Heather Brooke: My battle to expose government corruption

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Ewelina Sawicka

Once upon a time, the world was a big, dysfunctional family.

Dawno, dawno temu świat był jedną wielką dysfunkcjonalną rodziną.

It was run by the great and powerful parents,

Rządy sprawowali potężni i wpływowi rodzice,

and the people were helpless

a społeczeństwem były bezsilne

and hopeless naughty children.

i nieporadne, krnąbrne dzieci.

If any of the more rowdier children questioned

Niesforne dzieci kwestionujące autorytet rodziców

the authority of the parents, they were scolded.

obrywały naganę.

If they went exploring into the parents' rooms,

Jeśli myszkowały w pokojach rodziców

or even into the secret filing cabinets, they were punished,

lub w tajnej szafie na dokumenty

and told that for their own good

dostawały karę i przykaz, żeby dla własnego dobra

they must never go in there again.

nigdy więcej tam nie zaglądać.

Then one day, a man came to town

Pewnego dnia do miasta przybył człowiek

with boxes and boxes of secret documents

z pudłami pełnymi tajnych dokumentów

stolen from the parents' rooms.

skradzionych z pomieszczeń rodziców.

"Look what they've been hiding from you," he said.

„Zobaczcie, co przed wami ukrywają” powiedział.

The children looked and were amazed.

Dzieci patrzyły z niedowierzaniem.

There were maps and minutes from meetings

Były tam plany i protokoły z zebrań,

where the parents were slagging each other off.

na których rodzice obrzucali się błotem.

They behaved just like the children.

Zachowywali się jak dzieci.

And they made mistakes, too, just like the children.

Tak samo jak dzieci popełniali błędy.

The only difference was, their mistakes

Z tą różnicą,

were in the secret filing cabinets.

że ich błędy kryły tajne akta.

Well, there was a girl in the town, and she didn't think

W mieście żyła dziewczynka, która uważała,

they should be in the secret filing cabinets,

że one nie powinny być w tajnych aktach,

or if they were, there ought to be a law

a jeśli już, to powinno być prawo

to allow the children access.

pozwalające dzieciom na wgląd.

And so she set about to make it so.

Dziewczynka postanowiła o to zadbać.

Well, I'm the girl in that story, and the secret documents

Tą dziewczynką jestem ja,

that I was interested in were located in this building,

a interesujące mnie tajne dokumenty

the British Parliament, and the data that I wanted

były w budynku brytyjskiego parlamentu.

to get my hands on were the expense receipts

Dane, które chciałam dostać w swoje ręce

of members of Parliament.

to wydatki posłów Parlamentu.

I thought this was a basic question to ask in a democracy. (Applause)

Myślałam, że w demokracji wystarczy zapytać. (Brawa)

It wasn't like I was asking for the code to a nuclear bunker,

Nie prosiłam przecież o kod schronu atomowego,

or anything like that, but the amount of resistance I got

jednak opór jaki napotkał zgodny z prawem

from this Freedom of Information request,

wniosek o udzielenie informacji -

you would have thought I'd asked something like this.

- można by pomyśleć, że o to właśnie prosiłam.

So I fought for about five years doing this,

Walczyłam tak jakieś pięć lat,

and it was one of many hundreds of requests that I made,

to zaledwie jeden z kilkuset wniosków, jakie złożyłam.

not -- I didn't -- Hey, look, I didn't set out, honestly,

Naprawdę nie zamierzałam

to revolutionize the British Parliament.

rewolucjonizować brytyjskiego parlamentu.

That was not my intention. I was just making these requests

Wnioski stanowiły część badań

as part of research for my first book.

do mojej pierwszej książki.

But it ended up in this very long, protracted legal battle

Skończyło się na przewlekłej batalii prawnej,

and there I was after five years fighting against Parliament

i po 5 latach walki z parlamentem,

in front of three of Britain's most eminent High Court judges

stanęłam przed obliczem trzech wybitnych sędziów Sądu Najwyższego,

waiting for their ruling about whether or not Parliament had to release this data.

oczekując decyzji w sprawie udostępnienia danych.

And I've got to tell you, I wasn't that hopeful,

Nie robiłam sobie wielkich nadziei,

because I'd seen the establishment. I thought,

ponieważ widziałam establishment w akcji.

it always sticks together. I am out of luck.

Zawsze trzymają się razem. Mam pecha.

Well, guess what? I won. Hooray. (Applause)

Ale wiecie co? Wygrałam. Hura! (Brawa)

Well, that's not exactly the story, because the problem was

To nie koniec, ponieważ parlament

that Parliament delayed and delayed releasing that data,

wciąż opóźniał ujawnienie danych,

and then they tried to retrospectively change the law

potem próbowali zmienić prawo z mocą wsteczną,

so that it would no longer apply to them.

żeby nie dotyczyło posłów.

The transparency law they'd passed earlier that applied to everybody else,

Uchwalone wcześniej zasady transparentności

they tried to keep it so it didn't apply to them.

miały nie obowiązywać posłów.

What they hadn't counted on was digitization,

Nie wzięli pod uwagę digitalizacji,

because that meant that all those paper receipts

ponieważ papierowe rachunki miały skany,

had been scanned in electronically, and it was very easy

a nietrudno skopiować i zapisać

for somebody to just copy that entire database,

całą bazę danych,

put it on a disk, and then just saunter outside of Parliament,

wyjść spacerkiem z Parlamentu,

which they did, and then they shopped that disk

i sprzedać dysk temu, kto da więcej,

to the highest bidder, which was the Daily Telegraph,

w tym wypadku Daily Telegraph.

and then, you all remember, there was weeks and weeks

Pamiętamy, co działo się potem.

of revelations, everything from porn movies

Całe tygodnie sensacji, od filmów porno,

and bath plugs and new kitchens

korków do wanien i nowych mebli kuchennych,

and mortgages that had never been paid off.

do niespłaconych hipotek.

The end result was six ministers resigned,

Sześciu ministrów podało się do dymisji,

the first speaker of the house in 300 years was forced to resign,

pierwszy od 300 lat Spiker Izby Gmin złożył rezygnację,

a new government was elected on a mandate of transparency,

w transparentnym postępowaniu wybrano nowy rząd,

120 MPs stepped down at that election,

120 posłów zrezygnowało z udziału w wyborach.

and so far, four MPs and two lords

Jak dotąd, czterech posłów z Izby Gmin i dwóch z Izby Lordów

have done jail time for fraud.

trafiło do więzienia za oszustwo.

So, thank you. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)

Well, I tell you that story because it wasn't unique to Britain.

Opowiadam tę historię, bo Wielka Brytania nie jest wyjątkiem.

It was an example of a culture clash that's happening

To przykład globalnego starcia kultur -

all over the world between bewigged and bestockinged

ubrani w peruki i pończochy urzędnicy,

officials who think that they can rule over us

którzy uważają, że mogą nami rządzić

without very much prying from the public,

bez tłumaczenia się ciekawskim,

and then suddenly confronted with a public

nagle skonfrontowani z opinią publiczną

who is no longer content with that arrangement,

niezadowoloną z takiej sytuacji,

and not only not content with it, now, more often,

nie tylko niezadowoloną,

armed with official data itself.

ale coraz częściej uzbrojoną w oficjalne dane.

So we are moving to this democratization of information,

Dążymy do demokratyzacji informacji,

and I've been in this field for quite a while.

od dłuższego czasu to moje pole działania.

Slightly embarrassing admission: Even when I was a kid,

Wstyd się przyznać, ale już jako dziecko

I used to have these little spy books, and I would, like,

prowadziłam szpiegowskie dzienniczki,

see what everybody was doing in my neighborhood and log it down.

patrzyłam, co robią sąsiedzi i notowałam.

I think that was a pretty good indication

Niezła zapowiedź

about my future career as an investigative journalist,

kariery dziennikarki śledczej,

and what I've seen from being in this access to information field for so long

a po latach w branży dostępu do informacji widzę,

is that it used to be quite a niche interest,

że niszowe hobby stało się dominującym trendem.

and it's gone mainstream. Everybody, increasingly, around the world,

Wszyscy coraz bardziej chcą wiedzieć,

wants to know about what people in power are doing.

co robią ludzie sprawujący władzę.

They want a say in decisions that are made in their name

Chcemy głosu w decyzjach podejmowanych w naszym imieniu

and with their money. It's this democratization of information

i za nasze pieniądze.

that I think is an information enlightenment,

Demokratyzację informacji uważam za oświecenie informatyczne,

and it has many of the same principles of the first Enlightenment.

mające wiele zasad pierwszego oświecenia.

It's about searching for the truth,

Chodzi o poszukiwanie prawdy,

not because somebody says it's true, "because I say so."

ale nie prawdy typu: „bo ja tak mówię”.

No, it's about trying to find the truth based on

Chodzi o poszukiwanie prawdy

what you can see and what can be tested.

na bazie tego, co widoczne i sprawdzalne.

That, in the first Enlightenment, led to questions about

W pierwszym oświeceniu to doprowadziło

the right of kings, the divine right of kings to rule over people,

do pytań o boskie prawo króla do rządzenia,

or that women should be subordinate to men,

o podporządkowanie kobiety mężczyźnie,

or that the Church was the official word of God.

o Kościół jako oficjalny głos Boga.

Obviously the Church weren't very happy about this,

Oczywiście Kościół nie był zachwycony

and they tried to suppress it,

i próbował to stłumić,

but what they hadn't counted on was technology,

ale nie wziął pod uwagę technologii.

and then they had the printing press, which suddenly

Nagle prasa drukarska umożliwiła

enabled these ideas to spread cheaply, far and fast,

szybkie i tanie rozprzestrzenianie idei,

and people would come together in coffee houses,

ludzie spotykali się w kawiarniach,

discuss the ideas, plot revolution.

omawiali idee, planowali rewolucje.

In our day, we have digitization. That strips all the physical mass out of information,

Obecnie digitalizacja pozbawia informację całej fizycznej otoczki,

so now it's almost zero cost to copy and share information.

dlatego kopiowanie i udostępnianie informacji prawie nic nie kosztuje.

Our printing press is the Internet. Our coffee houses are social networks.

Prasą drukarską jest internet. Serwisy społecznościowe to nasze kawiarnie.

We're moving to what I would think of as a fully connected system,

Powstaje zintegrowany system,

and we have global decisions to make in this system,

w którym trzeba podjąć globalne decyzje

decisions about climate, about finance systems,

dotyczące klimatu, systemów finansowych i bogactw naturalnych.

about resources. And think about it --

Podejmując ważną decyzję o kupnie domu,

if we want to make an important decision about buying a house,

nie idziemy od razu na zakupy.

we don't just go off. I mean, I don't know about you,

Nie wiem jak wy, ale ja chcę najpierw obejrzeć

but I want to see a lot of houses before I put that much money into it.

różne domy zanim zainwestuję dużo pieniędzy.

And if we're thinking about a finance system,

Jeśli chodzi o system finansowy,

we need a lot of information to take in. It's just not possible

potrzebujemy przyswoić mnóstwo informacji.

for one person to take in the amount, the volume

Jeden człowiek nie jest w stanie przyswoić tylu informacji

of information, and analyze it to make good decisions.

i przeanalizować tak, żeby podjąć dobrą decyzję.

So that's why we're seeing increasingly this demand

Stąd rosnące zapotrzebowanie

for access to information.

na dostęp do informacji.

That's why we're starting to see more disclosure laws

Stąd więcej praw o dostępie do informacji,

come out, so for example, on the environment,

np. w sprawie środowiska i jego ochrony

there's the Aarhus Convention,

mamy Konwencję z Aarhus, dyrektywę europejską

which is a European directive that gives people

dającą nieograniczone prawo do informacji.

a very strong right to know, so if your water company

Jeśli spółka wodno-kanalizacyjna

is dumping water into your river, sewage water

wylewa ścieki do rzeki,

into your river, you have a right to know about it.

mamy prawo o tym wiedzieć.

In the finance industry, you now have more of a right

Również w dziedzinie finansów

to know about what's going on, so we have

mamy prawo wiedzieć, co się dzieje,

different anti-bribery laws, money regulations,

mamy różne przepisy anty-łapówkowe, rozporządzenia finansowe,

increased corporate disclosure, so you can now track assets across borders.

większą jawność informacji korporacyjnych, monitorowanie aktywów w kraju i za granicą.

And it's getting harder to hide assets, tax avoidance,

Coraz trudniej unikać podatków, ukryć aktywa czy nierówność płac.

pay inequality. So that's great. We're starting to find out

Świetnie. Znamy te systemy coraz lepiej,

more and more about these systems.

niemal wszystkie ewoluują w stronę

And they're all moving to this central system,

w pełni połączonego systemu ośrodkowego,

this fully connected system,

z jednym wyjątkiem.

all of them except one. Can you guess which one?

Wiecie o który chodzi? Chcecie zgadywać?

It's the system which underpins all these other systems.

System, który podtrzymuje wszystkie inne.

It's the system by which we organize and exercise power,

System organizowania i sprawowania władzy,

and there I'm talking about politics, because in politics,

mówię o polityce, ponieważ w polityce

we're back to this system, this top-down hierarchy.

wracamy do systemu odgórnej hierarchii.

And how is it possible that the volume of information

Jak można przetworzyć ilość informacji

can be processed that needs to in this system?

niezbędną w tym systemie?

Well, it just can't. That's it.

Nie da się i koniec.

And I think this is largely what's behind the crisis

Sądzę, że w dużym stopniu to właśnie

of legitimacy in our different governments right now.

powoduje kryzys wiarygodności wielu rządów.

So I've told you a bit about what I did

Mówiłam o próbie wciągnięcia

to try and drag Parliament, kicking and screaming,

opierającego się parlamentu

into the 21st century, and I'm just going to give you

w XXI wiek.

a couple of examples of what a few other people I know

Podam jeszcze parę przykładów tego,

are doing.

co robią inne znane mi osoby.

So this is a guy called Seb Bacon. He's a computer

Oto Seb Bacon, programista,

programmer, and he built a site called Alaveteli,

zbudował stronę internetową Alaveteli,

and what it is, it's a Freedom of Information platform.

platformę dostępu do informacji publicznej.

It's open-source, with documentation, and it allows you

Upubliczniony kod źródłowy umożliwia

to make a Freedom of Information request,

złożenie wniosku o dostęp do informacji publicznej,

to ask your public body a question, so

pozwala zadać pytanie oficjalnym organom

it takes all the hassle out of it, and I can tell you

bez zbędnych ceregieli, a uwierzcie mi,

that there is a lot of hassle making these requests,

że złożenie wniosku jest bardzo skomplikowane,

so it takes all of that hassle out, and you just type in your question,

a teraz bez zbędnych ceregieli wpisujemy pytanie,

for example, how many police officers have a criminal record?

np. ilu policjantów figuruje w kartotece karnej?

It zooms it off to the appropriate person, it tells you

Platforma zawęża szukanie do właściwej osoby,

when the time limit is coming to an end, it keeps track of all

informuje, ile potrwa szukanie,

the correspondence, it posts it up there,

na bieżąco publikuje odpowiedzi,

and it becomes an archive of public knowledge.

stając się archiwum wiedzy publicznej.

So that's open-source and it can be used in any country

Wolne oprogramowanie jest w krajach

where there is some kind of Freedom of Information law.

z ustawą o dostępie do informacji publicznej.

So there's a list there of the different countries that have it,

Lista krajów, które ją posiadają

and then there's a few more coming on board.

stale się powiększa.

So if any of you out there like the sound of that

Jeśli podoba się wam taki pomysł,

and have a law like that in your country,

i macie taką ustawę,

I know that Seb would love to hear from you

Seb chętnie podejmie temat współpracy

about collaborating and getting that into your country.

i korzystania z Alaveteli u was w kraju.

This is Birgitta Jónsdóttir. She's an Icelandic MP.

Oto Birgitta Jónsdóttir, islandzka posłanka.

And quite an unusual MP. In Iceland, she was

Jest posłanką dość niezwykłą.

one of the protesters who was outside of Parliament

Protestowała pod parlamentem islandzkim,

when the country's economy collapsed,

kiedy gospodarka kraju załamała się.

and then she was elected on a reform mandate,

Wybrana po reformie prawa wyborczego

and she's now spearheading this project.

przewodzi obecnie projektowi

It's the Icelandic Modern Media Initiative,

Islandzka Inicjatywa Nowych Mediów.

and they've just got funding to make it an international

Uzyskawszy fundusze na międzynarodowy projekt nowych mediów,

modern media project, and this is taking all of the best laws

łączący najlepsze prawa z całego świata

around the world about freedom of expression,

odnośnie wolności słowa, ochrony informatorów,

protection of whistleblowers, protection from libel,

ochrony przed zniesławieniem i tajemnicy dziennikarskiej,

source protection, and trying to make Iceland a publishing haven.

próbują zrobić w Islandii dziennikarski raj,

It's a place where your data can be free, so when we think

miejsce, gdzie dane są na wolności.

about, increasingly, how governments want to access user data,

Rządy chcą mieć większy dostęp do naszych danych,

what they're trying to do in Iceland is make this safe haven

a Islandia próbuje zbudować bezpieczną przystań,

where it can happen.

gdzie możliwa jest ochrona tajemnicy źródeł.

In my own field of investigative journalism, we're also

Także w dziedzinie dziennikarstwa śledczego

having to start thinking globally, so this is a site called

czas zacząć myśleć globalnie.

Investigative Dashboard. And if you're trying to track

Oto strona Investigative Dashboard,

a dictator's assets, for example, Hosni Mubarak,

która pozwala śledzić aktywa dyktatora, np. Hosni Mubaraka,

you know, he's just funneling out cash from his country

wyprowadzającego gotówkę z kraju,

when he knows he's in trouble, and what you want to do

kiedy wie, że jest w tarapatach.

to investigate that is, you need to have access to

Żeby to wyśledzić, potrzebujemy dostęp

all of the world's, as many as you can,

do jak największej ilości firm z całego świata,

companies' house registrations databases.

do bazy danych zarejestrowanych przedsiębiorców.

So this is a website that tries to agglomerate all of those

Ta strona stara się skupić całą bazę danych,

databases into one place so you can start searching for,

żeby można było odszukać dyktatora, jego krewnych,

you know, his relatives, his friends, the head of his security services.

przyjaciół czy szefa służb bezpieczeństwa.

You can try and find out how he's moving out assets

Można spróbować dowiedzieć się,

from that country.

jak wyprowadza aktywa z kraju.

But again, when it comes to the decisions which are

Jeśli chodzi o decyzje o największym oddziaływaniu,

impacting us the most, perhaps, the most important

najważniejsze decyzje

decisions that are being made about war and so forth,

dotyczą wojen i podobnych kwestii,

again we can't just make a Freedom of Information request.

nie można tak po prostu złożyć wniosku o udzielenie informacji.

It's really difficult. So we're still having to rely on

Nadal jesteśmy zdani na niezbyt legalne

illegitimate ways of getting information, through leaks.

sposoby zdobywania informacji, poprzez przecieki.

So when the Guardian did this investigation about

Kiedy Guardian prowadził śledztwo w sprawie

the Afghan War, you know, they can't walk into

wojny afgańskiej, nie poszli tak po prostu

the Department of Defense and ask for all the information.

do Departamentu Obrony poprosić o informacje.

You know, they're just not going to get it.

Nie dostaliby ich. Informacje przeciekły

So this came from leaks of tens of thousands of dispatches

z dziesiątków tysięcy wiadomości

that were written by American soldiers

napisanych przez żołnierzy amerykańskich

about the Afghan War, and leaked,

na temat wojny w Afganistanie,

and then they're able to do this investigation.

a przecieki umożliwiły dochodzenie.

Another rather large investigation is around world diplomacy.

Inne ważne śledztwo dotyczy polityki światowej.

Again, this is all based around leaks,

Też opiera się na przeciekach,

251,000 U.S. diplomatic cables, and I was involved

251 000 amerykańskich depesz dyplomatycznych,

in this investigation because I got this leak

zaangażowałam się w to śledztwo, ponieważ dostałam przeciek

through a leak from a disgruntled WikiLeaker

od jednego z twórców WikiLeaks,

and ended up going to work at the Guardian.

a skończyłam pracując dla Guardiana.

So I can tell you firsthand what it was like to have access

Bezpośredni dostęp do przecieku

to this leak. It was amazing. I mean, it was amazing.

był czymś niesamowitym.

It reminded me of that scene in "The Wizard of Oz."

Jak scena z Czarnoksiężnika z Krainy Oz,

Do you know the one I mean? Where the little dog Toto

gdzie mały piesek Toto

runs across to where the wizard [is], and he pulls back,

biegnie do czarnoksiężnika,

the dog's pulling back the curtain, and --

pies pociąga za zasłonę i - „Nie patrz za zasłonę.

"Don't look behind the screen. Don't look at the man behind the screen."

Nie patrz na człowieka za zasłoną”.

It was just like that, because what you started to see

Tak dokładnie jest, ponieważ dostrzegamy,

is that all of these grand statesmen, these very pompous

że dostojni mężowie stanu, ci nadęci politycy

politicians, they were just like us.

są tacy sami jak my.

They all bitched about each other. I mean, quite gossipy,

Wszyscy na siebie nadają, co ujawniły plotkarskie depesze.

those cables. Okay, but I thought it was a very important

Ale uważałam, że ważne jest zrozumienie,

point for all of us to grasp, these are human beings

że to istoty ludzkie, tak samo jak my.

just like us. They don't have special powers.

Nie mają żadnych specjalnych uprawnień.

They're not magic. They are not our parents.

Nie są czarodziejami ani naszymi rodzicami.

Beyond that, what I found most fascinating

Intrygujący jest wysoki poziom korupcji

was the level of endemic corruption that I saw

szerzącej się w różnych krajach,

across all different countries, and particularly centered

skupionej głównie wokół serca władzy,

around the heart of power, around public officials

pośród urzędników państwowych

who were embezzling the public's money

sprzeniewierzających publiczne pieniądze

for their own personal enrichment, and allowed to do that

dla własnego wzbogacenia, mając przyzwolenie

because of official secrecy.

dzięki ochronie tajemnicy państwowej.

So I've mentioned WikiLeaks, because surely what could be

Wspomniałam WikiLeaks, ponieważ bardziej jawnie

more open than publishing all the material?

niż opublikować wszystko, chyba nie można?

Because that is what Julian Assange did.

Ponieważ to właśnie zrobił Julian Assange.

He wasn't content with the way the newspapers published it

Nie był zadowolony, że gazety publikowały tak,

to be safe and legal. He threw it all out there.

żeby było bezpiecznie i legalnie. Wrzucił wszystko na widok publiczny.

That did end up with vulnerable people in Afghanistan

Naraziło to na niebezpieczeństwo bezbronnych Afgańczyków.

being exposed. It also meant that the Belarussian dictator

Oznaczało również, że białoruski dyktator

was given a handy list of all the pro-democracy campaigners

dostał poręczną listę zwolenników demokracji,

in that country who had spoken to the U.S. government.

którzy prowadzili rozmowy z rządem USA.

Is that radical openness? I say it's not, because for me,

Czy to radykalna otwartość? Moim zdaniem nie,

what it means, it doesn't mean abdicating power,

bo ona nie ma oznaczać rezygnacji z władzy odpowiedzialności i jawności,

responsibility, accountability, it's actually being a partner

raczej bycie partnerem władzy.

with power. It's about sharing responsibility,

Chodzi o dzielenie się odpowiedzialnością,

sharing accountability. Also, the fact that

dzielenie jawnością. Fakt, że zagroził mi pozwem,

he threatened to sue me because I got a leak of his leaks,

ponieważ dostałam przeciek z jego przecieków

I thought that showed a remarkable sort of inconsistency

ukazał godny uwagi

in ideology, to be honest, as well. (Laughs)

brak konsekwencji ideologicznej. (Śmieje się)

The other thing is that power is incredibly seductive,

Inna rzecz, że władza ma niewiarygodnie uwodzicielską moc,

and you must have two real qualities, I think,

i potrzebne są dwie cechy,

when you come to the table, when you're dealing

kiedy mamy do czynienia z władzą,

with power, talking about power,

rozmawiamy o władzy.

because of its seductive capacity.

Przez tę uwodzicielską moc,

You've got to have skepticism and humility.

potrzebny nam sceptycyzm i pokora.

Skepticism, because you must always be challenging.

Sceptycyzm, ponieważ wszystko trzeba kwestionować.

I want to see why do you -- you just say so? That's not good enough.

Chcę wiedzieć dlaczego - bo ty tak mówisz? To nie wystarczy.

I want to see the evidence behind why that's so.

Chcę wiedzieć, dlaczego tak ma być.

And humility because we are all human. We all make mistakes.

A pokora, ponieważ jesteśmy ludźmi. Wszyscy popełniamy błędy.

And if you don't have skepticism and humility,

Jeśli brakuje sceptycyzmu i pokory,

then it's a really short journey to go from reformer

krótka droga od reformatora do autokraty,

to autocrat, and I think you only have to read "Animal Farm"

wystarczy przeczytać Folwark zwierzęcy,

to get that message about how power corrupts people.

żeby zrozumieć jak władza korumpuje ludzi.

So what is the solution? It is, I believe, to embody

A rozwiązanie? Wierzę, że polega na urzeczywistnieniu,

within the rule of law rights to information.

w obrębie prawa, prawa do informacji.

At the moment our rights are incredibly weak.

Obecnie nasze prawa są niewiarygodnie słabe.

In a lot of countries, we have Official Secrets Acts,

W wielu krajach mamy ustawy o ochronie tajemnicy państwowej,

including in Britain here. We have an Official Secrets Act

także w Wielkiej Brytanii. Mamy ustawę o ochronie tajemnicy państwowej

with no public interest test. So that means it's a crime,

wprowadzoną bez testu interesu publicznego. Oznacza ona, że jest przestępstwem,

people are punished, quite severely in a lot of cases,

w wielu przypadkach poważnie karanym,

for publishing or giving away official information.

publikowanie i ujawnianie tajemnic państwowych.

Now wouldn't it be amazing, and really, this is what I want

Czy nie byłoby wspaniale,

all of you to think about, if we had an Official Disclosure Act

gdyby istniała ustawa o ujawnianiu informacji publicznych,

where officials were punished if they were found

która karałaby urzędników państwowych

to have suppressed or hidden information

winnych tuszowania lub ukrywania informacji

that was in the public interest?

istotnych dla interesu publicznego?

So that -- yes. Yes! My power pose. (Applause) (Laughs)

Tak! Moja poza władzy. (Brawa) (Śmieje się)

I would like us to work towards that.

Chciałabym, żebyśmy nad tym popracowali.

So it's not all bad news. I mean, there definitely is

Nie mamy samych złych wiadomości.

progress on the line, but I think what we find is that

Na pewno jest jakiś postęp,

the closer that we get right into the heart of power,

ale im bliżej serca władzy,

the more opaque, closed it becomes.

tym wszystko bardziej mętne i zamknięte.

So it was only just the other week that I heard London's

Zaledwie w zeszłym tygodniu

Metropolitan Police Commissioner talking about why

Komisarz Londyńskiej Policji Metropolitalnej mówił,

the police need access to all of our communications,

dlaczego policja potrzebuje dostęp do naszych rozmów,

spying on us without any judicial oversight,

szpiegując nas bez żadnego nadzoru sądowego,

and he said it was a matter of life and death.

mówił, że to sprawa życia i śmierci.

He actually said that, it was a matter of life and death.

Dokładnie tak powiedział. Sprawa życia i śmierci.

There was no evidence. He presented no evidence of that.

Nie przedstawił żadnych dowodów.

It was just, "Because I say so.

Tylko: „Bo ja tak mówię.

You have to trust me. Take it on faith."

Musicie mi zaufać. Przyjmijcie to na wiarę”.

Well, I'm sorry, people, but we are back

Przykro mi, moi drodzy,

to the pre-Enlightenment Church,

ale cofamy się do kościoła sprzed oświecenia,

and we need to fight against that.

i musimy z tym walczyć.

So he was talking about the law in Britain which is

Mówił o brytyjskiej ustawie o danych komunikacyjnych,

the Communications Data Bill, an absolutely outrageous piece of legislation.

skandalicznym przykładzie ustawodawstwa.

In America, you have the Cyber Intelligence Sharing and Protection Act.

W Ameryce ustawa CISPA dopuszcza inwigilację pod pretekstem cyberbezpieczeństwa.

You've got drones now being considered for domestic surveillance.

Rozważa się użycie zdalnie sterowanych robotów do inwigilacji wewnętrznej.

You have the National Security Agency building

Mamy Agencję Bezpieczeństwa Narodowego,

the world's giantest spy center. It's just this colossal --

największe centrum szpiegowskie na świecie.

it's five times bigger than the U.S. Capitol,

Olbrzymie, 5 razy większe od amerykańskiego Kapitolu,

in which they're going to intercept and analyze

gdzie mają przechwytywać i analizować

communications, traffic and personal data

dane telekomunikacyjne i osobowe,

to try and figure out who's the troublemaker in society.

żeby znaleźć kłopotliwego osobnika.

Well, to go back to our original story, the parents

Wracając do pierwszej opowieści, rodzice spanikowali.

have panicked. They've locked all the doors.

zamknęli wszystkie drzwi na klucz.

They've kitted out the house with CCTV cameras.

W całym domu założyli kamery CCTV.

They're watching all of us. They've dug a basement,

Obserwują nas. Wykopali piwnicę

and they've built a spy center to try and run algorithms

i zbudowali centrum szpiegowskie,

and figure out which ones of us are troublesome,

za pomocą algorytmów chcą odkryć, które dziecko sprawia kłopoty.

and if any of us complain about that, we're arrested for terrorism.

Dzieci, które się poskarżą, trafią do aresztu za terroryzm.

Well, is that a fairy tale or a living nightmare?

Czy to bajka czy koszmar na żywo?

Some fairy tales have happy endings. Some don't.

Niektóre bajki mają szczęśliwe zakończenie, inne wręcz przeciwnie.

I think we've all read the Grimms' fairy tales, which are,

Pewnie każdy czytał posępne baśnie braci Grimm,

indeed, very grim.

które faktycznie są bardzo posępne.

But the world isn't a fairy tale, and it could be more brutal

Ale świat nie jest bajką i bywa bardziej brutalny

than we want to acknowledge.

niż jesteśmy skłonni przyznać.

Equally, it could be better than we've been led to believe,

Bywa też lepszy niż nam to wmówiono,

but either way, we have to start seeing it exactly as it is,

ale musimy zobaczyć go takim, jaki jest,

with all of its problems, because it's only by seeing it

ze wszystkimi swoimi problemami.

with all of its problems that we'll be able to fix them

Dopiero widząc wszystkie problemy,

and live in a world in which we can all be

możemy je rozwiązać i żyć w świecie,

happily ever after. (Laughs) Thank you very much.

gdzie wszyscy żyją długo i szczęśliwie. (Śmieje się)

(Applause)

Dziękuję bardzo. (Brawa)

Thank you. (Applause)

Dziękuję. (Brawa)