How does alcohol cause blackouts? - Shannon Odell

1,140,199 views ・ 2024-02-01

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma
00:07
In 1969, Dr. Donald Goodwin gathered a group of study participants
0
7045
5046
၁၉၆၉ ခုနှစ်မှာ၊ Dr. Donald Goodwin က လေ့လာ မှုမှာ ပါဝင်သူ အုပ်စုတစ်စုကို စုစည်းပြီး
00:12
and asked them each to recall the object he'd shown them two minutes prior.
1
12091
3587
သူတို့ကို အရင် နှစ်မိနစ်က ပြသခဲ့တဲ့ အရာဝတ္ထုကို ပြန်ပြောခိုင်းခဲ့တယ်။
00:15
The twist?
2
15762
1001
လှည့်ကွက်လား။
00:16
All the participants were very intoxicated.
3
16763
2627
ပါဝင်သူအားလုံးက အလွန် မူးယစ်နေကြတာပါ။
00:19
Despite this, most could pay attention to the task
4
19724
2669
ဒီလိုဖြစ်ပေမဲ့၊ အများစုက အလုပ်ကို အာရုံစိုက်ပြီး
00:22
and correctly name the toy they had just seen.
5
22393
2378
မြင်ခဲ့တဲ့ ကစားစရာကို မှန်ကန်စွာ အမည်တပ်နိုင်ကြတယ်။
00:24
Yet, when Donald asked them to recall that object a mere 30 minutes later,
6
24812
4505
ဒါပေမဲ့၊ Donald က မိနစ် ၃၀ ကြာပြီးနောက် သူတို့ကို အရာဝတ္ထုကို ပြန်ပြောခိုင်းတဲ့အခါ
00:29
half the participants drew a blank,
7
29317
2169
ပါဝင်သူတွေရဲ့ ထက်ဝက်က အစောပိုင်း ကာလကို
00:31
having “blacked out” the earlier moment entirely.
8
31486
2961
လုံးလုံး “သတိလွတ်သွား“ပြီး မမှတ်မိနိုင်ဖြစ်ခဲ့တယ်။
00:34
This study illustrates the strange and somewhat selective effects
9
34697
3504
ဒီလေ့လာမှုက အရက်က ဦးနှောက်အပေါ် ထူးဆန်းပြီး သီးခြားဖြစ်တဲ့
00:38
alcohol has on the brain.
10
38201
1585
သက်ရောက်မှုတွေရှိတာကို ပြသတာပါ။
00:39
Many intoxicated people can perform complex tasks
11
39827
3462
မူးယစ်နေသူများစွာ အသေးစိတ်တဲ့ စကားဝိုင်း ဒါမဟုတ် အိမ်ကို လမ်းအတိုင်း
00:43
like holding a detailed conversation or navigating a walk home.
12
43289
3462
လျှောက်ပြန်တာလို ရှုပ်ထွေးတဲ့ အလုပ်တွေကို လုပ်ဆောင်နိုင်ကြတယ်။
ဒါပေမဲ့ မှတ်ဉာဏ်ပျောက်သွားတာကို ကြုံတွေ့နေရသူတွေအတွက်၊
00:47
Yet for those experiencing what is known as a blackout,
13
47085
3670
00:50
the memory of these events is quickly forgotten.
14
50755
2377
ဒီအဖြစ်တွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မှတ်ဉာဏ်ကို အမြန် မေ့သွားတယ်။
00:53
So how does alcohol cause these memory lapses?
15
53341
2627
ဒါဆို အရက်က ဒီမှတ်ဉာဏ် ပျက်ယွင်းမှုတွေကို ဘယ်လို ဖြစ်စေတာလဲ။
00:56
First, let's identify the culprit.
16
56177
2169
ပထမဆုံး၊ တရားခံကို ဖော်ထုတ်ရအောင်။
00:58
While a single drink often contains hundreds of different chemical compounds,
17
58638
4296
အရက်တစ်မျိုးတည်းမှာ ဓာတု ဒြပ်ပေါင်းမျိးစုံ ရာချီ ပါဝင်လေ့ရှိပေမဲ့၊
01:02
ethanol is responsible for alcohol's effects on the brain.
18
62934
3336
အီသနောလ်က ဦးနှောက်အပေါ် အရက်ရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေအတွက် တာဝန်ရှိတာပါ။
01:06
Ethanol is lightweight and lipophilic,
19
66312
2377
အီသနောလ်က ပေါ့ပါးပြီး lipophilic ဖြစ်တယ်၊
01:08
meaning its structure easily dissolves into fats,
20
68689
2628
ဆိုလိုတာက ဒါရဲ့ဖွဲ့စည်းမှုက ပြင်ပ သွေး-ဦးနှောက်
01:11
like those in the membranes of the outer blood-brain barrier.
21
71317
3128
အတားအဆီးတွေရဲ့ အလွှာပါးတွေလို အဆီတွေအဖြစ် အလွယ်တကူ ပျော်ဝင်တာပါ။
01:14
Once inside the brain, ethanol’s unique structure
22
74862
2962
ဦးနှောက်ထဲကို ရောက်တာနဲ့၊ အီသနောလ်ရဲ့ ထူးခြားတဲ့ ဖွဲ့စည်းမှုက
01:17
allows it to bind to, interact, and affect many different neuronal receptors,
23
77824
5088
နှောင်ဖွဲ့ တုံ့ပြန်ကာ အာရုံကြော အာရုံခံ အင်္ဂါအမျိုးမျိုးကို သက်ရောက်စေတယ်၊
01:22
impairing pathways that allow you to make careful decisions, control your impulses,
24
82912
4421
သတိရှိတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့၊စေ့ဆော်မှုတွေ ထိန်းချုပ်ဖို့နဲ့ လှုပ်ရှားမှုစွမ်းရည်ကို
စီမံခွင့်ပေးတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကို ထိခိုက်စေတာပါ။
01:27
and even manage your motor skills.
25
87333
1752
01:29
And the networks that control memory seem to be especially sensitive
26
89085
3962
မှတ်ဉာဏ်ကို ထိန်းချုပ်တဲ့ ကွန်ရက်တွေက အရက်ရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို
01:33
to alcohol’s effects.
27
93047
1335
အထူး တုံ့ပြန်လွယ်ပုံရတယ်။
01:34
Typically, information about your surroundings is taken in
28
94590
3420
အများအားဖြင့် သင့်ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို
01:38
by your sensory organs and sent to the brain.
29
98010
2586
အာရုံခံအင်္ဂါတွေက ယူဆောင်ပြီး ဦးနှောက်ဆီ ပို့တယ်။
01:40
Neurons transfer this information to one another
30
100763
3003
နျူရွန်းတွေက နျူရိုထရန်စမစ်တာလို့ခေါ်တဲ့ ဓာတု ဆက်သားတွေကနေ
01:43
via chemical messengers called neurotransmitters,
31
103766
2753
ဒီသတင်း အချက်အလက်တွေကို အခြားတစ်ခုဆီ လွှဲပြောင်းပေးတယ်၊
01:46
which are released by one neuron and received by receptors at another.
32
106519
4004
ဒါတွေကို အာရုံခံ အင်္ဂါတစ်ခုကနေ ထုတ် လွှတ်ပြီး နောက်တစ်ခုမှာ လက်ခံ ရရှိတာပါ။
01:50
When a neurotransmitter binds to a receptor,
33
110773
2669
နျူရိုထရန်စမစ်တာက အာရုံခံ အင်္ဂါကို နှောင်ဖွဲ့တဲ့အခါ၊
01:53
it unlocks an internal channel, allowing small ions to flow into the cell.
34
113442
4338
အိုင်ယွန်းငယ်တွေ ဆဲလ်ထဲကို စီးဝင်စေတဲ့ အတွင်း လမ်းကြောင်းကို ဖွင့်ပေးတယ်၊
01:57
If enough ions enter the cell, the neuron fires,
35
117822
3337
ဆဲလ်ထဲကို အိုင်ယွန်း အလုံအလောက်ဝင်သွားဝင်၊ နျူရွန်း နိုးကြွပြီး
02:01
sending the signal forward.
36
121159
1501
အချက်ပြမှုကို ရှေ့ကိုပို့ပေးတယ်။
02:02
Through this process, different regions of the brain
37
122994
2711
ဒီဖြစ်စဉ်ကနေ ဦးနှောက်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအသီးသီးဟာ
02:05
can communicate with one another in milliseconds,
38
125705
2586
မီလီစက္ကန့်တွေအတွင်း အချင်းချင်း ဆက်သွယ်နိုင်ပြီး
02:08
creating our moment-to-moment understanding of the world.
39
128291
2752
ကမ္ဘာကို အချိန်တစ်ခဏတာအတွင်း နားလည်မှု ဖန်တီးနိုင်တယ်။
02:11
But ethanol interacts with receptors,
40
131252
2502
ဒါပေမဲ့ အီသနောလ်က အာရုံခံအင်္ဂါတွေနဲ့ ဆက်သွယ်တယ်၊
02:13
making it harder for neurons to communicate.
41
133754
2253
ဒါက နျူရွန်းတွေအတွက် ဆက်သွယ်ဖို့ ပိုခက်စေတာပါ။
02:16
While compromised, the brain is still able to transfer information,
42
136215
3671
အထိခိုက်ခံရပေမဲ့၊ ဦးနှောက်က အချက်အလက် တွေကို လွှဲပြောင်းနိုင်ဆဲဖြစ်တာကြောင့်၊
02:19
which is why many intoxicated people seem somewhat capable
43
139886
3169
မူးယစ်နေသူများစွာဟာ အခြေခံအလုပ်တွေကို
02:23
of performing basic tasks.
44
143055
1627
အတော်အတန် လုပ်နိုင်ပုံရတယ်။
02:24
In other words, brain function is highly impaired,
45
144765
2753
တစ်နည်းပြောရရင်၊ ဦးနှောက်လုပ်ဆောင်မှုကို ဖျက်ဆီးပေမဲ့၊
02:27
but not completely broken.
46
147518
1543
လုံးဝ ပျက်ပြားမသွားဘူး။
02:29
But memory storage is a different story.
47
149103
2377
ဒါပေမဲ့ မှတ်ဉာဏ် သိုလှောင်မှုက မတူတဲ့ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ပါ။
02:31
The transfer of moment-to-moment understanding
48
151731
2836
မှတ်မိနိုင်တဲ့ တစ်ခုခုဆီ တစ်ခဏတာ နားလည်မှု လွှဲပြောင်းမှုက
02:34
to something we can remember is thought to depend on a process
49
154567
3462
ရေရှည် တိုးမြှင့်ပေးမှုဖြစ်စဉ် ဒါမဟုတ် LTP ခေါ် လုပ်ငန်းစဉ်
02:38
called long-term potentiation, or LTP.
50
158029
3503
တစ်ခုအပေါ် မူတည်တယ်လို့ ယူဆရတယ်။
02:41
LTP happens throughout the brain,
51
161699
2002
LTP က ဦးနှောက်တစ်လျှောက်လုံးမှာ ဖြစ်ပေမဲ့၊
02:43
but is especially important in learning and memory regions,
52
163701
2878
အထူးသဖြင့် နီယိုကော့တက်စ်နဲ့ ဟစ်ပိုကမ်ပက်စ်လို၊
02:46
like the neocortex and the hippocampus.
53
166579
2461
သင်ယူတာနဲ့ မှတ်ဉာဏ် နယ်ပယ်တွေမှာ အရေးပါတာပါ။
02:49
During LTP,
54
169081
1252
LTP ဖြစ်စဉ်အတွင်း၊
02:50
the firing of a neuron triggers physical changes to its structure.
55
170333
3753
နျူရွန်းနိုးကြွတာက ၎င်း ဖွဲ့စည်းမှုအတွက် ရုပ်ပိုင်း အပြောင်းအလဲတွေကို အစပျိုးတာပါ။
02:54
For example, more receptors may be moved to the cell's surface,
56
174337
3545
ဥပမာ၊ အာရုံခံ အင်္ဂါတွေကို ဆဲလ်မျက်နှာပြင် ဆီ ရွှေ့ပြောင်းပေးလောက်တာပါ၊
02:57
making the neuron more sensitive to future signaling from its neighbors.
57
177882
3545
နျူရွန်းကို အနီးနားက အနာဂတ် အချက်ပြမှုတွေကို ပိုတုံ့ပြန်လွယ်စေတာပါ။
03:01
These physical changes increase the likelihood that a cell
58
181552
2836
ဒီရုပ်ပိုင်း ပြောင်းလဲမှုတွေက ဒီဆက်စပ်မှုမှာ ဆဲလ်တစ်ခု
03:04
will fire again at that connection,
59
184388
2044
ပြန်လည်နိုးကြွနိုင်ခြေကို တိုးစေတယ်။
03:06
strengthening the wiring between neurons.
60
186432
2586
နျူရွန်းတွေကြားက သွယ်တန်းမှုကို ခိုင်ခံ့စေတယ်။
03:09
And through this stronger connection,
61
189060
1793
ဒီပိုခိုင်ခံ့တဲ့ ဆက်သွယ်မှုကနေ၊
03:10
it's thought that a stable memory is formed.
62
190853
2336
တည်ငြိမ်တဲ့ မှတ်ဉာဏ်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းတယ်လို့ ယူဆရတယ်။
03:13
Yet studies suggest that ethanol has a unique ability to disrupt LTP,
63
193731
4546
ဒါပေမဲ့ အီသနောဟာ မှတ်ဉာဏ်ဖွဲ့စည်းမှုအတွက် လိုအပ်တဲ့ ရုပ်ပိုင်းအပြောင်းအလဲကို ပိတ်တဲ့
03:18
blocking the physical changes needed for memory formation.
64
198361
2919
LTP ကို အလျဉ်ပြတ်ဖို့ ထူးခြားတဲ့ အစွမ်း ရှိတယ်လို့ လေ့လာမှုတွေကဆိုတယ်။
03:21
So, while moment-to-moment information is encoded and understood,
65
201489
3837
ဒါကြောင့် ခဏတာ သတင်းအချက်အလက်တွေကို ဖြည့်သွင်းပြီး နားလည်ပေမဲ့၊
03:25
the storage of that information is blunted,
66
205326
2419
မှတ်ဉာဏ် ပျောက်သွားတာတွေ ဖြစ်စေတဲ့၊ အချက်အလက်
03:27
resulting in a blackout.
67
207745
1585
သိုလှောင်မှုကို တိုတောင်းစေတယ်။
03:29
Of course, not all levels of drinking result in blackouts.
68
209455
3128
တကယ်တော့ သောက်သုံးတဲ့ အဆင့်အားလုံးက မှတ်ဉာဏ် ပျောက်တာတွေ မဖြစ်စေဘူး။
03:32
They happen when the concentration of alcohol in the blood, or BAC,
69
212708
3879
သွေးထဲမှာ အရက် စုစည်းမှု ဒါမဟုတ် BAC မှာ
03:36
exceeds a certain level, approximately 0.16.
70
216587
3379
အဆင့်တစ်ခုကို ၀.၁၆ နီးပါး ကျော်လွန်တဲ့အခါ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
03:40
But there’s no magic number.
71
220258
1376
ဒါပေမဲ့ မှော်နံပါတ်မရှိဘူး။
03:41
At slightly lower BACs, brownouts, or the spotty memory of events, can occur,
72
221634
5088
နျူရွန်းတချို့ ပျက်ကွက်ပေမဲ့ တချို့က ကောင်းကောင်း ဆက်လုပ်တော့၊ အနည်းငယ်နိမ့်တဲ့
03:46
as some neurons continue to function properly while others fail.
73
226722
3754
BACမှာ မှတ်ဉာဏ်မှိန်တာ၊ အဖြစ်အပျက်တွေကို ပျောက်တိပျောက်ကြား မှတ်မိတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။
03:50
And drinking too much can cause a person to pass out altogether.
74
230601
3379
အရက်အလွန်အကျွံသောက်တာက လူတစ်ယောက်ကို လုံးလုံး သတိလစ်သွားစေနိုင်တယ်။
03:54
Other factors like dehydration level, genetic differences, medications,
75
234397
4379
ရေဓာတ်ချို့တဲ့မှု အဆင့်၊ဗီဇကွဲပြားမှုတွေ၊ ဆေးဝါးတွေ၊ ဘယ်လောက် စားလဲဆိုတာလို
03:58
and even how much you’ve eaten can affect the likelihood of a blackout.
76
238776
3670
အခြားအကြောင်းခံတွေက မှတ်ဉာဏ် ပျောက်သွားနိုင်ခြေကို သက်ရောက်နိုင်တယ်။
04:02
And teenagers appear to be especially vulnerable
77
242530
2627
ဆယ်ကျော်သက်တွေဟာ အထူး ခံနိုင်ရည်နည်းပုံရတာက
04:05
due to the substantial changes in brain development during those years.
78
245157
3337
ဒီနှစ်တွေအတွင်း ဦးနှောက် ဖွံ့ဖြိုးမှု အတော်အတန်ပြောင်းလဲတာကြောင့်ပါ။
04:08
Alcohol’s short-term effects usually don’t last longer
79
248661
2919
အရက်ရဲ့ ရေတို သက်ရောက်မှုတွေက အများအားဖြင့် ကိုယ်ခန္ဓာက
04:11
than the time it takes for their body to metabolize it, or about a day.
80
251580
3546
ဒါကို ချေဖျက်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ အချိန် ဒါမဟုတ် တစ်ရက်ခန့်ထက် ပိုမကြာဘူး။
04:15
But repeatedly over-drinking can damage neurons and permanently impair memory.
81
255126
4671
ဒါပေမဲ့ အကြိမ်ကြိမ် အလွန်အကျွံသောက်တာက နျူရွန်းနဲ့ မှတ်ဉာဏ်ကိုပါ ဖျက်စီးနိုင်တယ်။
04:19
It can also harm other organs like the liver,
82
259797
2711
ဒါက အရက်ကို ဖြိုဖျက်ပေးနိုင်တဲ့၊
04:22
which works overtime breaking down alcohol.
83
262508
2669
အသည်းလို အခြားအင်္ဂါတွေကိုလည်း ထိခိုက်စေနိုင်တယ်။
04:25
After all, experiencing a blackout or witnessing others
84
265511
3253
နောက်ဆုံးတော့ မှတ်ဉာဏ် ပျောက်သွားတာကို တွေ့ကြုံတာ ဒါမှမဟုတ် ဒီအထိခိုက်ခံရတဲ့
04:28
in this compromised state
85
268764
1377
အခြေအနေမှာ အခြားသူတွေကို သက်သေခံတာက
04:30
can be a lot for your mind and body to process.
86
270141
3211
သင့်စိတ်နဲ့ခန္ဓာကိုယ်ကို လုပ်ဆောင်ဖို့ အလုပ်များစေနိုင်ပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7