Why should you read "Don Quixote"? - Ilan Stavans

Translator: Hung Tran Phi Reviewer: Nhu PHAM

Cưỡi con chiến mã còi cọc,

Mounting his skinny steed,

the protagonist of Don Quixote

nhân vật chính Don Quixote chống lại đạo quân người khổng lồ.

charges an army of giants.

In his eyes, it is his duty

Trong mắt gã, sứ mệnh của gã

to vanquish these behemoths

là đánh tan lũ gớm ghiếc này

in the name of his beloved lady, Dulcinea.

nhân danh nàng thơ Dulcinea.

However, this act of valor is ill conceived.

Tuy nhiên, hành động quả cảm này thể hiện sự kém cỏi bên trong.

As his squire Sancho Panza explains to him

Người phò tá Sancho Panza đã giải thích cho gã

time and again, these aren’t giants;

hết lần này đến lần khác, rằng kia không phải người khổng lồ;

they are merely windmills.

mà chỉ là những cối xay gió,

Don Quixote is undeterred,

Don Quixote không nao lòng, cắm ngọn thương

but his piercing lance

is soon caught in their sails.

vào cánh quạt của những cối xay.

Never discouraged,

Không bao giờ nản chí, gã hiệp sĩ hiên ngang,

the knight stands proudly, and becomes

even more convinced of his mission.

ngày càng chìm đắm trong sứ mệnh của mình.

This sequence encapsulates

Bản hùng ca này gói gọn

much of what is loved about Don Quixote,

tất cả những gì người ta yêu mến ở Don Quixote,

the epic, illogical, and soulful tale of

sự hùng tráng, phi logic, và câu chuyện đầy cảm động của Alonso Quijano,

Alonso Quijano,

người tuy vụng về nhưng dũng cảm

who becomes the clumsy but valiant

Don Quixote of la Mancha, known as

Don Quixote của Mancha,

the Knight of the Sorrowful Countenance.

được biết đến như là Hiệp sĩ của vẻ mặt âu sầu.

Được phát hành nguyên bản thành hai tập,

Originally published in two volumes,

the narrative follows Don Quixote

tác phẩm tường thuật theo bước Don Quixote

as he travels through central and northern Spain

rong ruổi khắp vùng trung tâm và phía Bắc Tây Ban Nha

fighting the forces of evil.

để chiến đấu với những đạo quân quái vật.

Despite Don Quixote’s lofty imagination,

Mặc cho ảo tưởng kiêu căng của Don Quixote,

his creator, Miguel de Cervantes,

người sáng tạo ra ông, Miguel de Cervantes

could never have imagined his book would

chưa bao giờ tưởng tượng nổi sách của ông

become the best-selling novel of all time.

sẽ trở thành tiểu thuyết bán chạy mọi thời đại.

Barring 5 years as a soldier,

Trừ đi năm năm nhập ngũ,

and 5 more enslaved by pirates,

thêm năm năm làm nô lệ cho hải tặc,

Cervantes spent most of his life

Cervantes dành hầu hết cuộc đời

as a struggling poet and playwright.

sống như một nhà văn khắc khổ và một nhà soạn kịch.

It wasn’t until his late 50’s

Cho mãi đến cuối những năm 50 tuổi,

that he published his greatest creation:

ông mới cho xuất bản tác phẩm hay nhất của mình;

an epic satire of chivalry novels.

một tiểu thuyết kiểu hiệp sĩ mang tính chất châm biếm sử thi.

At this time,

Thời điểm này, sách trung cổ thường ghi lại các cuộc phiêu lưu

medieval books chronicling the adventures

of knights and their moral code

của những hiệp sĩ và điều răn của họ,

dominated European culture.

thống trị văn hóa châu Âu.

While Cervantes was a fan,

Dù là một người hâm mộ,

he was weary of these repetitive tomes,

nhưng Cervantes chán ngấy những mô típ lặp lại

which focused more on listing heroic feats

chỉ toàn tập trung liệt kê các phẩm chất anh hùng

than character development.

hơn là phát triển nhân vật.

To challenge them, he wrote Don Quixote,

Như lời thách thức, ông đã viết Don Quixote,

the story of a hidalgo, or idle nobleman,

câu chuyện về một quý tộc Tây Ban Nha, người chẳng làm gì cả,

who spends his days and nights

dành cả ngày để đọc các tiểu thuyết về hiệp sĩ.

reading chivalry novels.

Driven mad by these stories,

Bị những câu chuyện này làm điên đảo,

he fashions himself a champion for the downtrodden.

gã tự xưng là hiệp sĩ bảo vệ những kẻ bị áp bức.

Everyone in his village

Mọi người trong làng

tries to convince him to give up his lunacy,

cố thuyết phục gã từ bỏ ý nghĩ điên rồ này,

going so far as to burn some of the

bằng cách đốt bỏ vài quyển sách lệch lạc

lurid books in his personal library.

trong thư viện riêng.

But Don Quixote is unstoppable.

Nhưng không gì có thể cản bước Don Quixote.

He dresses up in old shining armor,

Gã mặc lên bộ giáp cũ kĩ,

mounts his skinny horse,

cưỡi con chiến mã gầy guộc,

and leaves his village in search of glory.

và rời làng đi tìm kiếm vinh quang.

Tiểu thuyết của Cervantes

Cervantes’ novel

unfolds as a collection of episodes

kể chuyện như là tập hợp những đoạn miêu tả chi tiết

detailing the mishaps of the valiant knight.

những nguy hiểm của người hiệp sĩ dũng cảm.

Yet unlike the chivalry books

Không giống những tiểu thuyết về hiệp sĩ

and perhaps all other prior fiction,

cũng như những truyện giả tưởng khác,

Cervantes’ story deeply investigates

tiểu thuyết của Cervantes đào sâu vào

the protagonist’s inner life.

cuộc sống nội tâm của nhân vật chính.

Don Quixote matures as the narrative develops,

Don Quixote ngày càng chín chắn theo mạch chuyện

undergoing a noticeable transformation.

khi trải qua một biến cố đáng chú ý.

Sự khải huyền đầy tính văn chương này

This literary revelation

has led many scholars to call Don Quixote

dẫn đến việc nhiều học giả đã gọi Don Quixote

the first modern novel.

là tiểu thuyết hiện đại đầu tiên.

And this character development

Và sự phát triển nhân vật này không diễn ra một mình.

doesn’t happen in isolation.

Early on, Don Quixote is joined

Từ rất sớm, Don Quixote đã nhận được sự ủng hộ

by a villager-turned-squire

củangười cận vệ trong làng là Sancho Panza.

named Sancho Panza.

Sancho and Don Quixote

Sancho và Don Quixote

are a study in opposites:

học hỏi theo hai hướng đối lập:

with one as the grounded realist

một người theo chủ nghĩa thực dụng,

to the other’s idealism.

người kia theo chủ nghĩa lý tưởng.

Their lively, evolving friendship is often credited

Tình bạn sinh động và lớn dần của họ thường được cho là

as the original hero and sidekick duo,

giống với bộ đôi anh hùng và trợ thủ,

inspiring centuries of fictional partnerships.

truyền cảm hứng cho hàng trăm bộ đôi giả tưởng khác.

Don Quixote was a huge success.

Don Quixote là một thành công lớn.

Numerous editions were published across Europe

Rất nhiều bản in được xuất bản khắp châu Âu

in the seventeenth century.

trong suốt thế kỷ mười bảy.

Even in the Americas,

Thậm chí ở Mỹ, nơi đạo Thiên chúa cấm tất cả tiểu thuyết

where the Church banned all novels

for being sinful distractions,

vì cho rằng chúng gây hoang tưởng tội lỗi,

audiences were known to enjoy pirated editions.

người đọc vẫn thưởng thức những ấn phẩm lậu của Don Quixote.

The book was so well received that

Cuốn sách cũng nhận được ngày càng nhiều lời yêu cầu từ độc giả.

readers clamored for more.

After a rival author attempted to cash in

Sau khi một nhà văn đối thủ cố gắng thu lợi bất chính

on a fake follow-up, Cervantes released

bằng một bản giả mạo, Cervantes đã chính thức công bố

the official sequel in response.

tập tiếp theo như lời đáp trả.

Now published alongside the first volume

Giờ đây, được xuất bản song song với tập đầu

as a completed text, this second volume picks up

như một câu chuyện hoàn chỉnh,

tập thứ hai kể về nơi huyền thoại bắt đầu,

where the original left off,

only now Don Quixote and Sancho have become folk heroes.

ngay khi Don Quixote và Sancho trở thành anh hùng dân tộc.

Just as in real-life, Cervantes included

Ngoài đời thật, Cervantes vẫn bao hàm

his novel’s success in the world of his characters.

thành công của cuốn tiểu thuyết trong thế giới của nhân vật của ông.

This unconventional meta-awareness

Nhận thức trái ngược này

created philosophical complexity,

đã tạo ra một sự phức tạp trong tâm lý,

as the knight and his squire ponder

khi hiệp sĩ và kẻ hầu cận suy nghĩ

the meaning of their story.

về ý nghĩa của câu chuyện.

Unfortunately, Cervantes had sold

Không may, Cervantes bán rất ít quyền phát hành.

the book’s publishing rights for very little.

He died rich in fame alone.

Ông mất trong cô độc khi đã quá giàu có và nổi tiếng.

But his treatise on the power of creativity

Nhưng lí luận của ông về năng lực sáng tạo

and individualism has inspired

và chủ nghĩa cá nhân đã truyền cảm hứng

art,

cho nghệ thuật, văn học,

literature,

popular culture,

văn hóa đại chúng,

and even political revolution.

và cả cách mạng chính trị.

Don Quixote argues

Don Quixote chứng minh rằng

that our imagination greatly informs our actions,

trí tưởng tượng định hình hành động,

making us capable of change,

cho chúng ta khả năng thay đổi,

and, indeed, making us human.

và là một con người.