The surprising secrets of hummingbird flight - Kristiina J. Hurme and Alejandro Rico-Guevara

1,054,433 views ・ 2021-04-08

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Yamin Soe Than Reviewer: Sanntint Tint
00:06
And the clock starts...
0
6913
1500
ကဲ အခုပဲ
00:08
now.
1
8954
1000
စတင်လိုက်ပါပြီ။
00:11
Did you miss it?
2
11288
1000
မြင်လိုက်ရဲ့လား။
00:12
It wasn’t some bug buzzing by or a weird trick of the light.
3
12621
3708
အဲဒါက ပိုးကောင်တချို့အော်သွားတာရော ထူးဆန်းတဲ့ အလင်းရောင်ရော မဟုတ်ဘူး။
00:16
You just saw a hummingbird perform astonishing aerial acrobatics,
4
16329
4584
ငှက်ပိတုန်းတစ်ကောင် အံ့အားသင့်စရာကောင်းလောက်အောင် လေထဲပျံ၊
00:20
eat lunch in midair, pollinate a flower, and then escape a threat upside down—
5
20913
5875
လေထဲတင် အစာစား၊ ပန်းဝတ်ရည်စုပ်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ကနေ ဇောက်ထိုးလေးလွတ်သွားတာကို
00:26
all in a matter of seconds.
6
26788
2166
စက္ကန့်ပိုင်းလေးအတွင်း မြင်လိုက်ရတာပါ။
00:29
So let’s slow down the action, and unpack each step in this blazing-fast feast.
7
29663
5333
ကဲ လှုပ်ရှားသွားတာကို နှေးကြည့်ပြီး အမြန်စားသောက်ပွဲတည်သွားတာကို
တစ်ဆင့်ချင်း ကြည့်ရအောင်။
00:36
First up, their incredibly rapid flight.
8
36287
2667
အရင်ဆုံးကတော့ သူတို့ရဲ့ အံ့အားသင့်ဖွယ် အရှိန်မြှင့် ပျံသန်းတာပါပဲ။
00:39
Hummingbirds typically beat their wings 30 to 40 times per second,
9
39371
4291
သူတို့က တောင်ပံတွေကို တစ်စက္ကန့်မှာ အကြိမ် ၃၀ ကနေ ၄၀ အထိ ရိုက်ခတ်လေ့ရှိကြတယ်။
00:43
creating the high-frequency hum they’re named for.
10
43704
3125
သူတို့နာမည်အတိုင်းပဲ မြန်ဆန်တဲ့ငှက်ပိတုန်းလေးတွေပေါ့။
00:47
To flap their wings at this speed,
11
47121
2083
ဒီနှုန်းနဲ့ သူတို့တောင်ပံတွေခတ်ဖို့အတွက်
00:49
hummingbirds have evolved giant pectoral muscles
12
49204
3208
အခြားမျိုးစိတ်တွေ ကိုယ်အလေးချိန်ရဲ့ ၁/၃ အချိုးထက်ပိုများတဲ့
00:52
that comprise over a third of some species’ bodyweight.
13
52412
3292
ရင်ဘတ်ပိုင်းကြွက်သားကြီးတွေ သူတို့မှာရှိကြတယ်။
00:56
But the real secret to their fine-tuned flight is all in the wrist.
14
56162
5042
ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့သေသပ်လှတဲ့ ပျံသန်းမှုရဲ့ တကယ့်လျှို့ဝှက်ချက်ကတော့ လက်မောင်းမှာပါ။
01:01
Most birds only generate lift on the downstroke of each flap,
15
61496
3875
ငှက်အများစုက တောင်ပံတစ်ချက်ခတ်တိုင်း အောက်တစ်ချက်မှာပဲ လေပေါ်ပြန်မတင်ကြတယ်။
01:05
while using the upward recovery stroke to set up their next wing beat.
16
65371
4458
အပေါ်တစ်ချက်ကိုတော့ နောက်တစ်ကြိမ် တောင်ပံခတ်ချိန်အတွက် အသုံးပြုကြလို့ပါ။
01:10
Hummingbirds however, turn their wrists during the upstroke,
17
70121
4167
ဒါပေမယ့် ငှက်ပိတုန်းတွေကတော့ အပေါ်ဖက်ကို တောင်ပံခတ်ချိန်မှာပဲ
တောင်ပံကို နံပါတ် ၈ ပုံစံမျိုး အပြားလိုက် ဖြစ်အောင် ပြောင်းပြီးလှည့်လိုက်ပါတယ်။
01:14
changing their wing’s angle to flap in a figure 8 pattern
18
74288
3750
ဒီလိုအနေအထားက လေအဟုန်မှာ တောင်ပံရိုက်ခတ်လိုက်တိုင်း
01:18
that continually generates lift throughout their wingbeats.
19
78038
4083
သူတို့ခန္ဓာကိုယ်ကို ဆက်တိုက် မတင်ပေးပါတယ်။
01:22
Alongside their massive muscles, this special lift-producing technique
20
82121
4708
သူတို့ရဲ့သန်မာလှတဲ့ ကြွက်သားတွေအပြင် ဒီထူးခြားတဲ့ လေပေါ်ပျံတဲ့နည်းလမ်းက
01:26
allows hummingbirds to achieve sustained hovering flight—
21
86829
3584
ငှက်ပိတုန်းတွေကို တစ်နေရာထဲမှာ ကြာရှည် ရစ်ဝဲနေနိုင်အောင် ကူညီပေးပါတယ်
01:30
an aerial feat no other bird can perform.
22
90413
2875
တခြားဘယ်ငှက်ကမှ လိုက်မလုပ်နိုင်တဲ့ ထူးခြားပျံသန်းမှုစွမ်းရည်တစ်ခုပေါ့။
01:33
Hovering lets hummingbirds slow to a stop almost instantly
23
93454
4750
တစ်နေရာထဲမှာ ရစ်ဝဲနေခြင်းက ငှက်ပိတုန်းတွေကို တခဏချင်း
အရှိန်လျှော့ရပ်တန့်ပြီး လေထဲမှာပဲ ကိစ္စရှိတာတွေကို ပြုလုပ်နိုင်စေတယ်။
01:38
and assess scenarios in midair.
24
98204
2209
01:40
Then, they can take off in any direction,
25
100704
2292
ပြီးနောက် သူတို့က သူတို့အရွယ်အစားနဲ့လိုက်ဖက်အောင်ပဲ
01:42
reaching speeds faster than a fighter jet, relative to the bird’s size.
26
102996
4208
ဂျက်လေယာဉ်တစ်စီးထက်ပိုမြန်တဲ့နှုန်းနဲ့ ကြိုက်တဲ့ဘက်ကို ပျံသန်းနိုင်ပါတယ်။
01:47
And since they can beat each of their wings at different speeds and angles,
27
107579
3959
သူတို့ရဲ့တောင်ပံတွေကို အရှိန်အမျိုးမျိုးနဲ့
ရှုထောင့်မျိုးစုံကနေ ရိုက်ခတ်နိုင်ကြတဲ့အတွက်
01:51
the birds can perform incredible spins and turns
28
111538
3458
နောက်ပြန်ပျံသန်းနေချိန်ဖြစ်ဖြစ် ဇောက်ထိုးပျံနေချိန်ဖြစ်ဖြစ်
01:54
all while flying backwards or even upside down.
29
114996
3542
အံ့အားသင့်ဖွယ် ကွေ့ဝိုက်လှည့်ပတ် ပျံသန်းတာမျိုးကို လုပ်နိုင်ပါတယ်။
01:58
Of course, flying this way can be exhausting.
30
118954
2917
ဟုတ်ပါတယ် ဒီလိုပျံသန်းတာမျိုးက မောပန်းနိုင်ပါတယ်။
02:01
Hovering is one of the most energy intensive forms of movement
31
121871
3167
တစ်နေရာထဲမှာ ရစ်ဝဲနေဖို့ဆိုတာ တိရိစ္ဆာန်လောကမှာတော့
အင်အားအကုန်ဆုံးသော လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုပါပဲ။
02:05
in the animal kingdom.
32
125038
1625
02:06
And relative to their body size,
33
126663
1916
ပြီးတော့ သူတို့ခန္ဓာကိုယ်လေးနဲ့ယှဉ်ရင်
02:08
hummingbirds have the highest metabolic rates of all vertebrates.
34
128579
4209
ငှက်ပိတုန်းတွေက ကျောရိုးရှိသတ္တဝါတွေအားလုံးထဲမှာ
ဇီဝဖြစ်ပျက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံးဖြစ်ကြပါတယ်။
02:12
This leads them to eat very frequently—
35
132788
2041
အဲဒါကြောင့်ပဲ မကြာမကြာအစာစားကြရတယ်။
02:14
often consuming an average of four meals an hour while flying.
36
134829
3792
ပျံသန်းနေရင်း တစ်နာရီမှာ လေးနပ်ပုံမှန်စားဖြစ်ကြတာပေါ့။
02:19
Fortunately, their hovering lets them eat at remarkable angles without perching,
37
139079
5000
သူတို့ရဲ့ တစ်နေရာတည်း ရစ်ဝဲနေနိုင်ခြင်း စွမ်းရည်ကြောင့်ပဲ ဆင်းသက်နားစရာမလိုဘဲ
02:24
consuming food that would otherwise be impossible to reach.
38
144079
3792
ပုံမှန်ဆိုရင် ဖမ်းမိဖို့မဖြစ်နိုင်တဲ့ နေရာက အစာတွေကို စားသုံးနိုင်ကြပါတယ်။
02:28
Using their long slender bills,
39
148371
2292
သူတို့ရဲ့ရှည်လျားပြီး သေးသွယ်လှတဲ့ နှုတ်သီးကိုသုံးပြီးတော့
02:30
they reach deep inside flowers and pump out nectar
40
150663
3291
ပန်းတွေရဲ့ အတွင်းထဲထိကို ဝင်ပြီး သူတို့ရဲ့ လျှာမြောင်းပါးလေးတွေနဲ့
02:33
with their thin grooved tongues.
41
153954
2292
ဝတ်ရည်တွေကို စုပ်ထုတ်ကြပါတယ်။
02:36
This sugary liquid is a hummingbird’s most important energy source,
42
156246
4208
ဒီလိုချိုမြိန်တဲ့အရည်ကတော့ ငှက်ပိတုန်းတွေရဲ့ အဓိကအင်အားရင်းမြစ်ပါ။
02:40
and a single bird consumes six times its weight in nectar every day
43
160579
4500
ငှက်တစ်ကောင်က နေ့တိုင်း အကြိမ်ရာပေါင်း အစာစားပြီးတဲ့တိုင်အောင်ဆ
သူ့ကိုယ်အလေးချိန်ရဲ့ခြောက်ဆ ဝတ်ရည်သောက်သုံးပါသေးတယ်။
02:45
over hundreds of small meals.
44
165079
2042
02:47
Each of these sugary snacks also pollinates the flower being visited
45
167579
4459
ဒီချိုမြိန်တဲ့အစာတွေတိုင်းက စားပြီးသား အစာတွေကနေ ငှက်ဆီမှာကျန်တဲ့ ဝတ်မှုန်နဲ့
02:52
with pollen left on the bird from previous meals.
46
172038
3166
နောက်ထပ်ပန်းပွင့်လေးတွေဆီကို ဝတ်မှုန်ကူးသွားကြပါတယ်။
02:55
That's just a rough idea of what hummingbirds can do in several seconds.
47
175329
4584
ဒါဟာ စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်းမှာ ငှက်ပိတုန်းတွေ ဘာလုပ်နိုင်ကြလဲ အကြမ်းဖျင်းတွေးကြည့်ရုံပါ။
03:00
But if we hang around a little longer,
48
180163
2416
ဒါပေမယ့် နည်းနည်းလောက်ထပ်ပြီး လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင်ဆ
03:02
we might see their aerial acrobatics put to a more dangerous test.
49
182579
4917
သူတို့ရဲ့ လေထဲပျံဝဲတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေက ပိုအန္တရာယ်များတယ်ဆိုတာကို တွေ့ပါလိမ့်မယ်။
03:07
Hummingbirds keep track of which flowers they've recently drained,
50
187496
3708
ငှက်ပိတုန်းတွေက သူတို့လတ်တလော ဝတ်ရည်စုပ်ထားတဲ့ ပန်းတိုင်းကိုသာမကဆ
03:11
as well as those they plan to drain next.
51
191204
2667
နောက်ထပ် ဝတ်ရည်စုပ်မယ့်ပန်းတွေကိုပါ ခြေရာခံနိုင်တယ်။ဆ
03:13
And each bird will fight ruthlessly to defend this floral territory
52
193871
4625
ပြီးတော့ ငှက်တိုင်းက သူတို့ ပန်းနယ်မြေကို ကျူးကျော်လာတဲ့ သူတို့ရဲ့ တကယ့်ရန်သူဖြစ်တဲ့
03:18
from their only real competition: other hummingbirds.
53
198496
4000
တခြားငှက်ပိတုန်းတွေရန်ကနေ ကာကွယ်ဖို့ ရက်ရက်စက်စက်တိုက်ခိုက်ကြလိမ့်မယ်။
03:22
Using their spear-like bills and blindingly fast flight,
54
202829
3709
သူတို့ရဲ့ လှံတံနဲ့တူတဲ့ နှုတ်သီးတွေနဲ့ မိုးမမြင်လေမမြင် အလျင်အမြန်တိုက်ကြတယ်။
03:26
dueling hummingbirds chase each other through the air,
55
206538
3083
ပြိုင်ဖက်ငှက်နှစ်ကောင်ဟာ အချင်းချင်း ထိုးသတ်ကြ အမွှေးအတောင်တွေကို ဆိတ်ကြရင်း
03:29
aggressively stabbing and plucking feathers.
56
209621
2458
ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်းကို လေထဲမှာ လိုက်တိုက်ခိုက်ကြတယ်။
03:32
The bills of some species are specialized for fighting,
57
212538
3500
တချို့မျိုးကွဲတွေရဲ့ နှုတ်သီးတွေက တိုက်ခိုက်ဖို့အတွက် အထူးပြု ဖြစ်ကြပါတယ်။
03:36
with spiny tips, hooks, or even saw-like serrations.
58
216038
4583
ဆူးချွန်လိုနှုတ်သီးတွေ ချိတ်တွေ
ပြီးတော့ လွသွားပုံစံ အချွန်အတက်တွေနဲ့ နှုတ်သီးတွေတောင် ရှိကြပါတယ်။
03:40
Some hummingbirds employ these aerial fencing techniques
59
220621
3167
တချို့ငှက်ပိတုန်းတွေက သိမ်းငှက်၊ ဇီးကွက်တို့လို ပိုကြီးတဲ့ငှက်တွေကို
03:43
to chase off larger birds like hawks and owls.
60
223788
3416
နှင်ထုတ်ဖို့အတွက် ဒီလိုပျံသန်း တိုက်ခိုက်နည်းတွေကို အသုံးပြုကြပါတယ်။
03:47
But the most extreme fights are between male hummingbirds
61
227204
3542
တကယ့်အကြီးအကျယ်တိုက်ကြတာကတော့ ပန်းတွေ၊ ငှက်အမတွေအတွက် ပြိုင်ဆိုင်ကြတဲ့
03:50
competing for flowers and females.
62
230746
2542
ငှက်ပိတုန်းအထီးအချင်းချင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။
03:53
Fortunately, these duels are rarely deadly.
63
233913
3083
ကံကောင်းထောက်မတာကတော့ ဒီလိုယှဉ်ပြိုင်တာမျိုးကတော့ သေတာရှားပါတယ်။
03:56
After 15 to 20 seconds, one bird will typically surrender—
64
236996
3750
၁၅၊ ၂၀ စက္ကန့်လောက်ဆိုရင် တစ်ကောင်က အခြားနေရာမှာ
04:00
flying off to seek its breakfast elsewhere.
65
240788
2666
အစာသွားရှာဖို့ ပျံထွက်သွားရင်းနဲ့ အလိုလိုအရှုံးပေးပါတယ်။
04:04
After all this fighting, feeding, and flying,
66
244288
2875
ဒီလိုတိုက်ခိုက်တာတွေ အစာစားတာတွေ ပျံသန်းတာတွေပြီးတဲ့နောက်မှာတော့
04:07
hummingbirds sometimes need to sleep off the day’s events
67
247163
3125
ငှက်ပိတုန်းလေးတွေအတွက် တစ်ခါတလေမှာ ထိနမိဒ္ဓလိုခေါ်တဲ့ တစ်နေ့တာမှာ
04:10
in a mild form of hibernation called torpor.
68
250288
3250
ညင်ညင်သာသာလေး အိပ်စက်တဲ့အချိန်လည်း လိုအပ်ပါသေးတယ်။
04:14
Their hearts— proportionally the largest in the animal kingdom—
69
254371
3917
တိရိစ္ဆာန်လောကမှာ အချိုးအစားအရ အကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ သူတို့ရဲ့နှလုံးတွေက
04:18
slow from 1,200 beats per minute to a mere 50.
70
258288
3958
တစ်မိနစ်ကို အကြိမ် ၁၂၀၀ လောက်အထိခုန်ပြီး အနှေးဆုံးအနေနဲ့က အကြိမ် ၅၀ မျှသာခုန်ပါတယ်။
04:22
But when they wake up 4 to 7 hours later,
71
262704
2459
၄-၇ နာရီလောက်အိပ်ပြီး ပြန်ထတဲ့အချိန်မှာတော့
04:25
their lightning-fast metabolism kicks back into gear.
72
265163
3458
သူတို့ရဲ့ လျှပ်စီးလိုမြန်တဲ့ ဇီဝစနစ်က ပြန်ပြီး လည်ပတ်ပါတော့တယ်။
04:29
With all this speed and strength,
73
269413
2583
ဒီလိုမြန်နှုန်းမျိုး သန်မာမှုမျိုးဆိုတော့
04:31
it’s no wonder the Aztecs revered these energetic birds
74
271996
3625
အက်ဇတက်လူမျိုးတွေက ဒီတက်ကြွလွန်းတဲ့ငှက်လေးတွေကို
စစ်နတ်ဘုရား Huitzilopotchli ရဲ့ သူလျှိုတွေအနေနဲ့
04:35
as agents of the god of war Huitzilopotchli—
75
275621
3375
အလေးအမြတ်ထားခဲ့တယ်ဆိုတာ ယုံမှားဖွယ်မရှိပါဘူး။
04:38
a reminder that immense power can come in the smallest packages.
76
278996
4667
ကြီးမားတဲ့အင်အားက အသေးငယ်ဆုံးပုံစံနဲ့လည်း လာနိုင်တယ်ဆိုတာ သတိချပ်စရာတစ်ခုပါပဲ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7