What’s that ringing in your ears? - Marc Fagelson

Translator: mabbast chato Reviewer: Daban Q Jaff

Arriving home after a long day, you settle in for a quiet evening alone.

دوای ڕۆژێکی دوورو درێژ دێتەوە ماڵەوە، لە ئێوارەیەکی هێمن بەتەنیا پاڵ دەدەیتەوە.

But instead of the sound of silence, you hear a constant ringing—

بەڵام لەجیاتی دەنگی بێدەنگی، گوێت لە زرینگەیەکی نەگۆڕدەبێت -

even though there’s nothing making any noise.

تەنانەت هیچ شتێک نییە تا هیچ دەنگێک دروست بکات.

What you’re experiencing is called tinnitus,

ئەمەی تۆ بە ئەزموونی دەکەیت پێدەڵێن زڕەی گوێ، تێبینیکردنی

the perception of a noise like ringing, buzzing, hissing or clicking

دەنگێکی وەک زڕەزڕکردن، گزە گزکردن. فیکەفیک کردن یان کرتەکردکردن

that occurs without any external source of sound.

کە ڕوودەدەن بەبێ هیچ سەرچاوەی دەرەکی دەنگ.

Tinnitus has been bothering humanity since Ancient Babylon,

زڕەی گوێ لە سەردەمی بابلی کۆنەوە مرۆڤ بێزارکردووە،

plaguing everyone from Leonardo da Vinci to Charles Darwin.

هەمووان بێتاقەت دەکات لە لیناردۆ داڤینجیەوە تا چارلیس داروین،

Today, roughly one in seven people worldwide

ئەمڕۆ، نزیکەی کەسێک لە حەوت کەس لە جیهاندا

experiences this auditory sensation.

ئەم هەستی بیستنە بە ئەزموون دەکەن.

So where does this persistent sound come from?

کەواتە ئەم دەنگە بەردەوامە لە کوێوە دێت؟

When you normally hear something, sound waves hit various areas of your ear,

کاتێک گوێت لە دەنگی شتێک دەبێت، شەپۆلەکانی دەنگ بەر ناوچە هەمەجۆرەکانی گوێ دەکەون،

creating vibrations that displace fluid inside the cochlea.

لەرەلەرەکان دروست دەکەن کەوا شلەی ناوپێچی لوولی گوێ لادەبەن.

If the vibrations are large enough,

ئەگەر لەرەلەرەکان گەورەبن،

they elicit a chemical response that transforms them

کاردانەوە کمیاوییەکە هەڵدەدەنە دەرەوە کە

into bioelectrical signals.

بۆ ئاماژەکانی زیندەکارەبا دەیانگۆرڕێت.

These nerve impulses are then relayed through the hearing pathway to the brain,

ئەو پاڵەپەستۆیانەی دەمار تێپەردەبن بە ڕێڕەوی بیستن بۆ مێشک.

where they result in the sounds we perceive.

لە ئەنجامدا ئەم دەنگانە دروست دەبن کەوا تێبینیان دەکەین.

However, in the vast majority of tinnitus cases,

هەرچۆنێک بێت، لە زۆربەی کەیسەکانی زڕەی گوێ،

the nerve signals that produce these mysterious sounds

ئاماژەکانی دەمار کەوا ئەم دەنگە نادیارانە بەرهەم دەهێنن

don’t travel through your ear at all.

هیچ کات لەڕیگەی گوێتەوە گەشت مەکە.

Instead, they’re generated internally, by your own central nervous system.

لەجیاتی، ئەوانلە ناوەوە دروست دەبن، بەهۆی کۆئەندامی دەمارەکانی ناوەندی خۆتەوە.

Under usual circumstances, these self-produced signals

لەژێر هەربارودۆخێکی نائاسایی ئەو ئاماژە بەرهەمهێنراوانەی خود

are an essential part of hearing.

بەشێکی بنەڕەتی بیستنن.

All mammals demonstrate on-going neural activity

هەموو شیردەرەکان چالاکی کۆئەندامی دەمار پیشاندەدەن

throughout their hearing pathways.

بەدرێژایی ڕێڕەوی بیستنیان.

When there are no sounds present,

کاتێک هیچ دەنگێک بوونی نییە،

this activity is at a baseline that establishes your neural code

ئەم چالاکییە لە هێڵی سەرەکییە کە کۆدی دەماری تۆ

for silence.

بۆ بێدەنگی تۆ دادەمەزرێنێت.

When a sound does appear, this activity changes,

کاتیک دەنگێک پەیدادەبێت، ئەم چالاکیەش دەگۆڕێت،

allowing the brain to distinguish between silence and sound.

ڕێگە بەمێشک دەدات بۆ جیاکردنەوەی نێوان بێ دەنگی و دەنگ.

But the auditory system’s health can affect this background signal.

بەڵام تەندروستی سیستەمی بیستن دەتوانێت کاریگەری ئەم ئاماژەیە بکات.

Loud noises, diseases, toxins, and even natural aging

دەنگە بەرزەکان، ناخۆشییەکان، ژەهراوی بوونەکان، و تەنانەت تەمەنی سروشت،

can damage your cochlear cells.

دەتوانن خانەکانی پێچی لوولی گوێ لەناوبەرن.

Some of these may heal in a matter of hours.

لەوانەیە کەمێک لەمانە بە تێپەربوونی کاتژمێرەکان چاک بن.

However, if enough cells die, either over time or all at once,

هەرچۆنێک بێت، ئەگەر لەکاتی زیادکراو یان لەناکاو بەشی ئەوەندە خانە بمرێت،،

the auditory system becomes less sensitive.

کۆئەندامی بیستن کەمتر هەستیار دەبێت.

With fewer cochlear cells relaying information,

لەگەڵ خانەکانی پێچی لوولەی کەمتری گوێ زانیاری دەگوازنەوە،

incoming sounds generate weaker nerve signals.

ئەو دەنگەنای دێن ئاماژە لاوازەکانی دەمار بەکاردەخەن.

And many environmental sounds can be lost completely.

و زۆربەی دەنگە ژینگەییەکان بەتەواوەتی وون دەبن.

To compensate, your brain devotes more energy to monitoring the hearing pathway.

تا ئەم ڕووداوە خەراپە چاک بکەینەوە، پێویستە مێشک وزەی زیاتر تەرخانبکات بۆ چاودێریکردنی ڕێڕەوی بیستن.

Just like you might adjust the knobs of a radio,

هەروەکو ڕێکردنی مەوجی ڕادیۆ.

the brain modifies neural activity while also tweaking the tuning knob

مێشک چالاکی کۆئەندامی دەمار دەگۆڕێت لەکاتێکدا مەوجەکە دەگۆڕدرێت

to get a clearer signal.

تا بە ئاماژەیەکی ڕوونتر بگات.

Increasing this background neural activity is intended to help you process

زیادکردنی پێشینەی چالاکی کۆئەندامی دەمار دەیەوێ یارمەتی چارەسەرکردنی پرۆسەی

weak auditory inputs.

لاوازی بیستنی ناوەکی بدات.

But it can also modify your baseline for silence—

بەڵام دەتوانێت هێڵکاری بنەرەتی تۆ بۆ بێدەنگی بکات -

such that a lack of sound no longer sounds silent at all.

بەم شێوەیە چیتر نەبوونی دەنگ بە هیچ شێوەیک بێ دەنگ نابێت.

This is called subjective tinnitus,

بەمەش دەڵێن زرەی گوێی بابەتی،

and it accounts for the vast majority of tinnitus cases.

و بەپشت بەستن بە زۆربەی کەیسەکانی زڕەی گوێ.

Subjective tinnitus is a symptom associated with

زڕەی گوێ بابەتی نیشانەیەکی دەرەکەییە هاوبەشی لەگەڵ

practically every known ear disorder,

هەموو ناڕێکیەکی گوێ زانراو دەکات،

but it isn’t necessarily a bad thing.

بەڵام لە ڕاستیدا شتێکی خراپ نییە.

While its appearance can be surprising,

لەکاتێکدا ئەو دەرکەوتنەی دەتواندرێت سەرسام بکرێت،

subjective tinnitus has no inherently negative consequences.

زڕەی گوێ بابەتی هیچ دەرئەنجامیکی نەرێنی نییە.

But for some, tinnitus episodes can trigger traumatic memories

بەڵام بۆ کەمێک، ئەڵقەکانی زڕەی گوێ دەتوانیت کاریگەری لە یادەوەری دەروونی بکات

or otherwise distressing feelings,

ئەگینا هەستەکان خەراپ،

which increase the sound’s intrusiveness.

کەوا دەنگە خۆهەڵقوتێنەکان زیاد دەکات

This psychological loop often leads to what’s known as “bothersome tinnitus,"

ئەم گرێ دەروونییە ناسراوە بە "زڕەی گوێ پەستکەر،"

a condition that can exacerbate the symptoms of PTSD, insomnia,

حاڵەتێک کە دەتوانێت نیشانەکانی ،بێخەوی PTSD،

anxiety, and depression.

دڵەڕاوکێ، خەمۆکی زیاتر بکات.

There’s no known cure for subjective tinnitus.

هیچ چارەسەرێکی زانراو بۆ زڕەی گوێی بابەتی نییە.

So the most important thing doctors can do

کەواتە گرینگترین شت دکتۆرەکان دەتوانن بیکەن

is help people understand this auditory event,

ئەوەیە یارمەتی خەڵک بدەن لە ئەم ڕووداوی بیستنە تێبگەن،

and develop neutral associations with these often-distressing sounds.

و هاوکاریکردنی بێ لایەنانە گەشەپێبدەن لەگەڵ ئەم دەنگە ناخۆشانە.

For example, sound therapy uses noises like rain, birdsong, or music

بۆ نموونە، چارەسەرکەری دەنگ دەنگەکانی وەک باران، چڕینی باڵندە یا میوزیک بەکارێنێ

to mask tinnitus and reduce stress.

تا زڕەی گوێ ڕووپۆش بکات و پاڵەپەستۆ کەم بکاتەوە.

One form, called informational masking, uses soothing, complex auditory signals

لەسەر شێوەی کە پێیدەڵێن ماسکی زانیاری، بەکارهێنانی وشککەرەوە، ئاماژەکانی بیستنی ئاڵۆز

that distract the brain from the tinnitus sound.

کە مێشک لە دەنگی زڕەی گوێ فەرامۆش دەکات.

Another, called energetic masking,

یەکی دیکە. پێدەڵێن ماسکی وزەیی،

uses sounds with the same frequency as the patient’s tinnitus

بەکارهێنانی دەنگەکان بە هەمان لەرەلەر وەکو زڕەی گوی نەخۆشەکە

to occupy the neurons that would otherwise deliver the tinnitus signal.

تا خانەکانی کۆئەندامی دەمار پڕبن ئەگینا ئاماژەی زڕەی گوێ دەگەیەنێت.

Practiced alongside counseling,

ڕاهێنانکردن لەگەڵ ڕاوێژکردن،

these interventions allow people to re-evaluate

ئەم خۆتەێهەڵقوتێنانە ڕێگە بە خەڵک دەدات تا دووبارە

their relationship with tinnitus.

پەیوەندیەکەیان لەگەڵ زڕەی گوێ هەڵبسەنگێنەوە.

Losing the sound of silence can be troubling to say the least.

لەدەست دانی دەنگی بێ دەنگت دەتوانێت کێشە دروست بکات.

Tinnitus reveals that your brain is constantly analyzing the world around you,

زڕەی گوێ پیشانی دەدا کەوا مێشکت زۆربەی جار شتەکانی دەورووبەرت شی دەکاتەوە،

even as it fails to filter its own internal noise.

تەنانەت ئەگەر شتێکت بێنێت بۆ پاڵێوەز ئەم دەنگی ناوەکی خۆیەتی.

In a sense, experiencing tinnitus

بەم شێوەیە، زڕەی گوێ بە ئەزموون دەکرێت

is like eavesdropping on your brain talking to itself—

وەک زیندەوڕێک لە ناو مێشک بە دزیەوە گوێ لە خانەکان بگرێت و قسەبکات-

though it may not be a conversation you want to hear.

هەرچەند لەوانەنیە گفتوگۆیەک بێت کە ئەتەوێت گوێ لێبگریت.