If matter falls down, does antimatter fall up? - Chloé Malbrunot

Translator: Tun Lin Aung + 1 Reviewer: sann tint

"Hey, another atom. I'm hydrogen, nice to meet you.

"ဟေ့.. ဟိုအက်တမ်။ ကျုပ် Hydrogenပါ၊ တွေ့ရတာဝမ်းသာတယ်ဗျ၊

How are you feeling about the jump?"

ခုန်ချတော့မှာ ခင်ဗျား ဘယ်လိုနေ မလဲဗျ။"

"Hi there, I'm antihydrogen, your antiatom,

"ဟေ့ ဒီမှာ၊ ကျုပ်က Antihydrogen ပါ၊ ရှင့်.ဆန့်ကျင်ဘက်အက်တမ်ပါ။

and to be honest, I'm feeling kind of neutral.

အမှန်ဆို၊ ကျမက လျှပ်စစ်ဓါတ်မဲ့ရှင့်

My positron and antiproton balance out, just like your electron and proton, right?"

ကျမ positronနဲ့ antiproton ပမာဏခြင်းတူတယ် ရှင့် electronနဲ့ protonအတိုင်းပဲ မှန်လား"

"Hey, yeah! You look just like me, but different somehow."

"အေးပေါ့၊ မင်းက ငါ့ အတိုင်းပဲ၊ ဒါပေမဲ့ မတူတာတော့ ရှိဦးမယ်။"

"Whoa, be careful! If we get too close, we'll disappear in a spark of energy.

"ဟိုး.သတိထား၊ ရှင် သိပ်ကပ်လာရင် ဖျောက်ခနဲ စွမ်းအင်ထုတ်ပြီး တို့တွေပျောက်သွားလိမ့်မယ်

I'd like to stay in one piece."

ကျမ တစ်ခုထဲ နေပါရစေ။"

"Oh wow, sorry."

"အိုး..စိတ်မရှိပါနဲ့။"

"It's okay. I was just thinking,

"ရပါတယ်။ ကျမ စဉ်းစားမိတယ်၊

it's kind of weird for us to be

CERN ပေါ် မခုန်ချခင်

chatting like this before our jump above CERN."

စကားပြောနေရတာ တို့အတွက်တော့ ထူးဆန်းနေသလိုပဲ။"

"Why's that?"

"ဒါ ဘာကြောင့်လဲ။"

"Well, for starters, how do we know we'll both fall?"

"ကောင်းပြီ ပထမဆုံး နှစ်ခုလုံး ကျမှာ တို့ ဘယ်လိုသိလဲ"

"Of course we'll fall. It's gravity,

"တို့ကျမှာပေါ့။ ဒြပ်ဆွဲအား ရှိတယ်၊

you know, the force of attraction between masses.

မင်း သိပါတယ် ဒြပ်ထုအချင်းချင်း ဆွဲငင်အားလေ။

I even know how fast we should fall.

တို့ကျတဲ့ မြန်ချက်ကို၊ ငါတောင် သိတယ်။

Galileo showed in that tower experiment

ဂယ်လီလီယိုက ဒီမျှော်စင်စမ်းသပ်ချက်မှာ

that all falling objects accelerate at the same rate, regardless of mass."

ကျနေတဲ့အရာအားလုံး ဒြပ်ထုကိုလျစ်လျူရှု့ပြီး နှုန်းတူ အရှိန်တက်ချက်ကို သက်သေပြခဲ့တယ်.."

"That's for bigger objects.

"ဒါက အရွယ်ပိုကြီးတာတွေ အတွက်ပါ။

It's a different story for small particles like us.

တို့လို သေးသေးလေးတွေ အတွက်ဆို နောက်တစ်မျိုးဖြစ်မှာပေါ့..။

Our mass is so tiny that the gravitational force we experience is miniscule,

တို့ တွေက ဒြပ်ထုသေးလွန်းတော့ တို့ပေါ်သက်ရောက်တဲ့ ဒြပ်ဆွဲအားနည်းတယ်၊

and if the particles are charged, like my antiproton or your proton,

အမှုန်တွေက၊ ကျမ Antiprotonလို ဒါမှမဟုတ် ရှင့် Proton လို လျှပ်စစ်ဓာတ်ဆောင်ရင်တော့

then it becomes impossible to detect

ဒါကို စမ်းမိဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့ဘူး

compared to the much greater electromagnetic force acting on them."

ယှဉ်ကြည့်ရင် လျှပ်စစ်သံလိုက်အား သူတို့ပေါ်သက်ရောက်တာ သိပ်ကြီးတယ်။"

"But that's only for charged particles. You and I are both neutral.

"ဒါက လျှပ်စစ်ဓာတ်ဆောင်အမှုန် အတွက်ပဲ ဒါပေမဲ့ ငါတို့က လျှပ်မဲ့တွေလေ

Our charges balance out, so the electromagnetic force is small

တို့ လျှပ်စစ်ဓါတ်က ချေဖျက်ထားတယ်၊ ဒါကြောင့် လျှပ်စစ်သံလိုက်အား နည်းမယ်

and the gravitational force should be detectable.

ပြီးတော့ ဒြပ်ဆွဲအားတော့ သတိမူလောက်တယ်။

I know mine's been measured."

ငါသိတာပေါ့ ငါ့ဟာတွေကို တိုင်းတာ"

"Because you're everywhere, but I'm kind of hard to find."

"မင်းက ဘယ်နေရာဖြစ်ဖြစ်ရှိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ ကျုပ်ကိုတော့ ရှာဖို့ခက်တယ်။"

"Why is that, anyway?

"ဒါဆို.. ဒါဘာကြောင့်လဲ။

Shouldn't there have been an equal amount

Big Bang ဖန်ဆင်းပေးတဲ့

of matter and antimatter created in the Big Bang?"

ရုပ်နဲ့ ဆန့်ကျင်ရုပ်က အရေအတွက် အတူတူပဲ မဟုတ်လား။"

"You'd think so, but then all of those particles

"ရှင်... ဒီလို ထင်တယ်၊ ဒါပေမဲ့ ဒီအမှုန်တွေအားလုံး

would have annihilated each other into energy, remember?

အချင်းချင်း မျိုးဖြုတ်ပြီး စွမ်းအင်ဖြစ်သွားတယ်...မှတ်မိလား။

And the Universe is obviously full of matter.

နောက်ပြီး စကြ၀ဠာမှာ ရုပ်ဒြပ်ပဲ သိသိသာသာ ကျန်တယ်။

No one knows why there is more matter than antimatter,

ရုပ်ဒြပ်က ဆန့်ကျင်ရုပ်ဒြပ်ထက် ပိုများရတဲ့အကြောင်း သိသူမရှိပေါင်

which is why scientists are so interested in studying me."

ဒါကြောင့် ကျမကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေ အသည်းအသန် လေ့လာနေကြတာလေ"

"So where do they find you anyway?"

"ဒါဆို သူတို့ မင်းကို ဘယ်မှာတွေ့တုန်း"

"Actually, I was made in that lab down there.

"တကယ်က ကျမကို ဖန်တီးတာ ဒီအောက်က စမ်းသပ်ခန်းမှာ

They needed an accelerator to make my antiproton because it's so heavy,

ကျမ Antiprotonက သိပ်ကြီးတာကြောင့် သူတို့ ဒါကို လုပ်ဖို့ အရှိန်တင်စက်လိုတယ်၊

just as heavy as your proton.

ရှင့် Proton လောက်တော့ ကြီးမယ်။

Getting my positron was easier.

ကျမရဲ့ Positron ရဖို့ကတော့ လွယ်တယ်။

It's much lighter, like your electron, and there are materials

ဒါက ရှင့် Electronလို ပေါ့တယ် ပြီးတော့ သဘာ၀အတိုင်း ယိုယွင်းတဲ့

that naturally decay by emitting one.

ပစ္စည်းတွေက ဒါကို ထုတ်ပေးတယ်။

Then they just had to put the two together and they got me.

ပြီးတော့ ဒီနှစ်ခု အတူထားလိုက်မယ်ဆို သူတို့ ကျမကို ရပြီလေ။

But it's only recently

ဒါပေမဲ့ ကျမဂုဏ်သတ္တိတွေ

that they've been able to keep me

​လေ့လာဖို့ အတော်ကြာ ကျမကို

around long enough to study my properties."

သူတို့ ထိန်းထားနိုင်တယ်ဆိုတာက မကြာခင်လေးကမှပါ။"

"And now they've sent you on this jump with me. Hey, wait a minute."

"အခု သူတို့က မင်းကို ငါနဲ့ အတူခုန်ချဖို့ ဒီအပေါ် ပို့တယ်။ ဟေ့.. ခဏ လောက် စောင့်။"

"That's right. We're reenacting Galileo's experiment,

"အမှန်ပဲ.. တို့ Galileo ရဲ့ စမ်းသပ်ချက်ကို ပြန်သရုပ်ဆောင်ကြမယ်လေ၊ ဒါပေမဲ့...

but with matter and antimatter instead of two objects made of matter."

ရုပ်ဒြပ်နဲ့ပဲ လုပ်တဲ့အရာနှစ်ခု အစား ရုပ်ဒြပ်နဲ့ ဆန့်ကျင်ရုပ်ဒြပ် ဖြစ်မယ်။"

"So what's going to happen?

"ဒီလိုဆို ဘာဖြစ်လိမ့်မလဲ။

Are you going to fall upwards or something?"

မင်းက အပေါ်တက်မလား၊ တစ်ခုခုဖြစ်မလား"

"Only one way to find out!"

"ဖြေရှင်းဖို့ တစ်နည်းပဲ ရှိတယ်"