Is human evolution speeding up or slowing down? - Laurence Hurst

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

The Tibetan high plateau lies about 4500 meters above sea level,

တိဗက်ကုန်းပြင်မြင့်ဟာ ပင်လယ် ရေမျက်နှာပြင် အထက် မီတာ ၄၅၀၀ ခန့်မှာ တည်ရှိပြီး

with only 60% of the oxygen found below.

အောက်ခြေမှာ တွေ့ရတဲ့ အောက်စီဂျင် ပမာဏရဲ့ ၆၀% သာ ရှိပါတယ်။

While visitors and recent settlers struggle with altitude sickness,

လည်ပတ်သူတွေနဲ့ အခြေချနေထိုင်သူအသစ်တေွဟာ ပင်လယ်ပြင်အမြင့် ရောဂါနဲ့ ရုန်းကန်ရပေမဲ့

native Tibetans sprint up mountains.

ဒေသရင်း တိဗက်လူမျိုးတွေကတော့ တောင်တွေကို အမြန်ပြေးတက်ကြတယ်။

This ability comes not from training or practice,

ဒီအရည်အချင်းက လေ့ကျင့်မှုကနေ မဟုတ်ဘဲ

but from changes to a few genes that allow their bodies

သူတို့ခန္ဓာကိုယ်တွေကို အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ အောက်စီဂျင်ကို အများဆုံး သုံးနိုင်ဖို့

to make the most of limited oxygen.

ဗီဇအနည်းငယ်ကို ပြောင်းလဲမှုတွေကနေပါ။

These differences are apparent from birth—

ဒီခြားနားမှုတွေဟာ မွေးတည်းက ထင်ရှားတာပါ။

Tibetan babies have, on average, higher birth weights,

တိဗက် ကလေးငယ်တွေဟာ မွေးစဉ် ပျမ်းမျှ အားဖြင့် ကိုယ်အလေးချိန် ပိုမြင့်ခြင်း၊

higher oxygen saturation,

အောက်စီဂျင် ပြည့်ဝနှုန်း မြင့်ခြင်းရှိပြီး

and are much likelier to survive than other babies born in this environment.

ဒီပတ်ဝန်းကျင်ထဲမှာ မွေးတဲ့ အခြားကလေးတွေထက် ရှင်ကျန်ဖို့ဖြစ်နိုင်ခြေ အများကြီးပိုတယ်။

These genetic changes are estimated to have evolved

ဗီဇဆိုင်ရာ ဒီပြောင်းလဲမှုတွေက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃၀၀၀ (သို့) အဲဒီလောက်ကနေ

over the last 3,000 years or so, and are ongoing.

ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခဲ့တယ်လို့ ခန်မှန်းရပြီး ဆက်ဖြစ်နေတာပါ။

That may sound like a long time,

ဒါက ရှည်လျားတဲ့ ကာလတစ်ခုလို့ ထင်ရလောက်ပေမဲ့

but would be the fastest an adaptation has ever evolved in a human population.

လူသား လူဦးရေတစ်ခုအတွင်းမှာ အမြဲ ပြောင်းလဲ ခဲ့တဲ့ အမြန်ဆုံး ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုဖြစ်မယ်။

It’s clear that human evolution isn’t over—

လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် မပြီးဆုံးသေးတာ ရှင်းပါတယ်။

so what are other recent changes?

ဒီတော့ အခြားပြောင်းလဲမှု အသစ်တွေက ဘာတွေလဲ။

And will our technological and scientific innovations impact our evolution?

နည်းပညာနဲ့ သိပ္ပံဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်မှုတွေက ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကို သက်ရောက်မှာလား။

In the past few thousand years,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ထောင်အနည်းငယ်အတွင်းမှာ

many populations have evolved genetic adaptations to their local environments.

လူဦးရေများစွာထဲမှာ ဒေသတွင်း ဝန်းကျင်တွေနဲ့ ဗီဇဆိုင်ရာ လိုက်ဖက်ညီမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

People in Siberia and the high arctic are uniquely adapted to survive extreme cold.

ဆိုက်ဘေးရီးယားနဲ့ အာတိတ် အထက်ပိုင်း လူတွေ လွန်ကဲတဲ့ အအေးမှာ ရှင်ကျန်ဖို့ ပြုပြင်တယ်။

They’re slower to develop frostbite,

သူတို့ဟာ နှင်းကိုက်နာ ဖြစ်ခဲပြီး

and can continue to use their hands in subzero temperatures

သုညအောက် အေးချိန်တွေမှာ အခြား လူတွေထက် လက်တွေကို ပိုကြာကြာ

much longer than most people.

ဆက်လက် အသုံးပြုနိုင်တယ်။

They’ve undergone selection for a higher metabolic rate

သူတို့ရဲ့ ဆင့်ကဲရွေးချယ်မှု တစ်ခုက ပိုမြင့်တဲ့ ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုနှုန်း ရှိလို့

that increases heat production.

အပူ ထုတ်လုပ်မှုကို တိုးစေပါတယ်။

Further south, the Bajau people of southeast Asia can dive 70 meters

တောင်ဘက်ရှိ ပိုဝေးတဲ့ အရှေ့တောင် အာရှက Bajau လူမျိုးတွေဟာ မီတာ ၇၀ ရေငုပ်နိုင်ပြီး

and stay underwater for almost fifteen minutes.

ရေအောက်မှာ ၁၅ မိနစ်နီးပါး နေနိုင်ကြတယ်။

Over thousands of years living as nomadic hunters at sea,

လှည့်လည်နေထိုင်ကြတဲ့ မုဆိုးတွေအဖြစ် ပင်လယ်မှာ နှစ်ထောင်ချီကာ နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့

they have genetically-hardwired unusually large spleens that act as oxygen stores,

သူတို့တွေမှာ ရေအောက်မှာ ပိုကြာကြာနေဖို့ ထောက်ကူတဲ့ အောက်စီဂျင် သိုလှောင်မှုတွေလို

enabling them to stay underwater for longer—

လုပ်ဆောင်တဲ့ ဗီဇပိုင်းအရ ထူးခြားစွာကြီးတဲ့ သရက်ရွက်တွေရှိတယ်၊

an adaptation similar to that of deep diving seals.

ရေနက် ငုပ်တဲ့ ပင်လယ်ဖျံတွေရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနဲ့ ဆင်တူတာမျိုးပါ။

Though it may seem pedestrian by comparison,

ယှဉ်ကြည်လိုက်ရင် အသက်မပါပုံ ထင်ရလောက်ပေမဲ့

the ability to drink milk is another such adaptation.

နို့သောက်နိုင်စွမ်းက ဒီလိုမျိုး နောက်ထပ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုပါ။

All mammals can drink their mother’s milk as babies.

နို့တိုက်သတ္တဝါအားလုံဟာ ကလေးတွေ အဖြစ် မိခင်နို့ကို သောက်နိုင်တယ်။

After weaning they switch off the gene that allows them to digest milk.

နို့ဖြတ်ပြီးနောက် နို့ကြေချက်ခွင့်ပေးတဲ့ ဗီဇကို ရပ်စဲပစ်လိုက်တယ်။

But communities in sub-Saharan Africa, the middle east and northwest Europe

ဒါပေမဲ့ နို့အတွက် နွားမတွေကို အသုံးပြုတဲ့ ဆာဟာရ အာဖရိကတိုက်ခွဲ၊အရှေ့နဲ့ အနောက်မြောက်

that used cows for milk have seen a rapid increase in DNA variants

ဥရောပ အတွင်းက လူစုတွေဟာ DNA မူကွဲတွေမှာ ရုတ်တရက် တိုးပွားမှုတစ်ခုကို မြင်ရတယ်။

that prevent the gene from switching off over the last 7 to 8000 years.

ဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ ၇၀၀၀ ကနေ နှစ် ၈၀၀၀ ကျော် ဗီဇ ပိတ်ခံရမှုကို တားဆီးပေးတယ်။

At least in Europe, milk drinking may have given people a source of calcium

အနည်းဆုံး ဥရောပမှာ နို့သောက်ခြင်းက ပုံမှန် ဗိုက်တာဗင် ဒီ လျော့ကျတဲ့

to aid in vitamin D production, as they moved north and sunlight,

မြောက်ဖက်ကို ရွေ့ခဲ့လို့ ဗီတာမင် D ထုတ် လုပ်ဖို့ ရင်းမြစ်ဖြစ်တဲ့ နေရောင်ခြည်

the usual source of vitamin D, decreased.

လျော့နည်းလာခဲ့လို့ ကယ်လ်ဆီယံ ရင်းမြစ် တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့လောက်တယ်။

Though not always in obvious ways,

နည်းလမ်းတွေ အမြဲ ရှင်းလင်းခဲ့တာ မဟုတ်ပေမဲ့

all of these changes improve people’s chance of surviving to reproductive age—

ပြောင်းလဲမှုအားလုံးက မျိုးပွားနိုင်တဲ့ အရွယ်အထိ လူတွေ ရှင်ကျန်ခွင့် မြှင့်ခဲ့တယ်။

that’s what drives natural selection,

သဘာဝ ရွေးချယ်မှုရဲ့ မောင်းနှင်အား ဖြစ်ပြီး၊

the force behind all these evolutionary changes.

ဒီဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုတွေ အာလုံးနောက်ကွယ်က တွန်းအားပါ။

Modern medicine removes many of these selective pressures

တစ်ခါတစ်ရံ ကူးစက်ရောဂါတွေကို တိုက်ဖျက်ရင်း ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဗီဇတွေက ကျွန်ုပ်တို့ကို

by keeping us alive when our genes,

သတ်ပစ်နိုင်ချိန်မျိုးမှာ ခေတ်ပေါ် ဆေးဝါး တွေက ဆင့်ကဲရွေးချယ်ရေး

sometimes combined with infectious diseases,

ဖိအားပေးမှုတွေကို ဖယ်ရှားပစ်လိုက်ပြီး

would have killed us.

အသက်ရှင်အောင် ကယ်တင်ပေးကြပါတယ်။

Antibiotics, vaccines, clean water and good sanitation

ပဋိဇီဝဆေးတွေ၊ ကာကွယ်ဆေးတွေ၊ သန့်ရှင်းတဲ့ ရေ၊ ကောင်းမွန်တဲ့ မိလ္လာစနစ်

all make differences between our genes less important.

အားလုံးက ဗိဇတွေကြားက ခြားနားမှုတွေကို အရေးပါမှုကို လျော့နည်းလာစေတယ်။

Similarly, our ability to cure childhood cancers,

အလားတူပဲ ကလေးဘဝ ကင်ဆာတွေကို ကုသပေးနိုင်ခြင်း၊

surgically extract inflamed appendixes, and deliver babies

မိခင်ဆီမှာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မှုနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ ရောဂါမျိုး ရှိနေလျှင်၊

whose mothers have life-threatening pregnancy-specific conditions,

ကလေးရဲ့ ရောင်ရမ်းနေတဲ့ အူအတက်တွေကို ခွဲစိတ်ထုတ်ယူပြီး မွေးပေးနိုင်ခြင်း စတာတွေ

all tend to stop selection by allowing more people to survive

အားလုံးက ဆင့်ကဲရွေးချယ်မှုကို ရပ်စဲပစ် လိုက်ခြင်းဖြင့် မျိုးဆက်ပွားနိုင်တဲ့

to a reproductive age.

အရွယ်အထိ ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့ကြတဲ့ လူတွေရဲ့ ဦးရေဟာ တိုးတိုးလာနေပါတယ်။

But even if every person on Earth has access to modern medicine,

ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာမြေပေါ်က လူတိုင်းမှာ ခေတ်မီ ဆေးဝါး သုံးခွင့်ရှိတာတောင်

it won’t spell the end of human evolution.

ဒါက လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့ နိဂုံးကို ညွှန်ပြနေတာ မဟုတ်ဘူး။

That’s because there are other aspects of evolution besides natural selection.

အကြောင်းက သဘာဝ ရွေးချယ်ခြင်းအပြင် ဆင့်ကဲ့ ဖြစ်စဉ်ရဲ့ အခြားလက္ခဏာတွေ ရှိလို့ပါ။

Modern medicine makes genetic variation

ခေတ်မီ ဆေးဝါးက သဘာဝ ရွေးချယ်မှုအရ

that would have been subject to natural selection

ဖြစ်လာရမယ့် ဗီဇ ပြောင်းလဲမှုရဲ့ အစား

subject to what’s called genetic drift instead.

ဗီဇဆိုင်ရာ ရွေ့လျားမှု ဆိုတာကို လုပ်ဆောင်ပေးတာပါ။

With genetic drift, genetic differences vary randomly within a population.

ဗီဇ ရွေ့လျားမှုနဲ့အတူ လူဦးရေ တစ်ခုအတွင်းက ဗီဇခြားနားချက်တွေ ကျပန်း ကွဲပြားနိုင်တယ်။

On a genetic level, modern medicine might actually increase variety,

ဗီဇဆိုင်ရာအဆင့်မှာ ခေတ်မီ ဆေးဝါးက မျိုးကွဲ မှုကို အမှန်တကယ် တိုးပွားစေလောက်တယ်။

because harmful mutations don’t kill people and thus aren’t eliminated.

အကြောင်းက ဘေးဖြစ်နိုင်တဲ့ သန္ဓေပြောင်းမှုက လူတွေကို သတ်မပစ်လို့ ဖယ်ထုတ်မခံခဲ့ရလို့ပါ။

This variation doesn’t necessarily translate to observable, or phenotypic,

ဒါပေမဲ့ ဒီမူကွဲက လူတွေကြားက ကွဲပြားမှု တွေကို သိသာတဲ့ (သို့) phenotypic

differences among people, however.

ပုံစံမျိုးသို့ ပြောင်းလဲသွားမယ်လို့ ပြောရနိုင်ပါ။

Researchers have also been investigating whether genetic adaptations

သီးခြား ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုအတွက် ဗီဇဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေက

to a specific environment could appear very quickly

အလွန် လျင်မြန်စွာ ပေါ်ပေါက်နိုင်လားဆိုတာ ကို ဗီဇနဲ့မသက်ဆိုင်တဲ့ ပြပြင်မှုတွေကနေ

through epigenetic modification: changes not to genes themselves,

သုတေသီတွေလည်း စူးစမ်းနေတယ်။ ဗီဇနဲ့မဆိုင်တဲ့ ပြောင်းလဲခြင်းတွေဆိုပေမဲ့

but to whether and when certain genes are expressed.

ဗီဇတချို့ကို ဖော်ပြလား၊ ဘယ်တော့ဆိုတာအထိပါ။

These changes can happen during a lifetime,

ဒီပြောင်းလဲမှုတွေဟာ ဘဝ တစ်သက်တာအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး

and may even be passed to offspring—

သားသမီးဆီတောင် လက်ဆင့်ကမ်းလောက်ပေမဲ့

but so far researchers are conflicted over whether epigenetic modifications

အခုထိတော့ ဗီဇနဲ့မသက်ဆိုင်တဲ့ ပြုပြင်ခြင်း တွေ မျိုးဆက်များစွာအထိ တကယ် ဆက်ရှိကာ

can really persist over many generations

လူဦးရေအကြားမှာ ရေရှည် အပြောင်းအလဲတွေကို ဖြစ်စေနိုင်လား ဆိုတာကိုတော့

and lead to lasting changes in populations.

သုတေသီတွေ ဝိရောဓိဖြစ်နေကြတယ်။

There may also be other contributors to human evolution.

လူသား ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ထဲကို အခြား ထောက်ပံ့ ပေးတဲ့ အချက်တွေလည်း ရှိနိုင်လောက်ပါတယ်။

Modern medicine and technology are very new,

သဘာဝ ရွေးချယ်မှုရဲ့ အမြန်ဆုံးနဲ့ နောက်ဆုံး အပြောင်းအလဲတွေနဲ့ ယှဉ်ကြည့်ရင်တောင်

even compared to the quickest, most recent changes by natural selection—

ခေတ်မီ ဆေးဝါးနဲ့ နည်းပညာဟာ ဆန်းသစ်လွန်းတာမို့လို့

so only time can tell how our present will shape our future.

ကျွန်ုပ်တို့ ပစ္စုပ္ပန်က အနာဂတ်ကို ဘယ်လို ပုံဖော်မှာကို အချိန်ကသာ ပြောနိုင်မှာပါ။