The hidden life of Rosa Parks - Riché D. Richardson

539,513 views ・ 2020-04-13

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Anna Palmowska Korekta: Rysia Wand
00:07
In 1944, 11 years before her fateful decision on a Montgomery Bus,
0
7745
5266
W 1944 roku,
11 lat przed decydującym aktem w autobusie w Montgomery,
Rosa Parks prowadziła śledztwo w sprawie brutalnego przestępstwa.
00:13
Rosa Parks was investigating a vicious crime.
1
13011
3000
00:16
As an emissary for the National Association
2
16011
2230
Jako sekretarz Krajowego Stowarzyszenia
00:18
for the Advancement of Colored People,
3
18241
1870
na Rzecz Popierania Ludności Kolorowej
00:20
she had traveled to rural Alabama to meet with Recy Taylor,
4
20111
3590
wybrała się na wieś Alabamy, żeby poznać Recy Taylor,
00:23
a young woman who had been sexually assaulted by six white men.
5
23701
4316
młodą kobietę, która została zgwałcona przez sześciu białych mężczyzn.
00:28
It would be difficult enough to convince an Alabama court
6
28017
2730
Choć trudno było przekonać sąd w Alabamie
00:30
that even one of these men was guilty,
7
30747
2030
o winie choćby jednego z mężczyzn,
00:32
but Rosa was undeterred.
8
32777
1868
Rosa Parks była zdeterminowana.
00:34
She formed a committee to defend Recy in court,
9
34645
2720
Założyła komitet do obrony Recy w sądzie,
00:37
flooding the media with testimony
10
37365
1641
zalewając media zeznaniami
00:39
and sparking protests throughout the South.
11
39006
2370
i wywołując protesty w południowej części kraju.
00:41
When a jury failed to indict the attackers,
12
41376
2250
Kiedy ława przysięgłych uwolniła napastników,
00:43
Parks demanded the governor assemble a new grand jury.
13
43626
3260
Parks zażądała od gubernatora zwołania nowej ławy przysięgłych.
00:46
She wrote, “I know that you will not fail to let the people of Alabama know
14
46886
4438
Napisała: „Wiem, że nie omieszka pan udowodnić mieszkańcom Alabamy,
00:51
that there is equal justice for all of our citizens.”
15
51324
4000
że wszyscy obywatele mają równe prawa”.
00:55
Throughout her life, Parks repeatedly challenged racial violence
16
55324
3989
Przez całe swoje życie Parks bez ustanku kwestionowała przemoc rasową
00:59
and the prejudiced systems protecting its perpetrators.
17
59313
3060
i stronnicze prawo chroniące oprawców.
01:02
But this work came at an enormous risk—
18
62373
3036
Ta działalność wiązała się z ryzykiem
01:05
and a personal price.
19
65409
2280
i wysoką ceną w życiu prywatnym.
01:07
Born in 1913, Rosa was raised by her mother and grandparents in rural Alabama.
20
67689
5970
Urodzoną w 1913 roku Rosę wychowały jej mama i babcia na wsi w Alabamie.
01:13
But outside this loving home, the fear of racial violence cast a long shadow.
21
73659
5115
Poza tym kochającym domem strach przed rasizmem rzucał długi cień.
01:18
The Ku Klux Klan frequently drove past their home,
22
78774
3450
Ku Klux Klan często przejeżdżał obok ich domu,
01:22
and Jim Crow laws segregated public spaces.
23
82224
3476
a prawa pod nazwą "Jim Crow" rozdzieliły przestrzenie publiczne.
01:25
At 19 she settled in Montgomery and married Raymond Parks,
24
85700
4098
W wieku 19 lat zamieszkała w Montgomery i poślubiła Raymonda Parksa,
01:29
a barber who shared her growing fury at racial injustice.
25
89798
3580
fryzjera, który dzielił z nią nienawiść do rasizmu.
01:33
He was involved with the local chapter of the NAACP;
26
93378
3768
Był zaangażowany w działalność lokalnego oddziału NAACP,
01:37
a role many avoided for fear of persecution.
27
97146
3110
którego wiele osób wolało unikać z obawy przed prześladowaniem.
01:40
At first Raymond was eager to keep Rosa safe
28
100256
2590
Z początku Raymond stanowczo chronił Rosę
01:42
from the potential dangers of activism.
29
102846
2520
przed potencjalnym ryzykiem, jakie niósł czynny aktywizm.
01:45
But as she grew more incensed at the limitations imposed on African Americans,
30
105366
4451
Ale w miarę jak jej świadomość barier nakładanych na Afroamerykanów rosła,
01:49
she could no longer stand by.
31
109817
2130
nie mogła dłużej trzymać się na uboczu.
01:51
When she officially joined the NAACP in 1943,
32
111947
4000
Kiedy w końcu stała się oficjalnym członkiem NAACP w 1943 roku,
01:55
Parks and Johnnie Rebecca Carr were the only women in the Montgomery chapter.
33
115947
5004
Parks i Johnnie Rebecca Carr były jedynymi kobietami w oddziale Montgomery.
02:00
She began keeping minutes for their meetings,
34
120951
2630
Zaczęła od prowadzenia protokołów zebrań,
02:03
and soon found herself elected secretary of the chapter—
35
123581
3060
wkrótce wybrano ją sekretarzem oddziału
02:06
formally beginning her secret double life.
36
126641
2590
i formalnie rozpoczęła podwójne życie.
02:09
By day, Rosa worked as a seamstress to support her mother and husband.
37
129231
4879
Za dnia Rosa pracowała jako szwaczka, utrzymując matkę i męża.
02:14
By night, she researched and documented numerous civil rights cases,
38
134110
4454
Nocami badała i dokumentowała liczne sprawy z zakresu prawa cywilnego,
02:18
from local policy disputes to high-profile murder cases and hate crimes.
39
138564
4805
od lokalnych dysput politycznych po głośne zabójstwa i akty nienawiści.
02:23
As secretary, she prepared public responses
40
143369
2850
Jako sekretarz przygotowywała publiczne repliki
02:26
on behalf of the Montgomery chapter, battling the harsh sentencing,
41
146219
4370
w imieniu oddziału w Montgomery, walcząc z surowymi wyrokami,
02:30
false accusation and smear campaigns frequently used against African Americans.
42
150589
5358
fałszywymi oskarżeniami i oszczerstwami często używanymi przeciwko Afroamerykanom.
02:35
In addition to her legal work, Parks was a brilliant local strategist.
43
155947
4494
Obok pracy prawniczej Parks była genialnym lokalnym strategiem.
02:40
As advisor to the NAACP youth group council,
44
160441
3227
Jako doradca rady młodzieży NAACP
02:43
she helped young people navigate segregated systems
45
163668
2923
pomagała młodym ludziom radzić sobie z segregacją rasową,
02:46
including voter registration and whites-only libraries.
46
166591
3810
obejmującą rejestrację wyborców i biblioteki tylko dla białych.
02:50
Through the cover of the NAACP,
47
170401
2310
Pod przykrywką NAACP
02:52
Parks strived to bring clandestine civil rights activities into the open.
48
172711
4229
Parks walczyła, by tajne działania o prawa obywatelskie ujrzały światło dzienne.
02:56
She advocated for civil disobedience training
49
176940
2684
Popierała szkolenia w ramach protestów obywatelskich
02:59
and spoke out against racial violence, particularly the murder of Emmet Till.
50
179624
5492
i mówiła otwarcie o zbrodniach rasizmu, szczególnie o zabójstwie Emmeta Tilla.
03:05
In 1955, her refusal to move to the back of a segregated bus
51
185116
4377
W 1955 roku, odmawiając przejścia na miejsce wyznaczone w autobusie,
03:09
helped ignite the grassroots movement she had hoped for.
52
189493
3010
pomogła rozpalić wyczekiwaną oddolną inicjatywę.
03:12
Parks was arrested and jailed for her one-woman protest,
53
192503
3480
Parks aresztowano i uwięziono za jej jednoosobowy protest.
03:15
where she was visited by local activists.
54
195983
2436
Odwiedzali ją lokalni działacze.
03:18
Together they planned a twenty-four hour bus boycott.
55
198419
3680
Razem zaplanowali 24-godzinny bojkot autobusów.
03:22
It lasted for three hundred and eighty-one days.
56
202099
3720
Trwał on jednak 381 dni.
03:25
Park’s simple act had transformed nascent civil rights activism
57
205819
4038
Zwykły akt Parks przemienił kiełkującą działalność na rzecz praw obywatelskich
03:29
into a national movement.
58
209857
1580
w ruch narodowy.
03:31
In 1956, the boycott ended when the Supreme Court
59
211437
3550
Bojkot zakończył się w 1956 roku orzeczeniem Sądu Najwyższego
03:34
ruled in favor of desegregating public transport.
60
214987
3930
na korzyść zniesienia segregacji w transporcie publicznym.
03:38
But this victory for the movement had come at a great cost.
61
218917
3330
Jednak to zwycięstwo wiązało się z wielkim kosztem dla ruchu.
03:42
Rosa had been receiving vicious death threats throughout the campaign,
62
222247
3380
Rosa przez cały czas trwania kampanii otrzymywała groźby śmierci
03:45
and was unable to find work in Montgomery because of her political reputation.
63
225627
4558
i nie mogła znaleźć pracy w Montgomery przez reputację działaczki.
03:50
In 1957, she moved to Detroit to continue working as a seamstress,
64
230185
4765
W roku 1957 przeniosła się do Detroit, gdzie nadal zarabiała szyciem,
03:54
until being hired by Congressman John Conyers
65
234950
2770
póki nie zatrudnił jej kongresmen John Conyers,
03:57
to help support his burgeoning civil rights campaigns.
66
237720
2750
by wsparła jego kampanię na rzecz praw obywatelskich.
04:00
Ever vigilant in the fight against racial inequality,
67
240470
2710
Zawsze czujna w walce z nierównością rasową,
04:03
Parks remained active for the next 40 years.
68
243180
3240
Parks pozostała aktywna przez następne 40 lat.
04:06
She wrote several books,
69
246420
1400
Napisała kilka książek,
04:07
traveled across the country giving talks to support other activists,
70
247820
3490
podróżowała po całym kraju, prelekcjami wspierając innych działaczy,
04:11
and established an institute for the education of young people
71
251310
3610
i powołała instytut kształcenia młodych ludzi
04:14
in her late husband’s memory.
72
254920
1770
ku pamięci jej zmarłego męża.
04:16
Today, Rosa Parks is remembered as a radical spirit
73
256690
4000
Dziś Rosa Parks jest wspominana jako osoba o radykalnej duszy,
04:20
who railed against the most powerful people and policies.
74
260690
3390
która krytykowała najbardziej wpływowych ludzi i przepisy.
04:24
Her call to action continues to resound:
75
264080
3090
Jej wezwanie do działania jest ciągle aktualne:
04:27
“knowing what must be done does away with fear.”
76
267170
3230
"świadomość tego, co należy robić, uwalnia od lęku".
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7