The sharks that hunt in forests - Luka Seamus Wright

Translator: Tet Nay Tun Reviewer: Sanntint Tint

In the coastal waters of the Bahamas,

ဘဟားမားနိုင်ငံရဲ့ ကမ်းရိုးတမ်းရေပြင်မှာ

a young lemon shark is on the run from a surprising predator:

သံပုရာငါးမန်းငယ်တစ်ကောင်ဟာ ရုတ်တရက် ပေါ်လာတဲ့ မုဆိုးဘေးရန်ကနေ ပြေးလာပါတယ်၊

an adult shark of her own species.

မုဆိုးကတော့ သူမနဲ့ မျိုးစိတ်တူအရွယ် ရောက်ပြီးသား ငါးမန်းတစ်ကောင်ပါပဲ

Half of her 17 siblings have already been eaten by the older generation,

သူမရဲ့ မွေးချင်း ၁၇ ကောင်ထဲက တစ်ဝက်ကို ပိုကြီးတဲ့ ငါးမန်းတွေက စားပြီးပါပြီ။

and it looks as though she’s about to join them.

ကြည့်ရတာတော့ သူမလည်း အစားခံတော့မယ့်ပုံပါ။

But just as the predator closes in,

ဒါပေမဲ့ သူမအနား မုဆိုး နီးလာခိုက်မှာပဲ

she disappears into a thicket of underwater roots,

သူမဟာ ထူထဲတဲ့ ရေအောက် သစ်မြစ်တွေထဲကို ဝင်ရောက်ပျောက်ကွယ်သွားပါတယ်။

safe in the refuge of the mangrove forest.

ဒီရေတောထဲက ခိုလှုံရာနေရာမှာ လုံခြုံသွားပါပြီ။

Forests don’t usually come to mind as a habitat for sharks.

ပုံမှန်အားဖြင့်သစ်တောတွေကို ငမန်းတွေရဲ့ ကျက်စားရာနေရာအဖြစ် ထင်စရာ မရှိပါဘူး။

But various marine forests cover roughly 4.2 million square kilometers

ဒါပေမဲ့ အမျိုးမျိုးသော ဒီရေတောတွေဟာ အကြမ်းဖြင်းအားဖြင့် ကမ္ဘာကြီးရဲ့

ကီလိုမီတာ ၄.၂ သန်းလောက်ကို ဖုံးလွှမ်းနေပြီး

of the planet,

providing food and shelter for 35% of the world’s sharks.

ကမ္ဘာ့ ငမန်းဦးရေရဲ့ ၃၅% အတွက် အစားအစာနဲ့ နေထိုင်ရာနေရာတွေ ထောက်ပံ့ပေးပါတယ်။

Deadly tiger sharks blend into seagrass meadows

ပင်လယ်နွားတွေနဲ့ ပင်လယ်လိပ်တွေကို ခုန်မအုပ်ခင်မှာ

before pouncing on sea cows and sea turtles.

ရန်လိုတတ်တဲ့ ကျားငမန်းတွေဟာ ပင်လယ်မြက်ခင်းထဲမှာ ပုန်းကွယ်ကြတယ်။

White sharks hunt down seals in forests of kelp towering 65 meters tall.

ငါးမန်းဖြူတွေကတော့ ၆၅ မီတာလောက်မြင့်တဲ့ ပင်လယ်ရေမှော်တောထဲမှာ ပင်လယ်ဖျံတွေကို

အမဲလိုက်စားသောက်ပါတယ်။

And lemon sharks stalk forests of mangroves—

သံပုရာငမန်းတွေကတော့ ဒီရေတောတွေထဲမှာ ကူးလူးပျော်ပါးကြပါတယ်။

the only trees on Earth that live in the ocean.

ကမ္ဘာမြေမှာ သမုဒ္ဒရာထဲမှာ ရှင်သန်နိုင်တဲ့ အပင်ဆိုလို့ ဒီအပင်တွေပဲရှိပါတယ်။

ဂေဟစနစ်တွေမှာ ကိုယ်ပိုင် ထူးခြားတဲ့ စရိုက်လက္ခဏာတွေရှိကြပါတယ်။

All these ecosystems have their quirks,

but mangroves may be the most unique of all.

ဒါပေမဲ့ ဒီရေတာတွေကတော့ အားလုံးထဲမှာ အထူးခြားဆုံးလို့ ပြောရမှာပါ။

Harboring life between their roots and among their crowns,

သူတို့ရဲ့ ရွက်အုပ်တွေနဲ့ အမြစ်တွေကြားမှာ သက်ရှိတွေ ခိုအောင်းစေခြင်းဖြင့်

mangroves function as an essential bridge between land and sea.

ဒီရေတောတွေဟာ ပင်လယ်နဲ့ ကုန်းမြေအကြား မရှိမဖြစ် ပေါင်းကူးတံတားဖြစ်လို့နေပါတယ်။

ဒီကမ္ဘာနှစ်ခုကြားမှာ ရှင်သန်နိုင်ဖို့ အမျိုးမျိုးသော ဒီရေတောမျိုးစိတ်တွေမှာ

And to survive between these worlds, different mangrove species

လိုက်လျောညီထွေစွာ ရှင်သန်နိုင်တဲ့ စွမ်းရည် များပိုင်ဆိုင်ထားကြပြီး

have evolved various adaptations that protect them and their resident sharks.

၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်နဲ့ ၎င်းတို့ကြားကျက်စား နေတဲ့ ငါးမန်းတွေကို ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

Taking root in the unstable ground of muddy coastal regions is difficult,

မတည်မြဲတဲ့ ကမ်းရိုးတန်းက ရွှံမြေပြင်မှာ အမြစ်စွဲဖို့ဆိုတာ ခဲယဉ်းပါတယ်

so mangrove seedlings germinate attached to their mother plant.

ဒါကြောင့် ဒီရေတာမျိုးစေ့တွေဟာ မိခင်အပင် ပေါ်မှာကတည်းက အညှောင့်ပေါက်ကြပါတယ်။

Once they've grown large enough to survive on their own,

သူတို့ကိုယ်တိုင် ရှင်သန်နိုင်တဲ့ ကြီးထွားမှုအခြေအနေကို ရောက်တဲ့အခါ

these partially developed plants begin to ride the current.

တပိုင်းတစ ဖွံ့ဖြိုးပြီးဖြစ်တဲ့ အပင်ငယ်လေး တွေဟာ ဒီရေလှိုင်းတွေစီးပြီး ခရီးနှင်ပါပြီ။

Most take root nearby, while some travel for several months

အများစုကတော့ အနီးနားမှာပဲ အမြစ်စွဲရှင်သန် ကြပြီး အချို့ကတော့ လပေါင်းများစွာအထိ

before landing in a different part of the world.

ကမ္ဘာရဲ့အခြားအစိတ်အပိုင်းတွေဆီကို ခရီးနှင် ပြီး အခြေချကြပါတယ်။

Once they’ve settled down, mangroves deploy tall, skinny stilt roots,

အခြေကျပြီဆိုတာနဲ့ ဒီရေတောပင်တွေမှာ ရှည်လျား သေးသွယ်တဲ့ ကုလားမခြေထောက်မြစ်တွေ၊

crutch-like prop roots or wavy buttress roots,

ချိုင်းထောက်ပုံသဏ္ဍန် ကျားကန်မြစ်တွေ သို့မ ဟုတ် လှိုင်းတွန့်နေတဲ့ ထောက်တိုင်မြစ်တွေဟာ

to support themselves in their unsteady terrain.

မတည်ငြိမ်တဲ့ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်မှာ တည်မြဲ နေနိုင်ဖို့ ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။

These newly established mangroves have to contend with two additional problems:

အသစ်ဖွံ့ဖြိုးလာတဲ့ ဒီရေတောတွေဟာ ပြဿနာ နှစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ရပါမယ်၊

seawater is high in dehydrating and potentially toxic salt,

အဆိပ်အတောက်ဖြစ်နိုင်တဲ့ ဆားဓာတ်ပါဝင်ပြီး ရေငတ်မှုကို ဖြစ်စေတဲ့ ပင်လယ်ရေရယ်၊

and the mud contains little to no oxygen.

အောက်စီဂျင် အနည်းငယ်ကနေ လုံးဝ မရှိတဲ့ ရွှံ့ပြင်ရယ်ပါ။

This combination would be lethal to most trees,

ဒီနှစ်ခုပေါင်းပြီး အပင်အများစုကို သေစေနိုင်ပါတယ်။

but mangroves make the most of their marshy surroundings.

ဒါပေမဲ့ ဒီရေတာတွေဟာ ရွှံထူတဲ့ပတ်ဝန်းကျင် မှာ ကြိုးစား ရှင်သန်ကြပါတယ်။

Rather than being completely buried,

အားလုံး အနစ်မြုတ်ခံမယ့်အစား

mangrove roots are largely above the ground.

ဒီရေတောမြစ်တွေရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအများစုကို မြေပြင်ပေါ်မှာ ဖော်ထားပါတယ်။

This allows the microscopic pores on these roots to take in oxygen during low tide

ဒီလိုဖော်ထားခြင်းအားဖြင့် အမြစ်မှာပါတဲ့ အပေါက်ငယ်လေးတွေကတဆင့်

ဒီရေကျတဲ့အချိန်မှာ အောက်စီဂျင်ရှုပြီး

before closing to create a waterproof seal during high tide.

ဒီရေတက်လာရင် အပေါက်လေးတွေကို ပိတ်လိုက်တာနဲ့ ရေလုံသွားစေပါတယ်။

Many mangroves also grow snorkel roots,

ဒီရေတောပင်အများစုမှ လေရှုမြစ်တွေပါကြပြီး

which can take in oxygen through the same mechanism,

အလားတူဖြစ်စဉ်အတိုင်း အောက်စီဂျင် ရှုတာတွေ

or directly produce it via photosynthesis.

သိုမဟုတ် အလင်းမှီအစာချက်ခြင်းကတဆင့် အောက်စီဂျင်ထုတ်လုပ်တာတွေ လုပ်ကြပါတယ်။

အပင်ထဲကို ဆားတွေမဝင်နိုင်အောင် ဒီရေတောမျိုးစိတ်အချို့မှာ

To stop salt from entering their system,

some mangrove species use incredibly fine filters in their roots.

အံသြဖို့ကောင်းတဲ့ စစ်ထုတ်ခြင်း စနစ်တွေ သူတို့ရဲ့ အမြစ်မှာပါဝင်ပါတယ်။

Others concentrate salt inside special cellular compartments,

အခြားမျိုးစိတ်တွေမှာတော့ ဆားတွေကို အထူး ဆဲလ်ခန်းတွေထဲမှာ၊ အခေါက်ထဲမှာ သို့မဟုတ်

bark or dying leaves, that then drop off.

ကြွေတော့မယ့် အရွက်တွေထဲမှာ စုထားပြီး စွန့်ထုတ်လိုက်ပါတယ်။

Some species can even excrete the excess minerals

အချို့မျိုးစိတ်တွေဟာ ပိုလျှံတဲ့ သတ္တုဓါတ်တွေကို

through specially adapted salt glands.

ထူးခြားတဲ့ ဆားဂလင်းလေးတွေကတဆင့် စွန့်ထုတ်နိုင်ကြပါတယ်။

အဲဒါတွေကြောင့် ဒီရေတောပင်တွေဟာ အနည်းငယ် ဆား အငန်ဓါတ်ရှိပါတယ်။

All these processes make mangroves more than a little salty,

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအချက်က ကမ်းရိုးတမ်းနေ သက်ရှိတွေ

but that doesn’t deter coastal life from living in their nooks and crannies.

၎င်းတို့အကြား နေထိုင်ရှင်သန်မှုကို မဟန့်တားနိုင်ပါဘူး။

While birds nest among mangrove branches,

ငှက်တွေက ဒီရေတောပင်တွေရဲ့ အကိုင်းအခက်တွေကြားမှာ အသိုက်လုပ်ပြီး

fish lay eggs amidst their sprawling, complex root systems.

ငါးတွေက သူတို့ရဲ့ ရှုပ်ရှက်ခတ် ပြန့်ကျဲနေတဲ့ အမြစ်တွေကြားမှာ ဥဥပါတယ်။

Symbiotic sponges and sea squirts protect their host trees

အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်တဲ့ ရေမြှုပ်ကောင်နဲ့ sea squirt ကောင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့လက်ခံပင်ကို

from hungry woodboring crustaceans.

ဆာလောင်နေတဲ့ အခွံမာသစ်ဖောက်ပိုး အန္တရာယ်ကနေ ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

Crabs, snails, and shrimp eat algae, mussels, barnacles,

ဂဏန်း၊ ခရုနဲ့ ပုဇွန်ဆိတ်တွေက ရေညှိ၊ ယောက်သွား၊ ခရင်းကောင်တွေနဲ့

and salty mangrove detritus.

ဆားငန်ဓါတ်ပါတဲ့ ဒီရေတောပင် အမှိုက်သရိုက်တွေကို စားသောက်ကြပါတယ်။

These animals in turn feed fish,

အဲဒီတိရစ္ဆာန်တွေက ငါးတွေအတွက် အစားအစာဖြစ်ပြီး

which are devoured by shark pups roaming the roots—

ငါးတွေကိုတော့ အမြစ်တွေကြားမှာ ကူးခတ်နေတဲ့

ငမန်းပေါက်လေးတွေက ဖမ်းယူစားသောက်ကြပါတယ်-

alongside occasional vegetarian meals of seagrass.

တခါတရံမှာတော့ ပင်လယ်မြက်တွေကိုလည်း စားသောက်ပါတယ်။

But sharks aren’t just the beneficiaries of marine forests,

ဒါပေမဲ့ ငါးမန်းတွေဟာ ပင်လယ်တောတွေဆီက အကျိုးအမြတ်ပဲ ခံစားနေတာ မဟုတ်ပါဘူး

they’re part of the glue that holds them together.

သူတို့တွေကို အတူတကွ စည်းနှောင်ပေးတဲ့ ကော်အစိတ်အပိုင်းတခုလည်းဖြစ်ပါတယ်။

Sharks limit the abundance of animals

ငမန်းတွေဟာ တိရိစ္ဆာန်တွေရဲ့ ပမာဏကို ထိန်းချုပ်ပေးခြင်းဖြင့်

which would otherwise overgraze these essential plants.

အရေးပါတဲ့ အပင်တွေကို အလွန်အကျွံ စားသောက် ခံရခြင်း အန္တရာယ်ကနေ ကာကွယ်ပေးပါတယ်။

Just as marine forests provide shelter to vulnerable baby predators,

ပြောရရင် ပင်လယ်တောတွေက အားနည်းတဲ့

သားရဲတိရစ္ဆာန် သားပေါက်လေးတွေကို နေစရာပေးပြီး

those predators grow up to protect their forest homes.

အဲဒီတိရစ္ဆာန်တွေက သူတို့ရဲ့နေအိမ် သစ်တော တွေကို ကာကွယ်ဖို့ ကြီးပြင်းလာသလိုပါပဲ။

Unfortunately, both sides of this delicate balance are under threat.

ကံမကောင်းတာက အဲဒီ သိမ်မွေ့တဲ့ မျှခြေဟာ ခြိမ်းခြောက်ခံနေရပါတယ်။

ငါးအလွန်အကျွံဖမ်းခြင်းဟာ ကမ္ဘာတဝှမ်းမှာ ရှိတဲ့ ငါးမန်းဦးရေကို လျော့ကျစေပြီး

Overfishing has decimated shark populations worldwide,

ဒီရေတောတွေဟာ ကမ်းရိုးတန်း ဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ခုတ်လှဲခံနေရသလို

and many marine forests are being polluted or cut down for coastal development.

ရေညစ်ညမ်းမှုဒဏ်ကိုလည်း ခံနေရပါတယ်။

This destruction is especially dangerous

ဒီပျက်စီးမှုဟာ အန္တရာယ်ရှိပါတယ်

because marine forests are one of the single most important ecosystems

ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် ဒီရေတာတွေဟာ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု တိုက်ဖျက်ရေးမှာ အရေးပါတဲ့

in mitigating climate change.

ဂေဟစနစ်တွေထဲက တစ်ခုဖြစ်လို့ပါ။

Mangroves and seagrasses trap carbon between their roots,

ဒီရေတောတွေနဲ့ ပင်လယ်မြက်တွေဟာ သူတို့ရဲ့အမြစ်တွေကြားမှာ

ကာဗွန်တွေကို ဖမ်းချုပ်ထားပြီး

and fast-growing kelps export vast amounts of carbon to the deep ocean.

အကြီးမြန်တဲ့ ပင်လယ်ရေမှော်တွေကတော့ များပြားတဲ့ ကာဗွန်ပမာဏကို စုတ်ယူပြီး

သမုဒ္ဒရာအနက်ပိုင်းထဲ ပို့လွှတ်ပါတယ်။

Together, marine forests sequester around 310 million tonnes of carbon every year,

ပေါင်းလိုက်ရင် ပင်လယ်တောတွေဟာ နှစ်စဉ် ကာဗွန်တန်ပေါင်း သန်း ၃၁၀ လောက် စုတ်ယူပြီး

ကမ္ဘာ့နှစ်စဉ် ကာဗွန်ထုတ်လွှတ်မှုရဲ့ ၃% ကို ဖမ်းယူထားနိုင်ပါတယ်။

capturing 3% of our annual global carbon emissions.

ဒါကြောင့် သစ်တောတွေအကြား နေထိုင်တဲ့ ငမန်းတွေလို

So, like the sharks that inhabit them,

humans need to fight tooth and nail to protect these essential ecosystems.

လူသားတွေကလည်း အရေးပါတဲ့ ဒီဂေဟစနစ်တွေကို

အလေးအနက်ထား ကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။