Why the @#$% is there so much traffic? - Benjamin Seibold

Translator: Rozhan yasin Reviewer: Taban Khidr

You’re cruising down the highway when all of a sudden

تۆ لەسەر ڕێگای گشتی دەچیتە خوارەوە کاتێک لەناکاو

endless rows of brake lights appear ahead.

ڕیزە بێ کۆتاییەکانی گڵۆپی برێک لە پێشەوە دەردەکەون

There’s no accident, no stoplight,

هیچ ڕووداوێک نیە، نە ئاماژەی وەستان,

no change in speed limit or narrowing of the road.

ھیچ گۆڕانکاریەکی خێرا نیە یان تەسککردنەوەی ڕێگاکە.

So why the @#$%! is there so much traffic?

کەواتە بۆچی @#$%! ئایا هەیە ئایا ئەوەندە ترافیک؟

When traffic comes to a near standstill for no apparent reason,

کاتێک هاتوچۆ دێتە سەر وەستانێکی نزیک بەبێ هیچ هۆیەکی دیار,

it’s called a phantom traffic jam.

پێی دەوترێت قەرەباڵغی ترافیکی فانتۆم.

A phantom traffic jam is an emergent phenomenon

قەرەباڵغی ترافیکی فانتۆم دیاردەیەکی دەرکەوتەیە

whose behavior takes on a life of its own, greater than the sum of its parts.

کە هەڵسوکەوتی ژیانی خۆی دەباتە سەر، گەورەترە لە کۆی بەشەکانی.

But in spite of this, we can actually model these jams,

بەڵام سەرەڕای ئەمە، دەتوانین مۆدێلی ئەم قەرەباڵەخیانە بکەین,

even understand the principles that shape them—

تەنانەت لە بنەماکانیش تێبگە کە ئاڕاستەیان دەکەن--

and we’re closer than you might think

وە نزیکترین لەوەی تۆ بیری لێدەکەیتەوە

to preventing this kind of traffic in the future.

بۆ رێگریکردن لەو جۆرە ترافیکانە لە داهاتوودا.

For a phantom traffic jam to form, there must be a lot of cars on the road.

بۆ ئەوەی ترافیکی فانتۆم پێک بێت دەبێت سەیارەی زۆر لەسەر ڕێگاکە بێت.

That doesn’t mean there are necessarily too many cars

ئەمە مانای ئەوە نییە بە پێویستی زۆر سەیارە هەیە

to pass through a stretch of roadway smoothly,

تێپەڕبوون بە دریژایی ڕێگاکە بە ئاسانی،

at least not if every driver maintains the same consistent speed and spacing

بەلایەنی کەمەوە ئەگەر هەموو شۆفێرێک هەمان خێرایی و ماوەی

from other drivers.

لە شۆفێرەکانی ترەوە هەبێت.

In this dense, but flowing, traffic,

بە نزیکی، بەڵام بە لێشاو، هاتوچۆ،

it only takes a minor disturbance to set off the chain of events

تەنها بێزاریەکی بچووک دروست دەکات بۆ دانانی زنجیرەی ڕووداوەکان

that causes a traffic jam.

کە دەبێتە هۆی قەرەباڵغی هاتوچۆ.

Say one driver brakes slightly.

بڵێین یەک شۆفێر بە‌ێواشی برێک بکات.

Each successive driver then brakes a little more strongly,

هەر شۆفێرێکی یەک لەدوای یەک دواتر برێک کەمێک بەهێزتر،

creating a wave of brake lights that propagates backward

دروستکردنی شەپۆلێک ئاماژەی برێک زۆر دەبێت دواوە

through the cars on the road.

لە ڕێگای سەیارەکانی سەر ڕێگاکە.

These stop-and-go waves can travel along a highway for miles.

ئەم شەپۆلی وەستان و ڕۆیشتنە دەتوانێت چەند میلێک بە ڕێگای گشتیدا گەشت دوابخات.

With a low density of cars on the road,

بە چڕییەکی نزمی ئۆتۆمبێل لەسەر ڕێگاکە،

traffic flows smoothly because small disturbances,

هاتوچۆ هێواش دەبێتەوە بەهۆی شڵەژانێکی کەمەوە،

like individual cars changing lanes or slowing down at a curve,

وەک هەریەک لە ئۆتۆمبێڵەکان کە ڕێگاکان دەگۆڕن یان خاوکردنەوە بەهۆی چەماوە،

are absorbed by other drivers’ adjustments.

خستنەپاڵی ەهۆی ڕێکخستنی لەلایەن شوفێرانی دیکەوە.

But once the number of cars on the road exceeds a critical density,

بەڵام کە ژمارەی ئوتومبیلەکان زیاتر دەبێت لە توانای ڕێگاکە،

generally when cars are spaced less than 35 meters apart,

بە گشتی کاتێک ئۆتۆمبێلەکان ماوەیان هەیە کەمتر لە 35 مەتر لە یەک دوورن،

the system’s behavior changes dramatically.

ڕەفتاری سیستەمەکە گۆڕانکاریەکی زۆری بەسەر دادێت.

It begins to display dynamic instability, meaning small disturbances are amplified.

دەست دەکات بە نیشاندانی ناسەقامگیری، مانای زیادبوونی بێزارکردنی بچووکە.

Dynamic instability isn’t unique to phantom traffic jams—

ناسەقامگیری دینامیکی تایبەتمەند نیە بە ترافیکی فانتم--

it’s also responsible for raindrops, sand dunes, cloud patterns, and more.

هەروەها بەرپرسیارە لە بارینی باران تەپۆلکەی لمی و شێوازی هەور و زیاتریش.

The instability is a positive feedback loop.

ناسەقامگیری بریتیە لە ئەڵقەیەکی کاردانەوە ئەرێنی.

Above the critical density,

لەسەروو گرنگی چڕییەوە,

any additional vehicle reduces the number of cars per second

هەر سەیارەیەکی زیادە ژمارەی ئوتومبیلەکان کەمدەکاتەوە لە چرکەیەکدا

passing through a given point on the road.

لە خاڵێکی دیاریکراوەوە کە تێپەڕ دەبێت لەسەر ڕێگاکە.

This in turn means it takes longer for a local pileup

مانای ئەوە دەگەیەنێت کە زیاتری پێویستە بۆ کەڵەکەکردنی ناوخۆیی

to move out of a section of the road, increasing vehicle density even more,

بۆ ئەوەی بجوڵێین لە شوێنێکی ڕێگاکە، زیاتر چڕی ئۆتۆمبیل زیاد دەکات،

which eventually adds up to stop-and-go traffic.

کە لە کۆتایدا زیاد دەکات بۆ وەستان و ڕۆیشتنی ترافیک.

Drivers tend not to realize they need to break far in advance of a traffic jam,

شۆفێرەکان وا هەست ناکەن کە پێویستیان بەوەستانی پێش وەختە لە قەرەباڵغی هاتوچۆدا,

which means they end up having to brake harder to avoid a collision.

واتە کۆتایی بە وەستانی توند دێنن بۆ ئەوەی بەریەککەوتن ڕوونەدات.

This strengthens the wave of braking from vehicle to vehicle.

ئەمەش شەپۆلی ‌هێواش بوونەوە زیاتر دەکات لە ئۆتۆمبێلەکەوە بۆ ئۆتۆمبێلێکی دیکە.

What’s more, drivers tend to accelerate too rapidly out of a slowdown,

شوفێرەکان مەیلی پەلەی زیاتریان هەیە بۆ خێرا دەرباز بوون لە جەنجاڵیەی ڕێگا.

meaning they try to drive faster

واتە ئەوان هەوڵ دەدەن خێراتر لێخوڕن

than the average flow of traffic downstream of them.

لە تێکڕای لێشاوی قەرەباڵەخی ڕێگاکە.

Then, they have to brake again, eventually producing another feedback loop

پاشان، پێویستە دووبارە بوەستن لە کۆتایدا لەمپەرێکی دیکە دروست دەبێت

that causes more stop-and-go traffic.

کە دەبێتە هۆی وەستان و ڕۆیشتنی زیاتر لە ڕێگاکەدا.

In both cases, drivers make traffic worse

لە هەردوو باردا، شۆفێران هاتووچۆەکە خراپتر دەکەن

simply because they don’t have a good sense of the conditions ahead of them.

بە سادەیی چونکە ئەوان هەست بە باشی ناکەن لەم بارودۆخەی دێتە پێشەوە بۆیان.

Self driving cars equipped with data on traffic conditions ahead

ئۆتۆمبێلی بێشوفێر ئەم تایبەت مەندیەی بۆ دابین کراوە پێشوەختە

from connected vehicles or roadway sensors

لە ئۆتۆمبێلە پەیوەست کراوەکان یان هەستەوەرەکانی ڕێگا

might be able to counteract phantom traffic in real-time.

لەوانەیە توانای پێچەوانەکردنەوەی ترافیکی فانتۆمی هەبێت لە کاتی خۆیدا.

These vehicles would maintain a uniform speed, safety permitting,

ئەم ئۆتۆمبێلانە بەردەوام دەبن بە هەمان خێرایی ڕێگەپێدراوی سەلامەتی،

that matches the average speed of the overall flow,

کە لەگەڵ تێکڕای خێراییەکە دەگونجێت لە هەموو لێشاوەکان،

preventing traffic waves from forming.

ڕێگرن لە دروست بوونی شەپۆلی هاتووچۆ.

In situations where there’s already a traffic wave,

لەو بارودۆخانەی کە خۆی شەپۆلێکی هاتوچۆ هەیە،

the automated vehicle would be able to anticipate it,

ئۆتۆمبێلە ئۆتۆماتیکەکە توانای هەیە پێشبینی بکات،

braking sooner and more gradually than a human driver

وەستانی زووتر و هێواشتر لە شۆفێرێکی مرۆڤ

and reducing the strength of the wave.

وە کەمکردنەوەی هێزی شەپۆڵەکە.

And it wouldn’t take that many self-driving cars—

وە زۆر ناخایەنێت کە زۆر ئۆتۆمبێلی خودکار---

In a recent experiment, one autonomous vehicle for every 20 human drivers

لە تاقیکردنەوەیەکی ئەم دوایانەدا، یەک ئۆتۆمبێلی خودکار بەرامبەر20 شۆفێرە

was enough to dampen and prevent traffic waves.

بەسن بۆ نەهێشتن و ڕێگەگرتن لە شەپۆلی هاتوچۆ.

Traffic jams are not only a daily annoyance–

قەرەباڵغی هاتوچۆ تەنها شتێکی جارسکەری ڕۆژانە نیە--

they’re a major cause of fatalities,

هۆکاری سەرەکین بۆ مردن،

wasted resources, and planet-threatening pollution.

بەفیڕۆچونی سەرچاوەکان، وە مەترسی لەسەر پیسبوونی هەسارە هەیە

But new technology may help reduce these patterns,

بەڵام تەکنەلۆجیای نوێ لەوانەیە یارمەتی کەمکردنەوە ئەم شێوازانە بدات

rendering our roads safer,

ڕێگاکانمان سەلامەتتر بکات،

our daily commutes more efficient, and our air cleaner.

کە ئاڵوگۆڕی ڕۆژانەمان ئاسانتر دەکات وە هەوامان پاکتر دەکات.

And the next time you’re stuck in traffic,

وە جاری داهاتوو کە لە ترافیکدا گیردەخۆیت،

it may help to remember that other drivers aren’t necessarily driving spitefully,

لەوانەیە بیرت بێت کە مەرج نیە شوفێرەکان بە ڕقەوە لێبوخورن،

but are simply unaware of road conditions ahead— and drive accordingly.

بەڵام بە سادەیی بێ ئاگان لە دۆخی ڕێگاکە وە بە گوێرەی ئەوە لێدەخوڕن.