Why is cotton in everything? - Michael R. Stiff

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

Centuries ago, the Inca developed ingenuous suits of armor

Yüzyıllar önce İnkalar, keskin oklar ile gürzlerin vuruşlarıyla esneyebilen

that could flex with the blows of sharp spears and maces,

ve savaşçıları en amansız saldırılardan bile koruyan

protecting warriors from even the fiercest physical attacks.

doğal savaş zırhları geliştirdiler.

These hardy structures were made not from iron or steel,

Bu dayanıklı araçlar, demirden ya da çelikten yapılmamıştı

but rather something unexpectedly soft: cotton.

fakat beklenmedik biçimde yumuşak olan bir şeyden yapılmıştı: pamuktan.

These thickly woven, layered quilts of cotton

Bu kalınca örülmüş katmanlı pamuk yorganlar,

could distribute the energy from a blow across a large surface area,

geniş bir zemin alanı boyunca enerjiyi bir vuruşla dağıtabiliyordu,

shielding warriors without restricting their mobility.

bunu, savaşçıların hareketlerini sınırlamadan onları koruyarak yapıyordu.

These seemingly contradictory features—

Görünüşte çelişkili olan kuvvet, esneklik, yumuşaklık

strength and flexibility, softness and durability—

ve dayanıklılık gibi özelliklerin kökleri,

have their roots in the intricate biology of the nearly invisible cotton fiber.

neredeyse görünmez olan lif pamuğunun karmaşık biyolojisine dayanıyor.

These fibers begin life deep within a cotton flower,

Bu lifler hayatlarına pamuk çiçeğinin derinliklerinde,

on the surface of a seed.

yani tohumun yüzeyinde başlıyorlar.

As many as 16,000 fibers will festoon a single seed,

16 bin kadar lif, tohumun yüzeyinden minyatür su balonları gibi genişleyerek

bulging from the seed’s surface like miniature water balloons.

tek bir tohumu çiçeklendirir.

Each cotton fiber, no matter how large it grows,

Her bir pamuk lifi, ne kadar olgunlaşırsa olgunlaşsın

is made of just one cell.

yalnızca bir hücreden üretilir.

That cell has multiple layers of cell wall.

Bu hücre, çoklu katmanlı hücre duvarına sahiptir.

After a few days, the sides of the first layer,

Birkaç gün sonra, birincil hücre duvarı denen

called the primary cell wall,

ilk katmanın kenarları,

stiffen, pushing cell growth in one direction

hücre büyümesini bir yönde zorlayarak sertleşir

and causing the fiber to elongate.

ve lifin uzamasına yol açar.

The fiber elongates quickly for about 16 days.

Lif, yaklaşık 16 günde hızlıca uzar.

Then it begins the next stage: strengthening the cell wall.

Daha sonra, hücre duvarını sağlamlaştırarak sonraki evreye başlar.

It does this by making more of the carbohydrate cellulose.

Bunu, daha fazla karbonhidrat selüloz üreterek yapar.

Cellulose will make up 34% of the cell wall at this stage

Selüloz bu evrede, hücre duvarının %34'ünü meydana getirir

and swiftly increases.

ve bu yüzdelik süratle artar.

This new growth also reinforces the cell wall

Bu yeni olgunlaşma, var olan duvarın taneciğine karşı koyarak

by going against the grain of the existing wall.

hücre duvarını da sağlamlaştırır.

The strengthened wall is more rigid, restricting further growth.

Sağlamlaşan duvar, daha fazla olgunlaşmayı sınırlayarak daha da sertleşir.

That means if the fiber remodels its walls too early,

Bu, eğer lif duvarlarını çok erken ve yeniden yapılandırırsa

it will be short,

kısalacağı anlamına gelir,

and ultimately make rough, weak fabrics.

sonunda da kaba ve zayıf kumaş oluşur.

But if cell wall strengthening begins too late,

Fakat hücre duvarının kuvvetlenmesi geç başlarsa

the wall won’t be sturdy enough—

duvar, kumaşların birbirine iyice yapışması için

producing fibers that are too weak to hold fabrics together well.

çok zayıf lifler üretir ve yeterince sağlam olmaz.

In ideal growing conditions—

Doğru sıcaklık, su, gübre, böcek ilaçlama

with the right temperature, water, fertilizer, pest control, and light—

ve ışık gibi ideal olgunlaşma koşullarında

a cotton fiber can grow up to 3.6 centimeters long

bir pamuk lifi, sadece 25 mikrometre genişlikle

with only a 25 micrometer width.

3,6 santimetreye kadar büyüyebilir.

Long, fine fibers can wrap around one another

Uzun ve kaliteli lifler, kısa ve daha az kaliteli liflere göre

better than shorter, less fine fibers,

birbirlerini daha iyi sarmalarlar,

which means those long, fine fibers make stronger threads

bu da uzun ve kaliteli liflerin kumaş olarak dağılmayan

that hang together better as fabric.

ve daha güçlü iplikler oluşturdukları anlamına gelir.

Cotton with these qualities has diverse uses—

Bu kalitedeki pamuğun, yumuşak kumaşlardan

from soft textiles to the U.S. dollar bill,

%75'i pamuk olan Amerikan doları banknotuna kadar

which is 75% cotton.

çeşitli kullanım alanları vardır.

The next crucial stage of the cotton fiber’s growth

Pamuk lifinin olgunlaşmasındaki sonraki önemli evre

begins as it thickens its secondary cell wall

yüksek miktardaki selülozu ikincil katmana çökelterek

by depositing large quantities of cellulose into the secondary layer.

ikincil hücre duvarını kalınlaştırdığında başlar.

Cellulose goes on to make up over 90% of the fiber’s weight.

Selüloz, lifin ağırlığının %90'ından fazlasını üretmeye devam eder.

The more cellulose that gets deposited,

Ne kadar çok selüloz çökelirse

the denser that secondary layer becomes—

ikincil katman o kadar yoğun olur

and this determines the strength of the final fiber.

ve bu da son lifin sağlamlığını belirler.

This stage is essential for developing long-lasting material

Tişört gibi uzun ömürlü bir ürün elde etmek için

for the likes of, say, a t-shirt.

bu evre gereklidir.

The garment’s capacity to withstand years of washing and wear

Giysinin yıllar boyu yıkanmaya ve giyilmeye olan dayanma gücü

is largely determined by the density of that secondary cell wall.

büyük ölçüde ikincil hücre duvarının yoğunluğuyla belirlenir.

On the other hand,

Öte yandan,

its softness is strongly influenced by the length of the fiber,

lifin uzunluğu, yumuşaklığını büyük ölçüde etkiler,

established with the remodeling of the primary wall layer.

bu da birincil duvar katmanının yeniden yapılandırılmasıyla bağlantılıdır.

Finally, after about 50 days, the fiber is fully grown.

Son olarak, yaklaşık 50 gün sonra lif tam olarak olgunlaşır.

The living matter within the cell dies off,

Hücre içindeki canlı maddeler birer birer ölür

leaving behind only the cellulose.

ve geriye yalnızca selüloz kalır.

The dried cotton seed pod, or boll, that surrounds the fibers cracks open,

Lifleri çevreleyen kuru pamuğun tohum kapsülü veya tohum kabuğu çatlar

unveiling a burst of several thousand fiber cells in a fluffy mass.

ve yumuşak bir yığında artan binlerce lif hücresi ortaya çıkarır.

The thread-like fibers we see— thinner than a human hair—

Saç telinden ince olan ve iplik gibi gördüğümüz lifler

are the remains of those dense, dried out walls of cellulose.

yoğun ve iyice kurumuş selülozun kalıntılarıdır.

Tens of thousands of these fibers spun into yarn

İpliğe dönüşen bu liflerin binlercesi

will go on to make everything from fabric, to coffee filters, diapers,

kumaştan kahve filtresine, bebek bezine ve balıkçı ağlarına kadar

and fishing nets.

her şeyi üretirler.

And with the help of modern science,

Modern bilimin yardımıyla

cotton might soon be softer, stronger, and more resilient than ever

araştırmacılar, besinleri, hava koşullarını ve kalıtımı baz alarak,

pamuğun olgunlaşmasını incelemeye dair araştırmalar yaptıkça

as researchers investigate how to optimize its growth

pamuk yakında daha yumuşak, daha sağlam ve hiç olmadığı kadar esnek olacak.

based on nutrients, weather conditions, and genetics.