Why certain naturally occurring wildfires are necessary - Jim Schulz

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

There was a time before our ancestors smashed flint and steel together,

ကျွန်ုပ်တို့ ဘိုးဘွားတွေ မီးခြစ်ကျောက်နဲ့ သံမဏိကို အတူတူ မခတ်သေးခင် ကာလတစ်ခုက

when they felt the cold lack of fire in their lives.

သူတို့ဘဝမှာ မီးမရှိလို့ အေးစက်နေခဲ့ကြတယ်။

But anthropologists theorize that early hominids

ဒါပေမဲ့ မနုဿဗေဒပညာရှင်တွေ ယူဆတာက ရှေးဦး လူသားတွေဟာ

relied on lightning to cause forest fires,

တောမီးလောင်တာတွေ ဖြစ်စေတဲ့ လျှပ်စီးကို အားကိုးခဲ့ပြီး

from which they could collect coals and burning sticks.

ဒီကနေ မီးသွေးတွေနဲ့ ထင်းချောင်းတွေ ကောက်ယူနိုင်ခဲ့တယ်တဲ့။

Fire gave them the ability to cook food and clear land,

မီးက သူတို့ကို ချက်ပြုတ်ဖို့နဲ့ မြေယာကို ရှင်းလင်းဖို့ အစွမ်းပေးပြီး

and became central in many rituals and traditions.

ထုံးတမ်းဓလေ့တွေနဲ့ အစဉ်အလာများစွာမှာ အဓိကကျလာခဲ့တယ်။

So instead of seeing forest fires as an exclusively bad thing,

ဒီတော့ တောမီးလောင်တာတွေကို တစ်သီးတစ်သန့် မကောင်းတာတစ်ခုလို့ မြင်တာအစား

ancient humans may have learned to appreciate them.

ရှေးလူသားတွေဟာ ဒါတွေကို လိုလားဖို့ သင်ယူခဲ့ရလောက်တယ်။

Yet, it wasn't just humans who benefitted from these natural phenomena.

ဒါပေမဲ့ ဒီသဘာဝဖြစ်စဉ်ကနေ အကျိုးကျေးဇူး ရသူတွေက လူသားတွေတင်မဟုတ်ဘူး။

Even as they destroy trees, fires also help the forest themselves,

သစ်ပင်တွေကို ဖျက်ဆီးတာတောင် မီးတွေက သစ်တောတွေကိုလည်း ကူညီခဲ့တယ်။

however counterintuitive that seems.

ဗီဇသိမှုကို ဆန့်ကျင်နေပုံရပေမဲ့ပေါ့လေ။

In fact, several forest species, such as select conifers,

တကယ်တော့ သီးသန့် ထင်းရှူးမျိုးတွေလို များစွာသောသစ်တော မျိုးစိတ်တွေဟာ

need fire to survive.

ရှင်ကျန်ဖို့ မီးကို လိုအပ်တယ်။

But how can fire possibly create life in addition to destroying it?

ဒါပေမဲ့ ဖျက်ဆီးတာအပြင် မီးဟာ သက်ရှိကို ဖန်တီးဖို့က ဘယ်လို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတာလဲ။

The answer lies in the way that certain forests grow.

အဖြေကတော့ တချို့သစ်တောတွေ ပေါက်ရောက်ပုံမှာ တည်ရှိပါတယ်။

In the conifer-rich forests of western North America,

မြောက် အမေရိက အနောက်ပိုင်းက ထင်းရှူးကြွယ်ဝတဲ့ သစ်တောတွထဲမှာ

lodgepole pines constantly seek the Sun.

အိမ်တိုင် ထင်းရှူးပင်တွေဟာ နေရောင်ကို အမြဲမပြတ် ရှာဖွေတယ်။

Their seeds prefer to grow on open sunny ground,

၎င်းတို့ရဲ့ အစေ့တွေက ဟင်းလင်းပြင် နေသာတဲ့ မြေမှာ ပိုပေါက်တယ်။

which pits saplings against each other as each tries to get more light

ဒါက ပင်ပျိုတွေ အလင်းရောင်ပိုရဖို့ ကြိုးစားသလို အနီးက အပင်တွေထက် ပိုဖြောင့်၊

by growing straighter and faster than its neighbors.

ပိုမြန်မြန် ပေါက်ခြင်းနဲ့ အချင်းချင်း ပူးကပ်ပေါက်စေတယ်။

Over time, generations of slender, lofty lodgepoles

ကြာလာတော့ သေးသွယ်၊ မြင့်မားတဲ့ အိမ်တိုင်တွေရဲ့ မျိုးဆက်တွေဟာ

form an umbrella-like canopy that shades the forest floor below.

သစ်တော အောက်ခြေ ကြမ်းပြင်ကို အရိပ်ကျတဲ့ ထီးလို ပေါင်းမိုးတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။

But as the trees' pine cones mature to release their twirling seeds,

ဒါပေမဲ့ အပင်တွေရဲ့ ထင်းရှူးသီးတွေက လိမ်နေတဲ့အစေ့တွေကို ထုတ်ဖို့ ရင့်ချိန်မှာ

this signals a problem for the lodgepoles' future.

ဒါက အိမ်တိုင်တွေရဲ့ အနာဂတ်အတွက် ပြဿနာတစ်ခုကို အချက်ပြတယ်။

Very few of these seeds will germintate in the cool, sunless shade

အင်မတန် နည်းတဲ့ အစေ့တွေက သူတို့ကို မိုးထားတဲ့ ပင်မတွေ ဖန်တီးထားတဲ့

created by their towering parents.

အေးပြီး နေမရှိတဲ့ အရိပ်မှာ ပေါက်လိမ့်မယ်။

These trees have adapted to this problem by growing two types of cones.

ဒီအပင်တွေက ထင်းရှူးသီး နှစ်မျိုးပေါက်ခြင်း နဲ့ ဒီပြဿနာနဲ့ လိုက်ဖက်အောင် ပြင်ဆင်တယ်။

There are the regular annual cones that release seeds spontaneously,

အစေ့တွေကို ကောက်ကာငင်ကာ ထုတ်ပေးတဲ့ ပုံမှန် နှစ်စဉ် ထင်းရှူးသီးတွေနဲ့

and another type called serotinous cones,

serotinous ထင်းရှူးသီးလို့ခေါ်တဲ့ နောက်တစ်မျိုးရှိပါတယ်။

which need an environmental trigger to free their seeds.

၎င်းတို့ရဲ့ အစေ့တွေ လွတ်စေဖို့ ပတ်ဝန်းကျင် အစပျိုးမှု တစ်ခုလိုအပ်တယ်။

Serotinous cones are produced in thousands,

Serotinous ထင်းရှူသီးတွေကို ထောင်နဲ့ချီ ထုတ်ပြီး

and are like waterproofed time capsules sealed with resinous pitch.

သစ်စေး ကတ္တရာနဲ့ ပိတ်ထားတဲ့ ရေစိမ်ခံတဲ့ အချိန်ဘူးတွေလိုပါ။

Many are able to stay undamaged on the tree for decades.

အများအပြားဟာ ဆယ်စုနှစ်တွေကြာအောင် အပင်မှာ မပျက်မစီးနေနိုင်တယ်။

Cones that fall to the ground can be viable for several years, as well.

မြေပြင်ပေါ်ကျတဲ့ ထင်းရှူးသီးတွေဟာလည်း နှစ်များစွာ ရှင်သန်နိုင်ပါတယ်။

But when temperatures get high enough, the cones pop open.

ဒါပေမဲ့ အပူချိန်က အနေတော်မြင့်လာတဲ့အခါ ထင်းရှူသီးတွေ ပေါက်ထွက်ကုန်တယ်။

Let's see that in action.

ဒီလုပ်ဆောင်မှုထဲကို ကြည့်ရအောင်။

Once it's gotten started, a coniferous forest fire

စလိုက်ပြီဆိုတာနဲ့ ထင်းရှူ တောမီးတစ်ခုဟာ

typically spreads something like this.

ဒီလိုမျိုး ကူးစက်နေကျပါ။

Flames ravage the thick understory provided by species like douglas fir,

အိမ်တိုင် ထင်းရှူးပင်တွေအောက်မှာ ရှင်သန် နိုင်တဲ့ အရိပ်ဒဏ် ခံနိုင်တဲ့ အပင်ဖြစ်တဲ့

a shade-tolerant tree that's able to thrive

ဒေါက်ဂလပ် ထင်းရှူးလို မျိုးစိတ်တွေက ပံ့ပိုးထားတဲ့

under the canopy of lodgepole pines.

ထူထဲတဲ့ အပင်အလွှာကို မီးတောက်တွေက ဖျက်ဆီးတယ်။

The fire uses these smaller trees as a step ladder

အိမ်တိုင် ထင်းရှူးပင်တွေရဲ့ ပိုမြင့်တဲ့ ပေါင်းမိုးကို

to reach the higher canopy of old lodgepole pines.

ရောက်ဖို့ မီးဟာ ဒီပိုသေးငယ်တဲ့ အပင်တွေကို လှေကားထစ်တစ်ခုလို အသုံးပြုတယ်။

That ignites a tremendous crown fire

ဒါက ဖာရင်ဟိုက် ၂၄၀၀ ဒီဂရီ

reaching temperatures of up to 2400 degrees Fahrenheit.

အပူချိန်တွေအထိ ရောက်တဲ့ ဧရာမ မီးအထွက်တစ်ခုကို စွဲစေတယ်။

That's well more than the 115-140 degrees

ဒါက serotinous သစ်စေ့တွေ လွတ်သွားနိုင်တဲ့ အချိန်ကို

that signal the moment when serotinous seeds can be freed.

အချက်ပြတဲ့ ၁၁၅ - ၁၄၀ ဒီဂရီထက် အတော်ကြီး ပိုပါတယ်။

At those temperatures, the cones burst open,

ထင်းရှူးသီးတွေ ပေါက်ကွဲထွက်စေတဲ့ ဒီအပူချိန်တွေဟာ

releasing millions of seeds,

သန်းချီတဲ့ အစေ့တွေကို ထုတ်ပေးနေတာပါ။

which are carried by the hot air to form new forests.

သစ်တောသစ်တွေ ဖြစ်ပေါ်ဖို့ ဒါတွေကို လေပူက သယ်ဆောင်သွားတယ်။

After the fire, carbon-rich soils and an open sunlit landscape

မီးလောင်ပြီးတဲ့အခါ ကာဗွန် ကြွယ်ဝတဲ့ မြေဆီလွှာတွေနဲ့ နေရောင်ပွင့်တဲ့ မြေပြင်က

help lodgepole seeds germinate quickly and sprout in abundance.

အိမ်တိုင် အစေ့တွေ အမြန် အညှောက်ထွက်ကာ အမြောက်အမြား အပင်ပေါက်စေဖို့ ကူညီတယ်။

From the death of the old forest comes the birth of the new.

သစ်တောဟောင်း သေဆုံးမှုကနေ အသစ် မွေးဖွားမှုလာတာပါ။

Fires are also important for the wider ecosystem as a whole.

ယေဘုယျအနေနဲ့ မီးတွေဟာလည်း ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ဂေဟစနစ်အတွက် အရေးပါတယ်။

Without wildfires to rejuvenate trees, key forest species would disappear,

သစ်ပင်တွေ ပြန်နုပျိုဖို့ တောမီးတွေ မရှိရင် အဓိက သစ်တော မျိုးစိတ်တွေ ပျောက်ကွယ်ကာ

and so would the many creatures that depend on them.

၎င်းတို့ကို မှီခိုနေတဲ့ သတ္တဝါတွေပါ ပျောက်ကွယ်သွားလိမ့်မယ်။

And if a fire-dependent forest goes too long without burning,

မီးကို အားကိုးတဲ့ သစ်တောတစ်တောကို မလောင်ကျွမ်းဘဲ ကြာရှည်စွာ ထားရင်

that raises the risk of a catastrophic blaze,

သစ်တောတစ်ခုလုံးကို ပျက်စီးစေနိုင်တဲ့ ကပ်ဘေးဖြစ်စေတဲ့

which could destroy a forest completely,

မီးကြီးတစ်ခုရဲ့အန္တရာယ်ကို ပေါ်ပေါက်စေပါတယ်။

not to mention people's homes and lives.

လူတွေရဲ့ အသက်၊ အိုးအိမ်တွေ မပါသေးဘူးနော်။

That's why forest rangers sometimes intentionally start controlled burns

ဒါကြောင့် တောခေါင်းတွေဟာ တစ်ခါတစ်ရံ ပိုအန္တရာယ်ရှိတဲ့ တောမီးတွေကို ဟန့်တားရန်

to reduce fuels in order to keep the more dangerous wildfires at bay.

လောင်စာတွေကို လျှော့ဖို့ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ မီးရှို့မှုတွေကို တမင်သက်သက် စတင်တယ်။

They may be frightening and destructive forces of nature,

ကြောက်စရာနဲ့ သဘာဝရဲ့ အဖျက်အင်းအားစုတွေဖြစ်နိုင်ပေမဲ့

but wildfires are also vital

တောမီးတွေဟာလည်း ကောင်းမွန်တဲ့

to the existence of healthy boreal forest ecosystems.

မြောက်ပိုင်း သစ်တော ဂေဟစနစ်တွေ တည်ရှိမှုအတွက် အရေးပါတယ်။

By coming to terms with that,

ဒီအခြေအနေကို လက်ခံခြင်းအားဖြင့်

we can protect ourselves from their more damaging effects

၎င်းတို့ရဲ့ ပိုဖျက်ဆီးစေသက်ရောက်မှုတွေကနေ ကာကွယ်နိုင်ရင်း

while enabling the forests, like the legendary phoenix,

ဒဏ္ဍာရီလာ ဖီးနစ်ငှက်လို ပြာပုံကနေ ပြန်လည်မွေးဖွားဖို့ သစ်တောတွေကို

to rise reborn from their own ashes.

ထောက်ကူပေးနေတာပါ။