The movement that inspired the Holocaust - Alexandra Minna Stern and Natalie Lira

1,370,281 views ・ 2022-03-10

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
00:07
As a new widow, Sarah Rosas Garcia
0
7045
2544
မုဆိုးမအသစ်တစ်ယောက်အနေနဲ့ Sarah Rosas Garcia ဟာ
00:09
was already struggling to support her nine children
1
9589
2836
သားသမီးကိုးယောက်ကို ထောက်ပံ့ဖို့ ရုန်းကန်နေရချိန်မှာ
00:12
when her oldest daughter was picked up by local authorities.
2
12425
3086
သူ့သမီးအကြီးဆုံးကို ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေေက ဖမ်းဆီသွားခဲ့တယ်။
00:15
Andrea Garcia had been accused of skipping school
3
15928
2294
Andrea Garcia ဟာ ကျောင်းပျက်ပြီး လိင်ပိုင်း
00:18
and being sexually promiscuous,
4
18222
1919
မဖွယ်မရာလုပ်တယ်လို့ စွပ်စွဲခံထားရတော့
00:20
so the authorities responsible for juvenile delinquents
5
20141
2628
ဆိုးသွမ်းလူငယ်တွေအတွက် တာဝန်ရှိတဲ့ အာဏာပိုင်တွေက
00:22
committed her to a state hospital.
6
22769
2085
သူ့ကို ပြည်နယ်ဆေးရုံကို ပို့ဆောင်ခဲ့တယ်။
00:24
After being administered an IQ test and assigned a low score,
7
24854
3837
IQ စစ်ဆေးမှုခံယူပြီးနောက် အမှတ်နိမ့်တစ်ခု သတ်မှတ်ကာ
00:28
the doctors made their verdict.
8
28691
2002
ဆရာဝန်တွေက စီရင်ချက်ချတယ်။
00:30
They told Sara her 19-year-old daughter would be sterilized
9
30693
3212
စိတ်ပိုင်း ချို့တဲ့မှုအဖြစ် နိုင်ငံတော်က မြင်တဲ့ လွှဲပြောင်းတာကို
00:33
to prevent passing on what the state saw as a mental deficiency.
10
33905
3587
တားဆီးဖို့ သူ့ရဲ့၁၉ နှစ်သမီးကို သားကြောဖြတ်လိုက်တယ်လို့ Sara ကိုပြောပြတယ်။
00:38
This horrific tale may sound like a story from an authoritarian regime.
11
38576
3337
ဒီကြောက်စရာ ပုံပြင်က အာဏာရှင်စနစ်မှ ပုံပြင်တစ်ပုဒ်လို ခံစားရလောက်တယ်။
00:41
But in fact, it took place in Southern California in 1938.
12
41913
3837
ဒါပေမဲ့ တကယ်က ၁၉၃၈ ခုနှစ် ကယ်လီဖိုးနီးယား တောင်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာပါ။
00:46
And Andrea Garcia was one of thousands of poor women of color
13
46250
3087
Andrea Garcia ဟာ နိုင်ငံတော်ရဲ့ မသက်ညှာတဲ့ eugenics လှုပ်ရှားမှု
00:49
targeted by the state’s relentless campaign of eugenics.
14
49337
2919
ပစ်မှတ်ဖြစ်ခံရတဲ့ အသားအရောင် အမျိုးသမီး များစွာထဲက တစ်ယောက်ပါ။
00:53
Since ancient Greece, there have been efforts to control human populations
15
53091
3670
ရှေးဂရိခေတ်ကတည်းက လူသားတွေဟာ မျိုးပွားမှု၊ စရိုက်လက္ခဏာအချို့ကို
00:56
via reproduction, retaining some traits and removing others.
16
56761
3712
ထိန်းသိမ်းမှုနဲ့ အခြားအရာတွေကို ဖယ်ရှားမှု ကနေ လူဦးရေကို ထိန်းချုပ်ခဲ့တာပါ။
01:01
But in the 19th century, the discovery of evolution and genetics
17
61099
3628
ဒါပေမဲ့ ၁၉ ရာစုမှာ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်နဲ့ မျိုးရိုးဗီဇကို ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုက
01:04
inspired a new scientific movement dedicated to this endeavor.
18
64727
3921
ဒီကြိုးပမ်းမှုအတွက် ရည်စူးတဲ့ သိပ္ပံနည်းကျ လှုပ်ရှားမှုအသစ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့တယ်။
01:08
In 1883, British scientist Sir Francis Galton
19
68648
3753
၁၈၈၃ ခုနှစ်မှာ ဗြိတိသျှသိပ္ပံပညာရှင် Sir Francis Galton က
01:12
named this idea eugenics,
20
72401
2503
ဒီအယူအဆကို eugenics လို့ အမည်ပေးခဲ့တယ်၊
01:14
drawn from the Greek word for “to be well born.”
21
74904
2878
“ကောင်းမွန်စွာမွေးဖွားရေး” အတွက် ဂရိစကားလုံးကနေ ယူထားတာပါ။
01:18
This wave of modern eugenicists included prominent scientists
22
78366
3462
eugenicists ခေတ်သစ်လှိုင်းမှာ နှစ်လိုဖွယ် စရိုက်တွေကိုသာ
01:21
and progressive reformers who believed they could improve society
23
81828
3545
လွှဲပြောင်းတာကို သေချာစေတာက လူ့အဖွဲ့ အစည်းကို တိုးတက်နိုင်တယ်လို့
01:25
by ensuring that only desirable traits were passed down.
24
85373
3086
ယုံကြည်တဲ့ ထင်ရှားတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့ တိုးတက်ရေးဝါဒီတွေပါတယ်။
01:29
However, their definition of what traits were and were not desirable
25
89001
4088
ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ လက္ခဏာတွေကို ဖွင့်ဆိုချက်တွေက နှစ်လိုဖွယ်မရှိခဲ့တာက
01:33
was largely determined by the prejudices of their era.
26
93089
3211
အဓိကအားဖြင့် သူတို့ခေတ်ရဲ့ အစွဲတွေနဲ့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ။
01:36
Entire categories of people were considered “unfit” for reproduction,
27
96300
4171
ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတွေ၊ အသားရောင်ရှိသူ တွေနဲ့ မသန်စွမ်းသူတွေ အပါအဝင်
01:40
including immigrants, people of color and people with disabilities.
28
100471
3962
လူအမျိုးအစားအားလုံးကို မျိုးပွားခြင်း အတွက် “မသင့်လျော်” လို့ယူဆခဲ့ကြတယ်။
01:45
Meanwhile, their ideal genetic standard reflected the movement’s members:
29
105184
4380
ဒီအတောအတွင်း သူတို့ရဲ့ စံပြ ဗီဇစံနှုန်းက လှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့ဝင်တွေကို ထင်ဟပ်တယ်၊
01:49
white Europeans of Nordic or Anglo-Saxon descent.
30
109564
3587
လူဖြူဥရောပသားတွေ၊ Nordic (သို့) Anglo-Saxon နွယ်ဖွားတွေပါ။
01:53
As the influence of eugenics spread in the early 20th century,
31
113151
3503
၂၀ ရာစုအစောပိုင်းမှာ eugenics လွှမ်းမိုးမှု ပျံ့နှံ့လာတာကြောင့်
01:56
many countries restricted immigration and outlawed interracial unions.
32
116654
3962
နိုင်ငံများစွာက လူဝင်မှုကို ကန့်သတ်ပြိး လူမျိုးစုံပေါင်းဖော်တာကို တရားမ၀င်လုပ်တယ်။
02:01
These measures to improve so-called “racial hygiene”
33
121242
2878
“လူမျိုး သန့်ရှင်းရေး“ဆိုတဲ့ ဒီလိုတိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်မှုတွေက
02:04
were taken to their horrific conclusion in Nazi Germany.
34
124120
3253
နာဇီဂျာမနီမှာ ကြောက်မက်ဖွယ် နိဂုံးချုပ်ခြင်းကို ဖြစ်စေခဲ့တယ်။
02:07
The Nazi eugenics campaign systematically killed millions of Jews,
35
127874
3670
နာဇီ eugenics လှုပ်ရှားမှုက အခြားအစုတွေက တစ်ဦးချင်းတွေ အပြင် Roma၊
02:11
as well as individuals from other groups,
36
131544
2169
လိင်တူချစ်သူတွေ၊ မသန်စွမ်းသူတွေ အပါအဝင်
02:13
including Roma, gay men, and people with disabilities.
37
133713
4212
ဂျူးလူမျိုး သန်းပေါင်းများစွာကို စနစ်တကျ သတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်။
02:17
Outside their extreme brutality, however,
38
137925
2419
ဒါပေမဲ့ အစွန်းရောက် ရက်စက်မှုတွေရဲ့အပြင်ဘက်မှာ
02:20
Nazi eugenic policies reflected similar standards across the globe.
39
140344
4129
နာဇီရဲ့eugenic မူဝါဒတွေက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အလားတူစံနှုန်းတွေကို ရောင်ပြန်ဟပ်နေပါတယ်။
02:25
Throughout the mid-20th century,
40
145016
1668
၂၀ ရာစု အလယ်ပိုင်းတစ်လျှောက်လုံး
02:26
many countries enacted eugenics policies,
41
146684
2461
နိုင်ငံများစွာက eugenics မူဝါဒတွေကို ပြဋ္ဌာန်းပြီး
02:29
and governments in Sweden, Canada, and Japan
42
149145
3045
ဆွီဒင်၊ ကနေဒါနဲ့ ဂျပန် အစိုးရတွေဟာ
02:32
forcibly sterilized thousands of individuals.
43
152190
2711
လူထောင်ပေါင်းများစွာကို အတင်း သားကြောဖြတ်ခဲ့တယ်။
02:36
Sterilization was exceptionally common in the US.
44
156485
2670
သားကြောဖြတ်တာက US မှာ ထူးထူးခြားခြား အဖြစ်များတယ်။
02:39
From 1907 to 1979,
45
159363
2461
၁၉၀၇ မှ ၁၉၇၉ အထိ
02:41
US policies enforced the sterilization of over 60,000 people,
46
161824
4338
အမေရိကန် မူဝါဒတွေက လူဦးရေ ၆၀,၀၀၀ ကျော်ကို သားကြောဖြတ်တာကို တွန်းအားပေးခဲ့တယ်။
02:46
with 32 states passing laws that mandated sterilization
47
166162
3545
“စိတ်ပိုင်း ချို့ယွင်းချက်” လို့ ယူဆတဲ့ ကျား၊မတွေအတွက် သားကြောဖြတ်ဖို့
02:49
for men and women deemed “mentally defective.”
48
169707
3003
အမိန့်ပေးတဲ့ ဥပဒေတွေ ပြဌာန်းတဲ့ ပြည်နယ် ၃၂ ခု မှာပါ။
02:53
This label was typically applied based on superficial mental health diagnoses
49
173044
4379
ဒီအညွှန်းကို ယေဘုယျအနေနဲ့ အအပေါ်ယံ စိတ် ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးမှုတွေနဲ့ IQ စမ်းသပ်မှု
02:57
and the results of IQ tests,
50
177423
1752
ရလဒ်တွေကို အခြေခံ အသုံးပြုထားတယ်။
02:59
which were linguistically and culturally biased against most immigrant populations.
51
179175
4671
ဒါတွေက ဘာသာဗေဒအရရော ယဉ်ကျေးမှုအရပါ ရွှေ့ ပြောင်းနေထိုင်သူအများစုအပေါ် ဘက်လိုက်တာပါ။
03:04
These racist standards were particularly problematic in California.
52
184472
3754
အထူးသဖြင့် ဒီလူမျိုးရေးခွဲခြားမှု စံတွေက ကယ်လီဖိုးနီးယားမှာ ပြဿနာတက်တယ်။
03:08
From 1920 to 1945, Latina women were 59% more likely to be sterilized
53
188726
6340
၁၉၂၀ မှ ၁၉၄၅ အထိ လက်တင်အမျိုးသမီးတွေဟာ အခြားအမျိုးသမီးတွေထက် သားကြောဖြတ်ခံရဖို့
03:15
than other women.
54
195066
1209
၅၉% ပိုများနိုင်တယ်။
03:16
And the rate of sterilizations in California was incredibly high—
55
196275
3462
သားကြောဖြတ်နှုန်းက ကယ်လီဖိုးနီးယားမှာ မယုံနိုင်လောက်အောင် မြင့်မားခဲ့တယ်။
03:19
this single state performed over one third of the country’s sterilization operations.
56
199737
4588
နိုင်ငံရဲ့သားကြောဖြတ်မှု သုံးပုံတစ်ပုံ ကျော်ကို ဒီပြည်နယ်တစ်ခုတည်းမှာ လုပ်ခဲ့တယ်။
03:24
Such was the case of Andrea Garcia,
57
204867
2169
Andrea Garcia ရဲ့အဖြစ်က ဒီလိုမျိုးပါ။
03:27
whose story reflects thousands of individuals with similar fates.
58
207036
3587
သူ့အဖြစ်က ကံကြမ္မာချင်းတူတဲ့ လူထောင်ပေါင်းများစွာကို ထင်ဟပ်စေတယ်။
03:30
With the help of famed civil rights lawyer David Marcus,
59
210623
2753
ကျော်ကြားတဲ့ လူမှုအခွင့်အရေးရှေ့နေ David Marcus အကူအညီနဲ့
03:33
Andrea’s mother argued that California’s sterilization law
60
213376
3253
ဥပဒေအရ တန်းတူ ကာကွယ်ဖို့ Andrea ရဲ့ရပိုင်ခွင့်တွေကို မပေးဘဲထားတဲ့
03:36
violated the US Constitution,
61
216629
1835
ကယ်လီဖိုးနီးယား သားကြောဖြတ်ဥပဒေက
03:38
depriving Andrea of her rights to equal protection under the law.
62
218464
3378
အမေရိကန် အခြေခံဥပဒေကို ချိုးဖောက်တယ် လို့ Andrea ရဲ့မိခင်က ငြင်းခုံတယ်။
03:41
However, while one of the three judges overseeing the case voted to spare Andrea,
63
221842
4255
ဒါပေမဲ့ အမှုကြီးကြပ်တဲ့ တရားသူကြီး ၃ ယောက် ထဲက ၁ ယောကိက Andrea ကို ညှာဖို့ မဲပေးပေမဲ့
03:46
the other two did not.
64
226097
1668
ကျန်တဲ့နှစ်ယောက်က မလုပ်ဘူး။
03:48
Records suggests it’s possible Andrea escaped the impending surgery,
65
228349
4004
ခွဲစိတ်ခါနီး Andrea ဟာ လွတ်မြောက်ဖို့ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ မှတ်တမ်းတွေက ညွှန်းပေမဲ့
03:52
but many more victims of these policies did not.
66
232353
2502
ဒီမူဝါဒတွေရဲ့ နောက်ထပ် သားကောင်အများကြီးက မလွတ်ခဲ့ဘူး။
03:55
Although eugenics acquired negative connotations
67
235523
2544
eugenics ဟာ အနုတ်လက္ခဏာဆောင်တဲ့ ဂယက်အနက်တွေရှိနေပေမဲ့
03:58
after the horrors of World War II,
68
238067
2169
ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ရဲ့ အနိဋ္ဌာရုံတွေနောက်မှာ
04:00
many of its practices, including sterilization, continued for decades.
69
240236
4671
သားကြောဖြတ်တာ အပါအဝင် ၎င်းရဲ့ အလေ့အထ များစွာဟာ ဆယ်စုနှစ်များစွာ ဆက်ရှိခဲ့တယ်၊
04:04
By the late 1960s, research into human genetics was more nuanced,
70
244907
4922
၁၉၆၀ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှာ, သုတေသန လူ့မျိုးရိုးဗီဇဟာ ပို သိမ်မွေ့လာခဲ့ပြီး
04:09
and bioethics had begun to blunt eugenics’ influence.
71
249829
3253
ဇီဝကျင့်ဝတ်တွေက eugenics လွှမ်းမိုးမှုကို စတင် လျော့ပါးစေခဲ့တယ်။
04:13
Yet Sweden and the US continued to pursue involuntary sterilization
72
253082
4379
ဒါပေမဲ့ ဆွီဒင်နဲ့ US က ၇၀ လွန်နှစ်တွေအထိ ဆန္ဒအလျောက် သားကြောဖြတ်တာ လုပ်ဆောင်ဖို့
04:17
well into the 70s.
73
257461
1293
ဆက်ရှိနေခဲ့တယ်။
04:19
Finally, class action lawsuits and protest marches in the US galvanized lawmakers,
74
259255
5547
အဆုံးမှာ US ကိုယ်စားပြုတရားစွဲဆိုမှုတွေ နဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေက ဥပဒေပြုသူတွေကို
04:25
and California’s sterilization laws were finally repealed in 1979.
75
265052
4964
လှုံ့ဆော်ကာ ကယ်လီဖိုးနီးယား သားကြောဖြတ် ဥပဒေတွေကို ၁၉၇၉ ခုနှစ်မှာ ရုပ်သိမ်းခဲ့တယ်။
04:30
Unfortunately today,
76
270182
1836
ကံမကောင်းစွာပဲ ဒီနေ့မှာ
04:32
the legal and illegal sterilization of many oppressed communities
77
272018
4212
တရားဝင်နှဲ့ တရားမဝင် သားကြောဖြတ် အဖိနှိပ်ခံ လူ့အဖွဲ့အစည်းများစွာ
04:36
still continues around the globe.
78
276230
2211
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ ဆက်လက်တည်ရှိနေဆဲပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7