Not all scientific studies are created equal - David H. Schwartz

587,950 views ・ 2014-04-28

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
00:06
Studies have shown that
0
6659
1336
ဗီတာမင်တွေကို စားသုံးတာက
00:07
taking vitamins is good for your health
1
7995
2203
ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းတယ်၊ ကျန်းမာရေးအတွက်
00:10
and bad for your health.
2
10198
1718
ဆိုးတယ်လို့ လေ့လာမှုတွေက ပြထားတယ်။
00:11
That newly discovered herb can improve your memory
3
11916
2501
အသစ်တွေ့ရှိတဲ့ ဆေးဖက်ဝင်အပင်က မှတ်ဉာဏ်ကို တိုးစေတယ်
00:14
or destroy your liver.
4
14417
1669
(သို့) အသည်းကို ဖျက်ဆီးနိုင်တယ်။
00:16
Headlines proclaim a promising new cancer treatment
5
16086
2367
ခေါင်းစီးတွေက အလားအလာရှိတဲ့ ကင်ဆာကုသမှုအသစ်ကို
00:18
and never mention it again.
6
18453
1997
ကြေငြာပြီး ဒါကို ဘယ်တော့မှ ထပ်မပြောဘူ။
00:20
On a daily basis,
7
20450
1416
“သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှု” ကနေ
00:21
we are bombarded with attention-grabbing news,
8
21866
1936
ပံ့ပိုးတဲ့ အာရုံစိုက်မှုဖြစ်စေတဲ့
00:23
backed up by scientific studies,
9
23802
1920
ခေါင်းစီးတွေနဲ့ နေ့စဉ်ထိုးနှက်ခံနေရပေမဲ့
00:25
but what are these studies?
10
25722
1584
ဒီလေ့လာမှုတွေက ဘာတွေလဲ၊
00:27
How are they performed?
11
27306
1348
ဒါတွေက ဘယ်လို လုပ်ဆောင်ကြလဲ။
00:28
And how do we know whether they're reliable?
12
28654
1738
ယုံကြည်လို့ရလားဆိုတာကို ဘယ်လိုသိလဲ။
00:30
When it comes to dietary or medical information,
13
30392
2557
အစား သို့မဟုတ် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်နဲ့ ပတ်သက်ရင်
00:32
the first thing to remember
14
32949
1498
ပထမဆုံး မှတ်သားထားရမှာက
00:34
is that while studies on animals or individual cells
15
34447
2704
တိရစ္ဆာန်တွေ သို့မဟုတ် ဆဲလ်တစ်ခုချင်းကို လေ့လာမှုတွေက
00:37
can point the way towards further research,
16
37151
2375
နောက်ထပ် သုတေသန ည်းလမ်းကို ညွှန်ပြနိုင်ပေမဲ့
00:39
the only way to know how something will affect humans
17
39526
2211
လူတွေအပေါ် သက်ရောက်ပုံကို သိဖို့ တစ်ခုတည်းသော
00:41
is through a study involving human subjects.
18
41737
3045
နည်းက လူသား အစမ်းသပ်ခံတွေ ပါဝင်တဲ့ လေ့လာမှုတစ်ခုကနေပါ။
00:44
And when it comes to human studies,
19
44782
1500
လူသား လေ့လာတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင်
00:46
the scientific gold standard is
20
46282
1963
သိပ္ပံနည်းကျ ရွှေ စံနှုန်းက
00:48
the randomized clinical trial, or RCT.
21
48245
3209
ကျပန်း လက်တွေ့စမ်းသပ်မှု သို့မဟုတ် RCT ပါ။
00:51
The key to RCTs is that the subjects are randomly assigned
22
51454
2912
RCTs ရဲ့သော့ချက်က အစမ်းသပ်ခံတွေကို လေ့လာမှုအဖွဲ့တွေဆီ
00:54
to their study groups.
23
54366
1470
ကျပန်းသတ်မှတ်ပေးတာပါ။
00:55
They are often blinded to make them more rigorous.
24
55836
1862
ပိုတင်းကျပ်ဖို့ ကွယ်ထားလေ့ရှိတယ်။
00:57
This process attempts to ensure
25
57698
1667
ဒီလုပ်ငန်းစဉ်က အဖွဲ့တွေအကြား
00:59
that the only difference between the groups
26
59365
1683
တစ်ခုတည်းသော ခြားနားချက်က
01:01
is the one the researchers are attempting to study.
27
61048
2712
သုတေသီတွေလေ့လာဖို့ ကြိုးစားနေတာ သေချာဖို့ပါ။
01:03
For example,
28
63760
1208
ဥပမာ ခေါင်းကိုက်ပျောက်ဆေး
01:04
when testing a new headache medication,
29
64968
1336
အသစ်ကို စမ်းသပ်တဲ့အခါ
01:06
a large pool of people with headaches
30
66304
1757
ခေါင်းကိုက်တဲ့ လူအမြောက်အများကို
01:08
would be randomly divided into two groups,
31
68061
2163
အုပ်စုနှစ်စုအဖြစ် ကျပန်းခွဲကာ၊
01:10
one receiving the medication
32
70224
2003
တစ်မျိုးမှာ ဆေးလက်ခံရရှိပြီး
01:12
and another receiving a placebo.
33
72227
1918
နောက်တစ်မျိုးက ဆေးတု ရရှိတယ်။
01:14
With proper randomization,
34
74145
1502
သင့်တော်တဲ့ ကျပန်းလုပ်တာနဲ့အတူ
01:15
the only significant overall difference
35
75647
1710
အုပ်စုနှစ်စုကြားက တစ်ခုတည်းသော
01:17
between the two groups
36
77357
1666
သိသာတဲ့ ယေဘုယျ ကွာခြားချက်က
01:19
will be whether or not they received the medication,
37
79023
2337
ရလဒ်တွေကို သက်ရောက်စေနိုင်တဲ့
01:21
rather than other differences that could affect results.
38
81360
2920
အခြားကွဲပြားမှုတွေထက် ဆေးဝါး ရရှိတာ၊ မရရှိတာပါ။
01:24
Randomized clinical trials are incredible tools,
39
84280
2503
ကျပန်း စမ်းသပ်မှုတွေက မယုံနိုင်စရာ ကိရိယာတွေပါ၊
01:26
and, in fact, the US Food and Drug Administration
40
86783
2582
တကယ်တော့ အမေရိကန် အစားအသောက်နဲ့ ဆေးဝါးကွပ်ကဲရေးဌာနက
01:29
often requires at least two to be conducted
41
89365
2832
ဆေးဝါးအသစ်ကို စျေးကွက်မဖြန့်မီ
01:32
before a new drug can be marketed.
42
92197
2669
အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ်ပြုလုပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။
01:34
But the problem is that an RCT is not possible
43
94866
2666
ဒါပေမဲ့ ပြဿနာက RCT တစ်ခုက ဖြစ်ရပ်များစွာမှာ
01:37
in many cases,
44
97532
1251
မဖြစ်နိုင်တာက
01:38
either because it's not practical
45
98783
1583
လက်တွေ့မကျတာကြောင့်ဖြစ်စေ၊
01:40
or would require too many volunteers.
46
100366
1973
စေတနာ့ဝန်ထမ်း အများကြီးလိုတာကြောင့်ပါ။
01:42
In such cases,
47
102339
1360
ဒီလိုအခြေအနေတွေမှာ
01:43
scientists use an epidemiological study,
48
103699
2311
သိပ္ပံပညာရှင်တွေက မပြောင်းလဲတဲ့
အုပ်စုတွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ကျပန်းလုပ်ဆောင်ရမယ့်အစား
01:46
which simply observes people going about their usual behavior,
49
106010
3044
01:49
rather than randomly assigning active participants
50
109054
3087
လူတွေရဲ့ပုံမှန်အမူအကျင့်တွေကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးရုံသာဖြစ်တဲ့
01:52
to control invariable groups.
51
112141
2295
ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ လေ့လာမှုကိုအသုံးပြုတယ်။
01:54
Let's say we wanted to study
52
114436
1292
ဈေးကွက်မှာရှိတဲ့ ဆေးဖက်ဝင်
01:55
whether an herbal ingredient on the market
53
115728
1555
အပင်တစ်မျိုးက ပျို့အန်၊မအန်
01:57
causes nausea.
54
117283
1415
လေ့လာချင်တယ် ဆိုကြပါစို့။
01:58
Rather than deliberately giving people something
55
118698
1619
လူတွေကို ပျို့အန်စေမယ့် တစ်ခုခုကို
02:00
that might make them nauseated,
56
120317
1500
တမင် ပေးတာအစား၊
02:01
we would find those who already take the ingredient
57
121817
2003
သူတို့ရဲ့ နေ့စဉ်ဘ၀ထဲက ပါဝင်ပစ္စည်းတွေကို
02:03
in their everyday lives.
58
123820
1626
စားသုံးထားသူတွေကို တွေ့ရမှာပါ။
02:05
This group is called the cohort.
59
125446
2001
ဒါကို စိတ််တူကိုယ်တူလူစုလို့ခေါ်ပါတယ်။
02:07
We would also need a comparison group
60
127447
1708
ပါဝင်ပစ္စည်းနဲ့ မထိတွေ့တဲ့ လူတွေရဲ့
02:09
of people who do not have exposure to the ingredient.
61
129155
2461
နှိုင်းယှဉ်အုပ်စုတစ်ခုလည်း လိုအပ်မှာပါ။
02:11
And we would then compare statistics.
62
131616
2048
စာရင်းဇယားတွေကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်မယ်။
02:13
If the rate of nausea is higher in the herbal cohort,
63
133664
2619
ဆေးဖက်ဝင် အပင်အစုအဝေးမှာ ပျို့အန်နှုန်း ပိုများရင်
02:16
it suggests an association
64
136283
1916
ဒါက ဆေးဖက်ဝင်အပင် ဖြည့်စွက်စာနဲ့
02:18
between the herbal supplement and nausea.
65
138199
2249
ပျို့အန်တာကြားက ဆက်စပ်မှုကို အကြံပြုတယ်။
02:20
Epidemiological studies are great tools
66
140448
1917
လူ့အသက်တွေ တိုက်ရိုက် စွက်ဖက်တာ (သို့)
02:22
to study the health effects of almost anything,
67
142365
2502
အန္တရာယ်ရှိနိုင်တဲ့ ထိတွေ့မှုတွေမှာ သတ်မှတ်တာမရှိရင်
02:24
without directly interfering in people's lives
68
144867
2184
ကူးစက်ရောဂါလေ့လာမှုတွေက အားလုံးနီးပါးရဲ့
02:27
or assigning them to potentially dangerous exposures.
69
147051
2753
ကျန်းမာရေးသက်ရောက်မှုတွေကို လေ့လာဖို့ ကိရိယာကောင်းတွေပါ။
02:29
So, why can't we rely on these studies
70
149804
1752
ဒြပ်တွေနဲ့ ကျန်းမာရေးအပေါ် ဒါတွေက
02:31
to establish causal relationships
71
151556
1499
သက်ရောက်မှုတွေကြားက
02:33
between substances and their effects on health?
72
153055
2670
ဆက်နွယ်မှုတွေကို ဖော်ထုတ်ဖို့ ဘာလို့ အားကိုးလို့မရတာလဲ။
02:35
The problem is
73
155725
1256
ပြဿနာက အကောင်းဆုံး
02:36
that even the best conducted epidemiological studies
74
156981
1750
ကူးစက်ရောဂါ လေ့လာမှုတွေတောင် ပင်ကို
02:38
have inherent flaws.
75
158731
1584
ချို့ယွင်းချက်တွေ ရှိလို့ပါ။
02:40
Precisely because the test subjects
76
160315
1834
အကြောင်းက အစမ်းသပ်ခံတွေကို
02:42
are not randomly assigned to their groups.
77
162149
2327
အုပ်စုအလိုက် ကျပန်း မသတ်မှတ်လို့ဆိုတာသေချာတယ်။
02:44
For example, if the cohort in our herbal study
78
164476
2889
ဥပမာ ဆေးဖက်ဝင်အပင် လေ့လာချက်ထဲက အုပ်စုဟာ
02:47
consisted of people who took the supplement
79
167365
1874
ကျန်းမာရေးအကြောင်းပြချက်နဲ့
02:49
for health reasons,
80
169239
1460
ဖြည့်စွက်စာ သောက်သူတွေပါရင်
02:50
they may have already had higher rates of nausea
81
170699
1916
သူတို့ဟာ အခြားနမူနာက အခြားသူတွေထက်
02:52
than the other people in the sample.
82
172615
1917
ပျို့အန်နှုန်း ပိုမြင့်မားနေလောက်တယ်။
02:54
Or the cohort group could've been composed of
83
174532
2084
သို့မဟုတ် အစုအဖွဲ့ဟာ ကျန်းမာရေး
02:56
people who shop at health food stores
84
176616
2167
အစာဆိုင်တွေမှာ ဈေးဝယ်သူတွေနဲ့ မတူတဲ့ အစာ
02:58
and have different diets
85
178783
1581
(သို့) ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု
03:00
or better access to healthcare.
86
180364
1764
ပိုရနိုင်သူတွေ ပါနိုင်တယ်။
03:02
These factors that can affect results,
87
182128
1627
လေ့လာထားတဲ့ အချက်အပြင် ရလဒ်ကို
03:03
in addition to the factor being studied,
88
183755
1694
ထိခိုက်နိုင်တဲ့ ဒီအချက်တွေကို
03:05
are known as confounding variables.
89
185449
2308
confounding variables လို့ ခေါ်တယ်။
03:07
These two major pitfalls,
90
187757
1712
အကျိုးစီးပွားပဋိပက္ခတွေ သို့မဟုတ်
03:09
combined with more general dangers,
91
189469
1480
ဒေတာ ရွေးချယ်အသုံးပြုမှုလို
03:10
such as conflicts of interest or selective use of data,
92
190949
2857
ယေဘုယျ အန္တရာယ်တွေနဲ့ ပေါင်းနေတဲ့ ဒီအဓိကကျတဲ့ ဘေးနှစ်ခုဟာ
03:13
can make the findings of any particular epidemiological study suspect,
93
193806
3727
ကပ်ရောဂါဆိုင်ရာ လေ့လာမှုတစ်ခုရဲ့ တွေ့ရှိချက်တွေကို သံသယဖြစ်စေနိုင်ပြီး
03:17
and a good study must go out of its way
94
197533
1779
လေ့လာမှုကောင်းတစ်ခုဟာ ပြုစုသူတွေကို
03:19
to prove that its authors have taken steps
95
199312
1721
သက်သေပြဖို့၊ အမှားမျိုးတွေကို
03:21
to eliminate these types of errors.
96
201033
2331
ဖယ်ရှားဖို့ နည်းလမ်းကနေ သွေဖယ်မှာပါ။
03:23
But even when this has been done,
97
203364
1712
ဒါပေမဲ့ ပြီးမြောက်တဲ့အခါမှာတောင်
03:25
the very nature of epidemiological studies,
98
205076
1992
အရင်ရှိဆဲ အုပ်စုတွေကြားက ခြားနားချက်တွေကို
03:27
which examine differences between preexisting groups,
99
207068
2504
ဆန်းစစ်တဲ့ ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ လေ့လာမှုတွေရဲ့ သဘာဝက
03:29
rather than deliberately inducing changes within the same individuals,
100
209572
3461
တူညီတဲ့ လူတစ်ဦးချင်းအတွင်း အပြောင်းအလဲတွေကို တမင် လှုံ့ဆော်တာထက်၊
03:33
means that a single study
101
213033
1544
စစ်မှန်တဲ့ အကြောင်းနဲ့အကျိုး
03:34
can only demonstrate a correlation
102
214577
1788
ဆက်နွယ်မှုထက်၊ လေ့လာမှုတစ်ခုတည်းက
03:36
between a substance and a health outcome,
103
216365
2094
ဒြပ်တစ်ခုနဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ရလဒ်တွေကြားက
03:38
rather than a true cause and effect relationship.
104
218459
3072
ဆက်စပ်မှုကိုသာ ပြသနိုင်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။
03:41
At the end of the day,
105
221531
1387
နောက်ဆုံး ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာ
03:42
epidemiological studies have served as excellent guides to public health,
106
222918
3198
လေ့လာမှုတွေက ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအတွက် လမ်းညွှန်ကောင်းတွေဖြစ်ပြီး၊
03:46
alerting us to critical health hazards,
107
226116
1500
ဆေးလိပ်သောက်တာ၊ကျောက်ဂွမ်း၊
03:47
such as smoking, asbestos, lead, and many more.
108
227616
3770
ခဲနဲ့ အခြားအရေးကြီးတဲ့ ကျန်းမာရေး အန္တရာယ်တွေကို သတိပေးပါတယ်။
03:51
But these were demonstrated through
109
231386
1650
ဒါပေမဲ့ ဒါတွေကို ကောင်းစွာ
03:53
multiple, well-conducted epidemiological studies,
110
233036
2840
လုပ်ထားတဲ့ ကူးစက်ရောဂါ လေ့လာမှုများစွာ ကနေ သရုပ်ပြခဲ့ပြီး
03:55
all pointing in the same direction.
111
235876
1974
အားလုံးက တူညီတဲ့ ဦးတည်ချက်ကို ညွှန်ပြတယ်။
03:57
So, the next time you see a headline
112
237850
1708
ဒီတော့ နောက်တစ်ခါ အံ့ဖွယ်ကုထုံးသစ်
03:59
about a new miracle cure
113
239558
1294
(သို့) နေ့စဉ်သုံးပစ္စည်းကနေ
04:00
or the terrible danger posed by an everyday substance,
114
240852
2682
ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ်
04:03
try to learn more about the original study
115
243534
1948
အန္တရာယ်အကြောင်း ခေါင်းစီးကိုတွေ့တဲ့အခါ
04:05
and the limitations inherent in any epidemiological study or clinical trial
116
245482
3801
ကောက်ချက်မချခင် ကူးစက်ရောဂါ လေ့လာမှု (သို့) စမ်းသပ်မှုတိုင်းက မူရင်းလေ့လာမှုနဲ့
04:09
before jumping to conclusions.
117
249283
1996
ကန့်သတ်ချက်တွေကို ပိုမိုလေ့လာကြည့်ပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7