Why is cotton in everything? - Michael R. Stiff

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

Centuries ago, the Inca developed ingenuous suits of armor

ရာစုနှစ်များစွာတုန်းက အင်ကာလူမျိုးတို့ဟာ အံ့ဖွယ်ကာကွယ်ရေးဝတ်စုံများကို တီထွင်ခဲ့ရာ

that could flex with the blows of sharp spears and maces,

ချွန်ထက်တဲ့ လှံများနဲ့ စူးချွန်များရဲ့ ပစ်ခတ်ခံရမှုများကိုကြံ့ခံနိုင်ခဲ့ပြီး

protecting warriors from even the fiercest physical attacks.

စစ်သည်များကို ကြမ်းတမ်းတဲ့ ရုပ်ပိုင်း တိုက်ခိုက်မှုများမှ ကာကွယ်ပေးနိုင်ခဲ့တယ်။

These hardy structures were made not from iron or steel,

အဲဒီလို မာကြောတဲ့ ဝတ်စုံတွေကို သံ ဒါမှမဟုတ် သံမဏိနှင့် ပြုလုပ်ခဲ့တာ မဟုတ်ပါ။

but rather something unexpectedly soft: cotton.

လုံးဝကို မျှော်လင့်မရနိုင်တဲ့ ပျော့ပြောင်း တဲ့ အရာ - ဝါဂွမ်းနဲ့ ပြုလုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

These thickly woven, layered quilts of cotton

ဂွမ်းစောင် အလွှာများကို သိပ်သည်းစွာ ရက်ပေးခဲ့မှုက

could distribute the energy from a blow across a large surface area,

ပြင်းထန်တဲ့ ထိုးနှက်မှုအားကို ကျယ်ပြန်တဲ့ နေရာသို့ ဖြန့်ဝေပေးခဲ့ခြင်းဖြင့်၊

shielding warriors without restricting their mobility.

စစ်သည်တွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှု ကန့်သတ်မခံရဘဲ ကာကွယ်ပေးနိုင်စွမ်း ရှိခဲ့တယ်။

ဘယ်လိုမှ မဆက်စပ်ဘူးလို့ ထင်ရတဲ့ ဆန့်ကျင်သလို ထင်ရတဲ့ လက္ခဏာတွေ -

These seemingly contradictory features—

strength and flexibility, softness and durability—

တောင့်တင်းမှုနဲ့ ပျော့ပြောင်းလျက် ရေရှည်ခံနိုင်ရည် ရှိမှုတို့ဟာ

have their roots in the intricate biology of the nearly invisible cotton fiber.

မြင်ဖို့ ခဲယဉ်းလှတဲ့ ဝါဂွမ်းအမျှင်ရဲ့ အံ့ဖွယ် ဇီဝဗေဒ ထူးခြားချက်ကြောင့်ပါ။

These fibers begin life deep within a cotton flower,

အဲဒီအမျှင်တွေရဲ့ ဘဝဟာ ဝါပွင့်ရဲ့ အတွင်းပိုင်းထဲတွင်၊

on the surface of a seed.

အစေ့လေး တစ်ခုရဲ့ မျက်နှာပြင်မှာ စတင်ပါတယ်။

As many as 16,000 fibers will festoon a single seed,

အစ​ေ့တစ်စေ့တည်းမှာကို အမျှင်ပေါင်း ၁၆၀၀၀ ခန့် ပေါ်ထွန်းလာကြလျက်၊

bulging from the seed’s surface like miniature water balloons.

အစေ့ရဲ့ မျက်နှာပြင်မှနေပြီး ပူဖောင်းလေးတွေလို ထွက်ပေါ်လာကြတယ်။

Each cotton fiber, no matter how large it grows,

ဝါဂွမ်းရဲ့ အမျှင်တိုင်းဟာ၊ ဘယ်လောက်ပဲ ရှည်ရှည်၊

is made of just one cell.

ဆဲလ် တစ်ခုတည်းနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။

That cell has multiple layers of cell wall.

အဲဒီဆဲလ်ထံမှာ အလွှာများစွာပါတဲ့ ဆဲလ်နံရံ ရှိတတ်တယ်။

After a few days, the sides of the first layer,

ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် ပထမအလွှာရဲ့ ဖက်များကို

called the primary cell wall,

ပင်မ ဆဲလ်နံရံလို့ ခေါ်ပြီး

stiffen, pushing cell growth in one direction

မာကျစ်ပြီး ဆဲလ်ရဲ့ ကြီးထွားမှုကို ဘစ်တစ်ဘက်သို့ တွန်းပေးရင်း

and causing the fiber to elongate.

အမျှင်ကို ရှည်ဆန့်လာစေပါတယ်။

The fiber elongates quickly for about 16 days.

အမျှင်ဟာ ၁၆ ရက်ခန့်ကြာ လျင်မြန်စွာ ရှည်ထွက်လာတတ်ပါတယ်။

Then it begins the next stage: strengthening the cell wall.

အဲဒီနောက်မှာ နောက်တစ်ဆင့်- ဆဲလ်ရဲ့ နံရံ ခိုင်မာမှု စတင်ပါတယ်။

It does this by making more of the carbohydrate cellulose.

ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် သစ်စေးကို ပိုမို ထုတ်လုပ်ပေးလျက် လုပ်ပေးတာပါ။

Cellulose will make up 34% of the cell wall at this stage

ဒီအဆင့်မှာ သစ်စေးဟာ နံရံရဲ့ ၃၄% အထိကို နေရာယူပါတယ်။

and swiftly increases.

၎င်းဟာ လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာပါတယ်။

This new growth also reinforces the cell wall

ဒီလို အသစ်တဖန် ကြီးထွားလာမှုက နံရံကို ပြန်ပြီး အားဖြည့်ပေးပါတယ်၊

by going against the grain of the existing wall.

လက်ရှိ နံရံမျှင်များရဲ့ ဆန့်ကျင်ဖက်ကို သွားခြင်းဖြင့် ခိုင်ခန့်လာစေတယ်။

The strengthened wall is more rigid, restricting further growth.

ခိုင်ခံ့လာတဲ့ နံရံဟာ ပိုကျစ်လာပြီး ရှေ့ဆက် ကြီးထွားမှုကို ကန့်သတ်ပါတယ်။

အဲဒါရဲ့ ရလဒ်အဖြစ် အမျှင်ဟာ ၎င်းရဲ့နံရံကို ပြန်ပြီး ပုံစံပြောင်းပစ်တာ သိပ်မြန်ရင်၊

That means if the fiber remodels its walls too early,

it will be short,

အမျှင်ဟာ တိုပါလိမ့်မယ်၊

and ultimately make rough, weak fabrics.

ပြီးတော့ အမျှင်ဟာ ကြမ်းတမ်းပြီး ချိနဲ့ပါလိမ့်မည်။

But if cell wall strengthening begins too late,

ဒါပေမဲ့ ဆဲလ်နံရံ ခိုင်မာလာမှု သိပ် နောက်ကျပြီး စမယ်ဆိုပါက၊

the wall won’t be sturdy enough—

အဲဒီလို နံရံဟာ ခိုင်မာမှု အားနည်းလျက်

producing fibers that are too weak to hold fabrics together well.

အမျှင်တွေ အားပျော့လာမှာမို့ နံရံကို ခိုင်ခန့်စွာ ထိန်းချုပ်မပေးနိုင်ကြပါဘူး။

In ideal growing conditions—

ကြီးထွားမှုအတွက် စံပြအခြေအနေက -

with the right temperature, water, fertilizer, pest control, and light—

မှန်ကန်တဲ့ အပူချိန်၊ ရေ၊ မြေသြဇာ၊ ပိုးမွှားနှိမ်နင်းမှု၊ အလင်းတို့နဲ့ -

a cotton fiber can grow up to 3.6 centimeters long

ဝါဂွမ်းအမျှင်ဟာ ၃.၆ စင်တီမီတာ ရှည်ဆန့်လျက်

with only a 25 micrometer width.

ဗျစ်က ၂၅ မိုက်ခရိုမီတာမျှသာ ရှိမှာပါ။

ရှည်လျားပြီး အရည်အသွေးကောင်း အမျှင်များက တစ်ခုကိုတစ်ခုက ရစ်ပတ်နိုင်လို့၊

Long, fine fibers can wrap around one another

better than shorter, less fine fibers,

တိုတောင်းပြီး အမျှင်ရဲ့ အရည်အသွေး ညံ့တာနဲ့ စာရင်၊

which means those long, fine fibers make stronger threads

ရှည်ကြပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ အမျှင်များဟာ ပိုခိုင်တဲ့ ချည်မျှင်ကို ထုတ်လုပ်ပေးကြပြီး

that hang together better as fabric.

အထည်အနေနဲ့ ပိုကောင်းပြီး တာရှည်ခံနိုင်တယ်။

အဲဒီလို အရည်အသွေးရှိတဲ့ ဝါဂွမ်းကို နည်းမျိုးစုံနဲ့ သုံးလို့ ရနိုင်ပါတယ်။

Cotton with these qualities has diverse uses—

from soft textiles to the U.S. dollar bill,

ပျော့ပျောင်းတဲ့ အထည်အလိပ်မှအစ ဝါဂွမ်း ၇၅% အထိပါတဲ့

which is 75% cotton.

အမေရိကန်ဒေါ်လာ ငွေအထိပါပဲ။

The next crucial stage of the cotton fiber’s growth

ဝါဂွမ်းအမျှင်ကြီးထွားမှုရဲ့ နောက် အရေးကြီးတဲ့ အဆင့်တစ်ဆင့်က

begins as it thickens its secondary cell wall

နံရံရဲ့ ဒုတိယအလွှာကို စတင် ထူလာစေမှုပါ၊

by depositing large quantities of cellulose into the secondary layer.

ဒုတိယအလွှာထဲသို့ သစ်စေးတွေကို အများပြား ဖြည့်ထည့်ပေးတာပါ။

Cellulose goes on to make up over 90% of the fiber’s weight.

အမျှင်ရဲ့ အလေးချိန် ၉၀% ကျော်ဟာ သစ်စေးရဲ့ ပါဝင်မှုပါ။

The more cellulose that gets deposited,

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် သစ်စေးတွေ ပိုပြီး ဖြည့်ထည့်ပေးနိုင်လေ

the denser that secondary layer becomes—

ဒုတိယ အလွှာဟာ ပိုမိုကျစ်လစ်လာလေ ဖြစ်ပြီး

and this determines the strength of the final fiber.

အဲဒီအချက်ကမှ နောက်ဆုံးအမျှင်ရဲ့ ခိုင်ခန့်မှုကို ဆုံးဖြတ်ပေးပါတယ်။

This stage is essential for developing long-lasting material

ဒီအဆင့်ဟာ၊ ဥပမာ တီရှပ်လို ကြာရှည်ခံရမဲ့ ပစ္စည်းမျိုး ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ရန်

for the likes of, say, a t-shirt.

သိပ်ကို အရေးကြီးတဲ့ အဆင့်ပါ။

The garment’s capacity to withstand years of washing and wear

ဝတ်စုံ တစ်ခုခုကို နှစ်ပေါင်းများစွာကြာ လျှောနိုင်ပြီး ဝတ်နိုင်မှုဟာဖြင့်

is largely determined by the density of that secondary cell wall.

အဓိကအားဖြင့် ဒုတိယအလွှာရဲ့ ကျစ်မာမှု အပေါ်မှာ မူတည်တာပါ။

On the other hand,

နောက်တစ်ဘက်မှ ကျပြန်တော့

its softness is strongly influenced by the length of the fiber,

ချည်မျှင်ရဲ့ နူးညံ့မှုဟာ ဝါဂွမ်းအမျှင်ရဲ့ အရှည်ပေါ်မှာ များစွာမှ မူတည်ပါတယ်၊

established with the remodeling of the primary wall layer.

ပင်မ နံရံရဲ့ အလွှာကို ပြန်ပြီးပုံစံပြောင်း ပေးမှုနဲ့ ဆက်စပ်မှု ရှိပါတယ်။

Finally, after about 50 days, the fiber is fully grown.

နောက်ဆုံးတွင် ရက် ၅၀ ခန့်အကြာမှာ ဝါမျှင်ဟာ ကြီးထွားမှု ပြီးဆုံးသွားပါပြီ။

The living matter within the cell dies off,

ဆဲလ်အတွင်းက သက်ရှိပစ္စည်းဟာ ချုပ်ငြိမ်းသွားလျက်

leaving behind only the cellulose.

နောက်မှာ သစ်စေးကိုသာ ချန်ရစ်ခဲ့ပါတယ်။

The dried cotton seed pod, or boll, that surrounds the fibers cracks open,

ဝါသီး သို့မဟုတ် ဝါပေါက်မှာ အက်ကွဲ ပွင့်လာလျှင်

unveiling a burst of several thousand fiber cells in a fluffy mass.

အမျှင်ဆဲလ်ထောင်ချီပါဝင်လျက် အစုလိုက် အပြုံလိုက် ပေါက်ထွက်လာတတ်သည်။

The thread-like fibers we see— thinner than a human hair—

အပ်ချည်မျှင်ကဲ့သို့ လူ့ဆံပင်ထက်ကိုပင် ပါးလွှားတဲ့ အမျှင်တွေဟာ

are the remains of those dense, dried out walls of cellulose.

စောစောပိုင်းက ကျစ်မာခဲ့တဲ့ သစ်ဆေး နံရံများရဲ့ အကြွင်းအကျန်များပါ။

Tens of thousands of these fibers spun into yarn

အဲဒီလိုအမျှင်များ ထောင်ချီကို ချည်အဖြစ် ငင်ယူလျက်

will go on to make everything from fabric, to coffee filters, diapers,

အထည်အလိပ်မှအစ၊ ကော်ဖီဖီလ်တာ ကလေးအနှီး၊

ငါးဖမ်းပိုက်ကွန်များ အဆုံး မျိုးစုံ ထုတ်လုပ်ရန် သုံးနိုင်ပါပြီ။

and fishing nets.

And with the help of modern science,

နောက်ဆုံးပေါ် သိပ္ပံနည်းပညာများရဲ့ အကူအညီဖြင့်

cotton might soon be softer, stronger, and more resilient than ever

သုတေသီများက ဝါပင် ကြီးထွားမှုကို ပိုပြီး ကောင်းမွန်အောင်၊

as researchers investigate how to optimize its growth

မြေဩဇာကျွေးမှု၊ ရာသီဥတု အခြေအနေများနဲ့ မျိုးရိုးဗီဇကို ထည့်တွက်လျက်

based on nutrients, weather conditions, and genetics.

ပိုပျော့အောင်၊ ပိုခံနိုင်ရည်ရှိအောင် ထုတ် လုပ်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။