Heather Brooke: My battle to expose government corruption

Heather Brooke: Cuộc chiến phanh phui tham nhũng chính phủ của tôi

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Ming Ming Reviewer: Trang Tran-Do

Once upon a time, the world was a big, dysfunctional family.

Ngày xửa ngày xưa, thế giới là 1 gia đình lớn, hỗn loạn.

It was run by the great and powerful parents,

Nó được coi sóc bởi bậc cha mẹ quyền năng vĩ đại,

and the people were helpless

và con người là những đứa trẻ

and hopeless naughty children.

nghịch ngợm hết thuốc chữa.

If any of the more rowdier children questioned

Đứa con om sòm nào nghi ngờ

the authority of the parents, they were scolded.

quyền lực của bố mẹ, thì bị mắng ngay.

If they went exploring into the parents' rooms,

Nếu chúng tò mò vào phòng bố mẹ,

or even into the secret filing cabinets, they were punished,

hoặc đụng vào các ngăn tủ bí mật, chúng sẽ bị trừng phạt

and told that for their own good

và được nhắc nhở rằng chúng muốn tốt

they must never go in there again.

thì đừng có dại vào đó lần nào nữa.

Then one day, a man came to town

Rồi 1 ngày, một người đến

with boxes and boxes of secret documents

lỉnh kỉnh với những chiếc hộp chứa tài liệu mật

stolen from the parents' rooms.

ăn trộm từ phòng bố mẹ.

"Look what they've been hiding from you," he said.

Anh ta nói: “Nhìn xem họ đã giấu giếm những gì.”

The children looked and were amazed.

Đám trẻ xem xét và ngạc nhiên.

There were maps and minutes from meetings

Rất nhiều bản đồ và biên bản các cuộc họp

where the parents were slagging each other off.

của cha mẹ chúng khi họ cãi nhau.

They behaved just like the children.

Họ hành xử như đám trẻ.

And they made mistakes, too, just like the children.

Và họ cũng mắc sai lầm như trẻ con.

The only difference was, their mistakes

Chỉ khác là, sai lầm của họ

were in the secret filing cabinets.

được giấu trong tủ giấy tờ.

Well, there was a girl in the town, and she didn't think

Có 1 cô bé trong thị trấn, không nghĩ rằng

they should be in the secret filing cabinets,

các tài liệu đó nên được cất trong các ngăn tủ bí mật,

or if they were, there ought to be a law

và nếu có, thì cũng phải có luật

to allow the children access.

để đám trẻ được phép tiếp cận.

And so she set about to make it so.

Và cô bé tự bảo mình làm việc đó.

Well, I'm the girl in that story, and the secret documents

Tôi là cô bé trong câu chuyện đó, và những tài liệu bí mật

that I was interested in were located in this building,

mà tôi chú ý ở ngay trong tòa nhà này,

the British Parliament, and the data that I wanted

Quốc hội Anh quốc, và những dữ liệu mà tôi muốn

to get my hands on were the expense receipts

đặt tay vào, là các hóa đơn chi tiêu

of members of Parliament.

của các đại biểu Quốc hội.

I thought this was a basic question to ask in a democracy. (Applause)

Tôi cho rằng đây là câu hỏi cơ bản của nền dân chủ. (Vỗ tay)

It wasn't like I was asking for the code to a nuclear bunker,

Không phải tôi muốn biết mật mã phòng trú ẩn hạt nhân,

or anything like that, but the amount of resistance I got

hay bất cứ gì như thế, nhưng với số lượng bị từ chối mà tôi nhận được

from this Freedom of Information request,

với yêu cầu Tự do Thông tin này,

you would have thought I'd asked something like this.

bạn sẽ tự hỏi sao tôi lại yêu cầu như thế.

So I fought for about five years doing this,

Tôi đã tranh đấu 5 năm cho việc này,

and it was one of many hundreds of requests that I made,

và đó là 1 trong hàng trăm yêu cầu tôi gửi đi,

not -- I didn't -- Hey, look, I didn't set out, honestly,

không – tôi không làm – này, tôi không làm, thực lòng mà nói,

to revolutionize the British Parliament.

để cách mạng hóa Quốc hội Anh.

That was not my intention. I was just making these requests

Đó không phải ý định của tôi. Tôi chỉ thực hiện những yêu cầu này

as part of research for my first book.

vì đó là 1 phần trong nghiên cứu cho cuốn sách đầu tiên của tôi.

But it ended up in this very long, protracted legal battle

Nhưng cuối cùng lại thành 1 trận chiến pháp lý lê thê

and there I was after five years fighting against Parliament

và như vậy tôi tranh đấu với Quốc hội 5 năm

in front of three of Britain's most eminent High Court judges

trước 3 trong số các Thẩm phán tối cao

waiting for their ruling about whether or not Parliament had to release this data.

chờ họ quyết định Quốc hội có phải công bố các dữ liệu đó không.

And I've got to tell you, I wasn't that hopeful,

Và tôi phải nói với các bạn rằng, tôi chẳng hi vọng gì,

because I'd seen the establishment. I thought,

vì tôi đã biết sự sắp đặt. Tôi nghĩ là,

it always sticks together. I am out of luck.

chúng luôn đi đôi với nhau. Tôi không có hi vọng.

Well, guess what? I won. Hooray. (Applause)

Đoán xem? Tôi đã thắng. Hu-ra. (Vỗ tay)

Well, that's not exactly the story, because the problem was

Câu chuyện không hẳn như thế, vì vấn đề là

that Parliament delayed and delayed releasing that data,

Quốc hội mãi trì hoãn công bố dữ liệu,

and then they tried to retrospectively change the law

rồi họ cố gắng viết lại luật

so that it would no longer apply to them.

để chúng không áp dụng với họ được nữa.

The transparency law they'd passed earlier that applied to everybody else,

Luật minh bạch mà họ công bố trước kia áp dụng với mọi người,

they tried to keep it so it didn't apply to them.

họ cố giữ để nó không áp dụng với họ.

What they hadn't counted on was digitization,

Điều họ không tính đến là cách mạng số hóa,

because that meant that all those paper receipts

nghĩa là toàn bộ các hóa đơn giấy

had been scanned in electronically, and it was very easy

đã được scan điện tử, và ai đó sẽ rất dễ dàng

for somebody to just copy that entire database,

copy toàn bộ dữ liệu,

put it on a disk, and then just saunter outside of Parliament,

đưa lên đĩa, rồi thơ thẩn ngoài Quốc hội,

which they did, and then they shopped that disk

họ đã làm thế đấy, rồi bán cái đĩa

to the highest bidder, which was the Daily Telegraph,

cho người trả giá cao nhất, chính là tờ Daily Telegraph,

and then, you all remember, there was weeks and weeks

rồi, mọi người đều nhớ, đã có liên tục từ tuần này sang tuần khác,

of revelations, everything from porn movies

những khám phá, mọi thứ từ phim khiêu dâm

and bath plugs and new kitchens

đến bồn tắm, các căn bếp mới

and mortgages that had never been paid off.

đến nhà cửa chưa được thanh toán.

The end result was six ministers resigned,

Kết quả là 6 bộ trưởng từ chức,

the first speaker of the house in 300 years was forced to resign,

phát ngôn viên đầu tiên của Đảng trong 300 năm bị buộc từ chức,

a new government was elected on a mandate of transparency,

1 chính phủ mới được bầu lên đáp ứng sự minh bạch,

120 MPs stepped down at that election,

120 đại biểu bị loại trong cuộc bầu cử,

and so far, four MPs and two lords

và đến nay, 4 đại biểu và 2 công tước

have done jail time for fraud.

bị bỏ tù vì gian lận.

So, thank you. (Applause)

Cảm ơn. (Vỗ tay)

Well, I tell you that story because it wasn't unique to Britain.

Tôi kể chuyện này vì không chỉ nước Anh mới thế.

It was an example of a culture clash that's happening

Đó là ví dụ về xung đột văn hóa xảy ra

all over the world between bewigged and bestockinged

khắp thế giới giữa giới quý tộc giàu có mang tóc giả

officials who think that they can rule over us

tự cho mình quyền cai trị chúng ta

without very much prying from the public,

mà chẳng ngại gì công chúng,

and then suddenly confronted with a public

và rồi bất ngờ đối mặt với 1 cộng đồng

who is no longer content with that arrangement,

không bị ép buộc theo sắp đặt đó nữa,

and not only not content with it, now, more often,

và không chỉ không bị o ép, mà giờ đây

armed with official data itself.

còn được trang bị dữ liệu về chính các quý tộc.

So we are moving to this democratization of information,

Chúng ta đang có cuộc cách mạng dân chủ hóa thông tin,

and I've been in this field for quite a while.

mà tôi đã tham gia được một thời gian rồi.

Slightly embarrassing admission: Even when I was a kid,

Sự gia nhập có hơi xấu hổ: khi còn nhỏ,

I used to have these little spy books, and I would, like,

tôi từng có những cuốn truyện trinh thám nhỏ, và tôi thích

see what everybody was doing in my neighborhood and log it down.

quan sát hàng xóm làm gì và ghi chép lại.

I think that was a pretty good indication

Tôi cho rằng đó là dấu hiệu khá tốt về

about my future career as an investigative journalist,

sự nghiệp nhà báo trinh thám tương lai của mình,

and what I've seen from being in this access to information field for so long

những gì tôi thấy trong lĩnh vực truy cập thông tin đến giờ

is that it used to be quite a niche interest,

là nó đã từ 1 sở thích hiếm

and it's gone mainstream. Everybody, increasingly, around the world,

trở nên phổ biến. Ngày càng có nhiều người khắp thế giới

wants to know about what people in power are doing.

muốn biết những người quyền lực đang làm gì.

They want a say in decisions that are made in their name

Họ muốn có tiếng nói trong những quyết định mang tên

and with their money. It's this democratization of information

và tiền của họ. Tôi nghĩ cuộc dân chủ hóa thông tin này

that I think is an information enlightenment,

là sự khai sáng thông tin,

and it has many of the same principles of the first Enlightenment.

và có rất nhiều quy tắc giống như Cuộc khai sáng đầu tiên.

It's about searching for the truth,

Đó là tìm kiếm sự thật,

not because somebody says it's true, "because I say so."

không phải vì một ai đó nói điều đó đúng, “vì tôi bảo thế.”

No, it's about trying to find the truth based on

Không, đó là tìm kiếm sự thật từ

what you can see and what can be tested.

những gì bạn thấy và được kiểm chứng.

That, in the first Enlightenment, led to questions about

Trong Cuộc khai sáng đầu tiên, điều đó dẫn đến chất vấn

the right of kings, the divine right of kings to rule over people,

về quyền tối cao của vua để cai trị người dân,

or that women should be subordinate to men,

hay là phụ nữ có nên phụ thuộc đàn ông không,

or that the Church was the official word of God.

hoặc Nhà thờ có phải là phát ngôn của Chúa không.

Obviously the Church weren't very happy about this,

Hiển nhiên là Nhà thờ không vui với chuyện này,

and they tried to suppress it,

họ cố lấp liếm đi,

but what they hadn't counted on was technology,

nhưng họ không tính đến công nghệ,

and then they had the printing press, which suddenly

rồi họ có báo in, phương tiện bất ngờ

enabled these ideas to spread cheaply, far and fast,

truyền bá các ý tưởng này vừa rẻ, vừa xa và nhanh,

and people would come together in coffee houses,

rồi người dân tụ tập trong các quán cafe,

discuss the ideas, plot revolution.

bàn luận ý tưởng, phác họa cuộc cách mạng.

In our day, we have digitization. That strips all the physical mass out of information,

Thời đại này chúng ta có số hóa. Nó tách thông tin từ thực thể vật chất,

so now it's almost zero cost to copy and share information.

và gần như không mất gì để copy và chia sẻ thông tin.

Our printing press is the Internet. Our coffee houses are social networks.

Báo in của chúng ta là Internet. Quán cafe giờ là các mạng xã hội.

We're moving to what I would think of as a fully connected system,

Chúng ta đang tiến tới 1 hệ thống liên kết toàn diện,

and we have global decisions to make in this system,

và trong hệ thống này ta có những quyết định toàn cầu,

decisions about climate, about finance systems,

quyết định về khí hậu, hệ thống tài chính,

about resources. And think about it --

và tài nguyên. Và hãy nghĩ về điều này --

if we want to make an important decision about buying a house,

nếu ta muốn ra 1 quyết định quan trọng về mua nhà,

we don't just go off. I mean, I don't know about you,

ta không đi mua ngay. Ý tôi là, tôi không biết bạn thế nào

but I want to see a lot of houses before I put that much money into it.

nhưng tôi muốn xem thật nhiều nhà trước khi bỏ ra bằng đó tiền.

And if we're thinking about a finance system,

Và nếu nghĩ về hệ thống tài chính,

we need a lot of information to take in. It's just not possible

chúng ta cần rất nhiều thông tin trong đó. Nó không chỉ có thể

for one person to take in the amount, the volume

đưa ra cho một cá nhân 1 khối, 1 lượng thông tin,

of information, and analyze it to make good decisions.

và phân tích nó để ra các quyết định tốt.

So that's why we're seeing increasingly this demand

Đó là lí do ta ngày càng thấy nhu cầu cao

for access to information.

về truy cập thông tin.

That's why we're starting to see more disclosure laws

Đó là lí do ta bắt đầu thấy những dự luật

come out, so for example, on the environment,

được phổ biến, ví dụ, về môi trường

there's the Aarhus Convention,

thì có Hiệp định Aarhus,

which is a European directive that gives people

đó là Chỉ thị của Liên hiệp Châu Âu cho người dân

a very strong right to know, so if your water company

quyền được biết, để nếu công ty cấp nước của bạn

is dumping water into your river, sewage water

đang xả rác ra sông, xả nước thải ra sông,

into your river, you have a right to know about it.

thì bạn có quyền được biết.

In the finance industry, you now have more of a right

Trong công nghiệp tài chính, giờ bạn có nhiều quyền

to know about what's going on, so we have

biết chuyện gì đang diễn ra, nên ta có

different anti-bribery laws, money regulations,

nhiều luật chống hối lộ, chính sách tiền tệ,

increased corporate disclosure, so you can now track assets across borders.

minh bạch doanh nghiệp tăng lên, nên bạn có thể theo dõi tài sản qua nhiều quốc gia.

And it's getting harder to hide assets, tax avoidance,

Và ngày càng khó giấu tài sản, trốn thuế,

pay inequality. So that's great. We're starting to find out

trả lương bất công. Như thế thật tuyệt. Chúng ta bắt đầu hiểu ra

more and more about these systems.

nhiều và nhiều hơn nữa về những hệ thống này.

And they're all moving to this central system,

Và chúng chuyển dịch vào 1 hệ thống trung tâm,

this fully connected system,

hệ thống liên kết toàn diện này,

all of them except one. Can you guess which one?

tất cả ngoại trừ 1. Bạn đoán được không?

It's the system which underpins all these other systems.

Đó là hệ thống điều khiển tất cả những hệ thống kia.

It's the system by which we organize and exercise power,

Đó là hệ thống mà ta tổ chức và thực hiện quyền lực,

and there I'm talking about politics, because in politics,

tôi đang nói về chính trị, vì trong chính trị,

we're back to this system, this top-down hierarchy.

ta trở lại hệ thống từ trên xuống này.

And how is it possible that the volume of information

Và làm sao hệ thống này có thể

can be processed that needs to in this system?

xử lý hết nhu cầu thông tin của nó?

Well, it just can't. That's it.

Nó không thể. Thế đấy.

And I think this is largely what's behind the crisis

Và tôi nghĩ đó là phần lớn nguyên nhân của sự suy thoái

of legitimacy in our different governments right now.

về pháp lý trong các chính phủ của ta bây giờ.

So I've told you a bit about what I did

Tôi đã kể sơ với các bạn về những gì tôi làm

to try and drag Parliament, kicking and screaming,

để kì kèo với Quốc hội, ăn vạ và la hét

into the 21st century, and I'm just going to give you

trong thế kỉ 21, và tôi sẽ đưa

a couple of examples of what a few other people I know

1 số ví dụ về những gì những người mà tôi biết

are doing.

đang làm.

So this is a guy called Seb Bacon. He's a computer

Người này tên Seb Bacon, là 1 lập trình viên máy tính.

programmer, and he built a site called Alaveteli,

Anh ta đã lập 1 site tên Alaveteli,

and what it is, it's a Freedom of Information platform.

và nó là nền tảng Tự do thông tin.

It's open-source, with documentation, and it allows you

Nó là mã nguồn mở, với tài liệu, và cho phép bạn

to make a Freedom of Information request,

tạo những yêu cầu Tự do thông tin,

to ask your public body a question, so

để đặt câu hỏi với công chúng,

it takes all the hassle out of it, and I can tell you

và nó làm lộ ra mọi rắc rối, và có thể nói rằng

that there is a lot of hassle making these requests,

có rất nhiều rắc rối để thực hiện những yêu cầu này,

so it takes all of that hassle out, and you just type in your question,

nó đưa rất cả vấn đề ra, bạn chỉ cần đặt câu hỏi,

for example, how many police officers have a criminal record?

ví dụ, có bao nhiêu cảnh sát từng phạm tội?

It zooms it off to the appropriate person, it tells you

Nó tự chiếu đến nhân vật phù hợp, nó cho biết

when the time limit is coming to an end, it keeps track of all

khi nào hết thời gian, nó the dõi

the correspondence, it posts it up there,

toàn bộ các phản hồi, và đưa lên đó,

and it becomes an archive of public knowledge.

nó trở thành thành túi khôn xã hội.

So that's open-source and it can be used in any country

Mã nguồn mở là thế và nó có thể áp dụng ở bất cứ đâu

where there is some kind of Freedom of Information law.

có luật Tự do thông tin.

So there's a list there of the different countries that have it,

Ở đây có danh sách những nước có luật đó,

and then there's a few more coming on board.

và sắp tới còn thêm nữa.

So if any of you out there like the sound of that

Nên nếu có ai thích chuyện này

and have a law like that in your country,

và có luật như vậy ở quốc gia bạn,

I know that Seb would love to hear from you

tôi biết rằng Seb sẽ vui lòng nghe bạn nói

about collaborating and getting that into your country.

và hợp tác để đưa nó đến quốc gia bạn.

This is Birgitta Jónsdóttir. She's an Icelandic MP.

Đây là Birgitta Jónsdóttir, đại biểu Quốc hội Iceland,

And quite an unusual MP. In Iceland, she was

Là một Đại biểu hơi khác thường. Ở Iceland, bà là

one of the protesters who was outside of Parliament

một trong những người tham gia biểu tình trước Quốc hội

when the country's economy collapsed,

khi kinh tế đất nước sụp đổ,

and then she was elected on a reform mandate,

và trúng cử trong cuộc tái thiết,

and she's now spearheading this project.

và giờ bà đang là đầu tàu của dự án này.

It's the Icelandic Modern Media Initiative,

Đó là chương trình Khuyến khích truyền thông hiện đại Iceland,

and they've just got funding to make it an international

và họ vừa được tài trợ để trở thành dự án truyền thông quốc tế,

modern media project, and this is taking all of the best laws

họ quy tụ tất cả những luật tốt nhất thế giới

around the world about freedom of expression,

về tự do ngôn luận,

protection of whistleblowers, protection from libel,

bảo vệ người tiết lộ, bảo vệ danh dự,

source protection, and trying to make Iceland a publishing haven.

bảo vệ nguồn tin, và cố biến Iceland thành thiên đường xuất bản.

It's a place where your data can be free, so when we think

Đó là nơi dữ liệu của bạn được tự do, nên khi ta nghĩ về

about, increasingly, how governments want to access user data,

ta thấy cách chính phủ truy cập dữ liệu người dùng, tăng lên

what they're trying to do in Iceland is make this safe haven

những gì họ cố gắng làm ở Iceland là biến nơi đây thành thiên đường

where it can happen.

khi có thể.

In my own field of investigative journalism, we're also

Trong lĩnh vực báo chí điều tra, chúng tôi

having to start thinking globally, so this is a site called

bắt đầu nghĩ về toàn cầu, và đây là một site tên

Investigative Dashboard. And if you're trying to track

Investigative Dashboard (Bảng tin điều tra). Nếu bạn muốn theo dõi

a dictator's assets, for example, Hosni Mubarak,

tài sản của 1 nhà độc tài, ví dụ, Hosni Mubarak,

you know, he's just funneling out cash from his country

bạn biết là ông ta cố tuồn tiền mặt ra nước ngoài

when he knows he's in trouble, and what you want to do

khi dính rắc rối, điều bạn muốn làm là

to investigate that is, you need to have access to

để điều tra, bạn cần truy cập vào

all of the world's, as many as you can,

tất cả cơ sở dữ liệu, nhiều nhất có thể

companies' house registrations databases.

đăng ký doanh nghiệp toàn cầu

So this is a website that tries to agglomerate all of those

Đây là website tập trung toàn bộ dữ liệu đó

databases into one place so you can start searching for,

vào 1 nơi để bạn bắt đầu tìm kiếm

you know, his relatives, his friends, the head of his security services.

bạn biết đấy, như họ hàng, bạn bè, đội trưởng đội cảnh vệ của ông ta.

You can try and find out how he's moving out assets

Bạn có thể tìm thấy cách mà ông ta chuyển tài sản

from that country.

khỏi đất nước.

But again, when it comes to the decisions which are

Nhưng một lần nữa, với những quyết định

impacting us the most, perhaps, the most important

ảnh hưởng nhất đến chúng ta, có lẽ, là những quyết định quan trọng nhất

decisions that are being made about war and so forth,

về chiến tranh hay tương tự,

again we can't just make a Freedom of Information request.

ta lại không thể yêu cầu Tự do thông tin.

It's really difficult. So we're still having to rely on

Thực sự điều này rất khó. Vậy là ta vẫn phải dựa vào

illegitimate ways of getting information, through leaks.

những cách “bất hợp pháp” để có thông tin, qua rò rỉ.

So when the Guardian did this investigation about

Khi báo Guardian điều tra

the Afghan War, you know, they can't walk into

uộc chiến ở Afghanistan, họ không thể

the Department of Defense and ask for all the information.

tới Bộ Quốc phòng và yêu cầu thông tin.

You know, they're just not going to get it.

Bạn hiểu rồi đấy, họ không thể đến đấy để lấy thông tin.

So this came from leaks of tens of thousands of dispatches

Chuyện này có nhờ rỏ rỉ từ hàng chục ngàn ghi chép

that were written by American soldiers

của lính Mỹ

about the Afghan War, and leaked,

trong cuộc chiến Afghan, bị rò rỉ,

and then they're able to do this investigation.

và họ có thể điều tra được nhờ đó.

Another rather large investigation is around world diplomacy.

Những cuộc điều tra lớn khá lớn khác là về ngoại giao thế giới.

Again, this is all based around leaks,

Chuyện này lại hoàn toàn phụ thuộc thông tin rò rỉ,

251,000 U.S. diplomatic cables, and I was involved

từ 251.000 điện tín ngoại giao của Mỹ, và tôi tham gia

in this investigation because I got this leak

cuộc điều tra này vì tôi có thông tin rò rỉ

through a leak from a disgruntled WikiLeaker

từ những thành viên WikiLeak phẫn nộ

and ended up going to work at the Guardian.

dẫn đến kết cục là (họ) làm việc cho báo Guardian.

So I can tell you firsthand what it was like to have access

Tôi có thể kể đầu tiên cách tôi tiếp cận

to this leak. It was amazing. I mean, it was amazing.

các rò rỉ thế nào. Điều đó tuyệt lắm. Nó thật sự rất tuyệt.

It reminded me of that scene in "The Wizard of Oz."

Nó làm tôi nhớ lại 1 cảnh trong phim “Lão phù thủy xứ Oz.”

Do you know the one I mean? Where the little dog Toto

Bạn biết ý tôi là gì chứ? Khi chú chó con Toto

runs across to where the wizard [is], and he pulls back,

chạy ngang qua lão phù thủy, ông ta kéo nó lại,

the dog's pulling back the curtain, and --

con chó kéo bức màn, và --

"Don't look behind the screen. Don't look at the man behind the screen."

"Đừng nhìn đằng sau tấm màn. Đừng nhìn người đằng sau tấm màn. “

It was just like that, because what you started to see

Giống như thế, vì bạn bắt đầu thấy

is that all of these grand statesmen, these very pompous

các đại biểu, những chính trị gia vĩ đại,

politicians, they were just like us.

cũng chỉ như chúng ta.

They all bitched about each other. I mean, quite gossipy,

Họ nguyền rủa lẫn nhau. Ý tôi là, khá nhiều chuyện,

those cables. Okay, but I thought it was a very important

những thông tin đó. Okay, tôi nghĩ điều rất quan trọng là

point for all of us to grasp, these are human beings

tất cả chúng ta nắm được rằng họ cũng là con người

just like us. They don't have special powers.

như chúng ta. Họ không có quyền năng đặc biệt.

They're not magic. They are not our parents.

Họ không phải phép màu. Họ không phải cha mẹ ta.

Beyond that, what I found most fascinating

Ngoài ra, điều tôi thấy thú vị nhất

was the level of endemic corruption that I saw

là mức độ tham nhũng cục bộ

across all different countries, and particularly centered

ở khắp các quốc gia, đặc biệt xoay quanh

around the heart of power, around public officials

trung tâm quyền lực, quanh các cán bộ,

who were embezzling the public's money

những người biển thủ công quỹ

for their own personal enrichment, and allowed to do that

để tư lợi cá nhân, và họ được phép làm thế

because of official secrecy.

nhờ hệ thống bí mật nhà nước.

So I've mentioned WikiLeaks, because surely what could be

Tôi nói về WikiLeaks, vì hẳn là không có gì

more open than publishing all the material?

cởi mở hơn là công bố toàn bộ tài liệu?

Because that is what Julian Assange did.

Vì đó là điều Julian Assange đã làm.

He wasn't content with the way the newspapers published it

Anh ấy không thỏa mãn với cách an toàn

to be safe and legal. He threw it all out there.

và hợp pháp mà báo chí công bố thông tin. Anh ta đưa hết lên.

That did end up with vulnerable people in Afghanistan

Kết quả là những người vô tội ở Afghanistan

being exposed. It also meant that the Belarussian dictator

đã được biết đến. Cũng có nghĩa là nhà độc tài Belarus

was given a handy list of all the pro-democracy campaigners

đã được trao danh sách tất cả những nhà tài trợ tranh cử

in that country who had spoken to the U.S. government.

đã từng nói chuyện với chính phủ Mỹ.

Is that radical openness? I say it's not, because for me,

Đó có phải sự cởi mở tận gốc? Tôi nói rằng không, vì với tôi,

what it means, it doesn't mean abdicating power,

nó không có nghĩa là chuyển nhượng quyền lực,

responsibility, accountability, it's actually being a partner

trách nhiệm, vai trò, đó thực ra là phối hợp

with power. It's about sharing responsibility,

với quyền lực. Đó là chia sẻ trách nhiệm,

sharing accountability. Also, the fact that

chia sẻ vai trò. Thực tế, ông ta đã

he threatened to sue me because I got a leak of his leaks,

dọa sẽ kiện tôi vì có thông tin rò rỉ về ông ta,

I thought that showed a remarkable sort of inconsistency

chân thành mà nói, tôi nghĩ điều đó cho thấy

in ideology, to be honest, as well. (Laughs)

1 mâu thuẫn đáng kể trong ý thức hệ. (Cười)

The other thing is that power is incredibly seductive,

1 vấn đề khác là quyền lực có sức quyến rũ khủng khiếp,

and you must have two real qualities, I think,

và tôi nghĩ bạn cần có 2 phẩm chất thực,

when you come to the table, when you're dealing

như khi bước đến bàn đàm phán

with power, talking about power,

về quyền lực, nói về quyền lực,

because of its seductive capacity.

vì sức hấp dẫn của nó.

You've got to have skepticism and humility.

Bạn phải đa nghi và khiêm tốn.

Skepticism, because you must always be challenging.

Đa nghi, vì bạn phải luôn thách thức.

I want to see why do you -- you just say so? That's not good enough.

Tôi muốn thấy tại sao – bạn chỉ nói vậy? Thế là không đủ.

I want to see the evidence behind why that's so.

Tôi muốn thấy bằng chứng tại sao lại thế.

And humility because we are all human. We all make mistakes.

Và khiêm tốn và chúng ta đều là con người. Chúng ta đều sai lầm.

And if you don't have skepticism and humility,

Và nếu không đa nghi và khiêm tốn,

then it's a really short journey to go from reformer

thì con đường từ tái thiết đến chuyên chế

to autocrat, and I think you only have to read "Animal Farm"

sẽ rất ngắn, và bạn sẽ chỉ cần đọc “Trại nuôi súc vật”

to get that message about how power corrupts people.

để biết quyền lực làm hỏng con người như thế nào.

So what is the solution? It is, I believe, to embody

Vậy giải pháp là gì? Tôi tin rằng nó nằm trong

within the rule of law rights to information.

việc khống chế quyền với thông tin.

At the moment our rights are incredibly weak.

Lúc này quyền của chúng ta cực kỳ yếu.

In a lot of countries, we have Official Secrets Acts,

Ở rất nhiều nước có Luật Bí mật nhà nước,

including in Britain here. We have an Official Secrets Act

trong đó có Anh. Luật Bí mật nhà nước của ta

with no public interest test. So that means it's a crime,

không quan tâm đến lợi ích công. Nghĩa là đó là tội phạm,

people are punished, quite severely in a lot of cases,

dân bị trừng phạt, nhiều trường hợp khá nặng,

for publishing or giving away official information.

do công bố hoặc làm lộ thông tin nhà nước.

Now wouldn't it be amazing, and really, this is what I want

Sẽ không ngạc nhiên, và thực sự tôi muốn

all of you to think about, if we had an Official Disclosure Act

tất cả các bạn nghĩ thế này, nếu ta có Luật Công khai nhà nước

where officials were punished if they were found

để các cán bộ bị trừng phạt nếu họ bị phát hiện

to have suppressed or hidden information

khi ém nhẹm hoặc giấu thông tin

that was in the public interest?

đó chẳng phải là điều mà dân chúng muốn?

So that -- yes. Yes! My power pose. (Applause) (Laughs)

Như thế -- vâng. Vâng! Tôi sẽ có quyền. (Vỗ tay) (Cười)

I would like us to work towards that.

Tôi muốn chúng ta hướng đến đó.

So it's not all bad news. I mean, there definitely is

Vậy là không chỉ có toàn tin xấu. Ý tôi là chắc chắn

progress on the line, but I think what we find is that

có tiến triển trong dòng chảy, nhưng tôi nghĩ điều mà chúng ta nhận ra là

the closer that we get right into the heart of power,

chúng ta càng đến gần trung tâm quyền lực,

the more opaque, closed it becomes.

mọi thứ càng mờ mịt và kín đáo.

So it was only just the other week that I heard London's

Chỉ mới tuần vừa rồi, tôi nghe

Metropolitan Police Commissioner talking about why

Giám đốc Công an thành phố London nêu lí do

the police need access to all of our communications,

cảnh sát cần truy cập mọi giao tiếp,

spying on us without any judicial oversight,

gián điệp chúng ta mà không bị sự giám sát hợp pháp nào,

and he said it was a matter of life and death.

và ông ta nói đó là vấn đề sống chết.

He actually said that, it was a matter of life and death.

Ông ta thực sự nói đó là chuyện sống chết.

There was no evidence. He presented no evidence of that.

Không có bằng chứng nào cả. Ông ta không đưa ra bằng chứng nào.

It was just, "Because I say so.

Kiểu như là, “Vì tôi nói thế.

You have to trust me. Take it on faith."

Các anh phải tin tôi. Tin vào điều đó.”

Well, I'm sorry, people, but we are back

Chà, tôi xin lỗi nhé, nhưng ta bị đưa trở lại

to the pre-Enlightenment Church,

Nhà thờ Tiền Khai sáng,

and we need to fight against that.

và ta phải đấu tranh với nó.

So he was talking about the law in Britain which is

Ông ta nói về 1 luật ở Anh gọi là

the Communications Data Bill, an absolutely outrageous piece of legislation.

Giấy phép dữ liệu truyền thông, 1 kiểu luật hoàn toàn thô thiển.

In America, you have the Cyber Intelligence Sharing and Protection Act.

Ở Mỹ, bạn có Luật Bảo vệ và chia sẻ thông tin mạng.

You've got drones now being considered for domestic surveillance.

Lời ong tiếng ve giờ sẽ bị giám sát nội địa.

You have the National Security Agency building

Bạn có Cục An ninh quốc gia để dựng lên

the world's giantest spy center. It's just this colossal --

trung tâm gián điệp lớn nhất thế giới. Nó là tòa nhà này --

it's five times bigger than the U.S. Capitol,

lớn gấp 5 lần Thủ đô nước Mỹ,

in which they're going to intercept and analyze

trong đó họ can thiệp và phân tích truyền thông,

communications, traffic and personal data

băng thông và dữ liệu cá nhân

to try and figure out who's the troublemaker in society.

để tìm ra ai là kẻ phá hoại xã hội.

Well, to go back to our original story, the parents

Trở lại câu chuyện ban đầu, bậc cha mẹ

have panicked. They've locked all the doors.

rất hoảng hốt. Họ khóa hết cửa lại.

They've kitted out the house with CCTV cameras.

Họ lắp camera giám sát đầy nhà.

They're watching all of us. They've dug a basement,

Họ theo dõi chúng ta. Họ đào hầm,

and they've built a spy center to try and run algorithms

và lập trung tâm gián điệp chạy các thuật toán

and figure out which ones of us are troublesome,

toán để tìm ra ai gây rối,

and if any of us complain about that, we're arrested for terrorism.

và nếu có người phàn nàn, chúng ta bị bắt vì tội khủng bố.

Well, is that a fairy tale or a living nightmare?

Đó là chuyện cổ tích hay ác mộng cuộc đời?

Some fairy tales have happy endings. Some don't.

Một số cổ tích có kết thúc có hậu. Một số không.

I think we've all read the Grimms' fairy tales, which are,

Có lẽ chúng ta đều đã đọc truyện cổ Grimm,

indeed, very grim.

mà thực sự là chúng rất tàn nhẫn [chơi chữ].

But the world isn't a fairy tale, and it could be more brutal

Nhưng thế gian không phải cổ tích, mà còn nhẫn tâm hơn

than we want to acknowledge.

những gì ta muốn biết.

Equally, it could be better than we've been led to believe,

Mặt khác, có thể tốt hơn ta nghĩ,

but either way, we have to start seeing it exactly as it is,

nhưng dù thế nào, ta cần xem xét nó chính xác

with all of its problems, because it's only by seeing it

về mọi vấn đề, vì chỉ có xem xét mọi vấn đề

with all of its problems that we'll be able to fix them

ta mới có thể sửa nó

and live in a world in which we can all be

và sống trong thế giới mà ta sẽ

happily ever after. (Laughs) Thank you very much.

mãi hạnh phúc về sau. (Cười) Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. (Applause)

Cảm ơn. (Vỗ tay)