The surprising secrets of hummingbird flight - Kristiina J. Hurme and Alejandro Rico-Guevara

Translator: Anh Phạm Reviewer: Thu Ha Tran

And the clock starts...

Và đồng hồ bắt đầu chạy...

now.

ngay lúc này.

Did you miss it?

Bạn có bỏ lỡ không?

It wasn’t some bug buzzing by or a weird trick of the light.

Đó không phải những con bọ vo ve bay qua hay một cú lừa thị giác của ánh sáng.

You just saw a hummingbird perform astonishing aerial acrobatics,

Bạn vừa thấy một con chim ruồi biểu diễn những màn nhào lộn ấn tượng trên không,

eat lunch in midair, pollinate a flower, and then escape a threat upside down—

ăn trưa giữa không trung, thụ phấn cho hoa và thoát khỏi mối nguy khi treo ngược mình

all in a matter of seconds.

tất cả chỉ trong vài giây.

So let’s slow down the action, and unpack each step in this blazing-fast feast.

Hãy cùng tua chậm lại, và phân tích từng bước trong bữa tiệc chớp nhoáng này.

First up, their incredibly rapid flight.

Đầu tiên, sức bay nhanh đáng kinh ngạc của chúng.

Hummingbirds typically beat their wings 30 to 40 times per second,

Chim ruồi đập cánh từ 30 đến 40 lần một giây,

creating the high-frequency hum they’re named for.

tạo nên tiếng vo ve mà từ đó chúng được đặt tên.

To flap their wings at this speed,

Để đập cánh ở tốc độ này,

hummingbirds have evolved giant pectoral muscles

chim ruồi đã tiến hóa để có những búi cơ ngực khổng lồ

that comprise over a third of some species’ bodyweight.

chiếm đến một phần ba trọng lượng cơ thể của một số loài chim ruồi.

But the real secret to their fine-tuned flight is all in the wrist.

Nhưng bí mật thật sự của cách bay điệu nghệ của chúng nằm ở chính cổ tay.

Most birds only generate lift on the downstroke of each flap,

Hầu hết các loài chim chỉ tạo lực đẩy khi đập cánh xuống,

while using the upward recovery stroke to set up their next wing beat.

trong khi chúng đập cánh lên để lấy đà cho lần đập cánh xuống tiếp theo.

Hummingbirds however, turn their wrists during the upstroke,

Chim ruồi thì xoay cổ tay chúng trong khi đập cánh lên,

changing their wing’s angle to flap in a figure 8 pattern

Đổi hướng cánh của chúng để vỗ cánh theo hình số tám,

that continually generates lift throughout their wingbeats.

giúp chúng liên tục tạo lực đẩy trong suốt lúc vỗ cánh.

Alongside their massive muscles, this special lift-producing technique

Cùng với những búi cơ chắc khỏe, kỹ thuật tạo lực đẩy đặc biệt này

allows hummingbirds to achieve sustained hovering flight—

giúp cho chim ruồi có thể giữ mình bay tại một chỗ—

an aerial feat no other bird can perform.

một kỹ thuật bay mà không loài chim nào có thể làm được.

Hovering lets hummingbirds slow to a stop almost instantly

Kỹ thuật bay này giúp chim ruồi có thể giảm tốc độ và dừng gần như ngay lập tức

and assess scenarios in midair.

và đánh giá các tình huống giữa không trung.

Then, they can take off in any direction,

Và rồi, chúng có thể bay đi bất cứ hướng nào,

reaching speeds faster than a fighter jet, relative to the bird’s size.

đạt tới tốc độ nhanh hơn một máy bay chiến đấu, nếu có cùng kích cỡ với chúng.

And since they can beat each of their wings at different speeds and angles,

Và vì chúng có thể đập mỗi cánh của chúng với tốc độ và góc độ khác nhau,

the birds can perform incredible spins and turns

nên chúng có thể thực hiện những cú lộn và quay đầu đáng kinh ngạc

all while flying backwards or even upside down.

trong khi bay lùi hoặc thậm chí lộn ngược.

Of course, flying this way can be exhausting.

Tất nhiên, bay theo cách này có thể rất mệt.

Hovering is one of the most energy intensive forms of movement

Bay tại chỗ là một trong các cách chuyển động tốn năng lượng nhất

in the animal kingdom.

trong thế giới động vật.

And relative to their body size,

Và so với kích cỡ cơ thể của chúng,

hummingbirds have the highest metabolic rates of all vertebrates.

chim ruồi có mức độ trao đổi chất cao nhất trong tất cả các động vật có xương sống.

This leads them to eat very frequently—

Điều này khiến chúng ăn rất thường xuyên—

often consuming an average of four meals an hour while flying.

trung bình chúng thường ăn bốn bữa trong một giờ đồng hồ bay lượn.

Fortunately, their hovering lets them eat at remarkable angles without perching,

May thay, cách bay tại chỗ giúp chúng ăn ở vị trí đặc biệt mà không đậu lại,

consuming food that would otherwise be impossible to reach.

ăn thức ăn ở những nơi mà gần như không thể chạm tới được.

Using their long slender bills,

Sử dụng những cái mỏ dài và thanh mảnh,

they reach deep inside flowers and pump out nectar

chúng chọc sâu vào trong những bông hoa và hút mật hoa ra

with their thin grooved tongues.

với chiếc lưỡi mảnh và có rãnh.

This sugary liquid is a hummingbird’s most important energy source,

Thứ mật ngọt này là nguồn năng lượng quan trọng nhất của chim ruồi,

and a single bird consumes six times its weight in nectar every day

và mỗi ngày một chú chim ruồi có thể hút lượng mật bằng sáu lần trọng lượng của nó

over hundreds of small meals.

với hơn hàng trăm bữa ăn nhẹ.

Each of these sugary snacks also pollinates the flower being visited

Mỗi bữa nhẹ ngọt ngào này cũng giúp thụ phấn những bông hoa chúng ghé qua

with pollen left on the bird from previous meals.

với phần phấn hoa dính trên người chúng từ những bữa ăn trước đó.

That's just a rough idea of what hummingbirds can do in several seconds.

Đó chỉ và một số điều cơ bản mà chim ruồi có thể làm trong vài giây.

But if we hang around a little longer,

Nhưng nếu chúng ta nán lại lâu hơn một chút,

we might see their aerial acrobatics put to a more dangerous test.

ta sẽ được thấy sự nhào lộn trên không của chúng bị thử thách một cách nguy hiểm hơn.

Hummingbirds keep track of which flowers they've recently drained,

Chim ruồi theo dõi những bông hoa chúng vừa hút mật,

as well as those they plan to drain next.

và cả những bông hoa chúng sẽ hút mật tiếp theo.

And each bird will fight ruthlessly to defend this floral territory

Và chúng sẽ chiến đấu không khoan nhượng để bảo vệ chủ quyền các bông hoa của chúng

from their only real competition: other hummingbirds.

khỏi đối thủ thật sự duy nhất của chúng: những con chim ruồi khác.

Using their spear-like bills and blindingly fast flight,

Sử dụng những cái mỏ nhọn như mũi giáo và khả năng bay nhanh như chớp,

dueling hummingbirds chase each other through the air,

những chú chim ruồi đang giao đấu đuổi bắt nhau trên không,

aggressively stabbing and plucking feathers.

đâm nhau một cách hung hăng và nhổ lông của nhau.

The bills of some species are specialized for fighting,

Mỏ của một số loài chim ruồi đặc thù cho việc chiến đấu,

with spiny tips, hooks, or even saw-like serrations.

với đầu nhọn có gai, móc, hoặc thậm chí có răng cưa.

Some hummingbirds employ these aerial fencing techniques

Một số loài chim ruồi phát triển các kỹ thuật tự vệ trên không này

to chase off larger birds like hawks and owls.

để đuổi những con chim lớn hơn như chim ưng và cú.

But the most extreme fights are between male hummingbirds

Nhưng những cuộc chiến khốc liệt nhất là giữa các con chim ruồi đực

competing for flowers and females.

đấu nhau vì hoa hoặc các con cái.

Fortunately, these duels are rarely deadly.

May thay, những trận chiến này ít khi dẫn đến cái chết.

After 15 to 20 seconds, one bird will typically surrender—

Sau 15 đến 20 giây, một con sẽ thường đầu hàng—

flying off to seek its breakfast elsewhere.

bay đi kiếm bữa sáng ở chỗ khác.

After all this fighting, feeding, and flying,

Sau tất cả những cuộc chiến, kiếm ăn và bay lượn này,

hummingbirds sometimes need to sleep off the day’s events

chim ruồi đôi khi cần nghỉ ngơi để lại sức sau những sự kiện này

in a mild form of hibernation called torpor.

bằng một dạng ngủ đông nhẹ nhàng gọi là giảm hoạt động sinh lý.

Their hearts— proportionally the largest in the animal kingdom—

Trái tim của chúng— về mặt tương quan là lớn nhất trong thế giới động vật—

slow from 1,200 beats per minute to a mere 50.

giảm từ 1200 nhịp đập xuống chỉ còn 50 nhịp một phút

But when they wake up 4 to 7 hours later,

Nhưng khi chúng thức giấc bốn đến bảy tiếng sau đó,

their lightning-fast metabolism kicks back into gear.

sự trao đổi chất nhanh như chớp của chúng lại vào guồng trở lại.

With all this speed and strength,

Với tất cả tốc độ và sức mạnh này,

it’s no wonder the Aztecs revered these energetic birds

chẳng trách người Aztecs đã từng tôn sùng những chú chim mạnh mẽ này

as agents of the god of war Huitzilopotchli—

là thuộc hạ của vị thần chiến tranh Huitzilopotchli—

a reminder that immense power can come in the smallest packages.

một lời nhắc nhở rằng sức mạnh phi thường có thể được tích tụ trong vỏ bọc bé nhất.