How big is a mole? (Not the animal, the other one.) - Daniel Dulek

Một mol to chừng nào? (Không phải con chuột chũi, mol hóa học cơ) - Daniel Dulek

Translator: Linh Khánh Phan Reviewer: Nhu PHAM

OK, hôm nay chúng ta sẽ bàn về "mol".

OK, today we're going to talk about the mole.

Tôi biết các bạn đang nghĩ: "Tôi biết mol là cái gì,

Now, I know what you're thinking: "I know what a mole is,

đó là một sinh vật nhỏ có lông, hay đào lỗ trên mặt đất và phá hủy các khu vườn."

it's a small furry creature that digs holes in the ground and destroys gardens."

Và một số bạn có thể nghĩ rằng đó là một sự nốt ruồi trên khuôn mặt của dì bạn với cọng lông nhỏ nhô ra

And some of you might be thinking that it's a growth on your aunt's face with hairs sticking out of it.

Vâng, nhưng trong trường hợp này, một mol là một khái niệm mà chúng ta sử dụng trong hóa học để đếm các phân tử,

Well, in this case, a mole is a concept that we use in chemistry to count molecules,

nguyên tử, hay là về bất cứ thứ gì rất rất nhỏ.

atoms, just about anything extremely small.

Bạn đã bao giờ tự hỏi có tất cả bao nhiêu nguyên tử trong vũ trụ chưa?

Have you ever wondered how many atoms there are in the universe?

Hoặc trong cơ thể của bạn? Hoặc ngay cả trong một hạt cát?

Or in your body? Or even in a grain of sand?

Các nhà khoa học muốn trả lời câu hỏi đó,

Scientists have wanted to answer that question,

nhưng làm thế nào làm bạn có thể đếm một cái gì đó nhỏ như nguyên tử?

but how do you count something as small as an atom?

Vâng, năm 1811, đã có một ý tưởng rằng nếu bạn có những lượng khí bằng nhau,

Well, in 1811, someone had an idea that if you had equal volumes

ở cùng nhiệt độ và áp suất,

of gases, at the same temperature and pressure,

chúng sẽ chứa một số lượng nguyên tử bằng nhau.

they would contain an equal number of particles.

Tên người đó là Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro.

His name was Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro.

Không biết ông ấy đã mất bao lâu để kí một tấm thiếp.

I wonder how long it took him to sign autographs.

Thật không may cho Avogadro, hầu hết các nhà khoa học đã không chấp nhận ý tưởng về các nguyên tử,

Unfortunately for Avogadro, most scientists didn't accept the idea of the atom,

và không có cách nào để chứng minh rằng ông đã đúng.

and there was no way to prove he was right.

Không có sự khác biệt rõ ràng giữa nguyên tử và phân tử.

There was no clear difference between atoms and molecules.

Hầu hết các nhà khoa học nhìn kết quả của Avogadro hoàn toàn là giả thuyết,

Most scientists looked at Avogadro's work as purely hypothetical,

và không suy nghĩ nhiều đến nó.

and didn't give it much thought.

Nhưng hóa ra ông đã đúng! Cuối năm 1860,

But it turned out he was right! By late 1860,

thuyết của Avogadro được chứng minh là đúng, và thuyết của ông đã giúp đặt nền tảng

Avogadro was proven correct, and his work helped lay the foundation

cho thuyết nguyên tử. Thật không may, Avogadro qua đời vào năm 1856.

for the atomic theory. Unfortunately, Avogadro died in 1856.

Bây giờ vấn đề là số lượng hạt trong các mẫu thậm chí nhỏ nhất

Now the thing is that the amount of particles in even small samples

cũng rất to lớn. Ví dụ,

is tremendous. For example,

Nếu bạn có một quả bóng chứ bất kỳ khí nào bên trong ở 0 độ C,

If you have a balloon of any gas at zero degrees Celcius,

và ở áp suất một atmotphe, thì bạn có chính xác

and at a pressure of one atmosphere, then you have precisely

sáu nhân mười mũ hai mươi ba phân tử khí. 6*(10^23)

six hundred and two sextillion gas particles.

Có nghĩa là, bạn có số 6 với 23 số 0 phân tử khí trong quả bóng.

That is, you have six with 23 zeros after it particles of gas in the container.

Hoặc theo khoa học ký hiệu, 6,02 lần 10 mũ 23.

Or in scientific notation, 6.02 times 10 to the 23rd particles.

Ví dụ này là một chút sai lầm,

This example is a little misleading,

bởi vì khí chiếm rất nhiều không gian do động năng cao của khí

because gases take up a lot of space due to the high kinetic energy

và làm bạn nghĩ rằng nguyên tử thực sự lớn hơn sự thật.

of the gas particles, and it leaves you thinking atoms are bigger than they really are.

Thay vào đó, hãy nghĩ đến các phân tử nước.

Instead, think of water molecules.

Nếu bạn đổ 18.01 gram nước vào ly,

If you pour 18.01 grams of water into a glass,

đó là 18.01 ml, giống như ba và một nửa muỗng cà phê nước,

which is 18.01 milliliters, which is like three and a half teaspoons of water,

bạn sẽ có 602 nhân 10 mũ 21 phân tử nước.

you'll have 602 sextillion molecules of water.

Kể từ khi Lorenzo Romano... - uh, thôi - Avogadro là người đầu tiên đến với ý tưởng này,

Since Lorenzo Romano - uh, never mind - Avogadro was the first one to come up with this idea,

các nhà khoa học đặt tên số 6.02 lần 10 mũ 23 theo tên ông ấy.

scientists named the number 6.02 times 10 to the 23rd after him.

Nó chỉ đơn giản là được biết đến là số Avogadro.

It is simply known as Avogadros's number.

Bây giờ, quay trở lại mol. Không phài con chuột chũi.

Now, back to the mole. Not that mole.

Mol này cơ. Vâng, con số này còn có cái tên thứ hai.

This mole. Yep, this number has a second name.

Mol. Các nhà hóa học sử dụng thuật ngữ mol

The mole. Chemists use the term mole

để chỉ lượng có 602 nhân 10 mũ 21.

to refer to the quantities that are at the magnitude of 602 sextillion.

Nó được biết đến như là lượng mol.

This is known as a molar quantity.

Nguyên tử và phân tử rất nhỏ, các nhà hóa học đã đóng gói chúng thành các nhóm gọi là mol

Atoms and molecules are so small, that chemists have bundled them into groups called moles.

Các Mol thì khá khó khăn cho các sinh viên để hiểu được nó

Moles are hard for students to understand because they have a hard time

bởi rất khó để hình dung kích thước của một mol.

picturing the size of a mole,

hoặc 602 nhân 10 mũ 21.

or of 602 sextillion.

Nó quá lớn để bọc bộ não của chúng ta xung quanh.

It's just too big to wrap our brains around.

Còn nhớ 18.01 ml nước của chúng ta chứ?

Remember our 18.01 milliliters of water?

Vâng, đó là một mol nước.

Well, that's a mole of water.

Nhưng nó thực sự là bao nhiêu?

But how much is that?

Chính xác thì 602 nhân 10 mũ 21 trông như thế nào?

Exactly what does 602 sextillion look like?

Có lẽ điều này sẽ giúp được.

Maybe this'll help.

Thay các phân tử nước bằng bánh donut.

Exchange the water particles for donuts.

Nếu bạn đã có một mol donut, chúng sẽ bao trùm toàn bộ trái đất

If you had a mole of donuts, they would cover the entire earth

tới độ sâu 8 km,

to a depth of eight kilometers,

đó là khoảng 5 dặm.

which is about five miles.

Bạn thực sự cần rất nhiều cà phê cho chừng đó đấy.

You really need a lot of coffee for that.

Nếu bạn đã có một mol quả bóng rổ, bạn có thể tạo ra một hành tinh mới

If you had a mole of basketballs, you could create a new planet

bằng kích thước của trái đất.

the size of the earth.

Nếu bạn nhận được một mol đồng xu ngày bạn sinh ra và tiêu một triệu đô la

If you received a mole of pennies on the day you were born and spent a million dollars

mỗi giây cho đến ngày bạn qua đời ở tuổi 100, bạn vẫn sẽ có nhiều hơn 99,99 %

a second until the day you died at the age of 100, you would still have more than 99.99%

số tiền trong ngân hàng.

of your money in the bank.

Ok. Bây giờ chúng ta đã có vài ý tưởng về một mol lớn chừng nào.

OK. Now we sort of have an idea how large the mole is.

Vậy làm thế nào để chúng ta sử dụng nó?

So how do we use it?

Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng các nhà hóa học sử dụng nó theo cùng một cách

You might be surprised to know that chemists use it the same way

bạn sử dụng pound để mua nho, thịt deli, hoặc trứng.

you use pounds to buy grapes, deli meat, or eggs.

Khi bạn đi đến cửa hàng tạp hóa, bạn không đi đến quầy deli

When you go to the grocery store, you don't go to the deli counter

và hỏi mua 43 lát xúc xích Ý, bạn mua xúc xích bằng pound.

and ask for 43 slices of salami, you buy your salami by the pound.

Khi bạn mua trứng bạn, bạn mua một tá trứng.

When you buy your eggs, you buy a dozen eggs.

Khi chúng ta nghe từ tá, chúng ta nghĩ đến số 12.

When we hear the word dozen, we probably think of the number 12.

Chúng ta cũng biết rằng một cặp là hai cái,

We also know that a pair is two,

một tá của thợ làm bánh là 13,

a baker's dozen is 13,

mười hai tá là 144, và một ram giấy là - ai biết không?

a gross is 144, and a ream of paper is - anybody?

Một ram là 500.

A ream is 500.

Vâng, một mol thực sự là điều tương tự.

Well, a mole is really the same thing.

Với một nhà hóa học, một mol gợi lên số 6.02 lần 10 mũ 23.

For a chemist, a mole conjures up the number 6.02 times 10 to the 23rd,

chứ không phải là một động vật nhỏ đầy lông. Sự khác biệt duy nhất

not a fuzzy little animal. The only difference is

là các đơn vị khác quen thuộc hơn với chúng ta.

that the other quantities are more familiar to us.

Như vậy, bạn đã có nó - câu chuyện về mol,

So there you have it - the story of the mole,

Avogadro, basketballs, and how to buy salami at the grocery store.