If matter falls down, does antimatter fall up? - Chloé Malbrunot

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

"Hey, another atom. I'm hydrogen, nice to meet you.

سڵاو گەردیلە، من ھایدرۆجینم، بە ناسینت خۆشحاڵم.

How are you feeling about the jump?"

ھەستت چۆنە سەبارەت بە بازدانەکە؟

"Hi there, I'm antihydrogen, your antiatom,

سڵاو، من دژەھایدۆجینم، دژە گەردیلەی تۆم،

and to be honest, I'm feeling kind of neutral.

لە ڕاستیدا، ھەست دەکەم بێ لایەنم.

My positron and antiproton balance out, just like your electron and proton, right?"

پۆزیتڕۆن و دژەپۆزیتڕۆنم ھاوسەنگن وەک ھاوسەنگی ئەلیکترۆن و پڕۆتۆنی تۆ، باشە

"Hey, yeah! You look just like me, but different somehow."

ھێی، تۆ وەک منی، بەڵام نەختێک جیاوازی،

"Whoa, be careful! If we get too close, we'll disappear in a spark of energy.

ئۆو، وریا بە! ئەگەر لێک نزیک ببینەوە، لە پڕیشکە وزەیەک ون دەبین.

I'd like to stay in one piece."

من پێم باشە یەک پارچە بین.

"Oh wow, sorry."

ئوۆ، واو. ببورە.

"It's okay. I was just thinking,

"ئاساییە. بیرم كردەوە،

سەیرە من و تۆ بەم شێوەیە قسە دەکەین

it's kind of weird for us to be

chatting like this before our jump above CERN."

وەک پێش کاتی بازدانمان لە سەرو سێرن.

"Why's that?"

ئەمە بۆ وایە؟

"Well, for starters, how do we know we'll both fall?"

باشە، وەک دەست پێک چۆن بزانین کە ھەر دووکمان بەردەبینەوە؟

"Of course we'll fall. It's gravity,

بە دڵنیایەوە بەردەبینەوە بەھۆی ھێزی کێش کردن.

you know, the force of attraction between masses.

ھێزی کێش کردنی نێوان بارستەکان.

I even know how fast we should fall.

تەنانەت دەزانم بە چ خێراییەک بەردەبینەوە.

Galileo showed in that tower experiment

گالیلۆ ئەمە خستە روو لە تاقیکردنەوەی بەردانەوە لە سەر تاوەر،

that all falling objects accelerate at the same rate, regardless of mass."

ئەو ڕوونی کردەوە ھەموو شتێک بە ھەمان خێرایی دەکەون بەبێ ڕەچاوکرنی بارستەیان.

"That's for bigger objects.

ئەمە بۆ شتە بارستە گەورەکان.

It's a different story for small particles like us.

بەڵام بۆ گەردیلە بچووکەکانی وەک ئێمە، شتێکی جیاوازە.

Our mass is so tiny that the gravitational force we experience is miniscule,

بارستەی ئێمە زۆر بچووکە کە دەکەوینە ژێر باری ھێزی کێش کردن، ھێزێکی کەمە

and if the particles are charged, like my antiproton or your proton,

ئەگەر گەردیلەکە بارگاوی بێت وەک دژەپڕۆتۆنی پڕۆتۆنەکانت،

then it becomes impossible to detect

تۆمار کردنی ئەم ھێزە ئەستەم دەبێت

compared to the much greater electromagnetic force acting on them."

بە بەراورد بە ھێزە ئەلیکترۆموگانیستیەکانی سەر گەردیلەکان.

"But that's only for charged particles. You and I are both neutral.

بەڵام ئەمە بۆ گەردیلە بارگاوییەکان ڕاستە، من و تۆ جەمسەردار نین.

Our charges balance out, so the electromagnetic force is small

جەمسەرگیریمان ھاوسەنگە، بۆیە ھێزە ئەلیکتڕۆموگانتیسیەکانی سەرمان کەمە

and the gravitational force should be detectable.

بۆیە، دەکرێت ھێزی کێش کردنی سەرمان بپێورێت.

I know mine's been measured."

دەزانم، ئەوەی من پێوراوە.

"Because you're everywhere, but I'm kind of hard to find."

بەھۆی ئەوەی تۆ لە ھەموو شوێنێک بوونت ھەیە، بەڵام دۆزینەوەی من ئاسان نییە

"Why is that, anyway?

باشە، ئەمە بۆ وایە؟

Shouldn't there have been an equal amount

ئایا پێویست ناکات ڕێژەمان یەکسان بێت

of matter and antimatter created in the Big Bang?"

لە ماددە و دژەماددە لە کاتی تەقینەوە گەورەکە؟

"You'd think so, but then all of those particles

تۆ ڕاست دەکەیت، بەڵام ھەموو گەردیلەکان

would have annihilated each other into energy, remember?

یەکتر لەناو دەبەن و یەکتر دەکەنە وزە، لە یادتە؟

And the Universe is obviously full of matter.

و گەروون پڕ لە ماددەیە.

No one knows why there is more matter than antimatter,

ھیچ کەسێک نازانێت کە بۆچی ڕێژەی ماددە لە دژەماددە زیاترە.

which is why scientists are so interested in studying me."

ھەر بۆیە زاناکان زۆر پەرۆشی لێکۆڵینەوەن لە بارەی من.

"So where do they find you anyway?"

باشە، تۆیان لە کوێ دۆزیوەتەوە؟

"Actually, I was made in that lab down there.

لە ڕاستیدا، منیان لەم تاقیگەیە درووست کردووە.

They needed an accelerator to make my antiproton because it's so heavy,

پێویستیان بە خێراکەرێک ھەبوو بۆ ئەوەی دژەپڕۆتۆنی من درووست بکەن چونکە زۆر قورسە،

just as heavy as your proton.

بەھەمان شێوەی پڕۆتۆنی تۆ قورسە.

Getting my positron was easier.

دەست خستنی پۆزیتڕۆنی من ئاسانتر بوو.

It's much lighter, like your electron, and there are materials

زۆر سووکترە وەک ئەلیکتڕۆنی تۆ و ھەندێک ماددە ھەیە

that naturally decay by emitting one.

کە بە دەردانی لەناو دەچێت.

Then they just had to put the two together and they got me.

پێویستیان بە لێکدانی ئەم دوو بەشە ھەبوو بۆ دەستخستنی من.

But it's only recently

بەڵام لەم ماوەیەدا،

that they've been able to keep me

توانیان من بۆ ماوەیەک بھێڵنەوە تا

around long enough to study my properties."

لێکۆڵینەوە لە خەسڵەتەکانم بکەن.

"And now they've sent you on this jump with me. Hey, wait a minute."

ئێستا، تۆیان ناردوە بۆ ئێرە، بۆ ئەوەی لەگەڵ من باز بدەیت، بەڵام بووەستە.

"That's right. We're reenacting Galileo's experiment,

ئەمە ڕاستە، ئێمە تاقیکردنەوەکەی گالیلۆ دووبارە دەکەینەوە.

but with matter and antimatter instead of two objects made of matter."

بەڵام تاقی کردنەوەی ماددە و دژەماددە لە جێگەی شتیتر.

"So what's going to happen?

باشە چی ڕوودەدات؟

Are you going to fall upwards or something?"

ئایا بەرەو ئاسمان دەکەویت، یان چی؟

"Only one way to find out!"

تەنیا یەک ڕێگە ھەیە بۆ زانینی ئەمە.