How science fiction can help predict the future - Roey Tzezana

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Would you like to know what's in our future?

ကျုပ်တို့ရဲ့ အနာဂတ်မှာ ဘယ်လိုများရှိမလဲ သင် သိချင်လား။

What's going to happen tomorrow, next year, or even a millennium from now?

မနက်ဖြန်၊နောက်နှစ်(သို့)ယခုမှ နှစ်တစ်ထောင် မှာတောင် လူ့လောကမှာ ဘာတွေဖြစ်လာမလဲ။

Well, you're not alone.

သင်တစ်ဦးတည်း မဟုတ်ပါဘူး။

Everyone from governments to militaries to industry leaders do, as well,

အစိုးရတွေကနေ စစ်တပ်၊လုပ်ငန်းခေါင်းဆောင်တွေ အပါအဝင် လူတိုင်းဟာ သူတို့အနာဂတ်ကို

and they all employ people called futurists

ဟောကိန်းထုတ်ဖို့ ကြိုးစားသူတွေဖြစ်တဲ့ အနာဂတ်ဝါဒီလို့

who attempt to forecast the future.

ခေါ်သူတွေကို ခန့်ထားပါတယ်။

Some are able to do this with surprising accuracy.

တချို့က အံ့ဖွယ်တိကျမှုနဲ့ ဒါကို လုပ်နိုင်စွမ်းရှိတယ်။

In the middle of the 20th century,

၂၀ ရာစုအလယ်မှာ

a think tank known as the RAND Corporation

RAND Corporation လို့ခေါ်တဲ့ အကြံပေးအဖွဲ့တစ်ခုဟာ

consulted dozens of scientists and futurists

ကိုယ်အင်္ဂါအတုတွေ၊ သန္ဓေတားဆေး အသုံးပြုမှုနဲ့စာဖတ်သူအတွက်

who together forecast many of the technologies

သုတေသန စာတမ်းတွေကို ရှာပေးနိုင်တဲ့ စာကြည့်တိုက်တွေ

we take for granted today,

အပါအဝင် ကျွန်ုပ်တို့ ဒီနေ့ အလေးမမူကြတဲ့

including artificial organs,

the use of birth control pills,

အတူတကွဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သူ

and libraries able to look up research material for the reader.

ဒါဇင်ချီတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့ အနာဂတ် ဝါဒီတေွကို တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခဲ့တယ်။

One way futurists arrive at their predictions

အနာဂတ်ဝါဒီတွေ သူတို့ရဲ့ ဟောကိန်းတွေကို ရစေတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုက

is by analyzing movements and trends in society,

လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းက လှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ အလားအလာတွေကို စိစစ်ခြင်းနဲ့

and charting the paths they are likely to follow into the future

အနာဂတ်ထဲမှာ ၎င်းတို့ လိုက်နာဖွယ်ရှိတဲ့ လမ်းကြောင်းတွေကို ဖြစ်နိုင်ခြေ ပမာဏ

with varying degrees of probability.

အမျိုးမျိုးနဲ့ မှတ်သားခြင်းပါ။

Their work informs the decisions of policymakers and world leaders,

သူ့တို့အလုပ်က မူဝါဒချသူတွေ၊ ကမ္ဘာ့ခေါင်း ဆောင်တွေရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကိုသတင်းပေးတယ်။

enabling them to weigh options for the future

ဒီလိုနက်နဲပြီး၊ အသေးစိတ် စိတ်ကူးလို့ မရနိုင်တဲ့

that otherwise could not have been imagined in such depth or detail.

အနာဂတ်တွက် ရွေးချယ်မှုတွေကို ချိန်ဆဖို့သူတို့ကို ထောက်ကူရင်းပါ။

Of course, there are obvious limits to how certain anyone can be about the future.

တကယ်တမ်း အနာဂတ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး လူတစ်ယောက် သေချာပုံက သိသာတဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေရှိတယ်။

There are always unimaginable discoveries that arise

လက်ရှိမှာ လူတိုင်းအတွက် ယုတ္တိတန်မှာမဟုတ်တဲ့ ပေါ်လာတဲ့

which would make no sense to anyone in the present.

စိတ်ကူးမရနိုင်တဲ့ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေက အမြဲရှိနေပါတယ်။

Imagine, for example,

ဥပမာ ၁၉ ရာစု အလယ်က

transporting a physicist from the middle of the 19th century

ရူပဗေဒပညာရှင်တစ်ဦးကို ၂၁ ရာစုဆီ ပို့ဆောင်တာကို

into the 21st.

စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

You explain to him that a strange material exists, Uranium 235,

ထူးဆန်းတဲ့ အရာဝတ္ထု တည်ရှိတာကို သင် သူ့ကို ရှင်းပြတယ်။

that of its own accord can produce enough energy to power an entire city,

၎င်းသဘောအလျောက် တစ်မြို့လုံးကို ဓာတ်အားပေးနိုင်တဲ့(သို့) တစ်ချက်တည်းနဲ့

or destroy it one fell swoop.

မြို့ကို ဖျက်ဆီးနိုင်လောက်တဲ့စွမ်းအင် ထုတ်နိုင်တဲ့ယူရေနီယမ် ၂၃၅ ပါ။

"How can such energy come from nowhere?" he would demand to know.

"ဒီလို စွမ်းအင်က ဘယ်နေက လာနိုင်လို့လဲ" လို့ သိဖို့ သူ မေးမိမှာပါ။

"That's not science, that's magic."

"ဒါဟာ သိပ္ပံပညာ မဟုတ်ဘူး၊ မှော်အတတ်ပါ။"

And for all intents and purposes, he would be right.

ဒီအကြံနဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အားလုံးအတွက် သူမှန်ပါလိမ့်မယ်။

His 19th century grasp of science

သူ့ရဲ့ ၁၉ ရာစု သိပ္ပံရဲ့နားလည်မှုမှာ

includes no knowledge of radioactivity or nuclear physics.

ရေဒီယိုသတ္တိကြွမှုနဲ့ အဏုမြူ ရူပဗေဒရဲ့ အသိသုတ မပါဝင်သေးလို့ပါ။

In his day, no forecast of the future could have predicted X-rays,

သူ့ခေတ်တုန်းက နှိုင်းအရ သီအိုရီတို့ ကွမ်တမ် မက္ကင်းနစ်တို့ အသာထားဦး၊

or the atom bomb,

အိတ်စရေး ရောင်ခြည် (သို့)

let alone the theory of relativity

အဏုမြူ ဗုံး ဖြစ်နိုင်ခဲ့လောက်တဲ့

or quantum mechanics.

အနာဂတ် ဟောကိန်းမရှိဘူး။

As Arthur C. Clarke has said,

Arthur C. Clarke ပြောခဲ့သလို

"Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic."

"အသင့်အတင့် အဆင့်မြင့်တဲ့ နည်းပညားတိုင်းဟာ မှော်ဆန်မှုကနေ ခွဲခြားလို့မရနိုင်ဘူး။"

How can we prepare, then, for a future that will be as magical to us

ဒါဆို ကျွန်ပ်တိုရဲ့ လက်ရှိဟာ ၁၉ ရာစုက တစ်ဦးဦး ထင်မှတ်စရာ ဖြစ်နိုင်သလို

as our present would appear to someone from the 19th century?

ကျွန်ုပ်တို့ကို မှော်ဆန်စေမယ့် အနာဂတ် တစ်ခုအတွက် ဘယ်လို ပြင်ဆင်နိုင်လဲ။

We may think our modern technology and advanced data analysis techniques

ခေတ်မီ နည်းပညာနဲ့ အဆင့်မြင့် ဒေတာ စိစစ်မှု နည်းစနစ်တွေက

might allow us to predict the future with much more accuracy

အဆင့်တူ ၁၉ ရာစုက ဟာတွေထက် အနာဂတ်ကို ပိုတိကျမှုနဲ့ခန့်မှန်းခွင့်

than our 19th century counterpart,

ပေးလောက်တယ်လို့ ထင်ချင်ထင်ကြမယ်။

and rightly so.

အဲဒါက သဘာဝကျပါတယ်။

However, it's also true that our technological progress

သို့ပေမည့် နည်းပညာ တိုးတက်မှုက တိုးတိုးလာနေတဲ့ ရှုပ်ထွေးပြီး

has brought with it new increasingly complex and unpredictable challenges.

ကြိုခန့်မှန်းမရနိုင်တဲ့စိန်ခေါ်မှုတွေကို ယူဆောင်လာခဲ့တာလည်း မှန်ပါတယ်။

The stakes for future generations to be able to imagine the unimaginable

စိတ်ကူးမရနိုင်တာကို စိတ်ကူးကြည့်ဖို့ အနာဂတ် မျိုးဆက်တွေအတွက် လောင်းကြေးတွေက

are higher than ever before.

အရင်ကထက် ပိုမြင့်မားပါတယ်။

So the question remains:

ဒီတော့ ကျန်ရှိနေတဲ့ မေးခွန်းက

how do we do that?

ဒါကို ဘယ်လို လုပ်ကြသလဲ။

One promising answer has actually been with us since the 19th century

၁၉ ရာစုကတည်းက အလားအလာရှိတဲ့ အဖြေက ကျွန်ုပ်တို့နဲ့အတူ ရှိခဲ့ပြီး

and the Industrial Revolution

ဒါကတော့ ခေတ်မီ လောကအတွက်

that laid the foundation for our modern world.

အုတ်မြစ်ချပေးခဲ့တဲ့ စက်မှုတော်လှန်ရေးပါ။

During this time of explosive development and invention,

ဒီတစ်ဟုန်ထိုး တိုးတက်မှုနဲ့ တီထွင်မှု ကာလအတွင်းမှာ

a new form of literature, science fiction, also emerged.

စာပေ ပုံစံသစ်၊ စိတ်ကူးယဉ် သိပ္ပံဇာတ်လမ်းလည်း ပေါ်ထွန်းခဲ့တယ်။

Inspired by the innovations of the day, Jules Verne, H.G. Wells,

ခေတ်ရဲ့ ဆန်းသစ်မှုတွေရဲ့ စေ့ဆော်မှုနဲ့ Jules Verne၊ H.G. Wells နဲ့

and other prolific thinkers explored fantastic scenarios,

အခြားအရေးသွက်တွေးခေါ်သူတွေဟာ လူ့ ကြိုးပမ်း မှုရဲ့ နယ်ပယ်သစ်တွေကိုသရုပ်ဖော်ရင်း

depicting new frontiers of human endeavor.

ဆန်းပြားတဲ့ စိတ်မှန်း ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို စူးစမ်းခဲ့တယ်။

And throughout the 20th century and into the 21st,

၂၀ ရာစု တစ်လျှောက်လုံးနဲ့ ၂၁ ရာစုထဲမှာ

storytellers have continued to share their visions of the future

ပုံပြောသူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ အနာဂတ် အမြင်တွေကို ဆက်လက်မျှဝေခဲ့ပြီး

and correctly predicted many aspects of the world we inhabit decades later.

နောက်ဆယ်စုနှစ်တွေမှာ နေထိုင်တဲ့ ကမ္ဘာ့သွင် ပြင်တွေကို မှန်ကန်စွာ ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့တယ်။

In "Brave New World,"

"Brave New World" မှာ

Aldous Huxley foretold the use of antidepressants in 1932,

Aldous Huxleyက ၁၉၃၂ မှာ စိတ်ကျကာကွယ်ဆေး သုံးတာကို

long before such medication became popular.

ဒီလိုဆေးမျိုး ရေပန်းမစားခင် အချိန်အတော်ကြာက ကြိုပြောခဲ့တယ်။

In 1953, Ray Bradbury's "Fahrenheit 451," forecast earbuds,

၁၉၅၃ မှာ Ray Bradbury ရဲ့"Fahrenheit 451" မှာ နားကြပ်အသေးစားကို ကြိုခန့်မှန်းတယ်။

"thimble radios," in his words.

သူ့စကားအရတော့ "အပ်ထောက် ရေဒီယို"ပါ။

And in "2001: A Space Odyssey,"

"2001: A Space Odyssey" မှာ

Arthur C. Clarke described a portable, flat-screen news pad in 1968.

Arthur C. Clarke က သယ်လို့ရတဲ့ သတင်းပြ မှန်ပြားသစ်ကို ၁၉၆၈ မှာသရုပ်ဖော်ပြခဲ့တယ်။

In works that often combine entertainment and social commentary,

မကြာခဏတော့ ဖျော်ဖြေရေးနဲ့ လူမှု အစီအရင်ခံချက်ကို တွဲထားတဲ့ စက်တွေမှာ

we are invited to suspend our disbelief and consider the consequences

မယုံကြည်မှုကို ဆိုင်းထားပြီး ရင်းနှီး နက်နဲစွာ အမြစ်တွယ်နေတဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေထဲက

of radical shifts in familiar and deeply engrained institutions.

အခြေခံကျတဲ့ ပြောင်းလဲမှု အကျိုးဆက်တွေကို စဉ်းစားဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ကို ဖိတ်ခေါ်တယ်။

In this sense,

ဒီသဘောမှာ

the best science fiction fulfills the words of philosopher Michel Foucault,

အကောင်းဆုံး သိပ္ပံဇာတ်လမ်းဟာ ဒဿနပညာရှင် Michel Foucault ရဲ့စကားကို ဖြည့်ဆည်းတယ်။

"I'm no prophet. My job is making windows where there were once walls."

"ကျုပ်က ရှေ့ဖြစ်ဟောသူ မဟုတ်ပါ။ အလုပ်က နံရံရှိဖူးတဲ့နေရာမှာ ပြတင်းတွေ လုပ်တာပါ။

Free from the constraints of the present and our assumptions of what's impossible,

လက်ရှိ အကန့်အသတ်တွေနဲ့ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ ထင်မြင်ချက်တွေမှ ကင်းကွာကာ

science fiction serves as a useful tool for thinking outside of the box.

သိပ္ပံဇာတ်လမ်းက ဖောက်ထွက်တွေးခေါ်ရေးအတွက် အသုံးဝင်တဲ့ ကိရိယာအဖြစ် ဖြည့်ဆည်းပေတယ်။

Many futurists recognize this,

အနာဂတ်ဝါဒီ အများအပြား အသိအမှတ်ပြုပြီး

and some are beginning to employ science fictions writers in their teams.

တချို့ဆို သိပ္ပံဇာတ်လမ်းရေးသူတွေကို သူတို့ရဲ့ အသင်းတွေမှာ စတင် ခန့်ထားနေတယ်

Just recently, a project called iKnow proposed scenarios

သိပ်မကြာခင်က iKnow လို့ခေါ်တဲ့ ပရောဂျက်တစ်ခုက သိပ္ပံဇာတ်လမ်းတွေနဲ့

that look much like science fiction stories.

အတော်ဆင်တူတဲ့ စိတ်မှန်းဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို တင်ပြခဲ့တယ်။

They include the discovery of an alien civilization,

၎င်းတို့မှာ ဂြိုဟ်သား ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခု ရှာဖွေတွေ့မှု၊

development of a way for humans and animals to communicate flawlessly,

ချို့ယွင်းချက်မရှိ လူသားနဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေ ဆက်သွယ်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခု ဖန်တီးမှုနဲ့

and radical life extension.

အခြေခံကျတဲ့ လူ့သက်တမ်းတိုးမှုတို့ပါတယ်။

So, what does the future hold?

ဒီတော့ အနာဂတ်မှာ ဘာတွေ ဖြစ်လာမလဲ။

Of course, we can't know for certain,

တကယ်တမ်း အသေအချာ မသိနိုင်ပေမဲ့

but science fiction shows us many possibilities.

စိတ်ကူးယဉ် သိပ္ပံဇာတ်လမ်းက ဖြစ်နိုင်များစွာကို ပြသပါတယ်။

Ultimately, it is our responsibility

အဆုံးမှာတော့ ဒီဌအဖြစ်တစ်ခု ဖန်တီးခြင်းဆီ

to determine which we will work towards making a reality.

ကျွန်ုပ်တို့ လုပ်ဆောင်မယ်ဟာကို သတ်မှတ်ဖို့က ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ တာဝန်ပါ။