Are the illuminati real? - Chip Berlet

5,017,337 views ・ 2019-10-31

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Ko Ko Oo Reviewer: sann tint
00:06
The year was 1776.
0
6565
2504
၁၇၇၆ ခုနှစ်က ဂျာမနီပြည် Bavaria မှာ
00:09
In Bavaria, new ideals of rationalism, religious freedom,
1
9069
4350
ဆင်ခြင်တုံတရား၊ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်တွေနဲ့
00:13
and universal human rights
2
13419
1969
လူ့အခွင့်အရေး အတွေးအခေါ်သစ်တွေဟာ
00:15
competed with the Catholic church’s heavy influence over public affairs.
3
15388
4750
လူထုအပေါ် သြဇာကြီးမားနေဆဲဖြစ်တဲ့ ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းတွေနဲ့ ထိပ်တိုက်တိုးတယ်
00:20
Across the Atlantic,
4
20138
1292
အတ္တလန္တိတ် တစ်ဖက်မှာလည်း
00:21
a new nation staked its claim for independence on the basis of these ideas.
5
21430
5040
ဒီအတွေးအခေါ်သစ်တွေနဲ့ တိုင်းပြည်သစ်တစ်ခု ပေါ်ပေါက်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
00:26
But back in Bavaria,
6
26470
1496
ဒါပေမဲ့ Bavaria မှာတော့
00:27
law professor Adam Weishaupt’s attempts to teach secular philosophy
7
27966
4370
ဥပဒေပါမောက္ခ Adam Weishaupt ရဲ့ ခေတ်သိပ္ပံအတွေးအခေါ်တွေကို
00:32
continued to be frustrated.
8
32336
2278
မကျေမချမ်း ဖြစ်နေတာကြောင့်
00:34
Weishaupt decided to spread his ideas through a secret society
9
34614
4370
Weishaupt ဟာ မကြာမှီ ဘုရားကျောင်းရဲ့ အတွေးအမြင်တွေကို ဖုံးလွှမ်းသွားမယ့်
00:38
that would shine a light on the shortcomings of the Church’s ideology.
10
38984
4136
သူ့အတွေးကို လျှို့ဝှက်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကနေ ဖြန့်ဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါတယ်။
00:43
He called his secret society the Illuminati.
11
43120
3932
ဒီလျှို့ဝှက်အသင်းကို ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်း လို့ ခေါ်ခဲ့ပြီး
00:47
Weishaupt modelled aspects of his secret society off a group called the Freemasons.
12
47052
5740
ပသျှူးခေါင်းဖြတ်အသင်းကြီးက အုပ်စုတစ်ခုကို သူ့စိတ်ကြိုက်ပုံသွင်းခဲ့တာပါ။
00:52
Originally an elite stoneworkers’ guild in the late Middle Ages,
13
52792
3880
အလယ်ခေတ်နှောင်းက ထိပ်တန်း ကျောက်အလုပ်သမားတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့
00:56
the Freemasons had gone from passing down the craft of masonry
14
56672
3600
ပသျှူးခေါင်းဖြတ်အသင်းအသင်းဟာ မူလက အင်္ဂတေပညာကို မျှဝေဖို့ ဖွဲ့စည်းခဲ့ရာကနေ
01:00
to more generally promoting ideals of knowledge and reason.
15
60272
3765
ဗဟုသုတနဲ့ အသိပညာတိုးတက်ဖို့ ရည်ရွယ်လာခဲ့ပြီး ကာလရွေ့လျောလာတဲ့အခါ
01:04
Over time, they had grown into a semi-secret, exclusive order
16
64037
3893
လျှို့ဝှက်အသင်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာပြီး
01:07
that included many wealthy and influential individuals,
17
67930
3254
သူဌေးသူကြွယ်တွေ၊ နယ်ပယ်စုံက ထိပ်သီးတွေနဲ့
01:11
with elaborate, secret initiation rituals.
18
71184
3193
လျှို့ဝှက်ထုံးတမ်းစဥ်လာတွေ၊ စည်းမျဥ်းတွေ ရှိလာပါတယ်။
01:14
Weishaupt created his parallel society while also joining the Freemasons
19
74377
4620
Weishaupt ဟာ ဒီအသင်းဝင်ဖြစ်နေရင်းနဲ့ စင်ပြိုင် ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်းထောင်ခဲ့ကာ
01:18
and recruiting from their ranks.
20
78997
2142
သူတို့အဆင့်တွေအတိုင်း လူစုခဲ့ပါတယ်။
01:21
He adopted the code name Spartacus for himself,
21
81139
2997
ရောမကျွန်ခေါင်းဆောင်တွေ အုံကြွမှုအပြီးမှာ
01:24
after the famed leader of the Roman slave revolt.
22
84136
3323
သူ့လျှို့ဝှက်နာမည်ကို Spartacus လို့ ပေးအပ်ခဲ့ပါတယ်။
01:27
Early members became the Illuminati’s ruling council, or Areopagus.
23
87459
4810
ပထမဆုံးအသင်းဝင်တွေဟာ Areopagus ခေါ် စည်းကမ်းထိန်းကောင်စီဝင်တွေ ဖြစ်လာပြီး
01:32
One of these members, Baron Adolph Knigge, was also a freemason,
24
92269
4654
ကောင်စီဝင် အရှင် Adolph Knigge ဟာ ပသျှူးခေါင်းဖြတ်အသင်းဝင်လည်း ဖြစ်သလို
01:36
and became an influential recruiter.
25
96923
2567
ထိပ်တန်းလူသစ်စုသူလည်း ဖြစ်လာပါတယ်။
01:39
With Knigge’s help, the Illuminati expanded their numbers,
26
99490
3381
ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်းဟာ Knigge ရဲ့ အကူအညီနဲ့ အသင်းဝင်များပြားလာသလို
01:42
gained influence within several Masonic chapters,
27
102871
2919
ပသျှူးခေါင်းဖြတ်အသင်းခွဲများကြားမှာ သြဇာကြီးလာခဲ့ပြီး
01:45
and incorporated Masonic rituals.
28
105790
2663
အသင်းရဲ့ ထုံးတမ်းစဥ်လာတွေမှာ ပါဝင်လာပါတယ်။
01:48
By 1784, there were over 600 members,
29
108453
3353
၁၇၈၄ မှာ အသင်းဝင် ၆၀၀ ကျော်လာပြီး
01:51
including influential scholars and politicians.
30
111806
3628
ထိပ်တန်းပညာတတ်တွေ နိုင်ငံရေးသမားတွေ ပါဝင်လာပါတယ်။
01:55
As the Illuminati gained members,
31
115434
2147
ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်း ကြီးထွားလာသလိုပဲ
01:57
the American Revolution also gained momentum.
32
117581
3007
အမေရိကန်တော်လှန်ရေးဟာလည်း အောင်မြင်လာပါတယ်။
02:00
Thomas Jefferson would later cite Weishaupt as an inspiration.
33
120588
4279
နောက်ပိုင်းမှာ Thomas Jefferson က Weishaupt ကို အားကျဖွယ် လို့ တင်စားခဲ့ပြီး
02:04
European monarchs and clergy were fearful of similar revolts on their home soil.
34
124867
5620
ဥရောပက မင်းမျိုး၊ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေဟာ အလားတူတော်လှန်ရေးဖြစ်လာမှာ စိုးရိမ်လာပါတယ်
02:10
Meanwhile, the existence of the Illuminati had become an open secret.
35
130487
4399
ဉာဏ်အလင်းတော် နဲ့ ပသျှူးခေါင်းဖြတ်အသင်းဟာ အဲဒီအချိန်က လူသိထင်ရှားရှိနေပြီး
02:14
Both the Illuminati and the Freemasons drew exclusively
36
134886
3387
အသင်းနှစ်ခုစလုံးဟာ သူဌေးသူကြွယ်တွေ၊ လူ့ထိပ်သီးတွေကို
02:18
from society’s wealthy elite,
37
138273
2074
အသင်းသားအဖြစ် ခေါ်ယူစုဆောင်းနေတာမို့
02:20
which meant they were constantly rubbing shoulders
38
140347
2457
ဘာသာရေးဂိုဏ်း နိုင်ငံရေးအသင်းအဖွဲ့တွေနဲ့
02:22
with members of the religious and political establishment.
39
142804
3134
ပုခုံးချင်းယှဥ်လာခဲ့ပါတယ်။
02:25
Many in the government and church believed that both groups
40
145938
3034
ဒါ့ကြောင့် အစိုးရနဲ့ ဘုရားကျောင်းတွေဟာ ဒီအသင်းနှစ်သင်းကို
02:28
were determined to undermine the people’s religious faith.
41
148972
3465
လူထုရဲ့ ဘာသာရေးယုံကြည်မှုကို လျှော့ဖို့ ကြံစည်နေတယ် လို့ မြင်လာပါတယ်။
02:32
But these groups didn’t necessarily oppose religion—
42
152437
3365
ဒါပေမဲ့့ ဒီအသင်းတွေဟာ ဘာသာရေးကို နိုင်ငံရေးနဲ့မဆိုင် လို့ ယုံကြည်လို့
02:35
they just believed it should be kept separate from governance.
43
155802
3441
ဘာသာရေးကို ဆန့်ကျင်ဖို့ကို မလိုတာပါ။
02:39
Still, the suspicious Bavarian government started keeping records
44
159243
4013
သို့သော် မသင်္ကာဖြစ်နေတဲ့ Bavarian အစိုးရက ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်းဝင် ထင်သူမှန်သမျှကို
02:43
of alleged members of the Illuminati.
45
163256
3018
စတင်ပြီး လိုက်လံမှတ်တမ်းယူခဲ့ပါတယ်။
02:46
Just as Illuminati members begun to secure important positions in local governments
46
166274
4690
အသင်းဝင်တွေထဲမှာ အစိုးရနဲ့ တက္ကသိုလ်တွေရဲ့ ထိပ်တန်းပုဂ္ဂိုလ်တွေ
02:50
and universities,
47
170964
1354
ပါဝင်တာကြောင့်
02:52
a 1784 decree by Duke Karl Theodor of Bavaria banned all secret societies.
48
172318
7846
Bavaria ရဲ့ Duke Karl Theodor က ၁၇၈၄ မှာ လျှို့ဝှက်အသင်းတွေကို တားမြစ်လိုက်ပါတယ်။
03:00
While a public ban on something ostensibly secret might seem difficult to enforce,
49
180164
4970
လျှို့ဝှက်အသင်းကို တရားဝင်တားမြစ်ချက်နဲ့ တားဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ ထင်ရပေမဲ့့
03:05
in this case it worked.
50
185134
1784
ဒီမှာတော့ အလုပ်ဖြစ်သွားပါတယ်။
03:06
Only nine years after its founding,
51
186918
1906
အသင်းထောင်ပြီး ကိုးနှစ်အကြာမှာပဲ
03:08
the group dissolved, their records were seized,
52
188824
2830
အသင်းမှတ်တမ်းတွေ အသိမ်းခံရ၊ အဖွဲ့တွေအားလျော့ပြိုကွဲပြီး
03:11
and Weishaupt forced into exile.
53
191654
3238
Weishaupt လည်း ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခံရပါတယ်။
03:14
The Illuminati would become more notorious in their afterlife
54
194892
3504
ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်းဟာလည်း သူတို့ရှိစဥ်ကာလကထက်
03:18
than they had ever been in their brief existence.
55
198396
3188
ပြိုကွဲသွားစဥ်မှာမှ နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားခဲ့ပါတယ်။
03:21
A decade later, in the aftermath of the French Revolution,
56
201584
3574
ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာပြီး ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး အပြီးမှာပဲ
03:25
conservative authors claimed the Illuminati had survived their banishment
57
205158
4590
အသင်းစွဲကြီးတဲ့ စာရေးသူတွေက အသင်းဟာ ဒီကာလကို ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့ပြီး
03:29
and orchestrated the overthrow of the monarchy.
58
209748
3316
ဘုရင်စနစ်ဖြုတ်ချဖို့ နောက်ကွယ်ကနေ ကြိုးကိုင်ခဲ့ကြောင်း ဆိုပါတယ်
03:33
In the United States,
59
213064
1160
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာလဲ
03:34
preacher Jedidiah Morse promoted similar ideas of an Illuminati conspiracy
60
214224
4950
တရားဟောဆရာ Jedidiah Morse က ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်းနဲ့ အသွင်တူတရားတွေကို
03:39
against the government.
61
219174
1687
အစိုးရကိုဆန့်ကျင်ပြီး ဟောပါတယ်။
03:40
But though the idea of a secret group orchestrating political upheaval
62
220861
4300
ဒီလျှို့ဝှက်အဖွဲ့က နိုင်ငံရေးအုံကြွမှုကို ကြိုးကိုင်ခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ အယူအဆဟာ
03:45
is still alive and well today, there is no evidence that the Illuminati survived,
63
225161
4993
ယနေ့တိုင်ရှိနေပေမဲ့့ ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်း ဆက်ရှင်သန် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းပြီး
03:50
reformed, or went underground.
64
230154
2981
နောက်ကွယ်က ကြိုးကိုင်ခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ အထောက်အထားတော့ မရှိပါဘူး။
03:53
Their brief tenure is well-documented in Bavarian government records,
65
233135
3738
သူတို့တည်ရှိခဲ့တဲ့ သမိုင်းအထောက်အထားတွေဟာ ပါးစပ်ရာဇဝင်တွေမှာ မဟုတ်ပဲ
03:56
the still-active Freemasons’s records,
66
236873
2285
ယနေ့ ပသျှူးခေါင်းဖြတ်အသင်းမှတ်တမ်းတွေ၊
03:59
and particularly the overlap between these two sources,
67
239158
3831
Bavarian အစိုးရမှတ်တမ်းတွေနဲ့ ဒီမှတ်တမ်းနှစ်ခုရဲ့ တူညီနေတဲ့အချက်တွေက
04:02
without a whisper since.
68
242989
1973
သက်သေအဖြစ် တည်ရှိနေပါတယ်
04:04
In the spirit of rationalism the Illuminati embraced,
69
244962
3208
ဉာဏ်အလင်းတော်အသင်း ချမှတ်ခဲ့တဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရားပညက်ချက်တွေကတော့
04:08
one must conclude they no longer exist.
70
248170
3239
ယနေ့မှာ မရှိတော့ဘူးလို့ ဆိုလို့ရပေဲ့့
04:11
But the ideas that spurred Weishaupt to found the illuminati still spread,
71
251409
4520
Weishaupt မောင်းနှင်ခဲ့တဲ့ အလင်းတော်အသင်း အတွေးအမြင်တွေဟာ ဆက်လက်ပြန့်နှံ့နေပြီး
04:15
becoming the basis for many Western governments today.
72
255929
3289
ယနေ့ခေတ် အနောက်တိုင်းအစိုးရတွေရဲ့ အခြေခံဖြစ်လာပါတယ်။
04:19
These ideas didn’t start or end with the Illuminati—
73
259218
3494
ဒီအတွေးအခေါ်တွေဟာ အလင်းတော်အသင်းနဲ့အတူ စတင်ပြီး အဆုံးသတ်သွားတာ မဟုတ်ပါဘူး။
04:22
instead, it was one community that represented a wave of change
74
262712
4448
အပြောင်းအလဲကို ကိုယ်စားပြုတဲ့လူတွေက အသင်းစပေါ်ချိန်ကတည်းက စလို့
04:27
that was already underway when it was founded
75
267160
2998
ကွယ်ပျောက်သွားပြီးသည်အထိတိုင်အောင် နောက်ကွယ်ကနေ အမြဲတမ်း
04:30
and continued long after it ended.
76
270158
2420
တွန်းအားပေးနေလို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7