Why is cotton in everything? - Michael R. Stiff

Tłumaczenie: Marcin Głodziak Korekta: Agnieszka Fijałkowska

Centuries ago, the Inca developed ingenuous suits of armor

Wieki temu Inkowie stworzyli pomysłowy rodzaj opancerzenia,

that could flex with the blows of sharp spears and maces,

który amortyzował uderzenia ostrych włóczni i maczug,

protecting warriors from even the fiercest physical attacks.

chroniąc wojowników przed nawet najbardziej zaciekłymi ciosami.

These hardy structures were made not from iron or steel,

Nie był on zrobiony z żelaza czy stali,

but rather something unexpectedly soft: cotton.

lecz z nieoczekiwanie delikatnego materiału - bawełny.

These thickly woven, layered quilts of cotton

Gęsto utkane, wielowarstwowe bawełniane okrycia

could distribute the energy from a blow across a large surface area,

rozkładały siłę ciosu na większą powierzchnię,

shielding warriors without restricting their mobility.

zapewniając osłonę walczącym, nie ograniczając jednak ich sprawności.

These seemingly contradictory features—

Te pozornie sprzeczne właściwości,

strength and flexibility, softness and durability—

wytrzymałość i elastyczność, miękkość i trwałość,

have their roots in the intricate biology of the nearly invisible cotton fiber.

mają swój początek w zawiłej naturze niemal niewidocznych włókien bawełny.

These fibers begin life deep within a cotton flower,

Powstają one głęboko wewnątrz kwiatu bawełny,

on the surface of a seed.

na powierzchni nasion.

As many as 16,000 fibers will festoon a single seed,

Aż 16 tysięcy włókien otula pojedyncze nasienie,

bulging from the seed’s surface like miniature water balloons.

pęczniejąc na jego powierzchni niczym maleńkie balony wypełnione wodą.

Each cotton fiber, no matter how large it grows,

Każde włókno, bez względu na wielkość,

is made of just one cell.

składa się z jednej komórki.

That cell has multiple layers of cell wall.

Posiada ona wielowarstwową ścianę komórkową.

After a few days, the sides of the first layer,

Po kilku dniach brzegi pierwszej warstwy,

called the primary cell wall,

nazwanej pierwotną ścianą komórkową,

stiffen, pushing cell growth in one direction

twardnieją, umożliwiając wzrost komórki tylko w jednym kierunku,

and causing the fiber to elongate.

powodując jej wydłużenie.

The fiber elongates quickly for about 16 days.

Włókna szybko rosną przez około 16 dni.

Then it begins the next stage: strengthening the cell wall.

Wtedy zaczyna się kolejny etap, wzmocnienie ściany komórkowej.

It does this by making more of the carbohydrate cellulose.

Komórka wytwarza wtedy więcej celulozy.

Cellulose will make up 34% of the cell wall at this stage

Na tym etapie celuloza tworzy 34% komórki

and swiftly increases.

i ta wartość szybko rośnie.

This new growth also reinforces the cell wall

Nowe wiązki celulozy wzmacniają ścianę komórkową,

by going against the grain of the existing wall.

kierując się prostopadle do niej.

The strengthened wall is more rigid, restricting further growth.

Sztywniejsza ściana komórkowa ogranicza dalszy wzrost.

That means if the fiber remodels its walls too early,

To znaczy, że jeśli włókno za wcześnie przetransformuje swoją ścianę,

it will be short,

będzie krótkie,

and ultimately make rough, weak fabrics.

ostatecznie tworząc szorstkie, słabe tkaniny.

But if cell wall strengthening begins too late,

Ale jeśli wzmacnianie ściany komórkowej zacznie się za późno,

the wall won’t be sturdy enough—

nie będzie odpowiednio mocna.

producing fibers that are too weak to hold fabrics together well.

Powstałe z niej włókna będą się łatwo rwać.

W idealnych warunkach temperaturowych, wodnych, słonecznych,

In ideal growing conditions—

with the right temperature, water, fertilizer, pest control, and light—

na żyznej glebie i przy użyciu środków zwalczających szkodniki,

a cotton fiber can grow up to 3.6 centimeters long

włókno bawełny może mieć długość do 3,6 centymetra

with only a 25 micrometer width.

i średnicę rzędu tylko 25 mikrometrów.

Long, fine fibers can wrap around one another

Długie, delikatne włókna lepiej splatają się ze sobą

better than shorter, less fine fibers,

niż krótkie, mniej delikatne.

which means those long, fine fibers make stronger threads

To znaczy, że dłuższe i delikatniejsze włókna tworzą mocniejsze nici,

that hang together better as fabric.

które trzymają się siebie lepiej jako tkanina.

Cotton with these qualities has diverse uses—

Ze względu na właściwości, użycie bawełny jest szerokie:

from soft textiles to the U.S. dollar bill,

od delikatnych tekstyliów, aż po banknoty USA,

which is 75% cotton.

które w 75% są bawełniane.

The next crucial stage of the cotton fiber’s growth

Kolejny kluczowy etap rozwoju włókna bawełnianego zaczyna się

begins as it thickens its secondary cell wall

od pogrubienia wtórnej ściany komórkowej.

by depositing large quantities of cellulose into the secondary layer.

Dzieje się to poprzez zmagazynowanie w niej dużych ilości celulozy.

Cellulose goes on to make up over 90% of the fiber’s weight.

Wtedy ponad 90% wagi włókna stanowi celuloza.

The more cellulose that gets deposited,

Im więcej uda się jej zmagazynować,

the denser that secondary layer becomes—

tym gęstsza będzie wtórna ściana komórkowa,

and this determines the strength of the final fiber.

to zaś warunkuje ostateczną wytrzymałość włókna.

This stage is essential for developing long-lasting material

Ten etap jest istotny w kontekście produkcji trwałego materiału,

for the likes of, say, a t-shirt.

na przykład na koszulkę.

The garment’s capacity to withstand years of washing and wear

Trwałość odzieży przez wiele lat noszenia i prania

is largely determined by the density of that secondary cell wall.

zależy głównie od zagęszczenia wtórnej ściany komórkowej.

On the other hand,

its softness is strongly influenced by the length of the fiber,

Z drugiej strony,

wpływ na jej miękkość ma też długość włókna,

established with the remodeling of the primary wall layer.

uwarunkowana przemianami pierwotnej ściany komórkowej.

Finally, after about 50 days, the fiber is fully grown.

Po 50 dniach włókno jest już w pełni dojrzałe.

The living matter within the cell dies off,

Żywa materia obumiera,

leaving behind only the cellulose.

pozostaje sama celuloza.

The dried cotton seed pod, or boll, that surrounds the fibers cracks open,

Wysuszone torebki nasienne otaczające włókna pękają,

unveiling a burst of several thousand fiber cells in a fluffy mass.

odsłaniając tysiące włókienek, tworzących puchaty kłębek.

The thread-like fibers we see— thinner than a human hair—

Te podobne do nici włókna, cieńsze niż ludzki włos,

are the remains of those dense, dried out walls of cellulose.

są pozostałościami gęstych i wysuszonych ścian celulozowych.

Tens of thousands of these fibers spun into yarn

Przędza utworzona z dziesiątek tysięcy takich włókien

będzie służyć do produkcji niemal wszystkiego:

will go on to make everything from fabric, to coffee filters, diapers,

od tkanin, filtrów do kawy,

and fishing nets.

aż po pieluchy czy sieci rybackie.

And with the help of modern science,

Z pomocą współczesnej nauki, bawełna może już wkrótce być mocniejsza,

cotton might soon be softer, stronger, and more resilient than ever

wytrzymalsza i bardziej miękka niż kiedykolwiek wcześniej,

bo trwają badania, jak zoptymalizować jej wzrost przy pomocy

as researchers investigate how to optimize its growth

based on nutrients, weather conditions, and genetics.

odpowiednich składników odżywczych, warunków klimatycznych czy genetyki.