Why certain naturally occurring wildfires are necessary - Jim Schulz

Çeviri: Beril Marhan Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

There was a time before our ancestors smashed flint and steel together,

Atalarımız çakmak taşı ve çeliği birbirine sürtmeden evvel

when they felt the cold lack of fire in their lives.

ateşin yokluğundan ötürü üşüyorlardı.

But anthropologists theorize that early hominids

Fakat antropologlar, ilk insanların orman yangınlarından kömür

relied on lightning to cause forest fires,

ve yanan sopalar elde etmek için yıldırımlara güvendiğini düşünüyor.

from which they could collect coals and burning sticks.

Fire gave them the ability to cook food and clear land,

Ateş sayesinde yemek pişirebiliyor ve toprağı temizleyebiliyorlardı.

and became central in many rituals and traditions.

Böylece ateş, çoğu ritüelin ve geleneğin merkezi oldu.

So instead of seeing forest fires as an exclusively bad thing,

Bu yüzden orman yangınlarını kötü bir şey olarak görmek yerine,

ancient humans may have learned to appreciate them.

eski insanlar ondan bir şeyler öğrenmiş ve minnettar olmuşlardır.

Yet, it wasn't just humans who benefitted from these natural phenomena.

Fakat bu doğa olayından tek yarar görenler insanlar da değildi.

Even as they destroy trees, fires also help the forest themselves,

Kulağa mantıksız gelse de, ağaçları yok ediyor olsalar da

however counterintuitive that seems.

yangınlar aynı zamanda ormanlara yardımcı olurlar.

In fact, several forest species, such as select conifers,

Aslında ormanda yaşayan çeşitli türlerin, örneğin bazı kozalaklılar

need fire to survive.

hayatta kalmak için yangına gereksinim duyar.

But how can fire possibly create life in addition to destroying it?

Peki nasıl olur da yangın, hem yaşamı yok edip hem de onu yaratabilir?

The answer lies in the way that certain forests grow.

Yanıt, bazı ormanların nasıl büyüdüğünde yatıyor.

In the conifer-rich forests of western North America,

Kuzey Amerika'nın batısındaki kozalaklıların bol bulunduğu ormanlarda,

lodgepole pines constantly seek the Sun.

kontorta çamları sürekli güneş arar.

Their seeds prefer to grow on open sunny ground,

Tohumları fidanların birbirini aşındırdığı güneş alan zeminde büyümeyi tercih eder.

which pits saplings against each other as each tries to get more light

Her biri yanındaki bitkiden daha düz ve hızlı büyüyerek fazla ışık almak ister.

by growing straighter and faster than its neighbors.

Over time, generations of slender, lofty lodgepoles

Zamanla zayıf kontorta çamı jenerasyonları orman zeminini gölgeleyen şemsiye benzeri

form an umbrella-like canopy that shades the forest floor below.

bir gölge oluşturur.

But as the trees' pine cones mature to release their twirling seeds,

Ama ağaçların çam kozalakları burma tohumları bırakmak için olgunlaşır

this signals a problem for the lodgepoles' future.

ve bu kontorta çamlarının geleceği için problem haline gelir.

Very few of these seeds will germintate in the cool, sunless shade

Bu tohumların çok azı, soğuk ve yüksek ebeveynlerinin oluşturduğu

created by their towering parents.

güneşsiz ortamda çimlenebilir.

These trees have adapted to this problem by growing two types of cones.

Bu ağaçlar, iki tip kozalak üreterek bu probleme çözüm bulmuşlardır.

There are the regular annual cones that release seeds spontaneously,

Bunlar tohumları kendiliğinden bırakan düzenli yıllık kozalaklar

and another type called serotinous cones,

ve tohumları bırakmak için çevresel bir tetikleyiciye ihtiyaç duyan

which need an environmental trigger to free their seeds.

serotin kozalaklar denen diğer türdür.

Serotinous cones are produced in thousands,

Serotin kozalaklar binlerce oluşur ve reçine ile mühürlü

and are like waterproofed time capsules sealed with resinous pitch.

su geçirmez bir zaman kapsülü gibidir.

Many are able to stay undamaged on the tree for decades.

Çoğu ağaç üzerinde zarar görmeden onlarca yıl kalabilir.

Cones that fall to the ground can be viable for several years, as well.

Yere düşen kozalaklar da birkaç yıl canlı kalabilir.

But when temperatures get high enough, the cones pop open.

Ama sıcaklıklar yeterince yükselince kozalaklar açılır.

Let's see that in action.

Hadi bunu hareket halinde görelim.

Once it's gotten started, a coniferous forest fire

Bir kere başladıktan sonra, kozalaklı orman yangını

typically spreads something like this.

şu şekilde ilerler.

Flames ravage the thick understory provided by species like douglas fir,

Alevler, kontorta çamının gölgesinin altında büyüyebilen

a shade-tolerant tree that's able to thrive

ve gölgeye dayanıklı bir ağaç olan Douglas çamı gibi türlerin

under the canopy of lodgepole pines.

kalın alt bitki örtüsünü yakar.

The fire uses these smaller trees as a step ladder

Yangın bu küçük ağaçları, yaşlı kontorta çamlarının gölgelerine

to reach the higher canopy of old lodgepole pines.

ulaşabilmek için merdiven basamağı olarak kullanır.

That ignites a tremendous crown fire

Bu, sıcaklığı 2400 Fahrenheit olan büyük orman yangınları başlatır.

reaching temperatures of up to 2400 degrees Fahrenheit.

That's well more than the 115-140 degrees

Bu ise serotin tohumların serbest bırakıldığı anın işaretini veren

that signal the moment when serotinous seeds can be freed.

115-140 dereceden daha iyidir.

At those temperatures, the cones burst open,

O sıcaklıklarda kozalaklar açılır ve yeni ormanlar oluşturmak için

releasing millions of seeds,

sıcak hava arayıcılığıyla taşınan milyonlarca tohum bırakır.

which are carried by the hot air to form new forests.

After the fire, carbon-rich soils and an open sunlit landscape

Yangından sonra, karbon miktarı bol topraklar ve güneşli alanlar

help lodgepole seeds germinate quickly and sprout in abundance.

kontorta tohumlarının hızla ve bolca çimlenmesine yardımcı olur.

From the death of the old forest comes the birth of the new.

Eski ormanın ölümünden yeni bir orman doğar.

Fires are also important for the wider ecosystem as a whole.

Yangınlar ayrıca bir bütün olarak daha geniş ekosistemler için de önemlidir.

Without wildfires to rejuvenate trees, key forest species would disappear,

Ağaçları canlandıracak yangınlar olmadan önemli orman türleri

and so would the many creatures that depend on them.

ve onlara bağlı birçok canlı türü yok olurdu.

And if a fire-dependent forest goes too long without burning,

Eğer yangına ihtiyaç duyan bir orman türü uzun süre yangın olmazsa ormanı

that raises the risk of a catastrophic blaze,

which could destroy a forest completely,

ve hatta insanların evleri ile hayatlarını yok etme riski taşır.

not to mention people's homes and lives.

That's why forest rangers sometimes intentionally start controlled burns

Bu yüzden orman korucuları bazen bilerek alandaki tehlikeli yangınları

to reduce fuels in order to keep the more dangerous wildfires at bay.

tutabilmek için yakıtı azaltacak denetimli yangın başlatırlar.

They may be frightening and destructive forces of nature,

Doğanın korkutucu ve yok edici güçleri olabilirler

but wildfires are also vital

fakat yangınlar ayrıca sağlıklı boreal orman ekosistemlerin

to the existence of healthy boreal forest ecosystems.

varlığı için hayati önem taşır.

By coming to terms with that,

Bunları kabul ederek,

we can protect ourselves from their more damaging effects

ormanların efsanevi anka kuşu gibi küllerinden doğmasını sağlarken

while enabling the forests, like the legendary phoenix,

kendimizi de zararlı etkilerinden koruyabiliriz.

to rise reborn from their own ashes.