The hidden life of Rosa Parks - Riché D. Richardson

Translator: Ayan Organization Reviewer: Wafa Edris

In 1944, 11 years before her fateful decision on a Montgomery Bus,

لەساڵی ١٩٩٤، ١١ ساڵ بەر لە بڕیارە ڕەشبینەکەی لە پاسێکی مۆنتگۆمێری،

Rosa Parks was investigating a vicious crime.

ڕۆزا پاركس لە تاوانێکی دڕندانەی دەکۆڵیەوە.

As an emissary for the National Association

وەک پۆلیسێکی نهێنی بۆ کۆمەڵەیەکی نەتەوەیی

for the Advancement of Colored People,

بۆ پەرەسەندنی خەڵکە ڕەنگدارەکان،

she had traveled to rural Alabama to meet with Recy Taylor,

بۆ بینینی رێسی تایلۆر گەشتی بۆ لادێی ئەلاباما کرد،

a young woman who had been sexually assaulted by six white men.

ئافرەتێکی گەنج کە لەلایەن ٦ پیاوی سپی پێستەوە دەستدرێژی سێکسی کراوەتە سەر.

It would be difficult enough to convince an Alabama court

ئەوە قورس دەبێت کە دادگای ئەلاباما ڕازی بکەیت

that even one of these men was guilty,

کە تەنانەت یەکێك لەو پیاوانە تاوانبارە،

but Rosa was undeterred.

بەڵام ڕۆزا هیچ ڕێگیری نەبوو.

She formed a committee to defend Recy in court,

لە دادگا لیژنەیەکی بۆ بەرگریکردن لە رێسی پێکهێنا،

flooding the media with testimony

پڕ کردنی ڕاگەیاندنەکان لە گەواهیدەر

و هاندانی ناڕەزایی دەربڕین لەسەر تاسەری باشوور.

and sparking protests throughout the South.

When a jury failed to indict the attackers,

کاتێك گەواهیدەرەکان لە دیاریکردنی هێرشبەرەکان شکستیان هێنا

Parks demanded the governor assemble a new grand jury.

پارکس داوای لە دادوەرەکە کرد کۆمەڵە گەواهیدەرێکی نوێ کۆبکاتەوە.

She wrote, “I know that you will not fail to let the people of Alabama know

نوسی، "من دەزانم تۆ شکست ناهێنی لەوەی بە خەڵکی ئەلاباما ڕابگەیەنی

that there is equal justice for all of our citizens.”

کە دادگەریەکی یەکسان بۆ هەموو هاونیشتمانیەکانمان هەیە."

Throughout her life, Parks repeatedly challenged racial violence

بەدرێژایی ژیانی، پارکس جەندین جار بەرەنگاری توندوتیژی ڕەگەزی و

and the prejudiced systems protecting its perpetrators.

و سیستەمەکانی پێشوتر بۆ پارێزگاری کردن لە تاوانکارەکان بووە.

But this work came at an enormous risk—

بەڵام ئەو کارە بووە مەترسیەکی گەورە،

and a personal price.

و نرخێکی کەسی.

Born in 1913, Rosa was raised by her mother and grandparents in rural Alabama.

لە ساڵی ۱۹۱۳ لە دایک بووە، رۆزا لەلایەن دایکیو باوانیەوە لە ئەلاباما گەورە کراوە.

But outside this loving home, the fear of racial violence cast a long shadow.

بەڵام لە دەرەوەی ئەو خانووە دڵگیرە، ترس لە توندوتیژی ڕەگەزی باڵی بەسەردا دەکێشێت.

The Ku Klux Klan frequently drove past their home,

زۆرجار کو کلوکس کلان ماڵەکەی ئەوانی بەڕێوە دەبرد،

and Jim Crow laws segregated public spaces.

و یاساکانی جیم کرۆو بۆشاییە گشتیەکان جیادەکاتەوە.

At 19 she settled in Montgomery and married Raymond Parks,

لە ١٩ ساڵی لە مۆنتگۆمێری نیشتەجێ دەبێت و هاوسەرگیری لەگەڵ رایمۆند پارکسدا دەکات،

a barber who shared her growing fury at racial injustice.

سەرتاشێک کە توڕە بوو لە زۆرداری ڕەگەزپەرستی.

He was involved with the local chapter of the NAACP;

بەشداری لە NAACP ؛بەشە ناوخۆییەکانی کردبوو

a role many avoided for fear of persecution.

ڕۆڵێکە کە زۆرینە لەترسی زۆرداری لێی دووردەکەوتنەوە.

At first Raymond was eager to keep Rosa safe

لەسەرەتادا ڕایمۆند بە پەرۆشیەوە ڕۆزای لە مەترسیە

from the potential dangers of activism.

شاراوەکانی خەبات دەپاراست.

But as she grew more incensed at the limitations imposed on African Americans,

بەڵام هەتا توڕەییەکەی زیاتر دەبوو لەو بیرو ڕا دیاریکراوە بەسەر ئەمریکیە ئەفریقیەکان،

she could no longer stand by.

چیتر ئارامی نەما.

When she officially joined the NAACP in 1943,

لەساڵی١٩٤٣ کاتێك بە شێوەیەکی فەرمی چووە پاڵNAACP.

Parks and Johnnie Rebecca Carr were the only women in the Montgomery chapter.

پارکس و جۆنی رێبێکا کار تاکە ئافرەت بوون لە ئەنجومەنی مۆنتگۆمێری.

She began keeping minutes for their meetings,

کاتی بۆ چاوپێکەوتنەکەیان دەژمارد،

and soon found herself elected secretary of the chapter—

و زوو خۆی لە هەڵبژاردەی سکرتێری ئەنجومەنەکە دۆزیەوە،

formally beginning her secret double life.

بە فەرمی دەستی بە ژیانە دووانیە نهێنیەکەی کرد.

By day, Rosa worked as a seamstress to support her mother and husband.

لە ڕۆژدا ڕۆزا وەک بەرگدروو کاری دەکرد بۆ پاڵپشتکردنی دایک و هاسەرەکەی.

لە شەودا توێژینەوە و بەڵگەی لەسەر لە کەیسەکانی مافی مرۆڤ کۆدەکردەوە،

By night, she researched and documented numerous civil rights cases,

لە بەگژداچوونە ڕامیارییە ناوخۆییەکان بۆ ژیاننامە بەرزەکانی کوشتن و تاوانە ڕقیەکان

from local policy disputes to high-profile murder cases and hate crimes.

As secretary, she prepared public responses

وەک سکرتێرێک، وەڵامدانەوە گشتییەکانی ئامادە دەکرد

on behalf of the Montgomery chapter, battling the harsh sentencing,

بە ناوی ئەنجومەنی مۆنتگۆمێری، دژ بە ڕەقترین بڕیاڕەکان دەجەنگا،

false accusation and smear campaigns frequently used against African Americans.

هەڵمەتی بە هەڵە تاوانبارکردن ولەکەدارکردن دژی ئەمریکیە ئەفریقیەکان بەکارهێنراون

In addition to her legal work, Parks was a brilliant local strategist.

لەپاڵ کارە یاساییەکەی، پارکس ستراتیژ ناسێکی ناوخۆیی زۆر زیرەك بوو.

As advisor to the NAACP youth group council,

وەك ڕاوێژکار بۆ ئەنجومەنی گروپی گەنجانی NAACP،

she helped young people navigate segregated systems

یارمەتی خەڵکانی گەنجی داوە تاکو ڕابەری بەرنامەی جیاکاری بکەن

including voter registration and whites-only libraries.

لەگەڵیدا تۆماری دەنگدەران و کتێبخانەکانی تایبەت بە سپیەکان.

Through the cover of the NAACP,

لەماوەی داپۆشینی NAACP،

Parks strived to bring clandestine civil rights activities into the open.

پارکس خەباتی بۆ ئاشکراکردنی چالاکیە نهێنیەکانی مافی مەدەنی دەکرد

She advocated for civil disobedience training

لایەنگری مەشقکردنی یاخیبوونی مەدەنی کرد

and spoke out against racial violence, particularly the murder of Emmet Till.

و دژی توندوتیژی ڕەگەزی قسەی دەکرد بە تایبەتی کوشتنی ئێمێت تیڵ.

In 1955, her refusal to move to the back of a segregated bus

لەساڵی ١٩٥٥، ڕەتکردنەوەی چوون بۆ دواوەی پاسە جیاکراوەکە

یارمەتی هەڵگیرسانی جوڵانەوی دانیشتوانە ڕەسەنەکەیدا کە ئاواتی بۆ دەخواست.

helped ignite the grassroots movement she had hoped for.

Parks was arrested and jailed for her one-woman protest,

پارکس بەهۆی ناڕەزایەتی وەک ئافرەتێک دەستگیر کرا و زیندانی کرا

where she was visited by local activists.

کە لەلایەن چالاکوانە ناوخۆییەکانەوە سەردانی دەکرا.

Together they planned a twenty-four hour bus boycott.

بەیەکەوە پلانیان دانا بۆ ماوەی ۲٤ کاتژمێر بایکۆتی پاس بکەن.

It lasted for three hundred and eighty-one days.

بۆ ماوەی سێ سەد و هەشتا و یەك ڕۆژ درێژەی کێشا.

Park’s simple act had transformed nascent civil rights activism

یاسا سادەکەی پارك خەباتی مافەکانی مەدەنی ساوای گۆڕی

into a national movement.

بەرەو بزووتنەوەیەکی نیشتمانی.

In 1956, the boycott ended when the Supreme Court

لە ساڵی١٩٥٦، بایکۆتەکە کۆتایی پێهات کاتێك دادگای باڵا

ruled in favor of desegregating public transport.

بڕیاریدا بە ڕەتکردنەوەی جیاکاری لە گواستنەوە گشتییەکاندا.

But this victory for the movement had come at a great cost.

بەڵام ئەو سەرکەوتنە بۆ بزووتنەوەکە بەهایەکی نایابی هەبوو.

Rosa had been receiving vicious death threats throughout the campaign,

بە درێژایی هەڵمەتەکە ڕۆزا هەڕەشی کوشتنی دڕندانەی بۆ دەهات،

and was unable to find work in Montgomery because of her political reputation.

و نەیدەتوانی کار بدۆزێتەوە لە مۆنتگۆمێری بەهۆی ناوبانگە ڕامیارییەکەی.

In 1957, she moved to Detroit to continue working as a seamstress,

لەساڵی ١٩٥٧، بۆ درێژەدان بە کار کردن وەکو بەرگدوورێك چوو بۆ دێترۆیت،

until being hired by Congressman John Conyers

تا لەلایەن ئەندامی کۆنگرە جۆن کۆنێرز دامەزرا

to help support his burgeoning civil rights campaigns.

بۆ پاڵپشتی کردنی هەڵمەتە پەرەسەندووەکانی مافی مەدەنی.

Ever vigilant in the fight against racial inequality,

هەموو کاتێك لە شەڕی دژی بە جیاوازییە ڕەگەزییە بە ئاگابوون،

Parks remained active for the next 40 years.

بۆماوەی٤٠ ساڵی تر پارکس بە چالاکی مایەوە.

She wrote several books,

چەندین پەرتووکی نووسی،

traveled across the country giving talks to support other activists,

گەشتی کرد بە ناوچەکەدا بۆ پێدانی وتار بۆ پشتگیری کردنی چالاکوانەکانی تر،

and established an institute for the education of young people

و پەیمانگایەکی دامەزراند بۆ پەروەردە کردنی هاوڵاتیە گەنجەکان

in her late husband’s memory.

بە یادی هاوسەرە خوالێخۆشبووەکەی.

Today, Rosa Parks is remembered as a radical spirit

ئەمڕۆ، ڕۆزا پارکس وەکو شۆرشگێڕێکی ئازا یادی دەکرێتەوە

who railed against the most powerful people and policies.

کە دژی بەهێزترین خەڵک و سیاسەتەکان جەنگاوە.

Her call to action continues to resound:

هەتا ئێستا بانگهێشت کردنەکەی بۆ ئەو کارە دەنگدانەوەی هەیە:

“knowing what must be done does away with fear.”

"زانینی ئەوەی پێویستە بکرێت دوور لە ترس دەکرێت."