The infamous overpopulation bet: Simon vs. Ehrlich - Soraya Field Fiorio

Translator: Mhamad Luqman Shahab Reviewer: Daban Q. Jaff

In 1980, two American professors bet $1,000

لە ١٩٨٠، دوو پرۆفیسۆری ئەمەریکی گرەویان کرد لەسەر ١٠٠٠ دۆلار.

on a question with stakes that couldn’t be higher:

لەسەر پرسێک کە تێیچەقیبوون کە نەدەتواندرا بدۆزرێتەوە.

would the earth run out of resources to sustain a growing human population?

ئایا زەوی سەرچاوەکانی دەمێنێ بۆ بەردەوامی دان بە ژیان.

One of them was Stanford biologist Paul Ehrlich,

یەکێک لەوان زیندەزانێکی ستانفۆرد بوو، پاول ئێرلیک،

who wrote the bestselling 1968 book, “The Population Bomb.”

کە پڕ فرۆشترین کتێبی لە ١٩٦٨ نوسی، “ تەقینەوەی دانیشتوان.”

The global population had grown rapidly since World War II,

لە ماوەی جەنگی جیهانی دووەم ژمارەی دانیشتوان بە خێرای گەشەی کردبوو،

and Ehrlich predicted that millions would starve to death

ئێرلیک پێشبینی ئەوەی کرد کە ملیۆنان خەڵک دەمرن لە برسان

as the population increased faster than the food supply.

گەشەی خەڵک خێراتر بوو لە پێویستی خۆراک.

He drew from the ideas of 18th century economist Thomas Malthus

وەریگرتبوو لە بیرۆکەیەک لە سەدەی هەژدەم ئابووری ناس تۆماس مالسوس

and related work from the 20th century.

بەستراوەتەوە بە کارێک لە سەدەی بیستەم.

Malthus had posited that population growth,

مالسوس وایدانا کە ژمارەی دانیشتوان گەشەدەکات

if unchecked over time, would always outpace food supply.

هەمیشە کێشەی خۆراکمان دەبێت، ئەگەر چارەسەر نەکرێت.

Through the 1970s, it seemed like Ehrlich was right:

لە ناو ساڵانی ١٩٧٠اکان، پێدەچوو ئێرلیک راستبێت:

famines, pollution, and political unrest

گرانی، پیسی و نائارامی سیاسی

had many concerned that humanity was on the brink of such a crisis,

زۆر نزیک بوو کە ببێتە قەیران،

and some governments considered and even implemented

و هەندێ لە حکومەتەکان وایان دانا و تەنانەت رێکاری یاساییان لەبەرگرت

policies to limit population growth.

بۆ سنوردارکردنی گەشەی دانیشتوان.

Betting against Ehrlich was Julian Simon, a professor of business and economics.

ئەوەی گرەوی لەگەڵ ئێرلیک کرد جولیان سیمۆن بوو، پرۆفیسۆری ئابووری و بازرگانی،

He analyzed historic data from around the world,

ئەو داتای مێژووی شیکردەوە لە سەرانسەری جیهان،

and found no correlation between a growing population

هیچ پەیوەندیەک نەبوو لە نێوان گەشەی دانیشتوان و

and a decrease in standards of living—

کەمکردنەوەی ژیانی ستاندارد—

in fact, he found the opposite.

لە راستیدا پێچەوانەکەی دۆزرایەوە.

He argued that Ehrlich’s work, and that of Malthus before him,

ئەو گفتوگۆی کرد لەسەر کارەکەی ئێرلیک، و مالسوس پێش ئەو،

was based on theoretical calculations,

کە سەرچاوەی گرتبوو لە بیرودۆزی ژمارەیەکان،

while the real-world data told a different story.

لە کاتێکدا داتا سەلمێنراوە جهانیەکان بابەتێکی تریان باس کرد.

But then, he departed from the data himself,

بەڵام دواتر پشتیکرد لە زانیاریەکانی خۆی،

claiming human ingenuity would always find alternatives

داواکردنی بلیمەتی مرۆڤ هەمیشە جێگرەوەیەک بوو

to compensate for diminishing resources.

بۆ قەرەبووکردنەوەی کەمکردنەوەی سەرچاوەکان.

If that seems overly optimistic to you, well, you're not alone.

ئەگەر زیاد لە پێویست هیوابەخشبێت بۆتۆ، باشە، تۆ تەنها نیت.

Ehrlich and other experts found Simon’s claims preposterous.

ئێرلیک و شارەزایانی دیکە هەندێ داواکاری و نوسراوی سیمۆنیان دۆزیەوە.

In June 1980, Simon wrote a scathing article for Science Magazine

لە حوزەیرانی ١٩٨٠، سیمۆن رەخنەیەکی نوسی بۆ گۆڤاری زانست

that incited a heated debate of published articles between the two men.

کە مشت و مرێکی گەرمی بڵاوکردەوە لە نێوان ئەو دوو پیاوە.

Simon said he should have placed a wager against Ehrlich years before,

سیمۆن وتی کە پێویستبوو کە کرێیەکی دانابا لە دژی ئێرلیک ساڵانێک لەمەوبەر،

when Ehrlich ventured that,

کاتێ ئێرلیک ئەو سەرکێشیەی کرد،

“England would not exist in the year 2000.”

ئینگلتەرا بوونی نابێت لە ساڵی “٢٠٠٠.”

Later that year, Simon called Ehrlich a false prophet

ساڵێک دواتر، سیمۆن بانگی ئێرلیکی دەکرد بە پەیامدەرێکی هەڵە

and challenged him to a bet.

گرەوێکی لەگەڵ کرد

Their feud also touched on the debate

هەروەها دەرەبەگەکەشیان پەویوەست بوو بە گفتوگۆکە

about whether to prioritize environmental protections or economic growth,

سەبارەت بەوەی کە ئایا ئەولەویەتی ژینگەی بدەن یان گەشەی ئابووری،

a key issue in the American presidential race

کلیلی کێشەکە لە پێشبرکێی سەرۆکایەتی ئەمەریکا

between Jimmy Carter and Ronald Reagan.

لە نێوان جیمی کارتەر و رۆنالد ریگان

After some debate, they set the final terms:

لە دوای هەندێک گفت و گۆ، کۆتا خولیان جێبەجێ کرد:

$200 on the price of each of five metals.

دووسەد دۆلار لەسەر نرخی هەر یەکێک لە پێنج کانزایەکە هەبوو.

If the price of the metal decreased or held steady over the next decade,

ئەگەر نرخی کانزا دابەزی یان بە جێگیری ماوە بۆ دەیەی دابیێت،

Simon won.

سیمۆن دەباتەوە.

If the price increased, Ehrlich won.

ئەگەر نرخەکە زیادی کرد، ئێرلیک دەباتەوە.

Wait, what?

چاوەرێکە، چ؟

Weren’t we talking about overpopulation and famine?

ئێمە قسەمان نەدەکرد دەربارەی زیادەرەوی و قڕبوون؟

What could the price of metals possibly have to do with that?

نرخی ئەو کانزایانە چ پەیوەندی بەوە هەیە؟

Well, the reality is that the price of metals may not have been the best choice—

باشە راستیەکە ئەوەیە لەوانە نیە نرخی کانزاکان باشترین هەڵبژاردن بێت—

many factors impact these prices that have nothing to do with overpopulation.

چەندین هۆکار کاردەکەنە سەر نرخەکان کە هیچ پەیوەندیان نیە بە ژمارەی دانیشتوان.

But their reasoning was as follows: metals are finite natural resources

بەڵام هۆکارەکەیان ئەوەبوو کە ئاسن سەرچاوەیەکی سروشتی سنوردارە

used in all sorts of manufacturing.

بەکاردەهێنرێن لە زۆربەی جۆرەکانی پیشەسازی.

Ehrlich believed a growing population would consume such finite resources,

ئێرلیک بڕوای وابوو کە گەشەی دانیشتوان سەرچاوە سنوردارەکان لە ناو دەبات،

and scarcity would drive the prices up.

وە نەبوونی دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی نرخەکان.

Simon thought humanity would find substitutes for the metals,

سیمۆن وایدانا کە مرۆڤایەتی جێگرەوەی تر دەدۆزێتەوە بۆ کانزاکان،

and the prices would stay stable or even decrease.

و نرخی بە جێگیری دەمێنێتەوە هەتا کەمیش دەکەن.

So, what happened?

کەواتە، چی رویدا؟

The world population continued to increase over the next 10 years,

ژمارەی دانیشتوانی جیهان بەردەوام بوو لە هەڵکشان بۆ دە ساڵی دواتر،

but the price of all five metals decreased,

بەڵام نرخی هەر پێنج کانزاکە کەمیکرد،

making Simon the clear winner of a bet that may not have been a great proxy

وای لە سیمۆن کرد بێ دوودڵی مەرجەکە بباتەوە کە بە نوێنەرێکی باش نەدەچوو

for the question they were debating, anyway.

بۆ ئەو پرسەی کە گفتوگۆیان لەسەر کردبوو، بەهەرحاڵ.

As for the question itself, today,

هەروەک بۆ خودی پرسیارەکە لە ئەمرۆ،

their focus on overpopulation represent a snapshot of history.

سەرنجیان لە زیادبوونی ژمارەی دانیشتوانە کە نوێنەرایەتی وێنەیەکی مێژووی دەکات.

Our understanding of what causes starvation and famine has progressed:

تێگەیشتنی ئێمە لە وەی چی دەبێتە هۆی برسی بوون و قڕبوون بەرەو پێشچوو

we have the resources to support a growing human population,

ئێمە سەرچاوەکانمان هەیە بۆ پاڵپشتیکردنی زیادبوونی ژمارەی دانیشتوان،

but we’re currently failing to distribute those resources equitably,

بەڵام ئێمە لە ئێستادا شکست دێنین لە دابەشکردنی ئەو سەرچاوانە بە یەکسانی،

and changing that should be our priority.

وە گۆرینی ئەمە لە ئەولەویاتی کارەکانمانە.

And we no longer see population size as a primary cause

و چیتر ئێمە قەبارەی دانیشتوان بە هۆکاری سەرەکی نازانین

of environmental degradation and climate change,

لە خراپبوونی ژینگەیی و گۆرانی کەش و هەوا،

or limiting population growth as a viable solution to these problems.

سنوردارکردنی گەشەی دانیشتوان وەک چارەسەرێکی گونجاو بۆ ئەو کێشانە.

Rather, experts largely agree that our focus should be

لە جیاتی ئەوە، شارەزایان زۆر هاوڕان لەسەر ئەوەی کە سەرنجی ئێمە

on replacing unsustainable technologies and practices with sustainable ones,

دەبێ لەسەر گۆرینەوەی تەکنەلۆجیا نا پەسندەکان بێت بە هی باشتر،

and that economic growth and environmental protections

و ئەو گەشەی ئابوری و پارستنی ژینگەییە

don’t have to be at odds.

پێویست ناکات بە نامۆ لەقەڵەم بدرێن.

In October 1990, Julian Simon received a check from Paul Ehrlich.

مانگی کانونی یەکەمی ١٩٩٠، جولیان سیمۆن گەیشتە چارەسەرێک بەهۆی پاول ئێرلیکەوە.

There was no note.

لێرە هیچ تێبینیەک نیە.