What is Alzheimer's disease? - Ivan Seah Yu Jun

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

Every four seconds,

Serê çar sanîyan,

someone is diagnosed with

mirovek teşhîsa nexweşiya Alzheimer

Alzheimer's disease.

distîne.

It's the most common cause of dementia,

Sedema herî berbalav a xurîfinê ye,

affecting over 40 million people worldwide,

li seranserê dinyayê li 40 mîlyon însanî bandorê dike,

and yet finding a cure is something that still

li gor lêkolînên îro tedawiya we

eludes researchers today.

nehatiye fahm kirin.

Dr. Alois Alzheimer, a German psychiatrist,

Dr. Alois Alzheimer, derûnnasê alman,

first described the symptoms in 1901

cara yekem semptoman diyar dike.[1901]

when he noticed that a particular hospital patient

Li nexweşxanê bi nexweşekî re

had some peculiar problems,

astengiyên wek

including difficulty sleeping,

pirsgirêkên xewê,

disturbed memory, drastic mood changes,

kêmbûna hiş, xirabûna rewşa psîkolojîk,

and increasing confusion.

û zêdebûna konfuzyonê diyar dibin.

When the patient passed away,

Dema nexweş dimire

Alzheimer was able to do an autopsy

Alzheimer otopsiya wî dike

and test his idea that perhaps

u fikrê xwe yê ku

her symptoms were caused by irregularities

ev nexweşî avaniya mêjî diguherîne,

in the brain's structure.

test dike.

What he found beneath the microscope

Dema bi mîkroskopê dinihêre,

were visible differences in brain tissue

di mêjî de guhertinên eşkere yên wek;

in the form of misfolded proteins

proteînên ku bi awayê xelet berhev bûnê

called plaques,

(navê wan plak e) û

and neurofibrillary tangles.

girêkên norofibriller dibîne.

Those plaques and tangles work together

Ev plak û girêk bi hev re

to break down the brain's structure.

avaniya mêjî têk dibin.

Plaques arise when another protein

Dema proteînen membrana ku

in the fatty membrane surrounding nerve cells

şaneyên tûreyê dorpeç dikin,

gets sliced up by a particular enzyme,

ji aliyê enzîmên taybet ve tên hûrkirin,

resulting in beta-amyloid proteins,

beta-amyloid çêdibin.

which are sticky and have a tendency

Ev beta amyloid jî mezeloqî ne

to clump together.

û li hev kom dibin.

That clumping is what forms the things

Ji van komikên beta amyloid re

we know as plaques.

plak tê gotin.

These clumps block signaling

Ev kom sînyalan blok dikin

and, therefore, communication

lewre têkiliya navbera şaneyan jî xera dibe

between cells, and also seem to trigger

û dûv re şaneyên parastinê

immune reactions that cause the destruction

êrîşî van şaneyên tûre yên xirabûyî

of disabled nerve cells.

dikin.

In Alzheimer's disease, neurofibrillary tangles

Di nexweşiya Alzheimerê de girekên norofibrîler

are built from a protein known as tau.

ji proteînên bi navê ''tau'' çêdibin.

The brain's nerve cells contain a network of tubes

Di navbera şaneyên mêjî de torekê ji boriyan pêk tê heye.

that act like a highway for food molecules

Ev tor wek rêyeke ji bo xurek û

among other things.

pêdiviyan dişixule.

Usually, the tau protein ensures that these tubes

Di rewşa asayî de proteînên tau

are straight, allowing molecules

van boriyan rast dikin û

to pass through freely.

molekul bi hêsanî derbas dibin.

But in Alzheimer's disease,

Lê di nexweşiya Alzheimer de

the protein collapses into twisted strands or tangles,

proteîn xera dibin dibin girek,

making the tubes disintegrate,

ev borî hildiweşin

obstructing nutrients from reaching the nerve cell

lewre xurekên pewist nagihin şaneyan

and leading to cell death.

û dike ku şane bimirin.

The destructive pairing of plaques and tangles

Ev plak û girekên patolojîk

starts in a region called the hippocampus,

ji hipokampus dest pê dikin ku

which is responsible for forming memories.

hipokampus ji tomarkirina bîranînan berpirsiyar e.

That's why short-term memory loss

Lewre hafizaya dema kurt xira dibe û

is usually the first symptom of Alzheimer's.

ev semptoma yekem a Alzheimerê ye.

The proteins then progressively invade

Proteîn li heremên mêjî yen din jî

other parts of the brain,

belav dibin,

creating unique changes that signal

guhertinên girîng çê dike

various stages of the disease.

û nexweşi pêş de diçe.

At the front of the brain,

Li mêjiyê pêş proteîn

the proteins destroy the ability to process logical thoughts.

hêza ramanê ya mêjî têk dibin.

Next, they shift to the region that controls emotions,

Duv re li herema ku hestên mirov kontrol dike belav dibin

resulting in erratic mood changes.

û rewşa derunî jî digihure.

At the top of the brain,

Di lutkeya mêjî de

they cause paranoia and hallucinations,

dibin sedema halusînasyonan,

and once they reach the brain's rear,

dema ku digihin pişta mêjî

the plaques and tangles work together

plak û girek bi hev re

to erase the mind's deepest memories.

bîranînen kur ên mêjî jî jê dibin.

Eventually the control centers governing

Di dawiyê de navendên ku

heart rate and breathing are overpowered as well

lexistina dil û kezeba spî kontrol dikin jî

resulting in death.

xera dibin û dimirin.

The immensely destructive nature of this disease

Ji bo ku ev nexweşî dijwar e û zû pêş de diçe,

has inspired many researchers to look for a cure

gelek lêkolîner ji bo çareya wê xebitîn

but currently they're focused on slowing its progression.

lê niha li ser pêşveçûna nexweşiyê hêdî bikin dişixulin.

One temporary treatment

Çareyeke demkî ev e ku

helps reduce the break down of acetylcholine,

hûrkirina asetîlkolînê kêmtir dike.

an important chemical messenger in the brain

Asetîlkolîn peyamnerekê girîng a kîmyevî ye.

which is decreased in Alzheimer's patients

Şaneyên asetîlkolînê çêdikin bi nexweşiya Alzheimerê dimirin,

due to the death of the nerve cells that make it.

radeya asetîlkolîne kêm dibe.

Another possible solution is a vaccine

Çareyeke din jî derzî ye ku

that trains the body's immune system to attack

şaneyên parastine

beta-amyloid plaques before they can form clumps.

beyî plakên beta amyloid kom bibin, êrîşî wan dike.

But we still need to find an actual cure.

Lê hê jî dive çareyeke rastî bê dîtin.

Alzheimer's disease was discovered

Nexweşiya Alzheimerê berî sedsalî

more than a century ago,

hat pênase kirin,

and yet still it is not well understood.

lê hê jî tam nehatiya fahm kirin.

Perhaps one day we'll grasp

Belkî rojeke mekanîzmaya vê nexweşiyê

the exact mechanisms at work behind this threat

bi temamî bê fahmkirin û

and a solution will be unearthed.

çareyeke wê bê dîtin.

[Werger: Xulamê Mîr]