Can you solve the riddle and escape Hades? - Dan Finkel

Translator: bayan muhamad Reviewer: Daban Q. Jaff

Maybe the fates got clumsy.

لەوانەیە چارەنووسەکان نەزانانە بن.

Maybe Poseidon had one of his angry days.

لەوانەیە پۆزیدۆن بە یەکێک لە ڕۆژە توڕەکانی تێبپەڕێت.

However it happened, the underworld is overcrowded,

ھەر چۆنێک بێت ئەوە ڕوویدا، جیھانی ژێر زەوی زۆر قەرەباڵغە،

and Zeus has ordered Hades to let some spirits out.

و زوێس فەرمانی بە ھادیس کرد بۆ ئەوەی ھەندێک ڕۆح دەرکەون.

Hades arranges all the souls of the dead in a line before Cerberus.

ھادیس ھەموو گیانی مردووەکان ڕێک دەخات لە ڕیزێک پێش سەربێرس.

When one of his three heads bites down on the soul in front of it,

کاتێک یەکێک لە سێ سەری گاز دەگرێت لەسەر ڕۆحەکەی بەرامبەری،

they’ll get returned to the land of the living.

ئەوان دەگەڕێنەوە سەر خاکی زیندووان.

Anyone to the left must get out of line and stay in Hades forever.

و ھەر کەسێک لە لای چەپەوە بێت دەبێت لەسەر ھێڵ دەربێت وبۆ ھەمیشە لەھادیسدا بمێنێتەوە.

And everyone else shuffles forward, at which point Cerberus will feed again.

و ھەموو ئەوانەی تر بەرەو پێشەوە دەڕۆن، لەو خاڵەدا سەربێس دووبارە خواردن دەدات.

Each of the dog’s heads has an equal chance of being the one to bite each time,

ھەر یەک لەسەری سەگەکان شانسی یەکسانیان ھەیە کە ھەر جارەی گاز لە کەس بگرێت،

and no two ever bite simultaneously.

و ھەرگیز دوو گاز ناگرن.

Unfortunately, Hades’ minions forgot to tell you what was happening,

بەداخەوە، پاسەوانەکانی ھادیس لەبیریان چوو پێت بڵێن چی ڕوودەدات،

and by the time you show up there are only 99 souls left in line.

و تا ئەو کاتەی تۆ دەرکەوتیت تەنھا ٩٩ گیان لەڕیزدا ماوە.

Hades looks furious and drawing attention to yourself won’t end well.

ھادیس توڕە دیارە و سەرنج ڕاکێشان بۆ خۆت بەباشی کۆتایی نایەت.

But suddenly, time freezes, and Hermes steps out of the shadows.

بەڵام لە پڕێکدا، کات بە بەستنەوە، وھەرمێس لە سێبەرەکان دەردەچێت.

He tells you he can instantly put you into the line,

ئەو پێت دەڵێت کە دەتوانێت یەکسەر تۆ بخاتە ناو ھێڵەوە.

and no one will realize what happened.

و کەس هەست ناکات کە چی ڕوویداوە.

But he’ll only grant his grace to someone clever enough

بەڵام ئەو تەنھا نیعمەتی خۆی دەبەخشێت بە ھەندێک کەسی زیرەک

to take full advantage of it.

تا سوودی تەواوی لێوەربگرن.

Choose the best place in line and he’ll give you the spot.

باشترین شوێن ھەڵبژێرە لە ھێڵەکەدا وئەو خاڵەت پێ دەدات.

Choose wrong, and he’ll leave you to rot.

ھەڵە ھەڵبژێرە، و ئەو تۆ بەجێ دەھێڵێت بۆ ئەوەی بۆگەن بیت.

Which spot should you pick?

دەبێت کام خاڵ ھەڵبژێریت؟

Pause the video to figure it out yourself.

ڤیدیۆکە ڕابگرە بۆ ئەوەی لێی تێبگەیت.

Answer in 3

وەڵام لە ٣

Answer in 2

وەڵام لە ٢

Answer in 1

وەڵام لە ١

It’s possible to calculate the exact probability of going free

دەکرێت بەتەواوی ئەگەری ئازادبوونی بژمێرین.

in all 100 spots.

لە ھەر ١٠٠ خاڵدا.

But there’s a much simpler path to the solution

بەڵام ڕێگەیەکی زۆر سادەتر ھەیە بۆ چارەسەرەکە

that requires surprisingly little calculation.

ئەوە پێویستی بە ژماردنێکی بچووکی سەرسوڕھێنەرە.

Imagine being anywhere in line.

بیھێنە پێش چاوت کە لە ھەر شوێنێک لەڕیزدابن.

Way up at the front, one of the three heads will pick someone at random,

لە پێشەوە، یەکێک لە سەرەکان کەسێک ھەڵدەبژێرێت بەھەڕەمەکی،

and you’ll move forward 1, 2, or 3 spaces.

و تۆ ٢،١ یان ٣ بۆشایی بەرەو پێشەوە دەچیت.

Since each is equally likely,

چونکە ھەر یەکێکیان بە یەکسانی،

your chance of survival from wherever you started

هەلی مانەوەت لە ھەر شوێنێک کە دەستت پێکرد

is the average of the chances from each of the three spaces in front of you.

ئەوە تێکڕایی ھەلەکانە لە ھەر سێ بۆشاییەکەی بەردەمت.

And this is where you can find a huge shortcut.

و ئەمە کە دەتوانیت کورتە ڕێیەکی گەورە بدۆزیتەوە.

Averages must be on or between the extremes of what you’re averaging—

تێکڕایی دەبێت لەسەر یان لە نێوان ئەوپەڕی ئەوەبێ کە تۆ تێکڕای دەکەی __

they can never be higher than the highest value

ھەرگیز ناتوانن لە بەرزترین بەھا بەرزتر بن

or lower than the lowest.

یان نزمتر لە نزمترین.

So whatever your chances of survival are where you start,

کەواتە ھەر شتێک بێت کە شانسی مانەوەت لەو شوێنە بێت کە تۆ دەست پێدەکەیت،

one of the three places in front of you is at least as good,

یەکێک لەو سێ شوێنەی بەردەمت لانیکەم وەک باشە،

and probably better.

و لەوانەیە باشتر بێت.

This observation is incredibly powerful.

ئەم تێبینیە زۆر بەھێزە.

It means that wherever you are in line,

واتە لە ھەر شوێنێک لە ڕیزدا بن،

it’d be wise to trade your place for one of the three spots in front of you.

ژیرانە دەبێت کە شوێنی خۆت بگۆڕیت بۆ یەکێک لە سێ خاڵی بەردەمت.

Let’s ignore which for now and think of them as a trio—

با لە ئێستادا چاوپۆشی بکەین و بە سیانی بزانین—

this trio’s maximum value is better than this trio’s, and so on.

بەرزترین بەھای ئەم سیانە باشترە لە نرخی ئەم سیانیە، و بەم شێوەیە.

Keep going and you’ll reach the front...

بەردەوام بە و دەچیتە پێشەوە...

These three spots must contain the extreme values—

ئەم سێ خاڵە پێویستە بەھای زۆر لەخۆ بگرن—

the best and worst probabilities—

باشترین و خراپترین ئەگەرەکان—

for the entire line.

بۆ تەواوی ھێڵەکە.

In other words, they’re all we need to consider.

بە مانایەکی تر، ئەوان ھەموو ئەوەن کە ئێمە پێویستمانە بۆ ڕەچاوکردن.

Place 1 is bad.

شوێنی ١ خراپە.

Head one would save you, and the other two doom you forever.

سەری یەکەم ڕزگارت دەکات، دووانەکەی تر بۆ ھەمیشە تۆ ئەفەوتێنن.

That’s just a 1 in 3 chance to escape.

ئەوە تەنھا ١ لە ٣ شانسە بۆ ڕاکردن.

Place 2 is better: head two is great,

شوێنی ٢ باشترە :سەری دوو زۆر باشە.

head 3 is bad, and head 1 is ok in that it gives you another chance.

سەری ٣ خراپە، و سەری ١ باشە کە شانسی ترت پێدەدات.

But place 3 is best, because head 3 saves you

بەڵام شێوەی ٣ باشترینە، چونکە سەری ٣ ڕزگارت دەکات.

while heads 1 and 2 both give you extra chances.

لە کاتێکدا کە سەرەکانی ١ و٢ ھەردووکیان شانسی زیاترت پێ دەدەن.

If you did want to consider the exact probabilities,

ئەگەر ویستت ڕەچاوی ئەگەرە ڕێکەکان بکەیت،

the odds of surviving in place 3 are 16 out of 27, or close to 60%.

ڕێژەی ڕزگاربوون لە شوێنی ٣ ١٦ لە ٢٧ە، یان نزیک ٦٪‏.

The spots later in line tend to be very close to having a 50% chance of survival.

دواتر خاڵەکان لە ھێڵەکەدا وادەردەکەون کە زۆرنزیک بن لەھەبوونی ٥٠٪‏ شانسی مانەوە.

Why 50%?

بۆچی ٥٠٪‏؟

Because every time Cerberus sends one soul up to be reborn,

چونکە ھەر جارێک سێربێرس یەک ڕۆح دەنێرێت بۆ ئەوەی دووبارە لە دایک ببێتەوە،

he leaves 0, 1, or 2 souls in the underworld.

ئەو ١،٠، یان ٢ گیان لە جیھانی ژێر زەوی دا جێدەھێڵێت.

That averages out to one person staying for each one who gets freed.

ئەو تێکڕایە بۆ یەک کەس دەمێنێتەوە بۆ ئەو کەسەی کە ئازاد دەبێت.

But you can beat those odds handily with what you now know.

بەڵام دەتوانێنرێت ئەو بەربەرەکانێیە ببەزێنیت بەدەستی لەگەڵ ئەوەی کە ئێستا چی دەزانیت.

Hermes has places to be, and so do you.

ھێرمیس شوێنی ھەیە بۆ ئەوەی بێت، و ھەروەھا تۆ.

He rewards your insight by sneaking you into the third spot.

ئەو پاداشتی بینینەکەت دەدات بە دزەکردنت بۆ خاڵی سێیەم.

And from there it’ll be just a short wait to learn your ultimate fate.

و لەوێ تەنھا چاوەڕوانیەکی کورت دەبێت بۆ فێربوونی چارەنووسی کۆتای.