The surprisingly long history of electric cars - Daniel Sperling and Gil Tal

Translator: omer zrar Reviewer: Daban Q. Jaff

If you were buying a car in 1899,

گەر بتویستبایە ئۆتۆمبێلێک بکریت لە ساڵی ١٨٩٩،

you would’ve had three major options to choose from.

ئەوا سێ هەڵبژاردەت لەبەردەم بوو.

You could buy a steam-powered car.

تۆ دەتوانیت ئۆتۆمبێلی هەڵمی بکڕیت.

Typically relying on gas-powered boilers, these could drive as far as you wanted—

کە بە گەرمکەری گاز کاریدەکرد، و تۆ

بەمەش دەتوانی بۆ هەرشوێنێک بچیت کە تۆ بتەوێت،

provided you also wanted to lug around extra water to refuel

و پێویستیشی بە ئاوی زۆر هەبوو بۆ کارکردن،

and didn’t mind waiting 30 minutes for your engine to heat up.

و دەبوایە ٣٠ خولەک بوەستیت تا مەکینەکە گەرمبێت.

Alternatively, you could buy a car powered by gasoline.

لەجاتی ئەمە، تۆ دەتوانی ئۆتۆمبێلێک بکڕیت کە بە بەنزین کاربکات.

However, the internal combustion engines in these models

بەڵام، مەکینەی سوتەمەنی ناوەکی ئەم جۆرەیان،

required dangerous hand-cranking to start

پێویستی بە بەکارخستنی دەستی هەبوو،

and emitted loud noises and foul-smelling exhaust while driving.

کە دەنگی بەرز و بۆنی ناخۆشی گزۆزەکە هەستپێدەکرا لە کاتی لێخوڕیندا.

So your best bet was probably option number three:

کاواتە باشترین هەڵبژاردە بریتییە لە هەڵبژاردەی سێیەم:

a battery-powered electric vehicle.

ئەویش ئۆتۆمبێلی کارەبای بە پاترییە.

These cars were quick to start, clean and quiet to run,

ئۆتۆمبێلەکان خێراو، خاوێن، و بێدەنگیش بوون بۆ بەکارهێنان،

and if you lived somewhere with access to electricity,

و گەر لە شونێکدا بژیابایت کە وزەی کارەبای هەبوایە،

easy to refuel overnight.

ئەوا ئاسان بوو بۆ بارگاویکردنەوە لەماوەی شەودا.

If this seems like an easy choice, you're not alone.

گە پێتوایە ئەمەش هەڵبژاردەێکی ئاسەنا ئەوا لەمدا بە تەنیانیت.

By the end of the 19th century, nearly 40% of American cars were electric.

لە کۆتایی سەدەی نۆزدەهەمدا، ٪٤٠ ئۆتۆمبێلەکانی ئەمریکا ئەلیکتڕۆنی بوون.

In cities with early electric systems,

لە شارەکانیشدا سیتەمی کارەبایی هەبوو،

battery-powered cars were a popular and reliable alternative

ئەم جۆرە ئۆتۆمبێلانەش زۆر پشتان پێدەبسترا

to their occasionally explosive competitors.

بەبەراورد لەگەڵ ڕکابەرەکانیتر.

But electric vehicles had one major problem—

بەڵام ئۆتۆمبێلە کارەبایەکان یەک کێشەی گەورەیان هەبوو،

batteries.

ئەویش پاتریەکانیان بوو.

Early car batteries were expensive and inefficient.

لەو کاتەدا پاتری ئۆتۆمبێلەکان تێچونیان زۆر بوو و بەباسیس کاریان ناکرد.

Many inventors, including Thomas Edison,

زۆرێک لە زاناکان بە ئەدیسۆنیشەوە،

tried to build batteries that stored more electricity.

دەیانویست پاتریێک دروستبکەن کە وزەی زیاتر لەخۆبگرێت.

Others even built exchange stations in urban areas to swap out dead batteries

ئەوانی تریش چەندین وێستگەیان لە شارەکان کردەوە تا پاتریە تێکچوەکان بگۆڕنەوە

for charged ones.

بە دانەێکی بارگاویکراو.

But these measures weren’t enough to allow electric vehicles to make long trips.

بەڵام ئەمانەش نەبونە پاڵنەر تا ئەم ئۆتۆمبیلانە گەشتی درێژ پێبکرێت.

And at over twice the price of a gas-powered car,

و بەهاکەیان دوو ئەوەندەی ئەو ئۆتۆمبێلانە بوو کە بە گاز کاریاندەکرد.

many couldn’t afford these luxury items.

زۆرێک لە خەڵکی توانای کڕینی ئەم ئۆتۆمبێلانەیان نەبوو.

At the same time, oil discoveries lowered the price of gasoline,

لە هەمان کەتدا، دۆزینەوەی نەوتی خاویش وایکرد

کە نرخی بەنزین دا بەزێت، و چەندین گۆڕانکاریش

and new advances made internal combustion engines more appealing.

لە مەکینەی سوتەمەنیەکاندا کران کە وایکرد

چاکتربێت. و لە ئەنجامی زیادکردنی ئامێری

Electric starters removed the need for hand-cranking,

کۆنترۆڵکردنی کارەبا وای کرد چیتر پێوستیان بە کارپێکردنی دەستی نەبێت.

mufflers made engines quieter and rubber engine mounts reduced vibration.

و دانانی گزۆزیش وایکرد کە دەنگی مەکینە کەمتربێتەوە و لەرزینەکەشی باشتربێت.

In 1908, Ford released the Model T;

لە ساڵی ١٩٠٨ دا، فۆڕد ئۆتۆمبێلی جۆری T خستە بازاڕ،

a cheap, high-quality gas-powered car that captured the public imagination.

کە جۆرێکی نایاب و هەرزان بوو، و بە بەنزین

کاریدەکرد و زوو چاوی خەڵکی کەوتەسەر.

By 1915, the percentage of electric cars on the road had plummeted.

لە ساڵی ١٩١٥ دا، ژمارەی ئۆتۆمبێلە کارەبایەکان لە کورتیدا.

For the next 55 years, internal combustion engines ruled the roads.

و بۆ ماوەی زیاتر لە ٥٠ ساڵ مەکینەی سوتەمەنیەکان شەقامەکانیان داگیکرد.

Aside from some special-purpose vehicles, electric cars were nowhere to be found.

ئۆتۆمبێلە کارەبایەکان لە هیچ شوێنێک نابینران تەنیا لەهەندێک شوێنی کەم نەبێت.

However, in the 1970s, the tide began to turn.

کەچی، لە ساڵی ١٩٧٠ کاندا ئەمە لە گۆڕاندا بوو.

US concerns about oil availability renewed interest in alternative energy sources.

کێشەکانی ئەمەریکا لەبارەی نەمانی نەوت، وایکرد کە

دوبارە خواست بکەوێتە سەر سەرچاوەکانی وزە.

And studies in the 1980s linking car emissions with smog

و توێژینەوەی ساڵانی ١٩٨٠ کان کە پیسبونی هەوای شارەکانی وەک ڵۆس ئەنگڵۆسیان

in cities like Los Angeles

بۆ ئەم ئۆتۆمبێلانە دەگەڕاندەوە،

encouraged governments and environmental organizations

و ئەمەش هانی حکومەت و ڕێکخراوەکانیدا تا

to reconsider electric vehicles.

ئۆتۆمبێلە کارەبایەکان پەسندبکەن.

At this point, car companies had spent decades

لێرەدا زۆرێک لە کۆمپانیاکانی ئۆتۆمبێلیش چەندین ساڵە

investing in internal combustion engines without devoting any resources

پارە لە بەرهەمهێنانی مەکینە سوتەمەنیەکان خەرج دکەن بێ ئەوەی کە هیچ بایەخ

to solving the century-old battery problem.

بە چارەسەرکردنی کێشە کۆنەکەی پاتری بدەن.

But other companies were developing increasingly efficient batteries

بەڵام کۆمپانیاکانیتر دەستیانکرد بە پێشخستنی پاتری بۆ دانەێکی چاڵاک

to power a new wave of portable electronics.

تا پاتری نوێ و هەڵگری وزەی زیاتر بۆ ئامێرە ئەڵیکتڕۆنیەکان دروستبکەن.

By the 1990s, energy dense nickel metal hydride batteries were on the market,

لە ساڵی ١٩٩٠ ەکاندا، پاتری وزەی هایدۆجینی نیکڵ خسترا بازاڕ،

soon followed by lithium-ion batteries.

لەدوای ئەویش، پاتری ئایۆنی لیسیۆم دەرکەوت.

Alongside regulatory mandates by California to reduce smog,

و بەهۆی بڕیارەکانی حکومەتی کاڵیفۆڕنیا بۆ کەمکردنەوەی دوکەڵ،

these innovations sparked a small wave of new electric vehicles,

ئەم داهێنانە بونە هۆی بوژاندنەوەی جۆری نوێ ئۆتۆمبێلی کارەبایی،

including hybrid cars.

بە ئۆتۆمبێلی هەردوو جۆر مەکینەشەوە.

Hybrids aren’t true electric vehicles;

ئۆتۆمبێلە تێکهەڵەکان ئۆتۆمبێلی ئەلیکتڕۆنی نین؛

their nickel metal hydride batteries

پاتریە هایدرۆجینیە نیکڵیەکەیان تەنیا

are only used to optimize the efficiency of gas-burning engines.

بۆ باشترکردنی سوتانادنی بەنزینی ناو مەکینەکەیە.

But in 2008, Tesla Motors went further,

بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٨ دا، کۆمپانیای تێسلا هەنگاوێکی نوی هاویشت،

grabbing the attention of consumers, automakers, and regulators

کە سەرنجی بەکارهێنەران، دروستکەرانی ئۆتۆمبێل،

و ڕکخەرانی بۆ خۆی ڕاکێشا بە دروستکردنی

with its lithium-ion-powered Roadster.

ئۆتۆمبێلێکی دوو دەرکەیی کە بە وزەی ئایۆنی لیسیۆم کاریدەکرد.

This purely electric vehicle could travel more than 320 kilometers

ئەم ئۆتۆمبێلە کارەبایانە دەیانتوانی بۆ زیاتر لە ٣٢٠ کیلۆمەتر بڕۆن

on a single charge,

لە یەک جار بارگاویکردنەوەدا.

almost doubling the previous record.

کە ئەمەش دوو ئەوەندەی جارانی پێشوترە.

Since then, electric vehicles have vastly improved in cost, performance,

لەو کاتەوە ئۆتۆمبێلی کارەبایی پێشکەوتنێکی گەورەی بەخۆوە دیوە لە توانا،

efficiency, and availability.

چاڵاکی، و بەکارهێنانی وزەدا.

They can accelerate much faster than gas-powered sports cars,

کە دەتوانن خێراتر لە ئۆتۆمبێلە ورزشیە بە گاز کارکەرەکان، بجوڵێت،

and while some models still have a high upfront cost,

لەکاتێکدا هەندێک جۆری هێشتا نرخەکانیان بەرزە،

they reliably save their drivers money in the long run.

بەڵام دەتوانن بۆ ماوەێکی درێژ پارەێکی بۆ خاوەنەکانیان بگەڕێنەوە.

As governments around the world focus on slowing climate change,

لەکاتێکدا حکومەتەکانی جیهان گرینگیدەدەن بە چارەسەرکردنی گۆڕانی کەش وهەوا،

electric vehicles are now expected to replace gas-powered ones altogether.

ئەوا چاوەڕوان دەکرێت کە ئۆتۆمبێلە کارەبایەکان شوێنی

ئۆتۆمبێلە سوتەمەنی بەکارهێنەرەکان بگرنەوە.

In Norway, 75% of car sales in 2020 were plug-in electric vehicles.

لە نەرویجدا، ٪٧٥ ئۆتۆمبێلە فرۆشراوەکانی ٢٠٢٠ ئۆتۆمبێلی کارەبایی بوون.

And policies such as California’s Zero Emission Vehicle mandate

و سیاسەتی وەک ئەوەی کالیفۆڕنیا بۆ کەمکردنەوەی پیسبونی هەوا

and Europe’s aggressive CO2 emission standards

و هەوڵەکانی ئەوروپا بۆ کەمکردنەوەی بڕی CO2 لە هەوادا،

have dramatically slowed investments in gas-powered vehicles worldwide.

وای کردوە کە پارەی کەمتر خەرج بکرێت

لە بەرهەمهێنانی ئۆتۆمبێلی سوتەمەنی بەکارهێن.

Soon, electric cars will reclaim their place on the road,

بەمزوانە ئۆتۆمبێلە کارەبایەکان شوێنەکەی جارانیان بەدەستدێننەوە،

putting gasoline in our rearview.

و بەنزین دەکەنە پەڕێک لە مێژو.