How the world's first metro system was built - Christian Wolmar

Translator: Nyein Chan Ko Ko Reviewer: sann tint

It was the dawn of 1863,

၁၈၆၃ ခုနှစ်အစပိုင်းမှာပေါ့

and London’s not-yet-opened subway system,

လန်ဒန်မှာ မြေအောက်ရထားစနစ်ကို မဖွင့်ရသေးဘူး

the first of its kind in the world, had the city in an uproar.

ကမ္ဘာမှာ ပထမဆုံး ဖြစ်ပြီး၊ မြို့ထဲမှာ တော်တော် အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်ဖြစ်သွားတယ်

Digging a hole under the city and putting a railroad in it

မြို့အောက်ကနေ အပေါက်ကြီး တူးပြီး ရထားလမ်းကို ထည့်မယ်ဆိုတာ

seemed the stuff of dreams.

တော်တော်အိမ်မက်ဆန်တယ်

Pub drinkers scoffed at the idea

အရက်ဆိုင်တွေမှာ ဒီစိတ်ကူးကို သရော်ကြတယ်

and a local minister accused the railway company of trying to break into hell.

ဝန်ကြီးကလည်း ငရဲပြည်ကို ဖောက်ဝင်တယ်ဆိုပြီး မီးရထားကုမ္ပဏီကို စွပ်စွဲတယ်

Most people simply thought the project,

လူအများစုကတော့

which cost more than 100 million dollars in today’s money,

ယနေ့ငွေနဲ့ဆိုရင် ဒေါ်လာသန်း၁၀၀ ကျော် ကုန်တဲ့ဒီစီမံကိန်းက

would never work.

လုံးဝဖြစ်မှာမဟုတ်လို့ထင်ကြတယ်

But it did.

ဒါပေမယ့် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်

On January 10, 1863,

၁၈၆၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၀ရက်နေ့မှာ

30,000 people ventured underground to travel on the world’s first subway

လူပေါင်း၃၀၀၀၀ဟာ လန်ဒန်မှာရှိတဲ့ ၄မိုင်ရှည်တဲ့ လမ်းပေါ်မှာတည်ထားတဲ့

on a four-mile stretch of line in London.

ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး မြေအောက်ရထားနဲ့ ခရီးသွားဖို့အတွက်မြေအောက်ကို သွားခဲ့ကြတယ်

After three years of construction and a few setbacks,

သုံးနှစ်လောက်တည်ဆောက်မှုတွေနဲ့ အခက်အခဲတချို့ကြံုပြီးနောက်

the Metropolitan Railway was ready for business.

မြို့တော်မီးရထားက အလုပ်စတင်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီ

The city’s officials were much relieved.

မြို့ကအရာရှိတွေဟာ တော်တော် စိတ်သက်သာသွားကြတယ်

They’d been desperate to find a way

သူတို့က လမ်းတွေပေါ်မှာ ဆိုးဝါးလွန်းတဲ့

to reduce the terrible congestion on the roads.

လမ်းပိတ်တာကို လျော့ချဖို့ နည်းကို အသည်းအသန်ရှာနေကြတာလေ

London, at the time the world’s largest and most prosperous city,

အဲဒီအချိန်က အစည်ကားဆုံးနဲ့ အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်တဲ့ လန်ဒန်ဟာ

was in a permanent state of gridlock,

ရွေ့မရအောင် ပိတ်နေတဲ့ အခြေအနေဖြစ်ခဲ့တယ်

with carts,

လှည်းတွေ

costermongers,

လမ်းဘေးဈေးသည်တွေ

cows,

နွားတွေ

and commuters jamming the roads.

ခရီးသွားလာသူတွေနဲ့ လမ်းတွေကျပ်နေခဲ့တယ်

It’d been a Victorian visionary, Charles Pearson,

အမြော်အမြင်ရှိတဲ့ ချားလ်စပီယာဆန်

who first thought of putting railways under the ground.

မြေကြီးထဲကို မီးရထားလမ်းတွေထည့်ဖို့ ပထမဆုံးစတွေးခဲ့တဲ့သူ

He’d lobbied for underground trains throughout the 1840s,

၁၈၄၀ တလျှောက်လုံးသူ မြေအောက်ရထားတွေအတွက် မဲဆွယ်နေခဲ့တယ်

but opponents thought the idea was impractical

ဒါပေမယ့် ပြိုင်ဘက်တွေကတော့ ဒါဟာ လက်တွေ့မကျဖူးလို့ထင်ခဲ့တယ်

since the railroads at the time only had short tunnels under hills.

အဲဒီအချိန်က ရထားလမ်းတွေမှာ တောင်ကုန်းအောက် ဥမင်တိုတွေပဲရှိခဲ့တာကိုး။

How could you get a railway through the center of a city?

မြို့လယ်ကို ဖြတ်ပြီးဘယ်လို ရထားလမ်းလုပ်မလဲ

The answer was a simple system called "cut and cover."

အဖြေကတော့ ရှင်းပါတယ်, "ဖောက်မယ် ဖုံးမယ်" ဆိုတဲ့စနစ်ပါ

Workers had to dig a huge trench,

အလုပ်သမားတွေက ကြီးမားတဲ့ မြောင်းကြီးတစ်ခုကို အုတ်တွေနဲ့

construct a tunnel out of brick archways,

ပေါင်းကူးထားတဲ့ လှိုဏ်ခေါင်းကြီးတည်ဆောက်ဖို့တူးရတယ်

and then refill the hole over the newly built tunnel.

ပြီးတော့ အသစ်ဆောက်ထားတဲ့ လှိုဏ်ခေါင်းပေါ်မှာအပေါက်ကို ပြန်ဖြည့်ရတယ်

Because this was disruptive

ဒါက ဖျက်ဆီးပြီး

and required the demolition of buildings above the tunnels,

လှိုဏ်ခေါင်းပေါ်က အဆောက်အဦးတွေကို ဖြိုရတာကြောင့်

most of the line went under existing roads.

လမ်းကြောင်းအများစုက ရှိပြီးသား လမ်းပေါ်မှာပဲ လုပ်ကြတယ်

Of course, there were accidents.

မတော်တဆမှုတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်

On one occasion, a heavy rainstorm flooded the nearby sewers

တစ်ခါကဆိုရင် မိုးသည်းထန်စွာရွာတာကနေ အနီးအနားကရေဆိုးပိုက်ကို ရေမြုပ်သွားပြီး

and burst through the excavation,

တူးဖော်ရေးလုပ်နေတဲ့နေရာကို ပေါက်ကျတော့တယ်

delaying the project by several months.

ဒါကြောင့် လတော်တော်ကြာ လုပ်ငန်းဆိုင်းငံ့သွားတယ်

But as soon as the Metropolitan Railway opened,

ဒါပေမယ့် မြို့တော်ရထားလမ်းလည်း ဖွင့်ရော

Londoners rushed in to ride the new trains.

လန်ဒန်မြို့သူမြို့သားတွေဟာရထားအသစ်စီးရဖို့ အပြေးအလွှားသွားကြတော့တယ်

The Metropolitan quickly became a vital part of London’s transport system.

မြို့တော်ရထားလမ်းက မြန်မြန်ဆန်ဆန်ပဲ လန်ဒန်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးမှာ အရေးပါလာခဲ့တယ်

Additional lines were soon built,

နောက်ထပ်လိုင်းတွေကိုလည်း ဆက်တည်ဆောက်ခဲ့တယ်

and new suburbs grew around the stations.

ဘူတာရုံတွေနားမှာ ဆင်ခြေဖုံးသစ်တွေပေါ်လာတယ်

Big department stores opened next to the railroad,

သံလမ်းတွေဘေးမှာ အစုံရတဲ့ဆိုင်ကြီးတွေ ဖွင့်လာကြတယ်

and the railway company even created attractions,

ရထားကုမ္ပဏီတွေက စွဲဆောင်စရာတွေကိုတောင် ဖန်တီးခဲ့ကြတယ်

like a 30-story Ferris wheel in Earls Court to bring in tourists by train.

ရထားနဲ့ တိုးရစ်တွေကို ခေါ်ဆောင်ဖို့Earls Court ကအဆင့်၃၀ပါချားရဟတ်ကြီးလိုမျိုးပေါ့်

Within 30 years,

အနှစ် ၃၀ အတွင်းမှာ

London’s subway system covered 80 kilometers,

မြို့လယ်လှိုဏ်ခေါင်းတွေထဲမှာ ပြေးနေတဲ့လမ်းကြောင်းတွေနဲ့

with lines in the center of town running in tunnels,

လန်ဒန်ရဲ့ မြေအောက်လမ်းက ကီလို ၃၀ လောက်ကို လွှမ်းခြုံထားပြီး

and suburban trains operating on the surface, often on embankments.

ဆင်ခြေဖုန်း က ရထားတွေကတော့ မြေပေါ်၊ မကြာခဏ တမံတွေပေါ်ကသွားကြတယ်

But London was still growing,

ဒါပေမယ့် လန်ဒန်က ဆက်လက်ကြီးထွားဆဲပါ

and everyone wanted to be connected to the system.

အားလုံးက ဒီစနစ်ကို လာရောက် ချိတ်ဆက်ချင်ကြတယ်

By the late 1880s,

၁၈၈၀ နောက်ပိုင်းမှာ

the city had become too dense with buildings, sewers, and electric cables

မြို့တော်က အဆောက်အဦတွေ၊ ရေဆိုးပိုက်၊ မီးကြိုးတွေနဲ့ "ဖောက်ပြီး ဖုံးတာလုပ်ဖို့"

for the "cut and cover" technique,

အရမ်းကျပ်ညှပ်လာတယ်

so a new system had to be devised.

ဒါကြောင့် စနစ်သစ်ကို ဖန်တီးဖို့လိုလာတယ်

Using a machine called the Greathead Shield,

Greathead shield လို့ခေါ်တဲ့ စက်ကြီးတွေနဲ့

a team of just 12 workers could bore through the earth,

၁၂ယောက်ပဲရှိတဲ့ အဖွဲ့နဲ့တောင် မြေကြီးကိုထိုးဖောက်ပြီး

carving deep underground tunnels through the London clay.

လန်ဒန်မြေစေးတွေကို ဖြတ် မြေအောက် လှိုဏ်ခေါင်းထွင်းနိုင်တယ်

These new lines, called tubes, were at varying depths,

ဒီလို ပြွန်လို့ခေါ်တဲ့ လမ်းကြောင်းသစ် တွေဟာမြေ အနက်မျိုးစုံမှာရှိတယ်

but usually about 25 meters deeper than the "cut and cover" lines.

အများအားဖြင့်တော့ "ဖောကပြီးဖုံး"တဲ့ လမ်းကြောင်းတွေထက်၂၅မီတာလောက်ပိုနက်တယ်

This meant their construction didn’t disturb the surface,

ဒါကြောင့် သူတို့ဆောက်လုပ်ရေးက မြေမျက်နှာပြင်ကို မထိခိုက်ဖူးပေါ့

and it was possible to dig under buildings.

အဆောက်အဦတွေအောက်လည်း တူးလို့ဖြစ်နိုင်တယ်

The first tube line, the City and South London,

ပထမဆုံး ပြွန်လမ်းကြောင်း၊ မြို့နှင့်တောင်ပိုင်းလန်ဒန် ကို

opened in 1890 and proved so successful

၁၈၉၀မှာ ဖွင့်ပြီး အနှစ်၂၀အတွင်း နောက်ထပ် ဒါဇင်ဝင်လောက်ဆောက်လုပ်ခဲ့တာက

that half a dozen more lines were built in the next 20 years.

အရမ်း အောင်မြင်ကြောင်း သက်သေထူခဲ့တယ်

This clever new technology was even used to burrow several lines

ဒီ နည်းပညာအသစ်ကို လန်ဒန် သိမ်း မြစ်အောက်ကနေတောင်

under London’s river, the Thames.

လှိုဏ်ခေါင်းတူးဖို့ အသုံးပြုခဲ့တယ်

By the early 20th century,

၂၀ရာစု အစောပိုင်းမှာ

Budapest,

ဘူဒါပက်စ်

Berlin,

ဘာလင်

Paris,

and New York

ပဲရစ် နဲ့

နယူးယောက် တို့က

had all built subways of their own.

သူတို့ဘာသာ မြေအောက်လမ်းတွေဖောက်ခဲ့ကြတယ်

And today, with more than 160 cities in 55 countries

ယနေ့တော့ နိုင်ငံပေါင်း ၅၅ခုက မြို့ကြီးပေါင်း ၁၆၀ ဟာ

using underground rails to combat congestion,

လမ်းပိတ်မှုကို ဖြေရှင်းဖို့ မြေအောက်လမ်းတွေ သုံးနေကြပါပြီ

we can thank Charles Pearson and the Metropolitan Railway

ကျနော်တို့က Charles Pearson နဲ့ မြို့တော် ရထားလိုင်းကို ကျနော်တို့ကို

for getting us started on the right track.

လမ်းမှန်ပေါ်တင်ပေးခဲ့လို့ ကျေးဇူးတင်နိုင်ပါတယ်