Why is cotton in everything? - Michael R. Stiff

Reviewer: Cao Tú Bùi

Centuries ago, the Inca developed ingenuous suits of armor

Nhiều thế kỉ trước, người Inca đã tạo ra loại giáp độc đáo

that could flex with the blows of sharp spears and maces,

có thể chịu được những mũi giáo sắc nhọn và chùy

protecting warriors from even the fiercest physical attacks.

bảo vệ binh lính trong những trận đánh khốc liệt nhất.

These hardy structures were made not from iron or steel,

Không phải là sắt hay thép, bộ giáp kiên cố này

but rather something unexpectedly soft: cotton.

được làm bằng một vật liệu mềm đến bất ngờ: bông vải

These thickly woven, layered quilts of cotton

Những lớp bông

could distribute the energy from a blow across a large surface area,

giúp phân bổ lực trên diện rộng

shielding warriors without restricting their mobility.

bảo vệ người lính mà không cản trở họ di chuyển.

These seemingly contradictory features—

Những đặc điểm có vẻ mâu thuẫn này-

strength and flexibility, softness and durability—

cứng mà linh hoạt, mềm mà chịu lực--

have their roots in the intricate biology of the nearly invisible cotton fiber.

xuất phát từ đặc tính sinh học phức tạp gần như vô hình của sợi bông.

These fibers begin life deep within a cotton flower,

Những sợi này hình thành sâu bên trong bông cotton,

on the surface of a seed.

trên bề mặt của hạt.

As many as 16,000 fibers will festoon a single seed,

Một hạt có đến 16.000 sợi cotton

bulging from the seed’s surface like miniature water balloons.

quấn quanh bề mặt như những quả bóng nước nhỏ.

Each cotton fiber, no matter how large it grows,

Mỗi sợi cotton, dù có lớn thế nào,

is made of just one cell.

cũng chỉ là một tế bào duy nhất.

That cell has multiple layers of cell wall.

Tế bào đó có nhiều lớp vách tế bào.

After a few days, the sides of the first layer,

Sau vài ngày, mặt lớp vách đầu tiên,

called the primary cell wall,

gọi là vách tế bào sơ cấp,

stiffen, pushing cell growth in one direction

cứng chắc, thúc đẩy tế bào phát triển theo một hướng

and causing the fiber to elongate.

làm cho sợi dài ra.

The fiber elongates quickly for about 16 days.

Sợi sẽ nhanh chóng dài ra trong vòng 16 ngày.

Then it begins the next stage: strengthening the cell wall.

Rồi chuyển tới giai đoạn tiếp theo: củng cố vách tế bào

It does this by making more of the carbohydrate cellulose.

bằng cách tạo thêm nhiều carbohydrate cellulose.

Cellulose will make up 34% of the cell wall at this stage

Ở giai đoạn này, cellulose chiếm 34% vách tế bào

and swiftly increases.

và tăng lên nhanh chóng.

This new growth also reinforces the cell wall

Sự tăng trưởng mới này cũng sẽ củng cố vách tế bào,

by going against the grain of the existing wall.

phát triển ngược hướng với vách tế bào hiện tại.

The strengthened wall is more rigid, restricting further growth.

Vách tế bào sau đó cứng hơn, giới hạn lại quá trình tăng trưởng.

That means if the fiber remodels its walls too early,

Nghĩa là nếu vách tế bào của sợi bông tái cấu trúc quá sớm,

it will be short,

sợi sẽ bị ngắn,

and ultimately make rough, weak fabrics.

tạo ra vải thô, kém bền.

But if cell wall strengthening begins too late,

Nhưng nếu vách tế bào được củng cố quá trễ,

the wall won’t be sturdy enough—

vách sẽ không đủ chắc--

producing fibers that are too weak to hold fabrics together well.

khiến sợi quá yếu, dễ mục.

In ideal growing conditions—

Trong điều kiện phát triển lý tưởng,

with the right temperature, water, fertilizer, pest control, and light—

nhiệt độ, lượng nước, phân bón, thuốc trừ sâu, và ánh sáng thích hợp,

a cotton fiber can grow up to 3.6 centimeters long

sợi bông có thể dài tới 3,6 cm

with only a 25 micrometer width.

mà chiều rộng chỉ vỏn vẹn 25 mi-cro-mét

Long, fine fibers can wrap around one another

Sợi bông dài, chắc có thể quấn lấy nhau

better than shorter, less fine fibers,

tốt hơn sợi ngắn, yếu

which means those long, fine fibers make stronger threads

nghĩa là những sợi bông dài, chắc này tạo ra những sợi chắc hơn,

that hang together better as fabric.

tạo liên kết tốt hơn trong vải.

Cotton with these qualities has diverse uses—

Bông với những phẩm chất này có nhiều ứng dụng

from soft textiles to the U.S. dollar bill,

từ vải dệt mềm đến tiền đô Mỹ,

which is 75% cotton.

vốn có 75% thành phần là cotton.

The next crucial stage of the cotton fiber’s growth

Giai đoạn tiếp theo quyết định của sự phát triển sợi cotton

begins as it thickens its secondary cell wall

bắt đầu với sự tăng trưởng của lớp vách tế bào thứ cấp.

by depositing large quantities of cellulose into the secondary layer.

Một lượng lớn cellulose được chuyển đến lớp thứ cấp,

Cellulose goes on to make up over 90% of the fiber’s weight.

đến khi chiếm đến 90% trọng lượng sợi.

The more cellulose that gets deposited,

Cellulose được chuyển đến càng nhiều,

the denser that secondary layer becomes—

lớp thứ cấp càng dày

and this determines the strength of the final fiber.

và quyết định độ bền của sợi.

This stage is essential for developing long-lasting material

Đây là giai đoạn thiết yếu để tạo ra chất liệu bền theo thời gian

for the likes of, say, a t-shirt.

cho những thứ như áo thun.

The garment’s capacity to withstand years of washing and wear

Độ bền của vải sau nhiều năm giặt và mặc

is largely determined by the density of that secondary cell wall.

phần lớn phụ thuộc vào độ đặc khít của vách tế bào thứ cấp.

On the other hand,

Mặt khác, sự mềm mại phụ thuộc nhiều vào độ dài sợi,

its softness is strongly influenced by the length of the fiber,

established with the remodeling of the primary wall layer.

sau khi lớp sơ cấp tái cấu trúc.

Finally, after about 50 days, the fiber is fully grown.

Cuối cùng, sau khoảng năm mươi ngày, sợi phát triển hoàn toàn.

The living matter within the cell dies off,

Sự sống trong tế bào biến mất,

leaving behind only the cellulose.

chỉ còn lại cellulose.

The dried cotton seed pod, or boll, that surrounds the fibers cracks open,

Vỏ bông khô, hay quả nang bao bọc sợi bông nứt ra,

unveiling a burst of several thousand fiber cells in a fluffy mass.

lộ ra hàng ngàn sợi tế bào trong một khối mịn.

The thread-like fibers we see— thinner than a human hair—

Những sợi mảnh như chỉ mà ta thấy, mỏng hơn cả tóc người,

are the remains of those dense, dried out walls of cellulose.

là những gì còn lại của vách cellulose dày và khô.

Tens of thousands of these fibers spun into yarn

Hàng chục ngàn sợi này được kéo thành sợi,

will go on to make everything from fabric, to coffee filters, diapers,

sau đó, có thể dùng làm mọi thứ, từ vải đến giấy lọc cà phê, tã lót,

and fishing nets.

và lưới đánh cá.

And with the help of modern science,

Với sự trợ giúp của khoa học hiện đại,

cotton might soon be softer, stronger, and more resilient than ever

bông sẽ sớm trở nên mềm hơn, chắc hơn, và đàn hồi hơn.

as researchers investigate how to optimize its growth

Các nhà nghiên cứu đang tìm cách tối ưu hóa sự tăng trưởng của bông

based on nutrients, weather conditions, and genetics.

dựa trên điều kiện dinh dưỡng, khí hậu và các yếu tố di truyền.