Beware, fellow plutocrats, the pitchforks are coming | Nick Hanauer

Translator: Thuy Chau Vu Reviewer: hang nguyen

Có lẽ mọi người không biết tôi,

You probably don't know me,

but I am one of those .01 percenters

tôi là một trong số 0.01%,

mà các bạn nghe và biết tới qua truyền thông,

that you hear about and read about,

and I am by any reasonable definition a plutocrat.

và theo một số định nghĩa hơp lí thì tôi là nhà tài phiệt.

Tối nay, điều tôi muốn làm là nói thẳng

And tonight, what I would like to do is speak directly

với những nhà tài phiệt khác và mọi người

to other plutocrats, to my people,

because it feels like it's time for us all

vì tôi cảm thấy đã đến lúc

chúng ta cần trò chuyện.

to have a chat.

Như những nhà tài phiệt khác, tôi cũng là tay tư bản

Like most plutocrats, I too am a proud

and unapologetic capitalist.

đầy tự hào và không biện hộ.

I have founded, cofounded or funded

Tôi đă sáng lập, đồng sáng lập hay góp vốn

vào hơn 30 công ty khắp các ngành công nghiệp.

over 30 companies across a range of industries.

Tôi cũng là nhà đầu tư ngoại tộc đầu tiên vào Amazon.com.

I was the first non-family investor in Amazon.com.

Tôi đồng sáng lập công ty aQuantive

I cofounded a company called aQuantive

that we sold to Microsoft for 6.4 billion dollars.

mà đã được bán cho Microsoft với giá 6.4 tỉ đô la.

My friends and I, we own a bank.

Tôi cùng sở hữu một ngân hàng với vài người bạn.

Tôi nói cho các vị điều này--(Cười)--

I tell you this — (Laughter) —

unbelievable, right?

Không thể tin được phải không?

I tell you this to show

Nói ra điều này để bạn biết

rằng cuộc đời tôi cũng giống như những tay tài phiệt khác.

that my life is like most plutocrats.

Tôi có tầm nhìn rộng về chủ nghĩa tư bản,

I have a broad perspective on capitalism

and business,

và về kinh doanh,

Tôi đã được thưởng khá hậu hĩnh cho điều đó

and I have been rewarded obscenely for that

bằng một cuộc sống mà các vị

with a life that most of you all

không thể tưởng tượng nổi:

can't even imagine:

vô số nhà cửa, một du thuyền, một phi cơ riêng,

multiple homes, a yacht, my own plane,

vv...và vv...

etc., etc., etc.

Nhưng thành thật mà nói, tôi không phải là người giỏi nhất mà bạn biết.

But let's be honest: I am not the smartest person you've ever met.

I am certainly not the hardest working.

Tôi chắc chắn cũng không phải người chăm chỉ nhất.

I was a mediocre student.

Tôi từng là một thằng sinh viên quèn.

Chẳng biết gì về công nghệ.

I'm not technical at all.

I can't write a word of code.

Tôi không thể viết nổi một đoạn mă.

Thực tình thành công của tôi là kết quả

Truly, my success is the consequence

của sự may mắn đầy ngoạn mục

of spectacular luck,

gia thế từ khi sinh ra, hoàn cành và thời điểm.

of birth, of circumstance and of timing.

Thực chất tôi có giỏi về một vài điều.

But I am actually pretty good at a couple of things.

Thứ nhất, tôi có sức chịu đựng phi thường với rủi ro,

One, I have an unusually high tolerance for risk,

thứ khác tôi có một giác quan tốt,

and the other is I have a good sense,

a good intuition about what will happen in the future,

một trực giác tốt về những gì sẽ xảy đến trong tương lai,

Và tôi nghĩ cái trực giác về tương lai đó,

and I think that that intuition about the future

là tinh túy của một thương nghiệp tốt.

is the essence of good entrepreneurship.

Điều mà tôi thấy ở tương lai lúc này,

So what do I see in our future today,

you ask?

bạn biết gì không?

Tôi thấy nhiều vũ khí,

I see pitchforks,

thấy đám giang hồ tay cầm vũ khí đó.

as in angry mobs with pitchforks,

Vì khi những tay tài phiệt như chúng tôi

because while people like us plutocrats

are living beyond the dreams of avarice,

đang sống trong những giấc mơ đầy tham vọng,

the other 99 percent of our fellow citizens

thì 99% dân số còn lại,

are falling farther and farther behind.

đang tụt hậu dần về phía sau.

Năm 1980, 1% dân số người Mĩ ở tầng lớp trên

In 1980, the top one percent of Americans

chiếm khoảng 8% thu nhập quốc gia,

shared about eight percent of national [income],

trong khi nhóm 50% ở tầng lớp dưới

while the bottom 50 percent of Americans

shared 18 percent.

chiếm 18%.

Thirty years later, today, the top one percent

Ba mươi năm sau, hôm nay, 1% đứng đầu

chiếm hơn 20% thu nhập quốc gia,

shares over 20 percent of national [income],

while the bottom 50 percent of Americans

trong khi 50% đứng dưới

share 12 or 13.

chiếm 12% hay 13%.

If the trend continues,

Nếu xu thế này tiếp diễn,

nhóm 1% trên cùng sẽ chiếm

the top one percent will share

over 30 percent of national [income]

hơn 30% thu nhập quốc gia

in another 30 years,

trong 30 năm tiếp theo,

trong khi nhóm 50% bên dưới

while the bottom 50 percent of Americans

will share just six.

sẽ chiếm chỉ 6%.

Bạn thấy đó vấn đề không phải là

You see, the problem isn't that we have

sự bất công đang hiện diện giữa chúng ta.

some inequality.

Some inequality is necessary

Một số bất công là cần thiết

để nền dân chủ tư bản vận hành tốt hơn.

for a high-functioning capitalist democracy.

The problem is that inequality

Vấn đề là sự bất công ngày nay,

is at historic highs today

đang ở mức cao nhất trong lịch sử,

and it's getting worse every day.

và diễn tiến ngày càng tệ.

And if wealth, power, and income

Nếu như sự giàu có, quyền lực và thu nhập

continue to concentrate

tiếp tục tập trung

ở những phần tử nhóm trên cùng,

at the very tippy top,

our society will change

xă hội chúng ta sẽ thay đổi,

từ dân chủ tư bản

from a capitalist democracy

to a neo-feudalist rentier society

sang xã hội thực dụng tân phong kiến

như nước Pháp thế kỷ 18.

like 18th-century France.

That was France

Đó là nước Pháp

trước cuộc cách mạng,

before the revolution

and the mobs with the pitchforks.

với nhiều đám giang hồ có vũ khí.

So I have a message for my fellow plutocrats

Nên tôi có một thông điệp cho các chiến hữu tài phiệt,

and zillionaires

cho các bạn giàu kếch xù

và cho những ai đang sống

and for anyone who lives

in a gated bubble world:

trong một thế giới với hàng rào bong bóng.

Tỉnh dậy đi.

Wake up.

Tỉnh dậy đi. Nó không còn được bao lâu nữa đâu.

Wake up. It cannot last.

Vì nếu chúng ta không làm gì đó

Because if we do not do something

để sửa chữa những bất công kinh tế trong xă hội,

to fix the glaring economic inequities in our society,

the pitchforks will come for us,

những vũ khí sắt nhọn sẽ hướng vào chúng ta.

Vì tự do và nền xă hội mở không thể dung túng

for no free and open society can long sustain

this kind of rising economic inequality.

Cho sự bất công ngày càng tăng như vậy nữa.

It has never happened. There are no examples.

Điều này chưa từng xảy ra, cũng không có tiền lệ.

Một xã hội bất công

You show me a highly unequal society,

and I will show you a police state

sẽ dẫn đến một đất nước chuyên chế,

or an uprising.

hay một cuộc nổi dậy.

Những thứ vụ khí ấy sẽ hướng vào chúng ta,

The pitchforks will come for us

if we do not address this.

nếu chúng ta không giải quyết triệt để vấn đề này.

It's not a matter of if, it's when.

Vấn đề không phải "nếu như" mà là "khi nào".

Sẽ rất kinh khủng khi chúng xảy đến

And it will be terrible when they come

for everyone,

cho mọi người,

Cụ thể là các tay tài phiệt như chúng tôi.

but particularly for people like us plutocrats.

Nghe có vẻ tôi là người thích làm việc thiện,

I know I must sound like some liberal do-gooder.

I'm not. I'm not making a moral argument

thực tình tôi chỉ đang đưa ra lập luận luân lí,

that economic inequality is wrong.

rằng bất công trong kinh tế là sai.

Sự bất công ngày càng tăng trong kinh tế

What I am arguing is that rising economic inequality

là ngu xuẩn và thất sách.

is stupid and ultimately self-defeating.

Rising inequality doesn't just increase our risks

Bất công tăng cao, không chỉ gia tăng rủi ro

from pitchforks,

vũ khí hướng vào chúng ta,

mà còn tác động xấu đến kinh doanh.

but it's also terrible for business too.

So the model for us rich guys should be Henry Ford.

Vậy mô hình cho những kẻ giàu chúng ta là phải như Henry Ford.

When Ford famously introduced the $5 day,

Khi Ford áp dụng chính sách trứ danh $5/ngày.

Mức lương/giờ cao gấp đôi thời đó,

which was twice the prevailing wage at the time,

ông không chỉ làm tăng sản lượng

he didn't just increase the productivity

of his factories,

cho các nhà máy sàn xuất của mình,

he converted exploited autoworkers who were poor

mà còn chuyển đổi tầng lớp lao động tự động nghèo khó bị bóc lột

into a thriving middle class who could now afford

thành tầng lớp trung lưu phát đạt,

những người mà hiện nay đã có thể mua được sản phẩm mình làm ra.

to buy the products that they made.

Ford intuited what we now know is true,

Ford nhận thấy điều chúng ta biết ngày nay là đúng,

that an economy is best understood as an ecosystem

rằng nền kinh tế nên được hiểu như một hệ sinh thái

and characterized by the same kinds

và được đặc tính hóa bởi cùng mô hình

of feedback loops you find

của vòng phản hồi mà ta thấy

in a natural ecosystem,

trong hệ sinh thái.

a feedback loop between customers and businesses.

Một vòng phản hồi giữa khách hàng và các ngành kinh doanh.

Tăng lương làm tăng nhu cầu tiêu thụ,

Raising wages increases demand,

dẫn đến nhu cầu sử dụng lao động tăng,

which increases hiring,

từ đó khiến lương lại tăng,

which in turn increases wages

cùng với đó là nhu cầu và lợi nhuận.

and demand and profits,

and that virtuous cycle of increasing prosperity

Chu kỳ tích cực làm tăng sự thịnh vượng đó

is precisely what is missing

mà chính xác đang bị thiếu đi

from today's economic recovery.

trong sự hồi phục kinh tế ngày nay.

And this is why we need to put behind us

Đó là lí do tại sao chúng ta cần bỏ lại phía sau

the trickle-down policies that so dominate

những chính sách nền kinh tế thấm nhập

đang thống trị các đảng phái chính trị,

both political parties

and embrace something I call middle-out economics.

và chú trọng phát triển nền kinh tế từ tầng lớp trung lưu.

Middle-out economics rejects

Nền kinh tế từ tầng lớp trung lưu

the neoclassical economic idea

bác bỏ ý tưởng kinh tế tân cổ điển,

that economies are efficient, linear, mechanistic,

rằng các nền kinh tế đang hoạt động hiệu quả, đúng hướng và mang tính cơ giới,

that they tend towards equilibrium and fairness,

đang có xu hướng tiến đến cân bằng và công bằng.

and instead embraces the 21st-century idea

Thay vào đó, bám theo ý tưởng thế kỷ 21,

that economies are complex, adaptive,

rằng các nền kinh tế là phức tạp, mang tính thích nghi,

ecosystemic,

giống như hệ sinh thái,

rằng chúng có xu hướng rời xa sự cân bằng và hướng đến sự bất công,

that they tend away from equilibrium and toward inequality,

rằng chúng không hiệu quả chút nào.

that they're not efficient at all

but are effective if well managed.

Nhưng chúng sẽ hiệu quả nếu được quản lí tốt.

This 21st-century perspective

Quan điểm của thế kỷ 21 này,

allows you to clearly see that capitalism

cho phép ta thấy rő rằng chủ nghĩa tư bản

does not work by [efficiently] allocating

không hoạt động dựa trên sự phân bổ hiệu quả

existing resources.

của các nguồn tài nguyên có sẵn.

It works by [efficiently] creating new solutions

Nó hoạt động dựa trên việc tạo ra những giải pháp

to human problems.

cho những vấn đề của con người.

Cái hay của tư bản chủ nghĩa đó là

The genius of capitalism

is that it is an evolutionary solution-finding system.

Nó là một hệ thống tìm kiếm giải pháp luôn tiến hóa.

Nó đền đáp những người giải quyết những vấn đề của người khác.

It rewards people for solving other people's problems.

Điểm khác biệt giữa xã hội nghèo

The difference between a poor society

and a rich society, obviously,

và xã hội giàu, hiển nhiên,

is the degree to which that society

là mức độ mà xã hội đó

tạo ra những giải pháp dưới hình thức

has generated solutions in the form

là sản phẩm cho cư dân của nó.

of products for its citizens.

Toàn bộ giải pháp

The sum of the solutions

that we have in our society

mà chúng ta có trong xã hội

really is our prosperity, and this explains

thực sự là sự thịnh vượng của chúng ta, điều này giải thích

tại sao những công ty như Google và Amazon,

why companies like Google and Amazon

and Microsoft and Apple

Microsoft và Apple,

and the entrepreneurs who created those companies

cùng những thương nhân tạo ra chúng

have contributed so much

đã đóng góp quá nhiều

to our nation's prosperity.

cho sự thịnh vượng của đất nước chúng ta.

Quan điểm của thế kỉ 21 này

This 21st-century perspective

also makes clear

cũng làm rõ

rằng điều mà chúng ta nghĩ là sự phát triển kinh tế

that what we think of as economic growth

is best understood as

nên được hiểu theo cách tốt nhất là

the rate at which we solve problems.

tốc độ chúng ta giải quyết vấn đề.

But that rate is totally dependent upon

Nhưng tỉ lệ đó hoàn toàn phụ thuộc vào

how many problem solvers —

số những người giải quyết vấn đề--

diverse, able problem solvers — we have,

khả năng đa dạng hoá của những nhà giải quyết vấn đề mà chúng ta có.

and thus how many of our fellow citizens

Và từ đó, bao nhiêu cư dân trong xã hội này

actively participate,

tham gia tích cực ,

both as entrepreneurs who can offer solutions,

với cả hai tư cách là thương nhân người có khả năng đưa ra những giải pháp,

and as customers who consume them.

và khách hàng mà tiêu thụ chúng.

But this maximizing participation thing

Nhưng sự tham gia tối đa này

doesn't happen by accident.

không tự nhiên xảy ra,

It doesn't happen by itself.

nó cũng không tự diễn ra,

It requires effort and investment,

mà đòi hỏi công sức và đầu tư,

đó là tại sao

which is why all

những nền dân chủ tư bản cực thịnh

highly prosperous capitalist democracies

are characterized by massive investments

đều được đặc tính hóa bởi những khoản đầu tư khổng lồ

in the middle class and the infrastructure

từ tầng lớp trung lưu và cơ sở hạ tầng

mà họ phụ thuộc.

that they depend on.

Những tay tài phiệt chúng tôi

We plutocrats need to get this

cần bỏ lại phía sau nền kinh tế thấm nhập,

trickle-down economics thing behind us,

this idea that the better we do,

chúng tôi càng giàu,

the better everyone else will do.

thì người khác sẽ giàu hơn.

It's not true. How could it be?

Không đúng. Sao lại có thể chứ?

I earn 1,000 times the median wage,

Tôi kiếm được hơn 1,000 lần mức lương trung bình,

but I do not buy 1,000 times as much stuff,

nhưng đâu có mua hàng với giá gấp 1,000 lần,

do I?

Đúng không?

I actually bought two pairs of these pants,

Thực tình tôi mua hai cái quần jean,

what my partner Mike calls

thứ mà đối tác của tôi anh Mike gọi là

my manager pants.

quần jean cho người quản lí.

I could have bought 2,000 pairs,

Tôi đã có thể mua 2,000 cái,

but what would I do with them? (Laughter)

nhưng làm gì với chúng đây? (Cười).

How many haircuts can I get?

Tôi có thể đi cắt tóc được mấy lần?

How often can I go out to dinner?

Ra ngoài ăn tối thường xuyên thế nào?

No matter how wealthy a few plutocrats get,

Mặc cho những nhà tài phiệt có giàu đến cỡ nào,

we can never drive a great national economy.

thì cũng không bao giờ chi phối được nền kinh tế quốc gia.

Only a thriving middle class can do that.

Chỉ có tầng lớp trung lưu phát đạt mới có thể làm được điều đó.

There's nothing to be done,

Chẳng có gì để làm cả,

my plutocrat friends might say.

đó là điều các bạn tài phiệt của tôi sẽ nói.

Henry Ford was in a different time.

Henry Ford là thời đại khác.

Maybe we can't do some things.

Có thể chúng ta không thể làm điều gì đó.

Maybe we can do some things.

Hoặc có thể làm gì đó.

June 19, 2013,

Ngày 19 tháng 6 năm 2013,

Bloomberg published an article I wrote called

Bloomberg phát hành một bài báo tôi viết gọi là

"The Capitalist’s Case for a $15 Minimum Wage."

“Nhà Tư Bản Với Chủ Trương Lương Tối Thiểu $15/Giờ” .

The good people at Forbes magazine,

Những người ủng hộ điều này tại tạp chí doanh nhân Forbes,

là một trong những người ngưỡng mộ tôi,

among my biggest admirers,

gọi nó là “Đề xuất gần như là điên rồ của Nick Hanauer.”

called it "Nick Hanauer's near-insane proposal."

And yet, just 350 days

Nhưng chỉ 350 ngày sau,

after that article was published,

sau khi bài báo phát hành,

Seattle's Mayor Ed Murray signed into law

Thị trưởng bang Seatle Ed Murray kí duyệt

an ordinance raising the minimum wage in Seattle

một sắc lệnh tăng mức lương tối thiểu ở Seatle

to 15 dollars an hour,

lên $15/ giờ,

hơn gấp đôi

more than double

what the prevailing federal $7.25 rate is.

mức lương tối thiểu bang hiện hành là $7.25.

Chuyện này đã xảy ra như thế nào,

How did this happen,

những nhà lập luận sẽ hỏi thế.

reasonable people might ask.

Nó xảy ra vì một nhóm trong chúng ta

It happened because a group of us

reminded the middle class

đã nhắc nhở tầng lớp trung lưu

rằng họ là tài nguyên

that they are the source

of growth and prosperity in capitalist economies.

của sự phát triển và thịnh vượng trong nền kinh tế tư bản.

We reminded them that when workers have more money,

Chúng ta đã nhắc nhỏ họ rằng khi người lao động kiếm nhiều tiền hơn,

thì các ngành kinh doanh có thêm khác hàng,

businesses have more customers,

and need more employees.

từ đó lại tăng nhu cầu tuyển dụng lao động.

We reminded them that when businesses

Chúng ta nhắc nhở họ rằng khi các ngành kinh doanh

pay workers a living wage,

trả lương người lao động mức đủ sống,

những người đóng thuế sẽ được miễn khỏi gánh nặng

taxpayers are relieved of the burden

tài trợ quỹ cho các chương trình đói nghèo,

of funding the poverty programs

like food stamps and medical assistance

như trợ cấp thực phẩm và hỗ trợ y tế,

and rent assistance

cùng với hỗ trợ nhà ở

that those workers need.

mà những người lao động đó cần.

We reminded them that low-wage workers

Chúng ta đã nhắc nhở họ rằng người lao động thu nhập thấp

make terrible taxpayers,

tạo ra những người trả thuế tồi tệ,

và khi ta tăng lương tối thiểu

and that when you raise the minimum wage

cho tất cả các ngành,

for all businesses,

all businesses benefit

thì mọi ngành đều hưởng lợi,

yet all can compete.

nhưng vẫn duy trì được sự cạnh tranh.

Now the orthodox reaction, of course,

Những phản ứng chính thống, tất nhiên,

is raising the minimum wage costs jobs. Right?

là tăng lương tối thiểu sẽ khiến việc làm bị cắt giảm, đúng không?

Your politician's always echoing

Những chinh trị gia của ta luôn nhắc về ý tưởng

that trickle-down idea by saying things like,

nền kinh tế thấm nhập bằng những điều như,

"Well, if you raise the price of employment,

“Nếu ta tăng giá thuê lao động,

guess what happens? You get less of it."

đoán xem điều gì sẽ xảy ra? ta hưởng lợi ít hơn.”

Are you sure?

Chắc không?

Because there's some contravening evidence.

Vì đã có một số chứng cứ trái ngược.

Since 1980, the wages of CEOs in our country

Từ năm 1980, lương của các CEO nước ta

have gone from about 30 times the median wage

tăng từ hơn 30 lần lương trung bình

to 500 times.

đến 500 lần.

Đó là “hậu quả” tăng lương cho người lao động đó.

That's raising the price of employment.

And yet, to my knowledge,

Tuy nhiên theo sự hiểu biết của tôi,

tôi chưa từng thấy một công ty nào

I have never seen a company

outsource its CEO's job, automate their job,

thuê CEO ngoài nước, tự động hóa công việc của họ,

xuất khẩu công việc qua Trung quốc.

export the job to China.

Thực tế, dường như chúng ta thuê

In fact, we appear to be employing

more CEOs and senior managers than ever before.

nhều CEO và quản lí cao cấp hơn bao giờ hết,

So too for technology workers

cũng như người lao động trong lĩnh vực công nghệ,

and financial services workers,

và dịch vụ tài chính,

who earn multiples of the median wage

người mà kiếm tiền hơn cấp số nhân so với lương trung bình,

and yet we employ more and more of them,

nhưng chúng ta thuê họ ngày càng nhiều.

so clearly you can raise the price of employment

Vậy rõ ràng là ta có thể tăng lương lao động

và hưởng lợi nhiều hơn từ điều này.

and get more of it.

Tôi biết hầu hết mọi người

I know that most people

think that the $15 minimum wage

nghĩ rằng lương tối thiểu $15/giờ

is this insane, risky economic experiment.

là điên rồ, và là thử nghiệm kinh tế đầy rủi ro.

Chúng tôi không đồng ý.

We disagree.

We believe that the $15 minimum wage

Chúng tôi tin rằng mức lương tối thiểu $15/giờ

in Seattle

tại Seattle

is actually the continuation

thực sự là sự tiếp nối

of a logical economic policy.

của chính sách kinh tế luận lí.

It is allowing our city

Nó cho phép thành phố của ta

to kick your city's ass.

Phát triển vượt mặt những thành phố khác.

Because, you see,

Vì bạn thấy đó,

Washington state already has

bang Washington đã

the highest minimum wage

có mức lương tối thiểu cao nhất

trong các bang ở nước ta.

of any state in the nation.

We pay all workers $9.32,

Chúng ta trả người lao động $9.32/giờ

which is almost 30 percent more

gấp gần 30%

than the federal minimum of 7.25,

so với lương tối thiểu liên bang $7.25/giờ,

but crucially, 427 percent more

nhưng điều quan trọng là, gấp 427%

than the federal tipped minimum of 2.13.

so với lương liên bang tối thiểu nhất là $2.13/giờ.

If trickle-down thinkers were right,

Nếu những nhà tư tưởng về nền kinh tế thấm nhập đúng,

then Washington state should have massive unemployment.

thì bang Washington đã xảy ra thất nghiệp trên diện rộng.

Seattle should be sliding into the ocean.

Seattle đã thảm hại đến thế nào.

And yet, Seattle

Tuy nhiên, Seattle

is the fastest-growing big city in the country.

đang là thành phố phát triển nhanh nhất cả nước.

Washington state is generating small business jobs

Bang Washington đang tạo ra nhiều doanh nhiệp nhỏ

at a higher rate than any other major state

với tốc độ cao hơn những bang lớn khác

trong cả nước

in the nation.

The restaurant business in Seattle? Booming.

Ngành kinh doanh nhà hàng ở Seattle đang bùng nổ.

Why? Because the fundamental law of capitalism is,

Vì sao, vì định luật cơ bản của tư bản chủ nghĩa là,

when workers have more money,

khi người lao động kiếm nhiều tiền hơn,

businesses have more customers

các ngành kinh doanh có thêm khác hàng

and need more workers.

rồi lại có nhu cầu tuyển thêm lao động.

When restaurants pay restaurant workers enough

Khi các nhà hàng trả lương đủ sống cho người lao động

so that even they can afford to eat in restaurants,

để họ có khả năng đi ăn nhà hàng,

that's not bad for the restaurant business.

thì đó đâu phải là không có lợi cho ngành kinh doanh nhà hàng

That's good for it,

mà là rất tốt

despite what some restaurateurs may tell you.

mặc cho những gì chủ nhà hàng nói với ta.

Is it more complicated than I'm making out?

Nó có phức tạp hơn những gì tôi đang trình bày không?

Of course it is.

Tất nhiên là có rồi.

There are a lot of dynamics at play.

Có rất nhiều các nhân tố tác động trong này.

But can we please stop insisting

Nhưng làm ơn hãy thôi khăng khăng

that if low-wage workers earn a little bit more,

rằng người lao động thu nhập thấp kiếm hơn được một chút,

nhưng tỉ lệ thất nghiệp lại tăng vọt

unemployment will skyrocket

and the economy will collapse?

thì nền kinh tế sẽ sụp đổ?

There is no evidence for it.

Chẳng có chứng cứ nào cho điều đó.

The most insidious thing

Điều nguy hiểm nhất về

about trickle-down economics

nền kinh tế thấm nhập

is not the claim that if the rich get richer,

là nó không phải sự tuyên bố rằng nếu người giàu càng giàu thêm,

thì mọi người đều khấm khá.

everyone is better off.

It is the claim made by those who oppose

Nó là lời tuyên bố bởi những người chống lại

bất kì sự tăng lương tối thiểu nào,

any increase in the minimum wage

that if the poor get richer,

rằng nếu người nghèo giàu lên

that will be bad for the economy.

thì sẽ không tốt cho nền kinh tế.

This is nonsense.

Điều này thật vô lí.

So can we please dispense with this rhetoric

Vậy chúng ta có thể nào miễn sự hùng biện

that says that rich guys like me

rằng những tay giàu có như tôi

and my plutocrat friends

cùng với các bạn tài phiệt của mình

made our country?

tạo ra đất nước này?

We plutocrats know,

Những tay tài phiệt tôi biết,

thậm chí nếu chúng tôi không thích tự thú nhận trước công chúng,

even if we don't like to admit it in public,

rằng nếu chúng tôi được sinh ra ở nới khác,

that if we had been born somewhere else,

not here in the United States,

chứ không phải tại Mỹ,

we might very well be just some dude standing barefoot

chúng tôi có lẽ chỉ là những gã chân không

by the side of a dirt road selling fruit.

đứng lề đường bụi bặm bán trái cây.

It's not that they don't have good entrepreneurs in other places,

Không phải họ không có những thương nhân giỏi ở những nơi đó,

even very, very poor places.

thậm chí ngay cả những nơi rất nghèo.

Chỉ là vấn đề về

It's just that that's all

that those entrepreneurs' customers can afford.

khả năng chi tiêu của khách hàng của thương nhân kia...

So here's an idea for a new kind of economics,

Nên đây là một ý tưởng cho kiểu nền kinh tế mới,

a new kind of politics

một kiểu chính trị mới

that I call new capitalism.

Mà tôi gọi là tư bản chủ nghĩa mới.

Let's acknowledge that capitalism

Hãy hiểu rằng chủ nghĩa tư bản

beats the alternatives,

thắng thế hơn sự thay thế nào,

but also that the more people we include,

nhưng càng nhiều người chúng ta hòa nhập,

both as entrepreneurs and as customers,

cả vai trò là thương nhân hay khách hàng,

the better it works.

thì nó hoạt động hiệu quả hơn.

Let's by all means shrink the size of government,

Hãy làm mọi cách giảm kích thước bộ máy chính quyền,

nhưng không phải là cắt bỏ những chương trình trợ cấp

but not by slashing the poverty programs,

but by ensuring that workers are paid enough

mà bằng cách đảm bảo người lao động được trả đủ sống,

so that they actually don't need those programs.

để họ không cần tới những chương trình trợ cấp đó nữa.

Let's invest enough in the middle class

Hãy đầu tư đầy đủ vào tầng lớp trung lưu

để làm cho nền kinh tế chúng ta công bằng và mang tính hòa nhập hơn,

to make our economy fairer and more inclusive,

and by fairer, more truly competitive,

công bằng hơn thì cạnh tranh trung thực hơn,

cạnh tranh trung thực hơn,

and by more truly competitive,

more able to generate the solutions

thì tạo nhiều khả năng đưa ra giải pháp hơn

to human problems

cho những vấn đề của con người,

mà là nhân tố thực sự tác động đến sự tăng trưởng và thịnh vượng.

that are the true drivers of growth and prosperity.

Capitalism is the greatest social technology

Tư bản chủ nghĩa là công nghệ xã hội vĩ đại nhất

từng được phát minh

ever invented

for creating prosperity in human societies,

để tạo ra sự thịnh vượng trong xã hội loài người,

if it is well managed,

nếu nó được quản lí tốt,

but capitalism, because of the fundamental

nhưng tư bản chủ nghĩa, vì động lực

multiplicative dynamics of complex systems,

cấp số nhân cơ bản của các hệ thống phức tạp,

tends towards, inexorably, inequality,

có khuynh hướng tiến về phía trước, mang tính không lay chuyển, không cân bằng,

concentration and collapse.

tập trung và sụp đổ.

Chức năng của chế độ dân chủ,

The work of democracies

is to maximize the inclusion of the many

là tối đa hóa sự hòa nhập của nhiều thành phần

để tạo ra sự thịnh vượng,

in order to create prosperity,

not to enable the few to accumulate money.

chứ không phải để cho một số thành phần tích lũy tiền bạc.

Government does create prosperity and growth,

Chính phủ có tạo ra sự thịnh vượng và phát triển

bằng cách tạo ra những điều kiện mà cho phép

by creating the conditions that allow

cả thương nhân và khách hàng của họ

both entrepreneurs and their customers

phát đạt.

to thrive.

Balancing the power of capitalists like me

Cân bằng vị thế các tay tư bản như tôi và người lao động

and workers isn't bad for capitalism.

cũng không phải là xấu cho tư bản chủ nghĩa,

It's essential to it.

mà là trọng yếu cho nó.

Programs like a reasonable minimum wage,

Các chương trình như mức lương tối thiểu hợp lí,

affordable healthcare,

dịch vụ y tế có thể tiếp cận được,

paid sick leave,

nghỉ ốm được trả lương,

và đánh thuế lũy tiến

and the progressive taxation necessary

là cần thiết, để xây dựng cơ sở hạ tầng quan trọng

to pay for the important infrastructure

necessary for the middle class like education, R and D,

cần cho nền giáo dục, Nghiên Cứu và Phát Triển của tầng lớp trung lưu.

these are indispensable tools

Đây là những công cụ không thể thiếu

shrewd capitalists should embrace

mà những nhà tư bản khôn ngoan nên nắm lấy

to drive growth, because no one benefits from it

để tác động lên sự tăng trưởng.

Vì không ai hưởng lợi từ nó như chúng ta.

like us.

Many economists would have you believe

Nhiều nhà kinh tế khiến bạn tin rằng

that their field is an objective science.

nghề của họ là ngành khoa học mục tiêu.

I disagree, and I think that it is equally

Tôi không đồng ý và tôi nghĩ, nó chỉ là

một công cụ mà loài người sử dụng

a tool that humans use

to enforce and encode

để thi hành và mã hóa

sự ưu đãi và các định kiến đạo đức xã hội

our social and moral preferences and prejudices

about status and power,

về địa vị và quyền lực,

which is why plutocrats like me

điều mà tại sao các tay tài phiệt như tôi

have always needed to find persuasive stories

luôn cần để tìm kiếm những câu chuyện có tính thuyết phục

to tell everyone else

để kể cho người khác.

about why our relative positions

về lí do vị trí tuyệt đối của chúng tôi

are morally righteous and good for everyone:

là chân chính về đạo đức và tốt cho mọi người:

like, we are indispensable, the job creators,

chúng tôi là thành phần không thể thiếu, là người tạo ra công việc,

bạn thì không;

and you are not;

like, tax cuts for us create growth,

và sự giảm thuế để chúng tôi tạo ra sự phát triển,

but investments in you

nhưng những khoản đầu tư vào các bạn

will balloon our debt

sẽ làm khoản nợ chúng tôi tăng vọt

and bankrupt our great country;

và làm đất nước phá sản;

rằng chúng tôi quan trọng;

that we matter;

that you don't.

còn bạn thì không.

Qua hàng ngàn năm, những câu chuyện này được gọi là

For thousands of years, these stories were called

divine right.

quyền siêu phàm.

Today, we have trickle-down economics.

Ngày nay, chúng ta có nền kinh tế thấm nhập.

How obviously, transparently self-serving

Điều này thật hiển nhiên, rõ ràng

mà nó chứng minh.

all of this is.

We plutocrats need to see

Các tay tài phiệt như chúng tôi cần thấy

that the United States of America made us,

rằng nước Mỹ tạo ra chúng tôi,

chứ không phải ngược lại;

not the other way around;

that a thriving middle class is the source

rằng một tầng lớp trung lưu phát đạt là tài nguyên

of prosperity in capitalist economies,

cho sự thịnh vượng trong nền kinh tế tư bản,

not a consequence of it.

không phải là “hậu quả” của nó.

And we should never forget

Chúng tôi cũng không bao giờ nên quên

that even the best of us in the worst of circumstances

rằng thậm chí những người giỏi nhất trong chúng tôi mà rơi vào hoàn cảnh tồi tệ nhất

thì chỉ là những gã chân không bên đường bụi bặm bán trái cây.

are barefoot by the side of a dirt road selling fruit.

Fellow plutocrats, I think it may be time for us

Các chiến hữu tài phiệt, tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta

to recommit to our country,

phải cam kết với đất nước lần nữa,

to commit to a new kind of capitalism

cam kết với một kiểu tư bản chủ nghĩa mới

mà có cả tính hòa nhập và hiệu quả hơn,

which is both more inclusive and more effective,

a capitalism that will ensure

một chế độ tư bản chủ nghĩa mà sẽ đảm bảo

that America's economy remains

rằng nền kinh tế Mỹ sẽ duy trì

the most dynamic and prosperous in the world.

tính năng động và thịnh vượng trên toàn thế giới.

Hãy củng cố tương lai chúng ta,

Let's secure the future for ourselves,

con cháu chúng ta sau này

our children and their children.

Hay thay vì đó, chúng ta chẳng thể làm gì,

Or alternatively, we could do nothing,

hide in our gated communities

trốn sau cánh cửa cộng đồng riêng của mình

và các trường tư,

and private schools,

tận hưởng đặc quyền với máy bay và du thuyền riêng

enjoy our planes and yachts

--thú vị mà --

— they're fun —

rồi chờ đợi những cây xỉa chĩa vào

and wait for the pitchforks.

Cám ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay)