaves you thinking atoms are bigger than they really are.

Daardoor zou je kunnen denken

dat gasmoleculen veel dikker zijn dan ze zijn.

Instead, think of water molecules.

Neem nu watermoleculen.

If you pour 18.01 grams of water into a glass,

Giet 18,01 gram water in een glas.

which is 18.01 milliliters, which is like three and a half teaspoons of water,

Dat is ook 18,01 milliliter, zowat 3,5 theelepeltjes.

you'll have 602 sextillion molecules of water.

Daar zitten 602 triljard moleculen water in.

Since Lorenzo Romano - uh, never mind - Avogadro was the first one to come up with this idea,

Omdat Lorenzo Romano - ach, laat maar -

Avogadro op dat idee kwam,

scientists named the number 6.02 times 10 to the 23rd after him.

hebben wetenschappers dat getal naar hem genoemd.

It is simply known as Avogadros's number.

We kennen het als het getal van Avogadro.

Now, back to the mole. Not that mole.

Nu terug naar de mol. Niet die mol.

This mole. Yep, this number has a second name.

Deze mol. Ja, dat getal heeft nog een naam.

The mole. Chemists use the term mole

De mol. Chemici gebruiken de term mol

to refer to the quantities that are at the magnitude of 602 sextillion.

om hoeveelheden van 602 triljard aan te duiden.

This is known as a molar quantity.

Dat is de molaire hoeveelheid.

Atomen en moleculen zijn zo klein dat chemici

Atoms and molecules are so small, that chemists have bundled them into groups called moles.

ze per groep behandelen. Zo'n groep noemen we een mol.

Moles are hard for students to understand because they have a hard time

Een mol is voor leerlingen moeilijk te begrijpen

picturing the size of a mole,

omdat ze zich moeilijk de grootte ervan kunnen voorstellen.

or of 602 sextillion.

Ook 602 triljard is onvoorstelbaar.

It's just too big to wrap our brains around.

Het gaat ons verstand te boven.

Remember our 18.01 milliliters of water?

Die 18,01 ml water was 1 mol water.

Well, that's a mole of water.

Hoeveel is dat nu?

But how much is that?

Exactly what does 602 sextillion look like?

Hoe ziet 602 triljard er uit?

Maybe this'll help.

Misschien kan dit helpen.

Exchange the water particles for donuts.

Vervang de watermoleculen door donuts.

If you had a mole of donuts, they would cover the entire earth

Eén mol donuts zouden verspreid over de hele Aarde

to a depth of eight kilometers,

een laag van 8 km diep vormen.

which is about five miles.

Daar heb je veel koffie bij nodig.

You really need a lot of coffee for that.

If you had a mole of basketballs, you could create a new planet

Eén mol basketballen zouden samen

het hele volume van de Aarde kunnen opvullen.

the size of the earth.

If you received a mole of pennies on the day you were born and spent a million dollars

Als je op de dag van je geboorte 1 mol centen kreeg en per seconde

a second until the day you died at the age of 100, you would still have more than 99.99%

één miljoen euro uitgaf tot op de dag dat je op 100-jarige ouderdom stierf

dan had je nog 99,99 % van je geld op de bank staan.

of your money in the bank.

OK. Now we sort of have an idea how large the mole is.

Zo, nu hebben we een idee over hoe groot een mol wel is.

So how do we use it?

Hoe passen we dat nu toe?

Het kan je verwonderen dat chemici het net zo gebruiken

You might be surprised to know that chemists use it the same way

you use pounds to buy grapes, deli meat, or eggs.

als jij doet met grammen als je druiven, vlees of eieren koopt.

When you go to the grocery store, you don't go to the deli counter

Als je naar de winkel gaat, vraag je ook niet naar

and ask for 43 slices of salami, you buy your salami by the pound.

43 plakjes salami, je koopt je salami aan zoveel gram.

When you buy your eggs, you buy a dozen eggs.

Met eieren koop je een dozijn.

When we hear the word dozen, we probably think of the number 12.

Bij een dozijn denken we aan 12.

We also know that a pair is two,

We weten dat een paar twee is,

a baker's dozen is 13,

een bakkersdozijn 13,

a gross is 144, and a ream of paper is - anybody?

een gros 144, en een riem papier... Wie?

A ream is 500.

Een riem is 500.

Well, a mole is really the same thing.

Wel, een mol is ook zoiets.

For a chemist, a mole conjures up the number 6.02 times 10 to the 23rd,

Voor een chemicus is één mol gelijk aan 6,02 maal 10 tot de 23ste.

not a fuzzy little animal. The only difference is

En niet een donzig beestje. Het enige verschil is

that the other quantities are more familiar to us.

dat die andere hoeveelheden ons vertrouwder zijn.

So there you have it - the story of the mole,

Daar heb je het: het verhaal van de mol,

Avogadro, basketballs, and how to buy salami at the grocery store.

Avogadro, basketballen en hoe je salami koopt in de winkel.