Which animal has the best eyesight? - Thomas W. Cronin

873,685 views ・ 2022-01-25

TED-Ed


Видеог тоглуулахын тулд доорх англи хадмал дээр давхар товшино уу.

Translator: Jamiyanmaa P Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa
00:06
The animal kingdom boasts an incredible diversity of eyes.
0
6794
4255
Амьтны ертөнц маш олон төрөл зүйлийн нүдээрээ гайхагддаг.
00:11
Some rotate independently, while others have squiggly-shaped pupils.
1
11049
4462
Зарим нь бие дааж эргэлддэг байхад зарим нь муруй хэлбэртэй хүүхэн хараатай.
00:15
Some have protective lids, others squirt blood.
2
15511
3671
Зарим нь хамгаалалтын бүрхүүлтэй байхад, зарим нь цус цацдаг.
00:19
But which creature has the best sight?
3
19265
2336
Гэхдээ яг аль амьтан нь хамгийн сайн хараатай вэ?
00:21
Which sees best in the darkness?
4
21642
1961
Аль нь харанхуйд илүү хардаг вэ?
00:23
Which sees the most detail?
5
23644
1627
Аль нь илүү нарийвчлан хардаг вэ?
00:25
Which animal sees the most color?
6
25354
2378
Аль амьтан нь илүү олон өнгөөр хардаг вэ?
00:27
And finally, which detects motion the fastest?
7
27815
3504
Мөн эцэст нь, аль нь хөдөлгөөнийг хамгийн хурдан илрүүлдэг вэ?
00:32
All eyes take in sensory stimuli in the form of waves of light.
8
32070
4671
Бүх нүд мэдрэхүйн өдөөлтийг гэрлийн долгион хэлбэрээр авдаг.
00:36
To convert these into everything we see,
9
36991
2294
Үүнийг бидний харж буй зүйлсэд хувиргахын тулд
00:39
eyes focus incoming light onto photoreceptors.
10
39285
3545
нүд ирж буй гэрлийг фоторецепторууд руу төвлөрүүлдэг.
00:42
These cells translate light into neural signals
11
42914
3545
Эдгээр эс нь гэрлийг мэдрэлийн дохио болгон хувиргаж
00:46
and send them to the brain, where they’re finally processed.
12
46459
2919
эцсийн боловсруулалтын дамжлага болох тархи руу дамжуулдаг.
00:49
The eyes that see best in darkness are those that capture
13
49629
3753
Харанхуйд хамгийн сайн хардаг нүд бол гэрлийг хамгийн ихээр
00:53
as much available light as possible.
14
53382
2503
хүлээж авах чадвартай байдаг.
00:56
Colossal squids have soccer-ball-sized eyes—
15
56219
3545
Одоо байгаа хамгийн том нүдтэй амьтан бол
00:59
the largest known in existence.
16
59764
2502
хөл бөмбөгийн хэмжээтэй нүдтэй Аварга наймаалж юм.
01:02
These may help them spot the faint glow of sperm whales
17
62266
3546
Энэ нүдний гэрэл үүсгэгч организм өдөөгдсөнөөр кашалот халимыг
01:05
as they disturb light-producing organisms.
18
65812
2627
өчүүхэн бүдэг туяагаар нь олж илрүүлж чаддаг.
01:08
Some fish have eyes that are unique among vertebrates because they use mirrors.
19
68981
5339
Зарим загас толь ашигладаг тул сээр нуруутан амьтдын дунд өвөрмөц нүдтэй.
01:14
For the brownsnout spookfish,
20
74779
2002
Хүрэн хошуут загасны хувьд
01:16
each eye has an upward-facing lens and a downward-pointing mirror
21
76781
5047
нүд бүр нь дээшээ харсан линзтэй бөгөөд гэрлийг үр дүнтэй цуглуулдаг жижиг
01:21
composed of tiny crystal plates that efficiently gather light.
22
81828
4379
болор хавтангаас бүрдсэн доош чиглэсэн тольтой байдаг.
01:26
They can see up and down simultaneously,
23
86332
3170
Тэд дээшээ доошоо нэгэн зэрэг харж,
01:29
and may perceive distinct shapes, even in the ocean’s depths.
24
89502
4212
далайн гүнд ч гэсэн тодорхой хэлбэр дүрсийг мэдэрч чаддаг.
01:34
Back on solid ground, arctic reindeer have adaptations
25
94006
4088
Харин хуурай газарт хойд туйлын цаа буга олон сарын харанхуйд
01:38
to deal with months of darkness.
26
98094
2461
дасан зохицох чадвартай байдаг.
01:40
The backs of reindeer eyes change color, from gold in summer to blue in winter.
27
100721
6215
Цаа бугын нүдний өнгө өөрчлөгдөж, зун нь алтлаг, өвөл цэнхэр өнгөтэй болдог.
01:47
Their blue-backed eyes are about 1,000 times more sensitive to light.
28
107436
5172
Тэдний цэнхэр нүд гэрэлд 1000 дахин илүү мэдрэмтгий.
01:52
This may allow reindeer to recognize important things in the snow
29
112608
4380
Энэ нь цаа бугыг цасанд шээс, хаг өвс зэрэг чухал зүйлийг
01:56
like urine and lichen.
30
116988
2002
ялгахад тусалдаг байх.
01:59
When it comes to the sharpest vision, birds of prey soar above the competition.
31
119615
5339
Харин хамгийн хурц хараатай гэвэл махчин шувууд өрсөлдөөнийг тэргүүлдэг.
02:05
To capture the most detail, an animal must have lots of photoreceptors in its eye,
32
125079
5589
Хамгийн жижиг зүйлсийг ч барихын тулд амьтны нүд олон фоторецептортой
02:10
as well as increased visual processing power.
33
130668
3587
байхаас гадна харааны боловсруулах хүч өндөр байх ёстой.
02:14
Raptors have an especially deep fovea—
34
134714
2919
Махчин амьтад ялангуяа нүднийхээ арын хэсэгт
02:17
a depression in the back of their eye that fits more photoreceptors.
35
137758
4588
илүү их фоторецепторт тохирох хонхор буюу гүн ухлаадастай байдаг.
02:22
So, Peregrine falcons have vision that’s more than twice as sharp as a human’s.
36
142638
5756
Тиймээс Перегрин шонхор хүнийхээс хоёр дахин илүү хурц хараатай байдаг.
02:28
They’re able to zero in on a rabbit from more than three kilometers away.
37
148561
5255
Тэд гурваас дээш километрийн зайд байгаа туулайг хараалж чаддаг.
02:34
When crowning the creature with the best color vision,
38
154650
3128
Хамгийн сайн өнгө ялгадаг амьтныг
02:37
the picture gets complicated.
39
157778
1919
тодруулахад төвөгтэй байдаг.
02:39
Different photoreceptors are sensitive to specific waves of light,
40
159989
4338
Өөр өөр төрлийн фоторецепторууд тодорхой гэрлийн долгионд мэдрэг байдаг нь
02:44
meaning the colors we see are largely determined
41
164327
2961
бидний хардаг өнгөнүүд бидэнд ямар төрлийн фоторецептор
02:47
by what kinds of photoreceptors we have.
42
167288
2502
байдгаас хамаардаг гэсэн үг юм.
02:50
Presumably, the more types of color photoreceptors an animal has,
43
170208
4754
Энэ нь олон төрлийн фоторецептортай байх тусам
02:54
the better its color vision.
44
174962
1752
өнгө илүү сайн ялгаж чадна гэж дүгнэж болно.
02:57
Dogs have just two types.
45
177006
1960
Нохойнд зөвхөн 2 төрлийнх байдаг.
02:59
Humans have three.
46
179008
1501
Харин хүнд гурав байна.
03:00
And we are far outdone by some birds, fishes, and insects.
47
180509
4755
Мөн зарим төрлийн шувуу, загас, шавж биднээс хол тасарсан.
03:05
Bluebottle butterflies have at least 15 types of photoreceptors.
48
185806
4797
Блуботтл эрвээхэйнд дор хаяж 15 төрлийн фоторецептор байдаг.
03:10
Seven of them are attuned to distinct blues and greens,
49
190770
3920
Тэдний 7 нь цэнхэр, ногоон өнгөнүүдийг ялгахад зохицсон ба
03:14
which researchers think might help them track each other during high-speed chases.
50
194690
5089
бие биеэ хурдтайгаар хөөхөд хэрэг болдог байх гэж судлаачид үздэг.
03:20
Mantis shrimp have a whopping 16 kinds of photoreceptors,
51
200029
4504
Мантис сам хорхойд зөвхөн 5 нь л гэхэд хүний харж чадахгүй хэт ягаан туяа
03:24
with five reserved just for the ultraviolet, or UV, spectrum,
52
204533
4338
эсвэл хэт ягаан туяаны спектрыг харахад зориулагдсан
03:28
which humans can’t see.
53
208871
1710
гайхалтай 16 төрлийн фоторецептор байдаг.
03:31
But experiments suggest that the mantis shrimp’s ability
54
211082
3461
Гэхдээ туршилтаар мантис сам хорхойн өнгө ялгах чадвар бидний төсөөлснөөс
03:34
to discriminate between colors is more limited than you might expect.
55
214543
4130
хавьгүй хязгаарлагдмал болохыг харуулсан.
03:38
Exactly how they use their complex eyes is a mystery.
56
218839
4004
Тэд ийм нарийн төвөгтэй бүтэцтэй нүдээ яг юунд ашигладаг нь нууц хэвээр байна.
03:43
Meanwhile, with just four kinds of color photoreceptors,
57
223427
3879
Харин зөвхөн 4 төрлийн өнгөний фоторецептортай алтан загас
03:47
goldfish actually excel at discerning subtle differences in shades.
58
227306
5047
сүүдрийн нарийн ялгааг ялгах тал дээр онцгой чадвартай байдаг.
03:52
Finally, insects have mastered the ability to see the world... on the fly.
59
232770
5672
Эцэст нь, нисдэг шавжнууд ертөнцийг харах харах чадварыг төгс эзэмшсэн.
03:58
The fastest motion vision requires photoreceptors
60
238776
3420
Хамгийн хурдан хөдөлгөөн илрүүлэх чадвартай хараа нь
04:02
that quickly sense changes in light,
61
242196
2669
гэрлийн өөрчлөлтийг хурдан мэдэрдэг фоторецептор,
04:04
and a brain that rapidly processes the information.
62
244865
3546
мэдээллийг хурдан боловсруулдаг тархи шаарддаг.
04:08
A movie shot at 24 frames per second gives us the perception
63
248661
4838
Секундэд 24 кадрын хурдтай авсан кино дүрс хөдөлгөөнийг ямар ч гацалтгүй мэт үзэх
04:13
of near seamless motion.
64
253499
1668
мэдрэмжтэй хамгийн ойртоно.
04:15
But insects would see a slideshow.
65
255293
2752
Гэхдээ шавжуудын хувьд энэ нь слайд үзэхтэй л адил.
04:18
Fly photoreceptors register changes 10 times faster than we do,
66
258045
5172
Ялааны фоторецептор нь өөрчлөлтийг биднээс 10 дахин хурдан бүртгэдэг тул
04:23
making them especially hard to catch.
67
263217
2586
ялааг барьж авахад хэцүү болгодог.
04:26
These animals have some of the best vision we know of,
68
266220
3754
Энэ амьтад бидний мэдэх хамгийн сайн хараатай боловч
04:29
but there's no winner across the board.
69
269974
2294
бүх талаараа ялагч гэж байдаггүй.
04:32
Each category has different top contenders because vision requires tradeoffs.
70
272518
5631
Харааны төрөл бүр нь давуу, сул талтай тул төрөл бүр нь өөр өөр ялагчтай.
04:38
So, some eyes are highly specialized,
71
278316
2877
Тиймээс зарим нүд нь маш нарийн мэргэшсэн байдаг бол
04:41
while others, like ours, perform decently in many categories.
72
281360
4463
зарим нь биднийх шиг олон талаар сайн ажилладаг.
04:46
From eyes the size of soccer balls to those that see in UV—
73
286073
4672
Хөл бөмбөгийн хэмжээтэй нүднээс эхлээд хэт ягаан туяаг хардаг нүд хүртэл
04:50
the ways of looking at the world are as varied as the life forms in it.
74
290745
4754
ертөнцийг харах арга замууд ертөнцийн амьдралын хэлбэрүүд шиг олон янз байдаг.
Энэ вэбсайтын тухай

Энэ сайт нь танд англи хэл сурахад хэрэгтэй YouTube-ийн видеонуудыг танилцуулах болно. Та дэлхийн өнцөг булан бүрээс шилдэг багш нарын заадаг англи хэлний хичээлүүдийг үзэх болно. Видеоны хуудас бүр дээр гарч буй англи хадмал дээр давхар товшиж, тэндээс видеог тоглуул. Хадмал орчуулга нь видеог тоглуулахтай синхрон гүйлгэдэг. Хэрэв танд санал хүсэлт, санал хүсэлт байвал энэ холбоо барих маягтыг ашиглан бидэнтэй холбоо барина уу.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7