Is human evolution speeding up or slowing down? - Laurence Hurst

Çeviri: Senanur Çetgin Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

The Tibetan high plateau lies about 4500 meters above sea level,

Tibet yüksek platosu, denizin 4500 metre üstünde

with only 60% of the oxygen found below.

altında bulunan %60 oksijen ile bulunur.

While visitors and recent settlers struggle with altitude sickness,

Ziyaretçiler ve yeni yerleşimciler irtifa hastalığı ile uğraşırken

native Tibetans sprint up mountains.

yerli Tibetliler dağlarda koşuştururlardı.

This ability comes not from training or practice,

Bu yetenek yalnızca çalışma ve pratikten değil,

but from changes to a few genes that allow their bodies

birkaç genin oksijenden en iyi şekilde yararlanması için de

to make the most of limited oxygen.

değişime uğramasından kaynaklanır.

These differences are apparent from birth—

Bu farklılıklar doğumdan itibaren bellidir,

Tibetan babies have, on average, higher birth weights,

Tibetli bebekler ortalama olarak daha kilolu,

higher oxygen saturation,

daha fazla oksijen doyumlu

and are much likelier to survive than other babies born in this environment.

ve bu çevrede doğan tüm bebeklere nazaran hayatta kalmaya daha eğilimli doğarlar.

These genetic changes are estimated to have evolved

Bu genetik değişikliklerin son 3.000 yıl önceden evrildiği

over the last 3,000 years or so, and are ongoing.

ve hâlâ devam ettiği tahmin ediliyor.

That may sound like a long time,

Çok uzun süre önceymiş gibi gelse de

but would be the fastest an adaptation has ever evolved in a human population.

bu bir insan topluluğunda gelişmiş en hızlı adaptasyon olabilir.

It’s clear that human evolution isn’t over—

İnsan evriminin tamamlanmadığı aşikâr

so what are other recent changes?

fakat diğer güncel değişiklikler nedir?

And will our technological and scientific innovations impact our evolution?

Teknolojik ve bilimsel yeniliklerimiz evrimimizi etkileyecek mi?

In the past few thousand years,

Geçmiş birkaç bin yılda,

many populations have evolved genetic adaptations to their local environments.

birçok genetik adaptasyon kendi yerel çevresine göre evrim geçirdi.

People in Siberia and the high arctic are uniquely adapted to survive extreme cold.

Siberya'daki ve kutuplardaki insanlar eşsizce aşırı soğuklara adapte oldular.

They’re slower to develop frostbite,

Donmaya karşı daha dirençlidirler

and can continue to use their hands in subzero temperatures

ve ellerini sıfırın altındaki havalarda

birçok insandan daha uzun süre kullanmaya devam edebilirler.

much longer than most people.

They’ve undergone selection for a higher metabolic rate

Sıcaklık koruyuculuğunu arttıran daha yüksek bir metabolik hız için

that increases heat production.

bir seçilim geçirdiler.

Further south, the Bajau people of southeast Asia can dive 70 meters

Daha güneyde, Güneydoğu Asya'daki Bajaulu insanlar

70 metre dalabiliyor ve dipte yaklaşık 15 dakika kalabiliyor.

and stay underwater for almost fifteen minutes.

Over thousands of years living as nomadic hunters at sea,

Binlerce yıldır göçebe olarak denizde yaşayan avcılar;

they have genetically-hardwired unusually large spleens that act as oxygen stores,

oksijen deposu görevi gören,

denizin altında uzun süre kalmalarını sağlayan

enabling them to stay underwater for longer—

ve genetik olarak alışılmadık derecede büyük dalaklarında,

an adaptation similar to that of deep diving seals.

foklarınkine benzeyen bir adaptasyon geçirdiler.

Though it may seem pedestrian by comparison,

Karşılaştırıldığında banal görülse de

the ability to drink milk is another such adaptation.

süt içebilme yetisi de başka bir adaptasyon örneğidir.

All mammals can drink their mother’s milk as babies.

Tüm memeliler annelerinin sütünü bebekken içebilir.

After weaning they switch off the gene that allows them to digest milk.

Sütten kesildiklerinde sütü hazmeden genleri işlev dışı kalır.

But communities in sub-Saharan Africa, the middle east and northwest Europe

Fakat Aşağı Sahra Afrika, Orta Doğu ve Kuzeybatı Avrupa'daki

that used cows for milk have seen a rapid increase in DNA variants

inekleri sütü için kullanan insan toplulukları son 7000 - 8000 yılda

that prevent the gene from switching off over the last 7 to 8000 years.

bu süt geninin devre dışı kalmayan DNA varyasyonlarının arttığına şahit oldu.

At least in Europe, milk drinking may have given people a source of calcium

En azından Avrupa'da süt içmek

kuzeyde doğal D vitamini kaynağı güneş ışığı azalırken

to aid in vitamin D production, as they moved north and sunlight,

insanlara kalsiyum kaynağı vermiş olabilir.

the usual source of vitamin D, decreased.

Though not always in obvious ways,

Her zaman açıkça olmasa da bütün bu değişiklikler

all of these changes improve people’s chance of surviving to reproductive age—

insanın üreme çağına kadar hayatta kalma şansını artıran şeydir.

that’s what drives natural selection,

Bu doğal seçilimi belirleyen şey,

the force behind all these evolutionary changes.

bütün bu evrimsel değişimler, doğal seleksiyonun arkasındaki güçtür.

Modern medicine removes many of these selective pressures

Modern tıp, genlerimiz bizi öldürebilecek bulaşıcı hastalıklarla birleştiğinde

by keeping us alive when our genes,

bizi canlı tutarak bu seçici baskıları ortadan kaldırır.

sometimes combined with infectious diseases,

would have killed us.

Antibiotics, vaccines, clean water and good sanitation

Antibiyotikler, aşılar, temiz su ve iyi bir sağlık koruması

all make differences between our genes less important.

genlerin arasındaki farklılıkları önemsiz kılar.

Similarly, our ability to cure childhood cancers,

Benzer bir şekilde, çocukluk kanserini tedavi edebilme yetimiz

surgically extract inflamed appendixes, and deliver babies

iltihaplı apandisi ameliyetla almak

ve annesi hayati tehlikesi olan bir hamilelik süreci geçiren

whose mothers have life-threatening pregnancy-specific conditions,

çocukların doğumu,

all tend to stop selection by allowing more people to survive

bunların hepsi daha fazla insanın üreme çağına kadar

hayatta kalabilmesini sağlayarak seçilimi durdurur.

to a reproductive age.

But even if every person on Earth has access to modern medicine,

Fakat dünyadaki her bir insan modern tıbba erişim sağlasa da

it won’t spell the end of human evolution.

bu durum insan evriminin sonu olduğu anlamına gelmez.

That’s because there are other aspects of evolution besides natural selection.

Bunun sebebi, doğal seçilimin yanı sıra evrimin diğer yönlerinin de olmasıdır.

Modern medicine makes genetic variation

Modern tıp, doğal seçilime konu olabilecek genetik varyasyonu

that would have been subject to natural selection

subject to what’s called genetic drift instead.

genetik sürüklenmeye bağlar.

With genetic drift, genetic differences vary randomly within a population.

Genetik sürüklenme ile genetik farklar popülasyonda rastgele değişebilir.

On a genetic level, modern medicine might actually increase variety,

Bir genetik seviyede modern tıp, çeşitliliği artırabilir

because harmful mutations don’t kill people and thus aren’t eliminated.

çünkü zararlı mutasyonlar insanları öldürmediği için elenmez.

This variation doesn’t necessarily translate to observable, or phenotypic,

Fakat bu çeşitlilik, insanlar arasında

gözlenebilir ya da fenotipik farklılıklara dönüşmeyebilir.

differences among people, however.

Researchers have also been investigating whether genetic adaptations

Araştırmacılar aynı zamanda epigenetik modifikasyonlar ile

to a specific environment could appear very quickly

genetik adaptasyonların

belirli bir çevrede çabucak ortaya çıkıp çıkamayacağını araştırıyor.

through epigenetic modification: changes not to genes themselves,

Genlerin kendileri değil, belli genlerin ortaya çıkma zamanı değiştiriliyor.

but to whether and when certain genes are expressed.

These changes can happen during a lifetime,

Bu değişiklikler hayat boyu olabilir

and may even be passed to offspring—

hatta yeni doğacak yavruya geçebilir

fakat şu ana kadar araştırmacılar epigenetik modifikasyonların

but so far researchers are conflicted over whether epigenetic modifications

jenerasyonlar boyunca sürüp popülasyonlar arasında süren

can really persist over many generations

and lead to lasting changes in populations.

değişikliklere sebep olduğu konusunda çelişkideler.

There may also be other contributors to human evolution.

İnsan evrimine karşı diğer katkıcılar da olabilir.

Modern medicine and technology are very new,

Modern tıp ve teknoloji en hızlı ve en yeni doğal seçilim değişiklikleriyle

even compared to the quickest, most recent changes by natural selection—

karşılaştırılınca bile oldukça yenidir.

so only time can tell how our present will shape our future.

Bu yüzden yalnızca zaman

şimdiki hâlimizin geleceğimizi nasıl etkileyebileceğini söyleyebilir.