The three different ways mammals give birth - Kate Slabosky

Translator: Muhammad Dawran Reviewer: Daban Q Jaff

What do these animals have in common?

ئەم ئاژەڵانە بە گشتی لە چیدا ھاوبەشن؟

More than you might think.

زیاتر لەوەی تۆ بیری لێ دەکەیتەوە.

Along with over 5,000 other species, they're mammals,

بە هاوبەشی لەگەڵ زیاتر ٥٠٠٠ جۆری تر، ئەوانیش شیردەرن،

or members of class mammalia.

یان ئەندامی پۆلی مەمکدارەکانن.

All mammals are vertebrates, meaning they have backbones.

هەموو شیردەرەکان بڕبڕەدارن، واتا بڕبڕەی پشتیان هەیە.

But mammals are distinguished from other vertebrates

بەڵام شیردەرەکان جیاکراونەتەوە لە بڕبڕەدارەکانی تر

by a number of shared features.

بە ژمارەیەک لە تایبەتمەندی هاوبەش.

That includes warm blood,

وەک خوێنی گەرم،

body hair or fur,

مووی جەستە یان فەروو،

the ability to breathe using lungs,

توانای هەناسەدان بە بەکارهێنانی سییەکان،

and nourishing their young with milk.

و تێرکردنی بێچووەکانیان بە شیر.

But despite these similarities,

بەڵام سەرەڕای ئەم لێکچوونانە،

these creatures also have many biological differences,

ئەم دروستکراوانە هەروەها چەندین جیاوازی زیندەزانیشیان هەیە،

and one of the most remarkable is how they give birth.

و یەکێک لە دیارترینیان ئەوەیە کە چۆن وەچە دەخەنەوە.

Let's start with the most familiar, placental mammals.

با لە ئاشناترینیانەوە دەست پێ بکەین, شیردەرە وێڵاشدارەکان.

This group includes humans,

ئەم کۆمەڵەیە مرۆڤ دەگرێتەوە،

cats,

dogs,

پشیلەکان،

سەگەکان،

giraffes,

زەڕافەکان،

and even the blue whale, the biggest animal on Earth.

و هەتا نەهەنگی شینیش، گەورەترین ئاژەڵی سەر زەوی.

Its placenta, a solid disk of blood-rich tissue,

ئەمە ئاوەڵە، پەپکەیەکی پتەو و دەوڵەمەند بە ڕیشاڵی خوێن،

attaches to the wall of the uterus to support the developing embryo.

بەستراوە بە دیواری منداڵدان بۆ یارمەتیدانی گەشەی کۆرپەلە.

The placenta is what keeps the calf alive during pregnancy.

ئاوەڵ ئەوەیە کە کۆرپەلە بە زیندوویی دەهێڵێتەوە لە ماوەی سکپڕی.

Directly connected to the mother's blood supply,

راستەوخۆ بەستراوە بە پێدەری خوێنی دایک،

it funnels nutrients and oxygen straight into the calf's body

ڕاستەوخۆ ماددەی خۆراکی و خوێن دەنێرێت بۆ ناو جەستەی کۆرپەلە

via the umbilical cord,

لە ڕێگەی ناوکە پەتکەوە،

and also exports its waste.

و هەروەها پاشەڕۆکانیش دەردەداتە دەرەوە.

Placental mammals can spend far longer inside the womb than other mammals.

شیردەرە وێڵاشدارەکان زیاتر لە منداڵدان دەمێننەوە وەک لە شیردەرەکانی تر.

Baby blue whales, for instance, spend almost a full year inside their mother.

بۆ نموونە کۆرپەلەی نەهەنگی شین، بە نزیکەیی ساڵێکی تەواو لە منداڵدان دەمێننەوە.

The placenta keeps the calf alive right up until its birth,

ئاوەڵ کۆرپەلە بە زیندویی دەهێڵێتەوە تا کاتی لە دایک بوونیان،

when the umbilical cord breaks

کاتێک ناوکە پەتک دەپچڕێت

and the newborn's own respiratory,

هەناسەدانی بێچووی تازە لە دایک بوو،

circulatory,

دەمارە کۆئەندامی،

and waste disposal systems take over.

و کۆئەندامی هەرسی جێی دەگرێتەوە.

Measuring about 23 feet, a newborn calf is already able to swim.

درێژییەکەی نزیکەی ٢٣ پێیە، بێچووی تازە لە دایک بوو توانای مەلەکردنی هەیە.

It will spend the next six months

شەش مانگی دواتر بەسەر دەبات

drinking 225 liters of its mothers thick, fatty milk per day.

بە خواردنەوەی ٢٢٥ لیتر لە شیری پڕ لە چەوری دایکی ڕۆژانە.

Meanwhile, in Australia, you can find a second type of mammal -

لە هەمان کاتدا، لە ئوستڕالیا، دەتوانیت جۆری دووەمی شیردەر بدۆزیتەوە.

marsupials.

توورەکە دارەکان.

Marsupial babies are so tiny and delicate when they're born

بێچووی توورەکە دارەکان زۆر بچووک و نەرمن کاتێک لە دایک دەبن

that they must continue developing in the mother's pouch.

بۆیە پێویستە لە توورەکەی دایکیان گەشە بکەن.

Take the quoll, one of the world's smallest marsupials,

کوۆڵ بە نموونە، بچووکترین توورەکە دار لە جیهان،

which weighs only 18 milligrams at birth,

کە کێشی تەنها ١٨ میلیگرامە کاتێک لە دایک دەبێت،

the equivalent of about 30 sugar grains.

کە بە نزیکەیی هاوتای ٣٠ دەنکە شەکرە.

The kangaroo, another marsupial,

توورەکە دارێکی تر، کەنغەر،

gives birth to a single jelly bean-sized baby at a time.

کە بێچوی بە قەد دەنکە شەکرۆکەیەک دەخاتەوە.

The baby crawls down the middle of the mother's three vaginas,

بێچووەکە گاگۆلکێ دەکات بەرەو خوارەوە، بە ناوەڕاستی سێ زێیەکەی دایکیدا،

then must climb up to the pouch,

دواتر بەسەر دەکەوێت بۆ توورەکەکە،

where she spends the next 6-11 months suckling.

ئەو شوێنەی کە ٦-١١ مانگی شیرخواردنی تێدا بەسەر دەبات.

Even after the baby kangaroo leaves this warm haven,

هەتا دوای ئەوەی بێچووی کەنغەر ئەم پەناگە گەرمە جێ دەھێڵێت

she'll return to suckle milk.

دەگەڕێتەوە بۆ خواردنەوەی شیر.

Sometimes, she's just one of three babies her mother is caring for.

هەندێک جار، ئەو یەکێکە لەو سێ بێچووەی دایکی بۆیانی هەڵگرتووە.

A female kangaroo can often simultaneously support one inside her uterus

مێینەی کەنغەر بە زۆری دانەیەک هەڵدەگرێت لە منداڵدانیدا

and another in her pouch.

و دانەیەکی دیکە لە توورەکەکەی.

In unfavorable conditions,

لە حاڵەتی نەخوازراویشدا،

female kangaroos can pause their pregnancies.

مێینەی کەنغەر دەتوانێت سکپڕییەکەی ڕابگرێت.

When that happens, she's able to produce two different kinds of milk,

کاتێک ئەمە ڕوودەدات، دەتوانێت دوو جۆر شیری جیاواز بەرهەم بێنێت،

one for her newborn,

یەک بۆ تازە لە دایک بووەکە

and one for her older joey.

و یەکێکیش بۆ بێچووە گەورەترەکە.

The word mammalia means of the breast,

وشەی شیردەر بە مانای سینگ دێت،

which is a bit of a misnomer

کە کەمێکیش هەڵەیە

because while kangaroos do produce milk from nipples in their pouches,

لەبەرئەوەی کاتێک کەنغەرەکان شیر بەرهەمدێنن لە مەمیلەی توورەکەکانیاندا،

they don't actually have breasts.

ئەوان سینگیان نییە لە ڕاستیدا.

Nor do monotremes, the third and arguably strangest example of mammalian birth.

هێلکە کەرەکانیش نییانە، سێیەم و نامۆترین نموونەی وەچە خستنەوەی شیردەرەکان.

There were once hundreds of monotreme species,

پێشتر سەدان جۆری هێلکە کەرەکان بوونیان هەبوو،

but there are only five left:

بەڵام تەنها پێنجیان ماون:

four species of echidnas and the duck-billed platypus.

چوار جۆریان مێروو خۆرکەن و دەنوک مراوی.

The name monotreme means one hole

وشەی هێلکە کەر بە مانای یەک کون دێت

referring to the single orifice they use for reproduction,

وەک ئاماژەیەک بۆ تاک دەرچە بۆ وەچە خستنەوە،

excretion,

پیسایی کردن،

and egg-laying.

و هێلکە کردن.

Like birds,

reptiles,

وەک باڵندەکان

خشۆکەکان،

fish,

ماسی،

dinosaurs,

دایناسوڕەکان،

and others,

و ئەوانی تریش،

these species lay eggs instead of giving birth to live young.

ئەم جۆرانە هێلکە دەکەن نەک بەچکەیان ببێت.

Their eggs are soft-shelled,

هێلکەکانیان توێکڵ نەرمن،

and when their babies hatch, they suckle milk from pores on their mother's body

کاتێک بەچکەکانیان دەتروکێن، شیر دەمژن لە کونیلەکانی جەستەی دایکیان

until they're large enough to feed themselves.

هەتا ئەوکاتەی کە خۆیان دەتوانن خواردن بخۆن.

Despite laying eggs and other adaptations that we associate more with non-mammals,

سەرەڕای هێلکە کردن و تایبەتمەندییەکانی کە زیاتر هاوشێوەی ئەوانەن کە شیردەر نین،

like the duck-bill platypus's webbed feet,

وەک پێی پەردە داری دەنوک مراوی،

bill,

دەنووک،

and the venomous spur males have on their feet,

و چڕنووکی ژەهراوی لە پێی نێرینەکان،

they are, in fact, mammals.

لە ڕاستیدا ئەوان شیردەرن.

That's because they share the defining characteristics of mammalia

ئەمەش لەبەرئەوەی هەمان تایبەتمەندییەکانی شیردەریان هەیە

and are evolutionarily linked to the rest of the class.

و پەرەسەندنیان پەیوەستە بە پۆلەکەوە.

Whether placental,

چ وێڵاش دار،

marsupial,

توورەکە دار،

or monotreme,

یان هێلکە کەر بن،

each of these creatures and its unique birthing methods, however bizarre,

هەر یەک لەم دروستکراوانە و ڕێگەی بێ هاوتا و هەروەها نامۆی وەچە خستنەوەیان ھەیە،

have succeeded for many millennia in bringing new life and diversity

هەزاران ساڵە سەرکەوتوو بووە لە هێنانە دونیای جۆراو جۆر

into the mammal kingdom.

بۆ ناو شانشینی شیردەرەکان.