The Atlantic slave trade: What too few textbooks told you - Anthony Hazard

Ատլանտյան ստրկավաճառությունը` այն, ինչ քիչ դասագրքեր են պատմում - Էնթոնի Հազարդ

Translator: Karen Krmoyan Reviewer: Kristine Sargsyan

Ստրկությունը` մարդկանց հանդեպ վերաբերմուն- քը որպես անձնական իրավունքից զրկված իրի,

Slavery, the treatment of human beings as property, deprived of personal rights,

has occurred in many forms throughout the world.

ամբողջ աշխարհում ներկայացել է ամենատարբեր ձևերով:

But one institution stands out for both its global scale and its lasting legacy.

Սակայն մի իրադարձություն առանձնանում է իր միջազգային մասշտաբով և զգալի ազդեցությամբ:

The Atlantic slave trade,

Ատլանտյան ստրկավաճառությունը,

occurring from the late 15th to the mid 19th century

որը ձգվել է 15-րդ դարի վերջից մինչև 19-րդ դարի կեսերը

and spanning three continents,

և տարածվել է երեք մայրցամաքներում,

forcibly brought more than 10 million Africans to the Americas.

բռնի ուժով Ամերիկա է բերել մոտ տասը միլիոն Աֆրիկացի:

The impact it would leave affected not only these slaves

Իր թողած ազդեցությունը հետք է թողել ոչ միայն այդ ստրուկների

and their descendants,

և նրանց հետնորդների,

but the economies and histories of large parts of the world.

այլ նաև աշխարհի մեծ մասի տնտեսության և պատմության վրա:

There had been centuries of contact between Europe and Africa

Հարյուրավոր դարեր Եվրոպայի և Աֆրիկայի միջև կապ է գոյություն ունեցել

via the Mediterranean.

Միջերկրական ծովի միջոցով:

But the Atlantic slave trade began in the late 1400s

Սակայն ատլանտյան ստրկավաճառությունը սկսվել է 1400-ականների վերջին`

with Portuguese colonies in West Africa,

Արևմտյան Աֆրկայում Պորտուգալիայի գաղութներին

and Spanish settlement of the Americas shortly after.

և այնուհետև Ամերիկայում իսպանացիների հաստատմանը զուգընթաց:

The crops grown in the new colonies, sugar cane, tobacco, and cotton,

Նոր գաղութներում աճեցրած բերքը` շաքարեղեգը, ծխախոտը և բամբակը,

were labor intensive,

պահանջում էին ինտենսիվ աշխատուժ,

and there were not enough settlers or indentured servants

և կար նորաբնակների և համաձայնագրով հաստատված ծառաների պակաս`

to cultivate all the new land.

մշակելու ամբողջ նոր հողը:

American Natives were enslaved, but many died from new diseases,

Բնիկ ամերիկացիները ստրկացվել էին, բայց շատերը մահացան հիվանդություններից,

while others effectively resisted.

մինչդեռ մնացածները գոյատևեցին:

And so to meet the massive demand for labor,

Եվ աշխատուժի ահռելի պահանջարկը բավարարելու նպատակով`

the Europeans looked to Africa.

եվրոպացիները հայացք գցեցին դեպի Աֆրիկա:

African slavery had existed for centuries in various forms.

Աֆրիկյան ստրկությունը տարբեր ձևերով է ներկայացել բազում դարերի ընթացքում:

Some slaves were indentured servants,

Որոշ ստրուկներ համաձայնագրով ծառաներ էին,

with a limited term and the chance to buy one's freedom.

որոնք ունեին սահմանափակ ժամկետ և հնավորություն գնելու ազատություն:

Others were more like European serfs.

Մնացածները ավելի նման էին եվրոպական ճորտերին:

In some societies, slaves could be part of a master's family,

Որոշ հասարակություններում ստրուկը կարող էր լինել իր տիրոջ ընտանիքի անդամը,

own land, and even rise to positions of power.

ունենալ հող և նույնիսկ բարձրացնել իր հզորության մակարդակը:

But when white captains came offering manufactured goods,

Բայց երբ սպիտակ նավապետերը առաջարկեցին արտադրված ապրանքներ,

weapons, and rum for slaves,

զինամթերք և ստրուկներ,

African kings and merchants had little reason to hesitate.

աֆրիկյան արքաները և վաճառականները երկմտելու պատճառ չունեին:

They viewed the people they sold not as fellow Africans

Նրանք համարում էին վաճառվող մարդկանց ոչ որպես եղբայր աֆրիկացիների,

but criminals, debtors, or prisoners of war from rival tribes.

այլ որպես մրցակից ցեղի հանցագործների, պարտապանների կամ բանտարկյալների:

By selling them, kings enriched their own realms,

Վաճառելով նրանց` արքաները հարստացրին իրենց թագավորությունները և

and strengthened them against neighboring enemies.

ուժեղացրին այն հարևան պետությունների համեմատ:

African kingdoms prospered from the slave trade,

Ստրկավաճառությունից աֆրիկյան թագավորությունները զարգացան,

but meeting the European's massive demand created intense competition.

սակայն ստեղծեցին լարված մրցակցություն` բավարարելով եվրոպական ահռելի պահանջարկը:

Slavery replaced other criminal sentences,

Ստրկությունը փոխարինեց այլ քրեական պատիժները

and capturing slaves became a motivation for war,

և ստրուկներին գերի վերցնելը դարձավ պատերազմի մոտիվացիան,

rather than its result.

այլ ոչ թե արդյունք:

To defend themselves from slave raids,

Ստրուկների արշավանքներին դիմադրելու համար`

neighboring kingdoms needed European firearms,

հարևան թագավորությունները ունեին եվրոպական հրազենի կարիք,

which they also bought with slaves.

որը նրանք գնում էին ստրուկների հետ միասին:

The slave trade had become an arms race,

Ստրկավաճառությունը դարձավ մրցավազք`

altering societies and economies across the continent.

փոխելով հասարակություններ և տնտեսություններ ամբողջ մայրցամաքով մեկ:

As for the slaves themselves, they faced unimaginable brutality.

Ինչ վերաբերում է ստրուկներին, նրանք առերեսվում էին անպատմելի բռիության:

After being marched to slave forts on the coast,

Դեպի ափամերձ ամրոցներ տարվելուց, ոջիլներից ազատվելու

shaved to prevent lice, and branded,

նպատակով սափրվելուց և կոդավերվելուց հետո

they were loaded onto ships bound for the Americas.

նրանց լցրեցին դեպի Ամերիկա ուղևորվող նավերի վրա:

About 20% of them would never see land again.

Նրանց մոտ 20%-ը այլևս երբեք չտեսավ ցամաք:

Most captains of the day were tight packers,

Այդ օրվա շատ նավապետներ

cramming as many men as possible below deck.

նկուղային հարկում հավաքեցին ինչքան հնարավոր էր շատ մարդ:

While the lack of sanitation caused many to die of disease,

Մինչդեռ հիգիենայի լրիվ բացակայությունը հանգեցրեց շատերի մահվան,

and others were thrown overboard for being sick,

և որ շատերը նավից դուրս էին նետվել հիվանդ լինելու

or as discipline,

կամ կարգապահության պատճառով,

the captain's ensured their profits by cutting off slave's ears

նավապետները ապահովեցին իրենց հետագա շահույթը` կտրելով ստրուկների ականջները`

as proof of purchase.

որպես գնման ապացույց:

Some captives took matters into their own hands.

Որոշ գերիներ իրենց ուսերին դրեցին այդ պարտականությունը:

Many inland Africans had never seen whites before,

Շատ բնիկ աֆրիկացիներ սպիտակամորթների երբեք չէին տեսել

and thought them to be cannibals,

և նրանց համարում մարդակերներ,

constantly taking people away and returning for more.

որոնք անընդհատ փախցնում էին մարդկանց և վերադառնում ավելի խոշոր նպատակներով:

Afraid of being eaten, or just to avoid further suffering,

Վախենալով կարակուր դառնալուց կամ պարզապես խուսափելով հետագա տանջանքներից`

they committed suicide or starved themselves,

նրանք ինքնասպանություն գործեցին կամ ուղղակի սովամահ եղան`

believing that in death, their souls would return home.

հավատալով, որ մահվան դեպքում իրենց հոգիները կվերադառնային իրենց հայրենիք:

Those who survived were completley dehumanized,

Գոյատևածները լիովին զրկվել էին մարդկային որակներից,

treated as mere cargo.

և նրանց վերաբերվում էին որպես բեռի:

Women and children were kept above deck and abused by the crew,

Կանայք և երեխաները պահվել էին վերևի հատվածում և հալածանքների էին ենթարկվել

while the men were made to perform dances

անձնակազմի կողմից, մինչդեռ տղամարդիկ պետք է պարեին,

in order to keep them exercised and curb rebellion.

որպեսզի ստրուկները մնային լավ մարզավի- ճակում, և ապստամբությունը սանձահարվեր:

What happened to those Africans who reached the New World

Այն, ինչ կատարվել է Նոր Աշխարհ հասած աֆրիկացիների հետ

and how the legacy of slavery still affects their descendants today

և ինչպես է ստրկությունը մինչ այժմ ազդում նրանց այսօրվա հետնորդների վրա,

is fairly well known.

բավական հայտնի է:

But what is not often discussed

Սակայն այն, ինչը հաճախ չի քննարկվում,

is the effect that the Atlantic slave trade had on Africa's future.

ատլանտյան սրտկավաճառության ազդեցությունն է Աֆրիկայի ապագայի վրա:

Not only did the continent lose tens of millions of its able-bodied population,

Ոչ միայն մայրցամաքը կորցրեց տասնյակ միլիոնավոր ամրակազմ բնակիչների,

but because most of the slaves taken were men,

այլ նաև, քանի որ ստրուկների մեծամասնությունը տղամարդիկ էին,

the long-term demographic effect was even greater.

երկարաժամկետ ժողովրդագրական ազդեցությունը էլ ավելի խոշոր էր:

When the slave trade was finally outlawed in the Americas and Europe,

Երբ ստրկավաճառությունը վերջապես դարձավ ապօրինի Ամերիկայում և Եվրոպայում,

the African kingdoms whose economies it had come to dominate collapsed,

աֆրիկյան տերությունները, որոնց տնտեսու- թյունները կախված էին դրանից, փլուզվեցին`

leaving them open to conquest and colonization.

նրանց թողնելով գրավմանը և գաղութացմանը խոցելի:

And the increased competition and influx of European weapons

Եվ սրված մրցակցությունը և եվրոպական զինամթերքի ներմուծումը

fueled warfare and instability that continues to this day.

նպաստեցին պատերազմի և անկայունության առաջացմանը, որը շարունակվում է մինչ այժմ:

The Atlantic slave trade also contributed to the development of racist ideology.

Ատլանտյան ստրկավաճառությունը նաև նպաստեց ռասիստական գաղափարախոսության զարգացմանը:

Most African slavery had no deeper reason than legal punishment

Աֆրիկյան ստրկության մեծ մասը չուներ ավելի խորը պատճառ քան իրավական պատիժը

or intertribal warfare,

կամ միջցեղային պատերազմները,

but the Europeans who preached a universal religion,

սակայն եվրոպացիները, ովքեր քարոզում էին համընդհանուր կրոն

and who had long ago outlawed enslaving fellow Christians,

և ովքեր վաղուց արգելել էին քրիստոնյաների ստրկացումը,

needed justification for a practice

դեռ պետք է պարզաբանեին մի սովորություն,

so obviously at odds with their ideals of equality.

որը ակնհայտորեն հակասում էր իրենց գաղափարախոսության իդեալներին:

So they claimed that Africans were biologically inferior

Եվ նրանք պնդում էին, որ աֆրիկացիները կենսաբանորեն ցածրակարգ էին և

and destined to be slaves,

նախատեսված էին ստրուկներ լինելու համար`

making great efforts to justify this theory.

մեծ ջանք գործադրելով` ապացուցելու այդ տեսությունը:

Thus, slavery in Europe and the Americas acquired a racial basis,

Այսպիսով, ստրկությունը Եվրոպայում և Ամերիկայում ձեռք բերեց ռասիստական բնույթ`

making it impossible for slaves and their future descendants

դարձնելով այն անհնարին ստրուկների և նրանց ապագա հետնորդների համար

to attain equal status in society.

ստանալ հավասար կարգավիճակ հասարակության մեջ:

In all of these ways,

Բոլոր այս դրսևորումներից

the Atlantic slave trade was an injustice on a massive scale

ատլանտյան ստրկավաճառությունը հանդիսանում է խոշոր մասշտաբի անարդարություն,

whose impact has continued long after its abolition.

որի ազդեցությունը իր վերացումից հետո ևս շարունակական բնույթ է կրել: