Why should you read "Don Quixote"? - Ilan Stavans

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Mounting his skinny steed,

သူ့ရဲ့ပိန်ကပ်ကပ် မြင်းပေါ်တက်ရင်း

the protagonist of Don Quixote

ဇာတ်လိုက် Don Quixote ဟာ

charges an army of giants.

ဘီလူး တပ်တစ်တပ်ကို အမိန့်ပေးလိုက်တယ်။

In his eyes, it is his duty

သူ့အမြင်မှာတော့ သူ့ချစ်မြတ်နိုးရတဲ့

to vanquish these behemoths

ဂုဏ်သရေရှိအမျိုးသမီး Dulcinea အပ်နှင်းထားတဲ့ အာဏာအရ

in the name of his beloved lady, Dulcinea.

ဒီသတ္တဝါကြီးတွေကို နှိမ်နှင်းဖို့က သူ့တာဝန်ပါ။

However, this act of valor is ill conceived.

ဒါပေမဲ့ ရဲစွမ်းသတ္တိရဲ့လုပ်ဆောင်မှုက ယုတ္တိမတန်ဖြစ်နေတယ်။

As his squire Sancho Panza explains to him

သူ့ရဲ့တပည့် Sancho Panza က

time and again, these aren’t giants;

အတန်တန်ရှင်းပြတာက ဘီလူးတွေမရှိဘူး၊

they are merely windmills.

ဒါတွေဟာ လေရဟတ်တွေသက်သက်ပါတဲ့။

Don Quixote is undeterred,

Don Quixote က မဖြုံပေမဲ့

but his piercing lance

သူ့ရဲ့ စူးရှတဲ့လှံရှည်ကတော့

is soon caught in their sails.

မကြာခင် ၎င်းတို့ရဲ့ ရွက်တွေမှာ ငြိသွားတယ်။

Never discouraged,

လုံးဝ စိတ်ဓာတ်မကျပဲ

the knight stands proudly, and becomes

သူရဲကောင်းဟာ ဝင့်ကြွားစွာရပ်ပြီး

even more convinced of his mission.

သူ့ရဲ့တာဝန်ကို ပိုတောင် တွေးဆမိလာတယ်။

This sequence encapsulates

ဒီဇာတ်ကွက်က အများကြီးနှစ်သက်ကြတဲ့

much of what is loved about Don Quixote,

Don Quixote အကြောင်းကို အတိုချုပ်ပြတာပါ၊

the epic, illogical, and soulful tale of

Alonso Quijano ရဲ့ ယုတ္တိမရှိ၊ ခံစားချက်ပြင်းတဲ့

Alonso Quijano,

ပုံပြင်ရှည်တစ်ပုဒ်၊

who becomes the clumsy but valiant

Knight of the Sorrowful Countenance လို့

Don Quixote of la Mancha, known as

ကျော်ကြားတဲ့ la Mancha ရဲ့ ကိုးရိုးကားရားနိုင်ပေမဲ့

the Knight of the Sorrowful Countenance.

ရဲစွမ်းသတ္တိရှိတဲ့ Don Quixote ဖြစ်လာသူပါ။

Originally published in two volumes,

မူလက အတွဲနှစ်တွဲ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး

the narrative follows Don Quixote

ဇာတ်လမ်းက Don Quixote နောက်လိုက်တယ်

as he travels through central and northern Spain

မကောင်းဆိုးဝါးတပ်ဖွဲ့တွေကိုကိုတိုက်ရင်း စပိန် အလယ်ပိုင်းနဲ့

fighting the forces of evil.

မြောက်ပိုင်းကို ဖြတ်ကျော်စဉ်ပါ။

Despite Don Quixote’s lofty imagination,

Don Quixote ရဲ့ မြင့်မြတ်တဲ့ စိတ်ကူးဆိုပေမဲ့

his creator, Miguel de Cervantes,

၎င်းရဲ့ဖန်တီးသူ Miguel de Cervantes ကတော့

could never have imagined his book would

သူ့စာအုပ်ဟာ ခေတ်အဆက်ဆက် ရောင်းအကောင်းဆုံး

become the best-selling novel of all time.

ဖြစ်လာမယ်ဆိုတာကို ဘယ်တုန်းကမှ စိတ်ကူးမကြည့်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။

Barring 5 years as a soldier,

၅ နှစ် စစ်သားတစ်ဦးအဖြစ် ပိတ်မိနေပြီး

and 5 more enslaved by pirates,

နောက် ၅ နှစ် ပင်လယ်ဓားပြတွေရဲ့ ကျွန်ပြုတာခံရတဲ့

Cervantes spent most of his life

Cervantes ဟာ သူ့ဘဝအများစုကို

as a struggling poet and playwright.

ရုန်းကန်နေရတဲ့ကဗျာဆရာ၊ ပြဇာတ်ရေး ဆရာတစ်ဦးအြဖစ် ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

It wasn’t until his late 50’s

သူ့အသက် ၅၀ နှောင်ပိုင်းမှ

that he published his greatest creation:

သူ့ရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံးဖန်တီးမှုတွေကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့တာပါ၊

an epic satire of chivalry novels.

အလယ်ခေတ်သူရဲကောင်းဝတ္ထုတွေရဲ့ သရော်တဲ့ဝတ္ထုရှည်တစ်ပုဒ်ပါ။

At this time,

ဒီအချိန်က

medieval books chronicling the adventures

အလယ်ခေတ်စာအုပ်တွေက ဥရောပယဉ်ကျေးမှုကို

of knights and their moral code

လွှမ်းမိုးနေတဲ့ သူရဲကောင်းတွေနဲ့သူတို့ရဲ့

dominated European culture.

ကျင့်ဝတ်ဥပဒေတွေကို မှတ်တမ်းတင်တာတွေပါ။

While Cervantes was a fan,

Cervantes က ဝါသနာအိုးဆိုတော့

he was weary of these repetitive tomes,

စရိုက် ဖွံ့ဖြိုးမှုထက်

which focused more on listing heroic feats

သတ္တိ စွမ်းဆောင်မှုတွေစာရင်း ပြုစုတာကို ပိုအာရုံစိုက်တဲ့

than character development.

ဒီထပ်နေတဲ့ ကျမ်းကြီးတွေကို စိတ်ကုန်နေတယ်၊

To challenge them, he wrote Don Quixote,

ဒါတွေကို စိန်ခေါ်ဖို့ Don Quixote ကို သူရေးခဲ့တယ်၊

the story of a hidalgo, or idle nobleman,

နေ့ရော ညရော အလယ်ခေတ်သူရဲကောင်း ဝတ္ထုတွေဖတ်ရင်းအချိန်ကုန်ဆုံးသူ

who spends his days and nights

လူကြီးမင်း (သို့)

reading chivalry novels.

အားနေတဲ့ အမျိုးကောင်းသားရဲ့ဝတ္ထုပါ။

Driven mad by these stories,

ဒီဇာတ်လမ်းတွေနဲ့ ရူးပြီး

he fashions himself a champion for the downtrodden.

သူကိုယ်တိုင် နင်းပြားတွေအတွက် ရပ်တည်ကာကွယ်သူတစ်ဦးလို့ ပုံဖော်လိုက်တယ်။

Everyone in his village

သူ့ရွာထဲက လူတိုင်းက

tries to convince him to give up his lunacy,

သူ့ရဲ့ရူးသွပ်မှုကို စွန့်လွတ်ဖို့ နားချဖို့ကြိုစားကြတယ်၊

going so far as to burn some of the

သူ့ကိုယ်ပိုင်စာကြည့်တိုက်က ချောက်ချားဖွယ်စာအုပ်တစ်ချို့ကို

lurid books in his personal library.

မီးရှို့ဖို့သွားတဲ့အထိပေါ့။

But Don Quixote is unstoppable.

ဒါပေမဲ့ Don Quixote က တားမနိုင်ဆီးမရပါ။

He dresses up in old shining armor,

သူဟာ တောက်ပတဲ့ ချပ်ဝတ်တန်ဆာဟောင်းကိုဝတ်

mounts his skinny horse,

ပိန်ကပ်ကပ်သူ့မြင်းပေါ်တက်ပြီး

and leaves his village in search of glory.

ထည်ဝါမှုကိုရှာဖွေဖို့ သူ့ရွာက ထွက်သွားတယ်။

Cervantes’ novel

Cervantes ရဲ့ ဝတ္ထုဟာ

unfolds as a collection of episodes

ရဲရင်တဲ့သူရဲကောင်းရဲ့ ကံခေမှုတွေကို

detailing the mishaps of the valiant knight.

အသေးစိတ်ပြတဲ့ ဇာတ်ကွက်အစုတစ်ခုအဖြစ် ဖြေပြထာတယ်။

Yet unlike the chivalry books

နောက်ပြီး အလယ်ခေတ် သူရဲကောင်းဝတ္ထုတွေနဲ့

and perhaps all other prior fiction,

ဖြစ်နိုင်တာ အခြား အရင်က စိတ်ကူးယဉ်ဝတ္ထုတွေနဲ့မတူပဲ

Cervantes’ story deeply investigates

Cervantes ရဲ့ဝတ္ထုဟာ ဇာတ်လိုက်ရဲ့

the protagonist’s inner life.

အတွင်းကျတဲ့ဘဝကို စူစမ်းတယ်။

Don Quixote matures as the narrative develops,

သိသာတဲ့ ပြောင်းလဲမှုကြုံရင်း

undergoing a noticeable transformation.

ဇာတ်လမ်းဖွံ့ဖြိုးလာသလို Don Quixote ဟာ ရင့်ကျက်လာတယ်။

This literary revelation

ဒီစာပေ ဖွင့်ဆိုချက်က

has led many scholars to call Don Quixote

ပညာရှင်တွေကို Don Quixote ဟာ

the first modern novel.

ပထမဆုံး ခေတ်ပေါ်ဝတ္ထုလို့ခေါ်စေတယ်။

And this character development

ဒီစရိုက်ဖွံ့ဖြိုးမှုဟာ

doesn’t happen in isolation.

ထီးတည်းဖြစ်ခြင်းမှာ မဖြစ်ပေါ်ပါဘူး။

Early on, Don Quixote is joined

အစောပိုင်းက Don Quixote ကို

by a villager-turned-squire

Sancho Panza လို့ခေါ်တဲ့ရွာသားက ဖြစ်လာတဲ့

named Sancho Panza.

တပည့်တစ်ဦးက ပူးပေါင်းတယ်။

Sancho and Don Quixote

Sancho နဲ့ Don Quixote ဟာ

are a study in opposites:

ဆန့်ကျင်ဘက်တွေရဲ့ နမူနာတစ်ခုပါ၊

with one as the grounded realist

တစ်ဦးက အခြေခံကျတဲ့ အရှိအတိုင်းလက်ခံသူ

to the other’s idealism.

အခြာတစ်ဦးက စိတ်ကူးယဉ်သမား။

Their lively, evolving friendship is often credited

သူတို့ရဲ့ အသက်ပါတဲ့၊ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲတဲ့ ခင်မင်မှုက မကြာခဏတော့

as the original hero and sidekick duo,

ပင်ကိုဇာတ်လိုက်နဲ့ တပည့်ကျော် အတွဲလို့ အသိအမှတ်ပြုခံရတယ်။

inspiring centuries of fictional partnerships.

စိတ်ကူးယဉ်အတွဲတွေရဲ့ စေ့ဆော်ပေးတဲ့ ရာစုတွေပေါ့

Don Quixote was a huge success.

Don Quixote ဟာ ဧရာမ အောင်မြင်မှုတစ်ခုပါ၊

Numerous editions were published across Europe

၁၇ စုရာစုအတွင်း ဥရောပတစ်လွှားမှာ

in the seventeenth century.

ကြိမ်ရေများစွာ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။

Even in the Americas,

အပြစ်ဖြစ်စေတဲ့

where the Church banned all novels

အာရုံအနှောင့်အယှက်တွေ ဖြစ်တဲ့အတွက်

for being sinful distractions,

ဝတ္ထုအားလုံးတားမြစ်တဲ့ ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းရှိရာ

audiences were known to enjoy pirated editions.

အမေရိကမှာတောင်ခိုးကူးထားတဲ့ စာအုပ်တွေကို ပရိတ်သတ်တွေနှစ်ခြိုက်တယ်လို့သိရပါတယ်။

The book was so well received that

ဒီစာအုပ်က စာဖတ်သူတွေ ပွက်ပွက်ညံ

readers clamored for more.

တောင်းဆိုတဲ့အထိ အသိအမှတ်ပြုခံရပါတယ်။

After a rival author attempted to cash in

ပြိုင်ဘက် စာရေးဆရာက နောက်ဆက်တွဲအတုတစ်အုပ်နဲ့

on a fake follow-up, Cervantes released

အမြတ်ထုတ်ပြီးနောက်မှာ Cervantes က

the official sequel in response.

တရားဝင် တုံ့ပြန်မှုတစ်ခု ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

Now published alongside the first volume

အခုတော့ ပထမတွဲနဲ့တွဲထုတ်ထားတဲ့

as a completed text, this second volume picks up

လုံးချင်းးစာအုပ်အဖြစ် ဒီဒုတိယတွဲဟာ မူလကကျန်ခဲ့တဲ့နေရာကန​ေ

where the original left off,

ပြန်ကောက်ထားပါတယ်။

only now Don Quixote and Sancho have become folk heroes.

အခုအခါမှာတော့ Don Quixote နဲ့ Sancho တို့ဟာ လူထု လူစွမ်းကောင်းတွေဖြစ်လာပါပြီ။

Just as in real-life, Cervantes included

လက်တွေ့ဘဝမှာလိုပဲ Cervantes ဟာ သူ့ဝတ္ထုရဲ့အောင်မြင်မှုကို

his novel’s success in the world of his characters.

သူ့ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့ ကမ္ဘာထဲမှာ ထည့်သွင်းခဲ့တယ်။

This unconventional meta-awareness

ဒီသမရိုးကျမဟုတ်တဲ့ လှုံ့ဆော်ချက်ကိုသိတဲ့

created philosophical complexity,

ဒဿနဆိုင်ရာ ခက်ခဲနက်နဲမှုကို

as the knight and his squire ponder

သူရဲ့ကောင်းနဲ့ သူရဲ့တပည့်ဟာ

the meaning of their story.

သူတို့ဇာတ်လမ်းရဲ့အဓိပ္ပါယ်ကို တွေးဆစဉ် ဖန်တီးခဲ့တယ်။

Unfortunately, Cervantes had sold

ကံဆိုးချင်တော့ Cervantes ဟာ စာအုပ်ထုတ်ဝေခွင့်ကို

the book’s publishing rights for very little.

မဖြစ်စလောက်နဲ့ ရောင်းခဲ့တယ်။

He died rich in fame alone.

ကျော်ကြားမှုကြွယ်ဝခြင်းတစ်ခုနဲ့သာ သူဆေဆုံးခဲ့တာပါ။

But his treatise on the power of creativity

ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့ ဖန်တီးနိုင်မှုစွမ်းအားနဲ့

and individualism has inspired

ကိုယ်ပိုင်မူ အကြောင်းကျမ်းက စေ့ဆော်ပေးတာက

art,

အနုပညာ၊

literature,

စာပေနဲ့

popular culture,

ခေတ်ပေါ်ယဉ်ကျေးမှုနဲ့

and even political revolution.

နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ တော်လှန်ရေးကိုတောင်ပါ။

Don Quixote argues

Don Quixote က ဆွေးနွေးငြင်းခုံတာက

that our imagination greatly informs our actions,

ကျွန်ုပ်တို့စိတ်ကူးဟာ လုပ်ရပ်တွေကို အမြောက်အများ သတင်းပေးပေးတယ်၊

making us capable of change,

ကျွန်ုပ်တို့ ပြောင်းလဲနိုင်စွမ်း ဖန်တီးပေးရင်း

and, indeed, making us human.

တကယ်တော့ လူသားပီသစေရင်းပါ။