Which animal has the best eyesight? - Thomas W. Cronin

Translator: Jamiyanmaa P Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa

The animal kingdom boasts an incredible diversity of eyes.

Амьтны ертөнц маш олон төрөл зүйлийн нүдээрээ гайхагддаг.

Some rotate independently, while others have squiggly-shaped pupils.

Зарим нь бие дааж эргэлддэг байхад зарим нь муруй хэлбэртэй хүүхэн хараатай.

Some have protective lids, others squirt blood.

Зарим нь хамгаалалтын бүрхүүлтэй байхад, зарим нь цус цацдаг.

But which creature has the best sight?

Гэхдээ яг аль амьтан нь хамгийн сайн хараатай вэ?

Which sees best in the darkness?

Аль нь харанхуйд илүү хардаг вэ?

Which sees the most detail?

Аль нь илүү нарийвчлан хардаг вэ?

Which animal sees the most color?

Аль амьтан нь илүү олон өнгөөр хардаг вэ?

And finally, which detects motion the fastest?

Мөн эцэст нь, аль нь хөдөлгөөнийг хамгийн хурдан илрүүлдэг вэ?

All eyes take in sensory stimuli in the form of waves of light.

Бүх нүд мэдрэхүйн өдөөлтийг гэрлийн долгион хэлбэрээр авдаг.

To convert these into everything we see,

Үүнийг бидний харж буй зүйлсэд хувиргахын тулд

eyes focus incoming light onto photoreceptors.

нүд ирж буй гэрлийг фоторецепторууд руу төвлөрүүлдэг.

These cells translate light into neural signals

Эдгээр эс нь гэрлийг мэдрэлийн дохио болгон хувиргаж

and send them to the brain, where they’re finally processed.

эцсийн боловсруулалтын дамжлага болох тархи руу дамжуулдаг.

The eyes that see best in darkness are those that capture

Харанхуйд хамгийн сайн хардаг нүд бол гэрлийг хамгийн ихээр

as much available light as possible.

хүлээж авах чадвартай байдаг.

Colossal squids have soccer-ball-sized eyes—

Одоо байгаа хамгийн том нүдтэй амьтан бол

the largest known in existence.

хөл бөмбөгийн хэмжээтэй нүдтэй Аварга наймаалж юм.

These may help them spot the faint glow of sperm whales

Энэ нүдний гэрэл үүсгэгч организм өдөөгдсөнөөр кашалот халимыг

as they disturb light-producing organisms.

өчүүхэн бүдэг туяагаар нь олж илрүүлж чаддаг.

Some fish have eyes that are unique among vertebrates because they use mirrors.

Зарим загас толь ашигладаг тул сээр нуруутан амьтдын дунд өвөрмөц нүдтэй.

For the brownsnout spookfish,

Хүрэн хошуут загасны хувьд

each eye has an upward-facing lens and a downward-pointing mirror

нүд бүр нь дээшээ харсан линзтэй бөгөөд гэрлийг үр дүнтэй цуглуулдаг жижиг

composed of tiny crystal plates that efficiently gather light.

болор хавтангаас бүрдсэн доош чиглэсэн тольтой байдаг.

They can see up and down simultaneously,

Тэд дээшээ доошоо нэгэн зэрэг харж,

and may perceive distinct shapes, even in the ocean’s depths.

далайн гүнд ч гэсэн тодорхой хэлбэр дүрсийг мэдэрч чаддаг.

Back on solid ground, arctic reindeer have adaptations

Харин хуурай газарт хойд туйлын цаа буга олон сарын харанхуйд

to deal with months of darkness.

дасан зохицох чадвартай байдаг.

The backs of reindeer eyes change color, from gold in summer to blue in winter.

Цаа бугын нүдний өнгө өөрчлөгдөж, зун нь алтлаг, өвөл цэнхэр өнгөтэй болдог.

Their blue-backed eyes are about 1,000 times more sensitive to light.

Тэдний цэнхэр нүд гэрэлд 1000 дахин илүү мэдрэмтгий.

This may allow reindeer to recognize important things in the snow

Энэ нь цаа бугыг цасанд шээс, хаг өвс зэрэг чухал зүйлийг

like urine and lichen.

ялгахад тусалдаг байх.

When it comes to the sharpest vision, birds of prey soar above the competition.

Харин хамгийн хурц хараатай гэвэл махчин шувууд өрсөлдөөнийг тэргүүлдэг.

To capture the most detail, an animal must have lots of photoreceptors in its eye,

Хамгийн жижиг зүйлсийг ч барихын тулд амьтны нүд олон фоторецептортой

as well as increased visual processing power.

байхаас гадна харааны боловсруулах хүч өндөр байх ёстой.

Raptors have an especially deep fovea—

Махчин амьтад ялангуяа нүднийхээ арын хэсэгт

a depression in the back of their eye that fits more photoreceptors.

илүү их фоторецепторт тохирох хонхор буюу гүн ухлаадастай байдаг.

So, Peregrine falcons have vision that’s more than twice as sharp as a human’s.

Тиймээс Перегрин шонхор хүнийхээс хоёр дахин илүү хурц хараатай байдаг.

They’re able to zero in on a rabbit from more than three kilometers away.

Тэд гурваас дээш километрийн зайд байгаа туулайг хараалж чаддаг.

When crowning the creature with the best color vision,

Хамгийн сайн өнгө ялгадаг амьтныг

the picture gets complicated.

тодруулахад төвөгтэй байдаг.

Different photoreceptors are sensitive to specific waves of light,

Өөр өөр төрлийн фоторецепторууд тодорхой гэрлийн долгионд мэдрэг байдаг нь

meaning the colors we see are largely determined

бидний хардаг өнгөнүүд бидэнд ямар төрлийн фоторецептор

by what kinds of photoreceptors we have.

байдгаас хамаардаг гэсэн үг юм.

Presumably, the more types of color photoreceptors an animal has,

Энэ нь олон төрлийн фоторецептортай байх тусам

the better its color vision.

өнгө илүү сайн ялгаж чадна гэж дүгнэж болно.

Dogs have just two types.

Нохойнд зөвхөн 2 төрлийнх байдаг.

Humans have three.

Харин хүнд гурав байна.

And we are far outdone by some birds, fishes, and insects.

Мөн зарим төрлийн шувуу, загас, шавж биднээс хол тасарсан.

Bluebottle butterflies have at least 15 types of photoreceptors.

Блуботтл эрвээхэйнд дор хаяж 15 төрлийн фоторецептор байдаг.

Seven of them are attuned to distinct blues and greens,

Тэдний 7 нь цэнхэр, ногоон өнгөнүүдийг ялгахад зохицсон ба

which researchers think might help them track each other during high-speed chases.

бие биеэ хурдтайгаар хөөхөд хэрэг болдог байх гэж судлаачид үздэг.

Mantis shrimp have a whopping 16 kinds of photoreceptors,

Мантис сам хорхойд зөвхөн 5 нь л гэхэд хүний харж чадахгүй хэт ягаан туяа

with five reserved just for the ultraviolet, or UV, spectrum,

эсвэл хэт ягаан туяаны спектрыг харахад зориулагдсан

which humans can’t see.

гайхалтай 16 төрлийн фоторецептор байдаг.

But experiments suggest that the mantis shrimp’s ability

Гэхдээ туршилтаар мантис сам хорхойн өнгө ялгах чадвар бидний төсөөлснөөс

to discriminate between colors is more limited than you might expect.

хавьгүй хязгаарлагдмал болохыг харуулсан.

Exactly how they use their complex eyes is a mystery.

Тэд ийм нарийн төвөгтэй бүтэцтэй нүдээ яг юунд ашигладаг нь нууц хэвээр байна.

Meanwhile, with just four kinds of color photoreceptors,

Харин зөвхөн 4 төрлийн өнгөний фоторецептортай алтан загас

goldfish actually excel at discerning subtle differences in shades.

сүүдрийн нарийн ялгааг ялгах тал дээр онцгой чадвартай байдаг.

Finally, insects have mastered the ability to see the world... on the fly.

Эцэст нь, нисдэг шавжнууд ертөнцийг харах харах чадварыг төгс эзэмшсэн.

The fastest motion vision requires photoreceptors

Хамгийн хурдан хөдөлгөөн илрүүлэх чадвартай хараа нь

that quickly sense changes in light,

гэрлийн өөрчлөлтийг хурдан мэдэрдэг фоторецептор,

and a brain that rapidly processes the information.

мэдээллийг хурдан боловсруулдаг тархи шаарддаг.

A movie shot at 24 frames per second gives us the perception

Секундэд 24 кадрын хурдтай авсан кино дүрс хөдөлгөөнийг ямар ч гацалтгүй мэт үзэх

of near seamless motion.

мэдрэмжтэй хамгийн ойртоно.

But insects would see a slideshow.

Гэхдээ шавжуудын хувьд энэ нь слайд үзэхтэй л адил.

Fly photoreceptors register changes 10 times faster than we do,

Ялааны фоторецептор нь өөрчлөлтийг биднээс 10 дахин хурдан бүртгэдэг тул

making them especially hard to catch.

ялааг барьж авахад хэцүү болгодог.

These animals have some of the best vision we know of,

Энэ амьтад бидний мэдэх хамгийн сайн хараатай боловч

but there's no winner across the board.

бүх талаараа ялагч гэж байдаггүй.

Each category has different top contenders because vision requires tradeoffs.

Харааны төрөл бүр нь давуу, сул талтай тул төрөл бүр нь өөр өөр ялагчтай.

So, some eyes are highly specialized,

Тиймээс зарим нүд нь маш нарийн мэргэшсэн байдаг бол

while others, like ours, perform decently in many categories.

зарим нь биднийх шиг олон талаар сайн ажилладаг.

From eyes the size of soccer balls to those that see in UV—

Хөл бөмбөгийн хэмжээтэй нүднээс эхлээд хэт ягаан туяаг хардаг нүд хүртэл

the ways of looking at the world are as varied as the life forms in it.

ертөнцийг харах арга замууд ертөнцийн амьдралын хэлбэрүүд шиг олон янз байдаг.