Why should you read Shakespeare’s “The Tempest”? - Iseult Gillespie

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Claps of thunder and flashes of lightning illuminate a swelling sea,

လှိုင်းတွေအောက်မှာ သင်္ဘောတစ်စင်း ပြိုလဲနေခိုက်မှာ မိုးချုန်းသံတွေနဲ့

as a ship buckles beneath the waves.

လျှပ်စီးတွေက လှိုင်းထနေတဲ့ ပင်လယ်ကို မီးထွန်းပေးတယ်။

This is no ordinary storm, but a violent and vengeful tempest,

ဒါဟာ သာမန်မုန်တိုင်းတစ်ခုမဟုတ်ဘဲ ပြင်းထန် အငြိုးကြီးတဲ့မိုးသက်မုန်တိုင်းပါ

and it sets the stage for Shakespeare’s most enigmatic play.

Shakespeare ရဲ့ ပဟေဠိအဆန်ဆုံး ပြဇာတ်အတွက် ဇာတ်စင်ကို ခင်းကျင်းတာပါ။

As the skies clear, we are invited into a world

မိုးသားတွေ ကြည်လင်သွားစဉ်မှာ ကျွန်ုပ်တို့ကမ္ဘာနဲ့

that seems far removed from our own, but is rife with familiar concerns

အတော်ခြားနားပုံရပေမဲ့ လွတ်လပ်မှု၊ အာဏာနဲ့ ထိန်းချုပ်မှုနဲ့ပတ်သက် ကျွမ်းဝင်နေတဲ့

about freedom, power, and control.

ပူပန်မှုတွေ ထူပြောနေတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုဆီကို ဖိတ်ကြားခံရပါတယ်။

The Tempest is set on a desert island, exposed to the elements

The Tempest ဟာ သဘာဝအင်အားစုတွေနဲ့ထိတွေ့တဲ့ လူသူကင်းတဲ့ကျွန်းမှာ ဇာတ်အိမ်တည်ကာ

and ruled with magic and might by Prospero, the exiled Duke of Milan.

Pospero ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရတဲ့ Milan နယ်စား ကနေ မှော်ပညာ၊ ခွန်အားနဲ့ အုပ်ချုပ်ထားတာပါ။

Betrayed by his brother Antonio, Prospero has been marooned on the island

သူ့ညီတော် Antonio ရဲ့ သစ္စာဖောက်တာခံရတဲ့ Prospero ဟာ ကျွန်းပေါ်မှာ သူ့သမီး Mirandar

for twelve years with his daughter Miranda and his beloved books.

သူရဲ့ ချစ်လှစွာသော စာအုပ်တွေနဲ့အတူ အနှစ်နှစ်ဆယ် စွန့်ပစ်ခံရတာပါ။

In this time he’s learned the magic of the island

ဒီကာလအတွင်းမှာ ကျွန်းရဲ့ မှော်ပညာကို တတ်မြောက်ခဲ့ပြီး

and uses it to harness its elementary spirits.

၎င်းရဲ့ မှင်စာလေးတွေကို ထိန်းချုပ်အသုံးချဖို့ အသုံးပြုခဲ့တယ်။

He also rules over the island’s only earthly inhabitant,

ကျွန်းရဲ့ လောကီရေးရာ လူသားများနဲ့ စိတ်မချမ်းမြေ့ဖွယ် မကောင်းဆိုးဝါးဖြစ်တဲ့

the dejected and demonized Caliban.

Caliban ကိုလည်း သူ အုပ်ချုပ်ခဲ့တယ်။

But after years of plotting revenge, Prospero’s foe is finally in sight.

ဒါပေမဲ့ လက်စားချေဖို့ နှစ်ချီ ကြံစည်ခဲ့ရာ Prospero ရဲ့ ရန်သူဟာ နောက်ဆုံး ရောက်လာတယ်။

With the help of the fluttering sprite Ariel,

တဖျပ်ဖျပ်ပျံတဲ့ မှင်စာကလေး Ariel ရဲ့အကူအညီနဲ့

the magician destroys his brother’s ship and washes its sailors ashore.

မှော်ဆရာဟာ သူ့ညီရဲ့လှေကိုဖျက်ဆီးပြီး သင်္ဘောသားတွေကို ကမ်းပေါ်မျှောတင်လိုက်တယ်။

Prospero’s plotting even extends to his daughter’s love life,

Prospero ရဲ့ကြံစည်မှုဟာ သူ့သမီးရဲ့ အချစ်ရေးထိ ပတ်သက်လာတယ်၊

whom he plans to fall for stranded prince Ferdinand.

ကမ်းတင်နေတဲ့ မင်းသား Ferdinand ကို ကျသွားစေဖို့ သူစီစဉ်တယ်။

And as Prospero and Ariel close in on Antonio,

Prospero နဲ့ Ariel ဟာ Antonio အပေါ်မှာ လွှမ်းမိုးလာတယ်။

Caliban joins forces with some drunken sailors,

Caliban ဟာ ကျွန်းကို သိမ်းယူဖို့ ဟာသ ဇာတ်ကွက်ဖန်တီးသူ

who hatch a comic plot to take the island.

အရက်မူးသမား သင်္ဘောသားတစ်ချို့နဲ့ အင်အားစုလိုက်တယ်။

The play strips society down to its basest desires,

ဒီပြဇာတ်ဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်း ရဲ့ အနိမ့်ကျဆုံး ဆန္ဒတွေအထိ တစ်စစီ ဖြုတ်ချလိုက်တယ်။

with each faction in hot pursuit of power- be it over the land, other people,

တစ်ပိုင်းစီဟာ အာဏာနောက် အပူတပြင်းလိုက်မှုပါ။ မြေယာ၊ အြခားလူတွေ

or their own destiny.

(သို့) သူတို့ရဲ့ ကြမ္မာတွေဆိုပါတော့။

But Shakespeare knows that power is always a moving target;

ဒါပေမဲ့ ဒီအာဏာဟာ အမြဲ ရွေ့နေတဲ့ ပစ်မှတ်တစ်ခုဆိုတာ Shakespeare သိပြီး

and as he reveals these characters’ dark histories,

ဆိုးရွားတဲ့သမိုင်းတွေရဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေကို သူဖွင့်ပြခိုက်မှာ

we begin to wonder if this vicious cycle will ever end.

ဒီရုန်းမထွက်နိုင်တဲ့ ဝဲသြဃဟာ ဆုံးပါတော့မလားလို့ တွေးမိစေတယ်။

Although Prospero was wronged by Antonio,

Prospero ဟာ Antonio ရဲ့ မတရားပြုတာခံရပေမဲ့

he has long inflicted his own abuses on the island,

သူ့ရဲ့ မတရားမှုတွေနဲ့ ကျွန်းပေါ်မှာ ရှည်ကြာစွာ ဒုက္ခပေးခဲ့တယ်၊

hoarding its magical properties and natural re-sources for himself.

ကျွန်းရဲ့ မှော်အစွမ်းတွေနဲ့ သဘာဝ ရင်းမြစ် တွေကို သူကိုယ်တိုင်အတွက် စုဆောင်းရင်းပေါ့

Caliban especially resents this takeover.

Caliban ဟာ အထူးသဖြင့် ဒီသိမ်းယူမှုကို မကျေမချမ်းဖြစ်မိတယ်။

The son of Sycorax,

အရင်က ဒီကျွန်းကို အုပ်စိုးခဲ့တဲ့

a witch who previously ruled the island,

ကဝေမ Sycorax ရဲ့သားဖြစ်တဲ့

he initially helped the exiles find their footing.

သူဟာ ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသူတွေ ခြေကုပ်ရှာတွေ့ဖို့ အစမှာ ကူညီခဲ့တယ်။

But he’s since become their slave, and rants with furious regret:

ဒါပေမဲ အဲဒီကတည်းက သူတို့ရဲ့ကျွန်ဖြစ်လာပြီး ပြင်းထန်တဲ့ နောင်တနဲ့ ကြိမ်းမောင်းတာက

“And then I loved thee,/ And showed thee

'ဒီနောက် ကျုပ်ခင်ဗျားကို နှစ်သက်ခဲ့ပြီး ကျွန်းရဲ့

all the qualities o’ th’ isle/ The fresh springs,

ကြန်အင်လက္ခဏာဟူသမျှကို ကျုပ်ပြခဲ့တယ်။ ရေစမ်းအသစ်တွေ၊

brine pits, barren place and fertile./

ဆားငန်တွင်းတွေ၊ ကျတ်တီးမြေနဲ့ မြေသြဇာကောင်းတွေ၊

Cursed be I that did so!”

ကျုပ်ဒီလိုလုပ်ခဲ့တာ ကျိန်စာမိရောလား။'

With his thunderous language and seething anger,

သူ့ရဲ့ ဟိန်းနေတဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ ပွက်ထနေတဲ့ ဒေါသနဲ့အတူ

Caliban constantly reminds Prospero of what came before:

Caliban က Prospero ကို အရင်က ဖြစ်ခဲ့တာအကြောင်း မပြတ်သတိပေးတာက

this island’s mine by Sycorax my mother, Which thou takest from me.

ဒီကျွန်းဟာ ကျုပ်ဟာ၊ကျုပ်အမေ Sycorax ပိုင်တာ၊ ခင်ဗျားက ကျုပ်ဆီက ယူသွားတာ၊

Yet Sycorax also abused the island,

ဒါပေမဲ့ Sycorax လည်း ကျွန်းကို မတရားပြုခဲ့တယ်

and imprisoned Ariel until Prospero released him.

ပြီးတော့ Prospero က မလွတ်ပေးမချင်း Ariel ကို အကျဉ်းချခဲ့တယ်။

Now Ariel spends the play hoping to repay his debt and earn his freedom,

Ariel ဟာ သူ့အကြွေးကို ပြန်ဆပ်ဖို့နဲ့ လွတ်လပ်ဖို့ မျှော်လင့်ကာ ကုန်ဆုံးချိိန်

while Caliban is enslaved indefinitely, or at least as long

Caliban ကတော့ အကန့်အသတ်မရှိ (သို့) အနည်းဆုံး Prospero ဦးစီးသရွေ့တော့

as Prospero is in charge.

ကျွန်ပြုခံနေရတယ်။

For these reasons and many more,

ဒါနဲ့ အခြားများစွာသော အကြောင်းပြချက်တွေအတွက်

The Tempest has often been read as an exploration of colonialism,

The Tempest ကို ကိုလိုနီစနစ်ရဲ့ ရှာဖွေမှုတစ်ခုနဲ့ ကမ္ဘာသစ်ရှာဖွေမှုမှာ

and the moral dilemmas that come with en-counters of “brave new world(s)."

ကြုံကြိုက်မှုနဲ့ပါလာတဲ့ ကိုယ်ကျင့်ဆိုင်ရာ အကျပ်ရိုက်မှုအဖြစ်နဲ့ ဖတ်ခဲ့ကြတယ်။

Questions of agency and justice hang over the play:

ကြားဝင်မှုနဲ့ တရားမျှတမှုရဲ့ မေးခွန်းတွေက ပြဇာတ်မှာ ဖိစီးနေတယ်။

is Caliban the rightful master of the land?

Calibanဟာ နယ်မြေရဲ့ဖြစ်ထိုက်တဲ့ အရှင်လား။

Will Ariel flutter free?

တဖျပ်ဖျပ်နဲ့ Ariel လွတ်သွားမလား။

And is Prospero the mighty overseer-

နောက်တော့ အင်အားကြီးမားတဲ့ ကြီးကြပ်သူ Prospero

or is there some deeper magic at work, beyond any one character's grasp?

(သို့)ဇာတ်ကောင်တစ်ကောင်ရဲ့ နားလည်မှုအလွန်က လက်စွမ်းမှာ ပိုနက်နဲတဲ့ မှော်ဆန်မှုရှိလား

Throughout the play,

ပြဇာတ်တစ်လျှာက်လုံးမှာ

Ariel constantly reminds Prospero of the freedom he is owed.

Ariel ဟာ Prospero ကို သူ ဝတ္တရားရှိတဲ့ လွတ်လပ်မှုအကြောင်း မပြတ်သတိပေးတယ်။

But the question lingers of whether the invader will be able

ဒါပေမဲ့ ကျူးကျော်သူက သူ့ချုပ်ကိုင်မှုကို စွန့်လွတ်ပေးနိုင်မလား

to relinquish his grip.

ဆိုတဲ့ မေးခွန်းက ရစ်ဝဲနေတယ်။

The question of ending one’s reign is particularly potent given that The Tempest

တစ်စုံတစ်ယောက်ရဲ့ မင်းပြုမှု နိဂုံးရဲ့ ယုံမှားသံသယက အထူးသဖြင့် ထိမိတာက

is believed to be Shakespeare’s final play.

The Tempest ဟာ Shakespeare ရဲ့ နောက်ဆုံးပြဇာတ်လို့ ယုံကြည့်ရတာကြောင့်ပါ။

In many ways Prospero’s actions echo that of the great entertainer him-self,

Prospero ဟာ ဖျော်ဖြေသူကိုယ်တိုင်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေနဲ့ နည်းလမ်းများစွာ ပဲ့တင်ထပ်တယ်

who hatched elaborate plots, maneuvered those around him,

သူ့ဝန်းကျင်မှာ လမ်းကြောင်းပေးတဲ့ အသေးစိတ်စီစဉ်ထားတဲ့ ဇာတ်ကွက်တွေကို

and cast a spell over characters and audience alike.

ဖန်တီးပေးပြီး ပရိတ်သတ်တွေလိုပဲ ဇာတ်ကောင်တွေအပေါ်ကိုပြုစားသူပါ။

But by the end of his grand performance of power and control,

ဒါပေမဲ့ အာဏာနဲ့ ထိန်းချုပ်မှုရဲ့ ဖျော်ဖြေပွဲကြီးရဲ့ အဆုံးမှာတော့

Prospero’s final lines see him humbled by his audience -

Prospero ရဲ့ နောက်ဆုံးစာကြောင်းတွေက သူရဲ့ဖန်ဆင်းမှုတွေအပေါ် ထိန်းထားတဲ့

and the power that they hold over his creations.

သူ့ပရိတ်သတ်၊ အာဏာက သူ့ကို မာန်စွယ်ချိုးတာကို မြင်မိစေတယ်။

"With the help of your good hands./ Gentle breath of yours my sails/

"သင်တို့ရဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ လက်တွေကူညီမှုနဲ့ ရွက်တွေအတွက် သင်တို့ရဲ့ နူညံ့တဲ့လေ

Must fill or else my project fails,/ Which was to please."

ဖြည့်ပေးရမယ် မဟုတ်လျှင် ကျွန်ုပ် စီမံချက် ကျဆုံးစေတာပါ။ဒါက ကျေနပ်စေဖို့ပါ။"

This evokes Shakespeare’s own role as the great entertainer

ဒါက အဆုံးမှာ ကျွန်ုပ်တို့လက်ခုပ်သံတွေကို သူကိုယ်တိုင် အရှုံးပေးလိုက်သူ

who surrenders himself, ultimately, to our applause.

Shakespeare ရဲ့ ကဏ္ဍကို ပြောင်မြောက်တဲ့ ဖျော်ဖြေသူအဖြစ် သတိရစေတယ်။