How does alcohol cause blackouts? - Shannon Odell

878,956 views ・ 2024-02-01

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Başak Gökdaş Gözden geçirme: Selin Tüfekçi
00:07
In 1969, Dr. Donald Goodwin gathered a group of study participants
0
7045
5046
1969′da Dr. Donald Goodwin, bir grup araştırma katılımcısını bir araya getirdi
00:12
and asked them each to recall the object he'd shown them two minutes prior.
1
12091
3587
ve kendilerine iki dakika önce gösterdiği nesneyi hatırlamalarını istedi.
00:15
The twist?
2
15762
1001
Peki, sürpriz neydi?
00:16
All the participants were very intoxicated.
3
16763
2627
Tüm katılımcılar çok sarhoştu.
00:19
Despite this, most could pay attention to the task
4
19724
2669
Buna rağmen, çoğu göreve dikkat edebildi
00:22
and correctly name the toy they had just seen.
5
22393
2378
ve yeni gördükleri oyuncakları doğru şekilde adlandırabildi.
00:24
Yet, when Donald asked them to recall that object a mere 30 minutes later,
6
24812
4505
Ancak, Donald onlara sadece 30 dakika sonra nesneyi hatırlamalarını istediğinde,
00:29
half the participants drew a blank,
7
29317
2169
katılımcıların yarısı tamamen o anı unutmuş bir durumda,
00:31
having “blacked out” the earlier moment entirely.
8
31486
2961
belleklerini tamamen kaybetmişti.
00:34
This study illustrates the strange and somewhat selective effects
9
34697
3504
Bu çalışma, alkolün beynin üzerindeki tuhaf
ve biraz seçici etkilerini açıklamaktadır.
00:38
alcohol has on the brain.
10
38201
1585
00:39
Many intoxicated people can perform complex tasks
11
39827
3462
Birçok sarhoş kişi, detaylı bir konuşma yapma veya eve yürüme gibi
00:43
like holding a detailed conversation or navigating a walk home.
12
43289
3462
karmaşık görevleri yerine getirebilir.
00:47
Yet for those experiencing what is known as a blackout,
13
47085
3670
Ancak, bir hafıza kaybı deneyimleyenler için,
00:50
the memory of these events is quickly forgotten.
14
50755
2377
bu olayların anısı hızla unutulur.
00:53
So how does alcohol cause these memory lapses?
15
53341
2627
Peki, alkol bu hafıza kayıplarına nasıl neden olur?
00:56
First, let's identify the culprit.
16
56177
2169
İlk olarak, suçluyu belirleyelim.
00:58
While a single drink often contains hundreds of different chemical compounds,
17
58638
4296
Tek bir içecek genellikle yüzlerce farklı kimyasal bileşik içerirken,
01:02
ethanol is responsible for alcohol's effects on the brain.
18
62934
3336
etanol alkolün beyin üzerindeki etkilerinden sorumludur.
01:06
Ethanol is lightweight and lipophilic,
19
66312
2377
Ethanol, hafif ve lipofiliktir,
01:08
meaning its structure easily dissolves into fats,
20
68689
2628
yani yapısı yağlara kolayca çözünür;
01:11
like those in the membranes of the outer blood-brain barrier.
21
71317
3128
dıştaki kan-beyin bariyerinin zarlarındaki yağlar gibi.
01:14
Once inside the brain, ethanol’s unique structure
22
74862
2962
Beyine girdiğinde, etanolün benzersiz yapısı,
01:17
allows it to bind to, interact, and affect many different neuronal receptors,
23
77824
5088
onun birçok farklı nöronal reseptöre bağlanmasına,
etkileşime girmesine ve etkilemesine izin verir.
01:22
impairing pathways that allow you to make careful decisions, control your impulses,
24
82912
4421
Bu, dikkatli kararlar alma, dürtüleri kontrol etme
01:27
and even manage your motor skills.
25
87333
1752
hatta motor becerileri yeteneğini bozar.
01:29
And the networks that control memory seem to be especially sensitive
26
89085
3962
Özellikle hafızayı kontrol eden ağlar,
alkolün etkilerine son derece duyarlı gibi görünüyor.
01:33
to alcohol’s effects.
27
93047
1335
01:34
Typically, information about your surroundings is taken in
28
94590
3420
Genellikle, çevrenizle ilgili bilgiler,
01:38
by your sensory organs and sent to the brain.
29
98010
2586
duyu organlarınız tarafından alınır ve beyine gönderilir.
01:40
Neurons transfer this information to one another
30
100763
3003
Nöronlar, bilgiyi birbirlerine kimyasal haberciler olarak adlandırılan
01:43
via chemical messengers called neurotransmitters,
31
103766
2753
nörotransmitterler aracılığıyla aktarıp,
01:46
which are released by one neuron and received by receptors at another.
32
106519
4004
bir nöron tarafından salınıp başka bir nöronun reseptörleri tarafından alınır.
01:50
When a neurotransmitter binds to a receptor,
33
110773
2669
Bir nörotransmitter bir reseptöre bağlandığında,
01:53
it unlocks an internal channel, allowing small ions to flow into the cell.
34
113442
4338
içsel bir kanalı açar, küçük iyonların hücreye girmesine izin verir.
01:57
If enough ions enter the cell, the neuron fires,
35
117822
3337
Eğer yeterli sayıda iyon hücreye girerse, nöron ateşlenir,
02:01
sending the signal forward.
36
121159
1501
sinyali ileriye gönderir.
02:02
Through this process, different regions of the brain
37
122994
2711
Bu süreç sayesinde, beynin farklı bölgeleri
02:05
can communicate with one another in milliseconds,
38
125705
2586
milisaniyeler içinde birbirleriyle iletişim kurabilir,
02:08
creating our moment-to-moment understanding of the world.
39
128291
2752
anlık olarak dünyayı anlama yetimizi oluşturur.
02:11
But ethanol interacts with receptors,
40
131252
2502
Etil alkol reseptörlerle etkileşime girerek
02:13
making it harder for neurons to communicate.
41
133754
2253
nöronların iletişim kurmasını zorlaştırır.
02:16
While compromised, the brain is still able to transfer information,
42
136215
3671
Zarar görmüş olsa da, beyin hâlâ bilgi transferi yapabilir,
02:19
which is why many intoxicated people seem somewhat capable
43
139886
3169
bu nedenle sarhoş olan birçok insan nispeten
basit görevleri yerine getirebilmektedir.
02:23
of performing basic tasks.
44
143055
1627
02:24
In other words, brain function is highly impaired,
45
144765
2753
Başka deyişle, beyin fonksiyonları ciddi şekilde bozulmuş durumda,
02:27
but not completely broken.
46
147518
1543
ancak tamamen işlevsiz değil.
02:29
But memory storage is a different story.
47
149103
2377
Ancak, hafıza depolama konusu farklı bir hikayedir.
02:31
The transfer of moment-to-moment understanding
48
151731
2836
Anlık anlayışın bir şeyi hatırlamaya dönüştürülmesi,
02:34
to something we can remember is thought to depend on a process
49
154567
3462
uzun vadeli güçlenme veya LTP olarak adlandırılan
bir süreçe bağlı olduğuna inanılır.
02:38
called long-term potentiation, or LTP.
50
158029
3503
02:41
LTP happens throughout the brain,
51
161699
2002
LTP, beyin genelinde gerçekleşir,
02:43
but is especially important in learning and memory regions,
52
163701
2878
ancak özellikle öğrenme ve bellek bölgelerinde,
02:46
like the neocortex and the hippocampus.
53
166579
2461
örneğin neokorteks ve hipokampus gibi alanlarda önemlidir.
02:49
During LTP,
54
169081
1252
LTP sırasında,
02:50
the firing of a neuron triggers physical changes to its structure.
55
170333
3753
bir nöronun ateşlenmesi, yapısal değişikliklere yol açar.
02:54
For example, more receptors may be moved to the cell's surface,
56
174337
3545
Örneğin, daha fazla reseptör hücre yüzeyine taşınabilir,
02:57
making the neuron more sensitive to future signaling from its neighbors.
57
177882
3545
bu da nöronun yakınından gelecek sinyallere
duyarlı hale gelmesine neden olabilir.
03:01
These physical changes increase the likelihood that a cell
58
181552
2836
Bu fiziksel değişiklikler,
bir hücrenin o bağlantıda tekrar ateşleme olasılığını arttırır,
03:04
will fire again at that connection,
59
184388
2044
03:06
strengthening the wiring between neurons.
60
186432
2586
nöronlar arasındaki bağlantıyı güçlendirir.
03:09
And through this stronger connection,
61
189060
1793
Ve bu daha güçlü bağlantı aracılığıyla,
03:10
it's thought that a stable memory is formed.
62
190853
2336
stabil bir belleğin oluştuğuna inanılır.
03:13
Yet studies suggest that ethanol has a unique ability to disrupt LTP,
63
193731
4546
Ancak çalışmalar, etanolün LTP’yi bozmakta
eşsiz yeteneğe sahip olduğunu gösteriyor;
03:18
blocking the physical changes needed for memory formation.
64
198361
2919
bu da bellek oluşumu için gerekli fiziksel değişiklikleri engelliyor.
03:21
So, while moment-to-moment information is encoded and understood,
65
201489
3837
Dolayısıyla, anlık bilgiler kodlanıp anlaşılırken,
03:25
the storage of that information is blunted,
66
205326
2419
bu bilgilerin depolanması baskılanarak,
03:27
resulting in a blackout.
67
207745
1585
bilinç kaybına neden oluyor.
03:29
Of course, not all levels of drinking result in blackouts.
68
209455
3128
Tabii ki, içki içme düzeyinin tüm seviyeleri hafıza kaybına yol açmaz.
03:32
They happen when the concentration of alcohol in the blood, or BAC,
69
212708
3879
Bu durumlar, alkolün kan içindeki oranı veya kan alkol oranını
03:36
exceeds a certain level, approximately 0.16.
70
216587
3379
belirli seviyeyi aştığında meydana gelir, yaklaşık 0.16 civarında.
03:40
But there’s no magic number.
71
220258
1376
Ancak sihirli bir sayı yoktur.
03:41
At slightly lower BACs, brownouts, or the spotty memory of events, can occur,
72
221634
5088
Kandaki düşük alkol oranlarında
kısmi karartılar olur veya olaylar eksik hatırlanır
03:46
as some neurons continue to function properly while others fail.
73
226722
3754
çünkü bazı nöronlar düzgün çalışırken diğerleri başarısız olabilir.
03:50
And drinking too much can cause a person to pass out altogether.
74
230601
3379
Ve fazla içki içmek bir kişiyi tamamen bayıltabilir.
03:54
Other factors like dehydration level, genetic differences, medications,
75
234397
4379
Susuzluk düzeyi, genetik farklılıklar, ilaçlar
03:58
and even how much you’ve eaten can affect the likelihood of a blackout.
76
238776
3670
hatta ne kadar yediğiniz gibi faktörler, hafıza kaybını etkileyebilir.
04:02
And teenagers appear to be especially vulnerable
77
242530
2627
Ve gençler, bu yıllardaki önemli beyin gelişim değişikliklerinden dolayı
04:05
due to the substantial changes in brain development during those years.
78
245157
3337
özellikle savunmasız görünmektedirler.
04:08
Alcohol’s short-term effects usually don’t last longer
79
248661
2919
Alkolün kısa vadeli etkileri genellikle vücut tarafından
04:11
than the time it takes for their body to metabolize it, or about a day.
80
251580
3546
metabolize edilme süresinden uzun sürmez, ya da bir günden fazla.
04:15
But repeatedly over-drinking can damage neurons and permanently impair memory.
81
255126
4671
Ancak sürekli çok içki içmek nöronlara zarar verebilir
ve belleği kalıcı olarak etkileyebilir.
04:19
It can also harm other organs like the liver,
82
259797
2711
Ayrıca karaciğer gibi diğer organlara da zarar verebilir;
04:22
which works overtime breaking down alcohol.
83
262508
2669
çünkü karaciğer, alkolü parçalamak için fazladan çalışır.
04:25
After all, experiencing a blackout or witnessing others
84
265511
3253
Sonuç olarak, bir hafıza kaybı yaşamak veya başkalarını
04:28
in this compromised state
85
268764
1377
bu tehlikeli durumda gözlemlemek,
04:30
can be a lot for your mind and body to process.
86
270141
3211
zihinsel ve fiziksel olarak işlemesi zorlayıcı olabilir.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7