Ethan Zuckerman: How to listen to global voices

Translator: Giang Tran Reviewer: Nga Vu

I'm an American, which means, generally,

Tôi là người Mỹ, thông thường nghĩa là

I ignore football unless it involves

tôi phớt lờ bóng đá, trừ khi nó cần

guys my size or Bruno's size

những cầu thủ đô như tôi hay Bruno

running into each other at extremely high speeds.

xông vào nhau với tốc độ khủng khiếp

That said, it's been really hard

Tuy vậy, thật sự khó mà

to ignore football

phớt lờ bóng đá

for the last couple of weeks.

trong vài tuần vừa qua.

I go onto Twitter, there are all these strange words that I've never heard before:

Tôi lên Twitter, có vô số từ lạ lẫm

mà tôi chưa từng nghe qua:

FIFA, vuvuzela,

FIFA, vuvuzela,

weird jokes about octopi.

những lời nói đùa kỳ cục về octopi.

But the one that's really been sort of stressing me out,

Nhưng thứ thực sự làm tôi quan tâm,

that I haven't been able to figure out,

mà nghĩ mãi tôi vẫn không hiểu ra được,

is this phrase "Cala a boca, Galvao."

đó là cụm từ "Cala a boca, Galvao."

If you've gone onto Twitter in the last couple of weeks,

Nếu bạn lên Twitter trong vài tuần qua,

you've probably seen this.

bạn có thể thấy nó.

It's been a major trending topic.

Nó đang là chủ đề lớn.

Being a monolingual American, I obviously don't know what the phrase means.

Là người Mỹ chỉ biết 1 ngôn ngữ, tôi đương nhiên không hiểu nghĩa của nó

So I went onto Twitter,

Vì vậy tôi lên Twitter

and I asked some people if they could explain to me "Cala a boca, Galvao."

và nhờ mọi người giải thích từ "Cala a boca, Galvao"

And fortunately, my Brazilian friends

Và may mắn thay, bạn bè Brazil của tôi

were more than ready to help.

thì luôn sẵn sàng giúp đỡ.

They explained that the Galvao bird

Họ giải thích rằng con chim Galvao

is a rare and endangered parrot

là loài vẹt quý hiếm và đang có

that's in terrible, terrible danger.

nguy cơ tiệt giống nghiêm trọng

In fact, I'll let them tell you a bit more about it.

Thực tế, họ sẽ giải thích thêm về điều này

Narrator: A word about Galvao, a very rare kind of bird

"Chim Galvao, là một loại chim rất hiếm

native to Brazil.

xuất xứ từ Brazil

Every year, more than 300,000 Galvao birds

Mỗi năm, hơn 300.000 chim Galvan bị giết

are killed during Carnival parades.

trong dịp đại hội Carnival."

Ethan Zuckerman: Obviously, this is a tragic situation,

Đương nhiên đây là một trường hợp

and it actually gets worse.

bi thảm và ngày càng tệ hơn.

It turns out that, not only is the Galvao parrot

Hóa ra, con vẹt Galvao chẳng những

very attractive, useful for headdresses,

rất đẹp, dùng làm trang sức trên đầu,

it evidently has certain hallucinogenic properties,

mà còn sở hữu chất gây ra ảo giác,

which means that there's a terrible problem

điều này nghĩa là có một vấn đề tồi tệ

with Galvao abuse.

về việc lạm dụng loài chim này

Some sick and twisted people have found themselves snorting Galvao.

Có những kẻ nghiện bệnh hoạn hút lông chim Galvao

And it's terribly endangered.

trong khi nó sắp tiệt chủng.

The good news about this is that the global community --

Tin tốt là cộng đồng thế giới,

again, my Brazilian friends tell me --

điều này cũng do các bạn Brazil nói lại,

is pitching in to help out.

đang đứng ra giúp đỡ

It turns out that Lady Gaga

Hóa ra là Ca sĩ Lady Gaga -

has released a new single --

đã cho ra một bản nhạc --

actually five or six new singles, as near as I can tell --

thật ra năm hoặc sáu bản nhạc, theo tôi biết,

titled "Cala a boca, Galvao."

với tựa đề "Cala a boca, Galvao."

And my Brazilian friends tell me that

Và các bạn Brazil bảo, nếu tôi lên mạng

if I just tweet the phrase "Cala a boca, Galvao,"

viết lên Twitter "Cala a boca, Galvao,"

10 cents will be given

10 xu sẽ được đóng góp

to a global campaign

cho chiến dịch toàn cầu

to save this rare and beautiful bird.

để cứu lấy giống chim quý hiếm này

Now, most of you have figured out that this was a prank,

Phần lớn đã hiểu ra đây là một trò bịp,

and actually a very, very good one.

và thật ra là một trò rất hay.

"Cala a boca, Galvao" actually means something very different.

"Cala a boca, Galvao" thật ra mang một nghĩa khác.

In Portugese, it means "Shut your mouth, Galvao."

Trong tiếng Bồ Đào Nha là "Im đi, Galvao."

And it specifically refers to this guy, Galvao Bueno,

Và câu này cụ thể ám chỉ Galvao Bueno.

who's the lead soccer commentator

Ông ta là một đại xướng ngôn viên bóng đá

for Rede Globo.

cho Rede Globo.

And what I understand from my Brazilian friends

Và theo tôi biết được từ những bạn Brazil

is that this guy is just a cliche machine.

thì ông ta chỉ là một cái máy sáo rỗng

He can ruin the most interesting match

Ông ta có thể hủy hoại trận bóng hay nhất

by just spouting cliche again and again and again.

bằng những câu sáo rỗng lặp đi lặp lại.

So Brazilians went to that first match

Nên khi các khán giả Brazil tới trận đấu

against North Korea,

đầu tiên với Bắc Triều Tiên,

put up this banner, started a Twitter campaign

họ lập khẩu hiệu này, khởi xướng chiến dịch Twitter

and tried to convince the rest of us

và thuyết phục tất cả chúng ta tweet

to tweet the phrase: "Cala a boca, Galvao."

cụm từ: "Cala a boca. Galvao."

And in fact, were so successful at this

Và thực tế, họ thành công tới mức

that it topped Twitter for two weeks.

cụm từ này dẫn đầu Twitter hơn hai tuần

Now there's a couple --

Đây là một vài bài học

there's a couple of lessons that you can take from this.

chúng ta có thể rút ra từ đó

And the first lesson, which I think is a worthwhile one,

Bài học đầu tiên, tôi cho là rất giá trị,

is that you cannot go wrong

đó là rất dễ yêu cầu mọi người

asking people to be active online,

hoạt động trên mạng,

so long as activism just means retweeting a phrase.

Miễn sao việc đó chỉ là lặp lại một cụm từ

So as long as activism is that simple,

miễn sao việc đó cứ đơn giản như thế,

it's pretty easy to get away with.

thì sẽ dể dàng kêu gọi mọi người theo.

The other thing you can take from this, by the way,

Một điều nữa bạn nên biết là

is that there are a lot of Brazilians on Twitter.

rất nhiều người Brazil trên mạng Twitter.

There's more than five million of them.

Có hơn năm triệu người.

As far as national representation,

Tính theo thống kê quốc gia,

11 percent of Brazilian internet users are on Twitter.

11% người Brazil trên mạng dùng Twitter.

That's a much higher number than in the U.S. or U.K.

Vậy là cao hơn nhiều ở Mỹ và Anh

Next to Japan,

Chỉ sau Nhật bản,

it's the second most represented by population.

Brazil đứng thứ hai về dân số

Now if you're using Twitter or other social networks,

Nếu bạn đang dùng Twitter hay các mạng xã hội khác

and you didn't realize

và bạn không nhận ra đây là nơi tụ họp

this was a space with a lot of Brazilians in it,

rất đông người Brazil,

you're like most of us.

thì bạn cũng giống như tất cả chúng ta.

Because what happens on a social network

Vì trên mạng xã hội

is you interact with the people

bạn chỉ giao thiệp với những người

that you have chosen to interact with.

mà bạn chọn lựa.

And if you are like me, a big, geeky, white, American guy,

Và nếu bạn như tôi, một kẻ mọt sách, da trắng Mỹ

you tend to interact with a lot of other geeky, white, American guys.

thì bạn thường giao lưu với những người tương tự

And you don't necessarily have the sense

Và bạn sẽ không biết rằng, Twitter là nơi

that Twitter is in fact a very heavily Brazilian space.

tập hợp rất đông dân Brazil.

It's also extremely surprising to many Americans,

Trong sự ngạc nhiên của nhiều người Mỹ,

a heavily African-American space.

cũng là nơi giao lưu chủ yếu của người Mỹ gốc Phi

Twitter recently did some research.

Twitter vừa mới làm vài nghiên cứu.

They looked at their local population.

Họ nhìn vào dân số địa phương

They believe that 24 percent

Họ tin rằng 24% người Mỹ sử dụng Twitter

of American Twitter users are African-American.

là người Mỹ gốc Phi

That's about twice as high as African-Americans

Vậy là gấp hai lần so với tổng số

are represented in the population.

những người dân này ở Mỹ.

And again, that was very shocking to many Twitter users,

Một lần nữa, điều này khiến cư dân mạng rất kinh ngạc

but it shouldn't be.

nhưng họ không nên.

And the reason it shouldn't be is that on any day

Và lý do là vì

bất cứ một ngày nào

you can go into Trending Topics.

bạn vào những chủ đề được quan tâm nhất

And you tend to find topics

bạn sẽ thấy hầu hết những chủ đề này

that are almost entirely African-American conversations.

là của những người Mỹ gốc Phi.

This was a visualization done by Fernando Viegas

Đây là một thống kê của Fernando Viegas

and Martin Wattenberg,

và Martin Wattenberg,

two amazing visualization designers,

hai nhà thiết kế hình dung tài tình

who looked at

Họ nhìn vào con số

a weekend's worth of Twitter traffic

người sử dụng Twitter cuối tuần

and essentially found that a lot of these trending topics

và nhận ra rằng, rất nhiều những chủ đề này

were basically segregated conversations --

đều mang tính phân biệt chủng tộc

and in ways that you wouldn't expect.

trong những cách bạn không tưởng tượng nổi.

It turns out that oil spill is a mostly white conversation,

Hóa ra sự tràn dầu là cuộc hội thảo của dân da trắng,

that cookout

còn tiệc ngoài trời thì được bàn luận

is a mostly black conversation.

bởi người da đen.

And what's crazy about this is that

Và sự điên rồ về điều này là nếu

if you wanted to mix up who you were seeing on Twitter,

bạn muốn làm quen với ai đó trên Twitter,

it's literally a quick click away.

việc đó chỉ cách bạn một nhấp chuột

You click on that cookout tag, there an entirely different conversation

Bạn chọn đề tài "tiệc ngoài trời",

sẽ có một cuộc trò chuyện khác hẳn

with different people participating in it.

với một nhóm người hoàn toàn khác.

But generally speaking, most of us don't.

Nhưng nói chung, đa số không làm như vậy.

We end up within these filter bubbles, as my friend Eli Pariser calls them,

Chúng ta rốt cuộc luôn chọn lọc,

như bạn Eli Pariser của tôi hay nói,

where we see the people we already know

để gặp những người mà ta biết

and the people who are similar to the people we already know.

và những người giống như ta đã quen

And we tend not to see that wider picture.

Và thường chúng ta không nhìn vào tổng thể.

Now for me, I'm surprised by this,

Và riêng tôi, tôi cũng ngạc nhiên

because this wasn't how the internet was supposed to be.

vì mạng không phải một nơi như thế.

If you go back into the early days of the internet,

Nếu bạn trở lại những ngày đầu của mạng,

when cyber-utopians like Nick Negroponte

khi những lý tưởng gia như Nick Negroponte

were writing big books like "Being Digital,"

viết những cuốn sách lớn như "Being Digital,"

the prediction was that the internet

họ dự đoán rằng, internet sẽ là một

was going to be an incredibly powerful force

sự thúc đẩy mạnh mẽ

to smooth out cultural differences,

để xóa đi sự khác biệt văn hóa

to put us all on a common field of one fashion or another.

và giúp chúng ta đồng cảm theo cách này hay cách khác.

Negroponte started his book with a story

Negroponte mở đầu cuốn sách bằng một câu chuyện

about how hard it is to build connections

kể về sự khó khăn của việc xây dựng

in the world of atoms.

liên kết trong thế giới nguyên tử.

He's at a technology conference in Florida.

Khi anh tới hội nghị công nghệ ở Florida,

And he's looking at something really, truly absurd,

và nhìn thấy một vật cực kì lố bịch

which is bottles of Evian water on the table.

đó là chai nước Evian trên bàn.

And Negroponte says this is crazy.

Và Negroponte nói "Chuyện này thật điên rồ

This is the old economy.

Đây là nền kinh tế lỗi thời,

It's the economy of moving these

nền kinh tế mà phải đẩy những nguyên tử chậm chạp,

heavy, slow atoms over long distances that's very difficult to do.

nặng nề trong một khoảng cách xa, một chyện khó làm nổi.

We're heading to the future of bits,

Chúng ta đang tiến tới tương lai sử dụng "bits"

where everything is speedy, it's weightless.

nơi tất cả đều nhanh chóng, nhẹ nhàng.

It can be anywhere in the world at any time.

Nó ở mọi nơi, mọi thời điểm trên thế giới.

And it's going to change the world as we know it.

Và nó sẽ thay đổi thế giới mà ta biết."

Now, Negroponte has been right about a lot of things.

Negroponte đã dự đoán đúng nhiều chuyện

He's totally wrong about this one.

nhưng anh đã sai về điều này.

It turns out that in many cases

Hóa ra, trong nhiều trường hợp, nguyên tử dễ dàng

atoms are much more mobile than bits.

di chuyển hơn bits.

If I walk into a store in the United States,

Nếu tôi bước vào một cửa hàng ở Mỹ,

it's very, very easy for me to buy water

tôi rất dễ dàng mua được một chai nước

that's bottled in Fiji,

xuất nguồn từ Fiji,

shipped at great expense to the United States.

được vận chuyển tốn kém đến tận nước Mỹ.

It's actually surprisingly hard

Nhưng thật sự rất khó để tìm xem

for me to see a Fijian feature film.

một bộ phim nói về người Fiji,

It's really difficult for me to listen to Fijian music.

rất khó nếu tôi muốn nghe nhạc Fiji,

It's extremely difficult for me to get Fijian news,

Cực kỳ khó nếu tôi muốn đọc tin tức về Fiji.

which is strange, because actually there's an enormous amount going on in Fiji.

Điều này thật lạ lùng, vì nhiều sự kiện lớn đang xảy ra ở Fiji.

There's a coup government. There's a military government.

Có cuộc đảo chính, có chính phủ quân đội,

There's crackdowns on the press.

báo chí bị đàn áp

It's actually a place that we probably should

Đó thật sự là nơi chúng ta cần theo dõi

be paying attention to at the moment.

tại thời điểm này.

Here's what I think is going on.

Đây là điều tôi nghĩ về những gì đang diễn ra

I think that we tend to look a lot

Tôi nghĩ chúng ta có khuynh hướng

at the infrastructure

chỉ nhìn vào kết cấu

of globalization.

của sự toàn cầu hóa.

We look at the framework that makes it possible

Chúng ta chỉ nhìn vào những khuôn mẫu giúp ta

to live in this connected world.

có thể sống trong thế giới liên kết này.

And that's a framework that includes things like airline routes.

Đó là những khuôn mẫu bao gồm:

đường bay, dây cáp mạng,...

It includes things like the Internet cables.

We look at a map like this one,

Chúng ta nhìn vào những bản đồ như này,

and it looks like the entire world is flat

và nó trông giống như cả thế giới bằng phẳng,

because everything is a hop or two away.

vì ta có thể nhanh chóng di chuyển tới mọi nơi.

You can get on a flight in London,

Bạn có thể bay đi Luân Đôn,

you can end up in Bangalore later today.

rồi bay về Bangalore chỉ trong hôm nay.

Two hops, you're in Suva, the capitol of Fiji.

Hai chuyến bay, bạn đến Suva - thủ đô Fiji.

It's all right there.

Tất cả trong tầm tay.

When you start looking at what actually

Nhưng khi bạn nhìn kỹ những gì nổi lên

flows on top of these networks,

trên những mạng lưới này,

you get a very different picture.

bạn sẽ thấy một hình ảnh khác.

You start looking at how

Nếu bạn theo dõi cách những chuyến bay

the global plane flights move,

toàn cầu di chuyển,

and you suddenly discover that the world isn't even close to flat.

bạn sẽ khám phá ra rằng

thế giới không những không phẳng

It's extremely lumpy.

mà còn cực kỳ gồ ghề.

There are parts of the world that are very, very well connected.

Có một số phần của thế giới liên kết rất tốt

There's basically a giant pathway in the sky

Ta có một con đường khổng lồ trên bầu trời

between London and New York.

giữa London và New York.

but look at this map, and you can watch this

Nhưng nếu bạn nhìn vào bản đồ này,

for, you know, two or three minutes.

trong khoảng 2 - 3 phút,

You won't see very many planes

bạn sẽ không thấy nhiều chuyến bay từ

go from South America to Africa.

Nam Mỹ đến Châu Phi.

And you'll discover that there are parts of the globe

Và bạn sẽ khám phá ra một phần của trái đất

that are systematically cut off.

đã bị cắt đứt khỏi hệ thống kết nối.

When we stop looking at the infrastructure that makes connection possible,

Khi chúng ta ngưng nhìn vào kết cấu của sự liên kết,

and we look at what actually happens,

mà nhìn thẳng vào sự thật,

we start realizing that the world doesn't work quite the same way

thì ta sẽ thấy thế giới không hoạt động

that we think it does.

như chúng ta luôn nghĩ.

So here's the problem that I've been interested in

Đây là vấn đề mà tôi đã quan tâm đến trong

in the last decade or so.

vài thập niên qua:

The world is, in fact, getting more global.

Thế giới thật sự đã được toàn cầu hóa.

It's getting more connected.

Chúng ta được kết nối nhiều hơn,

More of problems are global in scale.

có nhiều vấn đề trên quy mô toàn cầu hơn,

More of our economics is global in scale.

nền kinh tế cũng được toàn cầu hóa,

And our media is less global by the day.

nhưng truyền thông toàn cầu lại ngày càng ít.

If you watched a television broadcast in the United States in the 1970s,

Nếu bạn xem truyền hình Mỹ trong những thập niên 1970,

35 to 40 percent of it would have been international news

35%-40% của chương trình tin tức mổi tối

on a nightly new broadcast.

là tin tức thế giới.

That's down to about 12 to 15 percent.

Con số này đã giảm xuống còn 12% -15%.

And this tends to give us a very distorted view of the world.

Điều này có xu hướng cho ta một cách nhìn méo mó về thế giới.

Here's a slide that Alisa Miller showed at a previous TED Talk.

Đây là một hình ảnh Alisa Miller đã chiếu tại buổi thuyết trình TED vừa qua.

Alisa's the president of Public Radio International.

Alisa là chủ tịch của Đài Phát Thanh Thế Giới.

And she made a cartogram, which is basically a distorted map

Và cô ấy đã tạo ra cartogram - một bản đồ méo

based on what American

dựa theo cách nhìn của giới truyền thông Mỹ

television news casts

looked at for a month.

trong một tháng.

And you see that when you distort a map based on attention,

Và bạn có thể thấy đây là một bản đồ méo mó

dựa vào sự quan tâm thế giới

the world within American television news

của giới truyền thông Mỹ.

is basically reduced to

Trên cơ bản, tin tức chỉ nhắm vào

this giant bloated U.S.

một nước Mỹ khổng lồ

and a couple of other countries which we've invaded.

và vài nước bị nước Mỹ chúng ta xâm nhập.

And that's basically what our media is about.

và giới truyền thông của ta chỉ có thế.

And before you conclude that this is just a function of American TV news --

Và trước khi bạn kết luận đây chỉ là chức năng của báo chí Mỹ,

which is dreadful, and I agree that it's dreadful --

điều này thật sự rất tệ hại và tôi đồng ý như thế,

I've been mapping elite media like the New York Times,

tôi đã từng đọc báo của tầng lớp trí thức

như New York Times (NYT)

and I get the same thing.

và họ cũng như vậy.

When you look at the New York Times, you look at other elite media,

Khi bạn đọc NYT, hay những báo tương đương,

what you largely get are pictures of very wealthy nations

bạn sẽ thấy đa số nói về những nước giàu mạnh

and the nations we've invaded.

và vài nước bị nước chúng tôi xâm nhập.

It turns out that new media

Hóa ra, các kênh truyền thông

isn't necessarily helping us all that much.

chẳng giúp ích gì nhiều cho chúng ta cả.

Here's a map made by Mark Graham

Đây là một bản đồ do Mark Graham tạo ra

who's down the street at the Oxford Internet Institute.

Anh ấy làm tại Oxford Internet Institute.

A this is a map of articles in Wikipedia

Đây là bản đồ về những bài viết

that have been geo-coded.

trên Wikipedia mà đã được đánh dấu "toàn cầu".

And you'll notice that there's a very heavy bias

Và các bạn sẽ thấy chúng thiên về

towards North America and Western Europe.

những việc xảy ra ở Bắc Mỹ và Châu Âu.

Even within Wikipedias,

Thậm chí trong Wikipedias,

nơi mà chúng ta tạo ra nội dung bài viết trên mạng,

where we're creating their own content online,

there's a heavy bias towards the place where

vẫn chủ yếu dựa vào nơi ở của người viết,

a lot of the Wikipedia authors are based,

rather than to the rest of the world.

thay vì những nơi khác trên thế giới.

In the U.K., you can get up,

Tại Anh, bạn có thể ngồi dậy,

you can pick up your computer when you get out of this session,

lấy máy tính khi bạn ra khỏi đây,

you could read a newspaper from India or from Australia,

bạn có thể đọc một tờ báo từ Ấn Độ, Úc,

from Canada, God forbid from the U.S.

từ Canada, hoặc thậm chí Mỹ.

You probably won't.

Nhưng bạn sẽ không làm như thế.

If you look at online media consumption --

Nếu bạn nhìn vào mức độ dùng mạng,

in this case, in the top 10 users of the internet --

trong trường hợp này,

trong top 10 người sử dụng mạng

more than 95 percent of the news readership

trên 95% đọc những tin tức

is on domestic news sites.

của các trang mạng trong nước.

It's one of these rare cases where the U.S. is actually slightly better than [the U.K.],

Đây là một trong những điều ít xảy ra ở Mỹ hơn Anh

because we actually like reading your media,

vì chúng tôi thích đọc báo Anh,

trong khi người Anh lại không đọc báo Mỹ.

rather than vice versa.

So all of this starts leading me

Vì vậy, những điều này khiến tôi nghĩ rằng

to think that we're in a state that I refer to

chúng ta đang trong một tình trạng

as imaginary cosmopolitanism.

gọi là toàn cầu ảo.

We look at the internet.

Chúng ta nhìn trên mạng,

We think we're getting this wide view of the globe.

chúng ta nghĩ rằng chúng ta có quan điểm toàn cầu.

We occasionally stumble onto a page in Chinese,

Chúng ta có lúc tình cờ

thấy những bài viết bằng tiếng Trung Quốc

and we decide that we do in fact have the greatest technology ever built

và quyết định rằng

chúng ta thật sự có công nghệ tuyệt nhất

to connect us to the rest of the world.

giúp ta kết nối với toàn thế giới.

And we forget that most of the time

Và ta quên rằng đa số thời gian trên mạng

we're checking Boston Red Sox scores.

dùng để coi điểm số của đội bóng Boston Red Sox.

So this is a real problem --

Vì vậy, ĐÂY mới thật sự là vấn đề:

not just because the Red Sox are having a bad year --

không phải là vì đội Red Sox năm nay chơi tệ

but it's a real problem because,

mà vấn đề thật sự là,

as we're discussing here at TED,

khi chúng ta đang bàn luận ở TED,

the real problems in the world

những vấn đề lớn trên thế giới,

những vấn đề thú vị để giải quyết

the interesting problems to solve

are global in scale and scope,

trên quy mô toàn cầu.

they require global conversations

Đòi hỏi những cuộc bàn luận toàn cầu

to get to global solutions.

để tìm ra giải pháp toàn cầu.

This is a problem we have to solve.

Đây là vấn đề chúng ta CẦN giải quyết.

So here's the good news.

Tôi có tin tốt cho các bạn

For six years, I've been hanging out with these guys.

Trong 6 năm qua, tôi làm việc với một nhóm

This is a group called Global Voices.

Nhóm này gọi là Tiếng Nói Toàn Cầu.

This is a team of bloggers from around the world.

Họ là các nhà văn mạng từ khắp thế giới

Our mission was to fix the world's media.

Sứ mệnh của chúng tôi là sửa chữa truyền thông thế giới

We started in 2004.

Chúng tôi bắt đầu từ 2004 và như các bạn thấy,

You might have noticed, we haven't done all that well so far.

chúng tôi chưa hoàn thành sứ mệnh của mình.

Nor do I think we are by ourselves,

Và tôi cũng không nghĩ một mình chúng tôi

actually going to solve the problem.

có thể giải quyết vấn đề.

But the more that I think about it, the more that I think

Nhưng càng suy đi nghĩ lại vấn đề này,

that a few things that we have learned along the way

thì tôi càng nghĩ rằng có vài điều mà chúng tôi

đã học được trên chặng đường này

are interesting lessons for how we would rewire

Bài học thú vị về việc kết nối như thế nào

if we we wanted to use the web to have a wider world.

nếu ta muốn dùng mạng để kết nối với một thế giới rộng hơn.

The first thing you have to consider

Điều đầu tiên ta phải xem xét đó là

is that there are parts of the world

trên thế giới có những vùng tối

that are dark spots in terms of attention.

không được ai ngó ngàng tới.

In this case -- the map of the world at night by NASA --

Trong trường hợp này, nếu ta nhìn vào bản đồ TG của NASA,

they're dark literally because of lack of electricity.

ta sẽ thấy những vùng tối theo đúng nghĩa đen vì thiếu điện.

And I used to think that a dark spot on this map

Và tôi từng nghĩ rằng những vùng tối đó

basically meant you're not going to get media from there

nghĩa là ở nơi đó họ không kết nối truyền thông

because there are more basic needs.

vì họ có những nhu cầu bức thiết hơn.

What I'm starting to realize is that

Nhưng tôi bắt đầu hiểu ra rằng

you can get media, it's just an enormous amount of work,

bạn có thể có được truyền thông, chỉ là nó tốn nhiều công sức

and you need an enormous amount of encouragement.

và sự khuyến khích.

One of those dark spots is Madagascar,

Một trong những vùng tối đó là Madagascar,

a country which is generally better known for the Dreamworks film

một quốc gia được biết đến

bởi những thước phim của Dreamworks

than it is actually known for

hơn là những con người đáng yêu ở đó.

the lovely people who live there.

And so the people who founded

Và những người sáng lập hội Foko ở Madagascar

Foko Club in Madagascar

weren't actually concerned with trying to change the image of their country.

không quan tâm đến vấn đề thay đổi hình tượng nước họ.

They were doing something much simpler.

Họ đang cố gắng làm một việc đơn giản hơn:

It was a club to learn English

Đó là một câu lạc bộ dạy mọi người học tiếng Anh,

and to learn computers and the internet.

sử dụng máy tính và internet.

but what happened was that Madagascar

Nhưng điều xảy ra đó là Madagascar đang trải qua

went through a violent coup.

một cuộc bạo động.

Most independent media was shut down.

Đa số phương tiện truyền thông tư đều bị cắt đứt

And the high school students

Và tất cả học sinh đang theo học viết blog

who were learning to blog through Foko Club

trên mạng ở Hội Foko bỗng dưng

suddenly found themselves talking to an international audience

được thảo luận với cộng đồng quốc tế

about the demonstrations, the violence,

về các cuộc biểu tình, sự bạo hành,

everything that was going on within this country.

và mọi chuyện đang diễn ra trong nước họ.

So a very, very small program

Vậy một chương trình rất đỗi nhỏ bé

designed to get people in front of computers,

được thiết kế để dạy mọi người

cách làm việc trên máy tính, đưa ra ý tưởng cá nhân,

publishing their own thoughts, publishing independent media,

ended up having a huge impact

lại tác động to lớn đến hiểu biết của chúng ta

on what we know about this country.

về đất nước này.

Now the trick with this is that I'm guessing

Một câu hỏi nan giải mà tôi đoán rằng

phần lớn những người ngồi đây

most people here don't speak Malagasy.

không nói tiếng Malagasy.

Và tôi đoán rằng đa số ở đây không nói tiếng Trung Quốc.

I'm also guessing that most of you don't even speak Chinese --

which is sort of sad if you think about it,

Điều đó hơi buồn vì bạn nghĩ nó

as it's now the most represented language on the internet.

là ngôn ngữ phổ biến nhất trên mạng.

Fortunately people are trying to figure out how to fix this.

May mắn là một số người đang cố gắng sửa chữa vấn đề này.

If you're using Google Chrome and you go to a Chinese language site,

Nếu bạn sử dụng Google Chrome và vào một trang viết bằng tiếng Hoa,

you notice this really cute box at the top,

bạn sẽ thấy một hộp vuông phía trên cùng màn hình

which automatically detects that the page is in Chinese

tự động nhận diện các trang viết bằng tiếng Hoa.

and very quickly at a mouse click

Và nhanh chóng với một nhấp chuột,

will give you a translation of the page.

bạn sẽ nhận được bản dịch của trang đó

Unfortunately, it's a machine translation of the page.

Nhưng đáng tiếc là đó chỉ là bản dịch của máy.

And while Google is very, very good with some languages,

Tuy Google dịch khá hay một vài ngôn ngữ,

it's actually pretty dreadful with Chinese.

nó dịch tiếng Trung vô cùng tệ.

And the results can be pretty funny.

Và kết quả nhiều lúc thật buồn cười.

What you really want -- what I really want,

Một điều mà bạn và tôi mong ước

is eventually the ability to push a button

là có một ngày nào đó ta có thể bấm cái nút

and have this queued

và chờ một người nào đó

so a human being can translate this.

phiên dich một bài ta muốn đọc.

And if you think this is absurd, it's not.

Và nếu bạn nghĩ đây là chuyện ngớ ngẫn, bạn sai rồi.

There's a group right now in China called Yeeyan.

Hiện nay có một nhóm ở Trung quốc gọi là Yeeyan.

And Yeeyan is a group

Và Yeeyan là một nhóm có trên

of 150,000 volunteers

150,000 thiện nguyện viên.

who get online every day.

Họ lên mạng mỗi ngày đễ

They look for the most interesting content in the English language.

tìm kiếm những bài viết có nội dung hay bằng tiếng Anh.

They translate roughly 100 articles a day

Họ dich cở chừng 100 bài mỗi ngày

from major newspapers, major websites.

từ những báo chí và trang mạng có tên tuổi.

They put it online for free.

Và họ cho mọi người đọc miễn phí.

It's the project of a guy named Zhang Lei,

Đó là dự án của anh chàng tên Zhand Lei.

who was living in the United States during the Lhasa riots

Anh đã từng sống ở Hoa Kỳ khi vụ náo loạn Lhasa xãy ra

and who couldn't believe how biased

và anh không ngờ được những phương tiện truyền thông

American media coverage was.

bên Mỹ thiên lệch đến mức ấy.

And he said, "If there's one thing I can do, I can start translating,

Anh ta nói rằng, "Nếu tôi chỉ làm một chuyện để thay đổi,

so that people between these countries

tôi có thể phiên dịch để những người khác quốc gia

start understanding each other a little bit better."

có thể hiểu nhau được."

And my question to you is:

Và câu hỏi tôi dành cho các bạn là:

if Yeeyan can line up 150,000 people

Nếu Yeeyan có thể kêu gọi 150,000 người

to translate the English internet into Chinese,

phiên dich trang mạng tiếng Anh sang tiếng Hoa,

where's the English language Yeeyan?

thì tại sao ta không có người như Yeeyan để phiên dịch từ tiếng Hoa.

Who's going after Chinese,

Ai sẽ phiên dịch từ tiếng Hoa, thứ tiếng

which now has 400 million internet users out there?

có trên 400 triệu người sử dụng trên mạng?

My guess is at least one of them has something interesting to say.

Tôi đoán là ít nhất phải có một người nói lên những điều đáng nghe.

So even if we can find a way to translate from Chinese,

Nhưng mặc dầu chúng ta có thể kiếm ra người phiên dịch từ tiếng Hoa,

there's no guarantee that we're going to find it.

không chắc chắn là chúng ta sẽ tìm ra những bài viết đó.

When we look for information online,

Khi chúng ta tìm kiếm thông tin trên mạng,

we basically have two strategies.

chúng ta thường dùng hai cách.

We use a lot of search.

Chúng ta bấm nút "tìm" (search)

And search is terrific if you know what you're looking for.

Và tìm rất có hiệu quả nếu bạn biết bạn đang tìm kiếm cái gì.

But if what you're looking for is serendipity,

Nhưng nếu cái bạn tìm là sự may mắn ngẫu nhiên,

if you want to stumble onto something

cái tình cờ bước vào một nơi mà

that you didn't know you needed,

bạn không biết bạn cần phải đến.

our main philosophy is to look to our social networks,

Chúng ta thường tìm kiếm những trang mạng xã hội,

to look for our friends.

để gặp bạn bè thân hữu.

What are they looking at? Maybe we should be looking at it.

Đễ xem họ đang xem những gì.

The problem with this is that essentially

Nhưng vấn đề ở đây là bạn sẽ trở thành con

what you end up getting after a while is the wisdom of the flock.

chim non chạy theo đàn.

You end up flocking with a lot of people

Bạn sẽ chạy theo những người có tư tưởng

who are probably similar to you,

giống như bạn,

who have similar interests.

thích những gì bạn thích.

And it's very, very hard to get information

Rất khó mà nhận được những thông tin ở đàn khác

from the other flocks, from the other parts of the world

từ những phương trời khác trên thế giới.

where people getting together and talking about their own interests.

Nơi mà những người khác tụ họp để nói về vấn đề khác.

To do this, at a certain point,

Để làm được việc nầy, có một lúc bạn phải

you need someone to bump you out of your flock and into another flock.

tách ra khỏi đàn chim của bạn và gia nhập vào một đàn khác.

You need a guide.

Bạn cần có một người hướng dẫn.

So this is Amira Al Hussaini. She is the Middle East editor for Global Voices.

Đây là Amira Al Hussaini. Cô ta chủ nhiệm tờ báo trung đông Global Voices.

She has one of the hardest jobs in the world.

Công việc của cô ta một trong những việc khó nhất thế giới.

Not only does she have to keep our Israeli and Palestinian contributors

Không những cô phải làm sao cho hai giới nhà báo Israeli và Palestinian

from killing each other,

đừng chém giết lẫn nhau,

she has to figure out

mà cô phải kiếm ra cách nào

what is going to interest you

để làm mọi người quan tâm

about the Middle East.

đến Trung Đông.

And in that sense of trying to get you

Và theo lẽ đó giúp các bạn thoát ra

out of your normal orbit,

khỏi quỹ đạo mà bạn thường quanh quẫn.

and to try to get you to pay attention

Và để làm cho bạn để ý đến câu chyện một

to a story about someone who's

người nhịn hút thuốc

given up smoking for the month of Ramadan,

một tháng trong dịp lễ Ramandan,

she has to know something about a global audience.

cô ta phải hiểu tâm lý quần chúng thế giới.

She has to know something about what stories are available.

Cô ta phải hiều câu chuyện nào đáng kể.

Basically, she's a deejay.

Trên cơ bản, cô ta như một nhà điều khiển âm nhạc.

She's a skilled human curator

Cô là một nhà phụ trách sưu tầm nhân tài.

who knows what material is available to her,

Cô biết mình có những nguyên liệu gì

who's able to listen to the audience,

để đáp ứng nhu cầu của quần chúng.

and who's able to make a selection

Cô có thể chọn lựa những gì để

and push people forward in one fashion or another.

để đưa đẩy mọi người tiến tới.

I don't think this is necessarily an algorithmic process.

Tôi nghĩ đây chưa hẳn là một quy trình thuật toán.

I think what's great about the internet

Tôi nghĩ rằng cái tuyệt hay của internet

is that it actually makes it much easier

là nó cho những nhà điều khiển vươn tay nằm lấy

for deejays to reach a wider audience.

đến nhiều khán thính giả một cách dể dàng hơn.

I know Amira.

Vì tôi quen biết Amira,

I can ask her what to read.

tôi có thể hỏi cô tôi nên đọc những gì.

But with the internet, she's in a position where she can

Nhưng vì mạng lưới internet, cô ta ở một vị trí

tell a lot of people what to read.

có thể kêu gọi mọi người nên đọc những gì.

And you can listen to her as well,

Và bạn cũng có thể nghe theo cô

if this is a way that you're interested in having your web widened.

nếu bạn muốn nới rộng mạng lưới của mình.

So once you start widening like this,

Một khi bạn bắt đầu mở rộng mạng lưới,

once you start lighting up voices in the dark spots,

bắt đầu lắng nghe những tiếng nói trong bóng tối,

once you start translating, once you start curating,

bắt đầu phiên dịch và chọn lọc những gì bạn đọc và nghe,

you end up in some really weird places.

bạn sẽ đi đến những nơi cực kỳ xa lạ.

This is an image from pretty much my favorite blog,

Đây là một bức ảnh trên trang blog tôi yêu thích,

which is AfriGadget.

gọi là AfriGadget.

And AfriGadget is a blog that looks

Và AfriGadget là một trang blog nói về

at technology in an Africa context.

công nghệ qua ngữ cảnh ở Africa.

And specifically, it's looking at a blacksmith

Và cụ thể là họ theo giỏi một thợ rèn

in Kibera in Nairobi,

ở tỉnh Kibera tại Nairobi.

who is turning the shaft of a Landrover

Anh ta đang biến chiếc sườn xe Landrover

into a cold chisel.

ra thành một cái đục.

And when you look at this image, you might find yourself going,

Và khi bạn nhìn chiếc ảnh nầy, bạn tự hỏi,

"Why would I conceivably care about this?"

"Tại sao tôi phải quan tâm đến vấn đề nầy?"

And the truth is, this guy can probably explain this to you.

Và câu trả lời là anh chàng nầy có thể giải thích cho bạn.

This is Erik Hersman. You guys may have seen him around the conference.

Đây là Erik Hersman, các bạn có thể đã gặp anh trong hội trường nầy.

He goes by the moniker White African.

Anh ta có biệt danh la "Châu phi da trắng."

He's both a very well known American geek,

Anh ta là một con mọt sách nỗi danh tại Mỹ,

but he's also Kenyan; he was born in Sudan, grew up in Kenya.

nhưng anh ta cũng là người Kenya. Anh ta sanh ra tại Sudan, lớn lên ở Kenya.

He is a bridge figure.

Anh ta như là một chiếc cầu

He is someone who literally has feet in both worlds --

nối liền hai thế giới.

one in the world of the African technology community,

Một là cộng đồng công nghệ Châu phi,

one in the world of the American technology community.

hai là cộng đồng công nghệ Mỹ.

And so he's able to tell a story

Anh ta có thể biến một câu chuyện

about this blacksmith in Kibera

của một thợ rèn ở Kibera

and turn it into a story about repurposing technology,

thành câu chuyện tái sử dụng công nghệ,

about innovating from constraint,

chế biến từ sự ép buộc,

about looking for inspiration based on reusing materials.

tìm sự cãm hứng từ sự tái sử dụng vật liệu.

He knows one world,

Vì anh ta hiểu biết nhiều thế giới nầy,

and he's finding a way to communicate it to another world,

anh tìm cách để truyền thông qua thế giới bên kia.

both of which he has deep connections to.

Hai thế giới mà anh có sự kết nối sâu đậm.

These bridge figures, I'm pretty well convinced,

Tôi tin rằng nhửng người nói trên sẽ là nhịp cầu

are the future of how we try to make the world wider

giúp chúng ta nới rộng thế giới trong tương lai

through using the web.

khi ta sử dụng mạng internet.

But the trick with bridges is, ultimately,

Nhưng cái khó khăn của những chiếc cầu

you need someone to cross them.

là ta cần người dám bước qua nó.

And that's where we start talking about xenophiles.

Và đã đến lúc chúng ta cần nói đến những người sùng ngoại.

So if I found myself in the NFL,

Tôi là cầu thủ chơi bóng cà na thuộc hạng quốc gia (NFL)

I suspect I would spend my off-season

Hết mùa football, tôi thường ở nhà chửa vết thương,

nursing my wounds, enjoying my house, so on and so forth --

hưởng thụ những ngày nghĩ, vân vân và vân vân --

possibly recording a hip-hop album.

hoặc có thể thâu thanh băng nhạc hip-hop.

Dhani Jones,

Nhưng anh Dhani Jones, hiện là cầu thủ

who is the middle linebacker for the Cincinnati Bengals,

của đội bóng Cincinnati Bengals,

has a slightly different approach to the off-season.

dùng thời giờ của anh một cách khác.

Dhani has a television show.

Dhani có một chương trình truyền hình,

It's called "Dhani Tackles the Globe."

gọi là "Dhani chiêu cản toàn cầu."

And every week on this television show,

Và mổi tuần trên chương trình nầy,

Dhani travels to a different nation of the world.

Dhani đi du lịch một nước khác nhau trên thế giới.

He finds a local sporting team.

Anh tìm đến đội thể thao ở quốc gia đó,

He trains with them for a week, and he plays a match with them.

tập dợt với họ một tuần, xong chơi một ván với họ.

And his reason for this

Và lý do anh làm thế không phải chì vì anh

is not just that he wants to master Muay Thai boxing.

anh muốn giỏi võ Muay Thai.

It's because, for him,

Nhưng là vì đối với anh, thể thao

sport is the language

là một ngôn ngữ giúp

that allows him to encounter

anh nới rộng ranh giới

the full width and wonder of the world.

tuyệt vời của trái đất.

For some of us it might be music. For some of us it might be food.

Một số chúng ta dùng ngôn ngữ của âm nhạc, Nhiều người dùng ẩm thực.

For a lot of us it might be literature or writing.

Một số nhiều dùng văn chương hoặc viết lách.

But there are all these different techniques

Nói chung là có rất nhiều cách khác nhau

that allow you to go out and look at the world

co thể giúp bạn phóng tầm mắt nhìn để tìm

and find your place within it.

một nơi trên thế giới cho mình.

The goal of my Talk here

Mục tiêu cùa bài nói chuyện của tôi ở đây

is not to persuade the people in this room

không phải để thuyết phục mọi người trong hội trường nầy

to embrace your xenophilia.

nên yêu chuộng những gì nước ngoài.

My guess -- given that you're at a conference called TEDGlobal --

Tôi đoán là -- vì mọi người có mặt ở đây để dự hội nghị TED-Toàn cầu --

is that most of you are xenophiles,

các bạn là những người sùng ngoại,

whether or not you use that term.

dù bạn có dùng cái từ đó hay chăng nữa.

My challenge instead is this.

Tôi thách thức các bạn nên

It's not enough to make the personal decision

nghĩ là bạn làm chưa đủ nếu

that you want a wider world.

bạn chỉ mong muốn thế giới lớn hơn

We have to figure out how to rewire

Bạn phải tìm cách sửa chửa những hệ thống

the systems that we have.

hiện tại ta đang có.

We have to fix our media.

Chúng ta phải sửa chửa sự truyền thông.

We have to fix the internet. We have to fix our education.

Ta phải sửa đổi internet, phải sửa đổi nền giáo dục.

We have to fix our immigration policy.

Ta phải sửa đổi luật di dân.

We need to look at ways

Ta phải tìm cách để

of creating serendipity,

sáng tạo sự ngẫu nhiên,

of making translation pervasive,

phải làm cho phiên dịch ngoại ngữ lan tràn,

and we need to find ways to embrace

và tìm cách để tôn vinh những người

and celebrate these bridge figures.

kết nối nhịp cầu,

And we need to figure out how to cultivate xenophiles.

Và chúng ta phải tìm cách xây dựng thế hệ sùng ngoại.

That's what I'm trying to do. I need your help.

Đó là điều tôi đang cố gắng làm. Tôi cần sự hổ trợ của các bạn.

(Applause)

(Vỗ Tay)