Beware, fellow plutocrats, the pitchforks are coming | Nick Hanauer

Tłumaczenie: Paweł Zatryb Korekta: Rysia Wand

You probably don't know me,

Prawdopodobnie mnie nie znacie,

but I am one of those .01 percenters

ale to ja jestem tą jedną setną procenta,

that you hear about and read about,

o której słyszycie i czytacie

and I am by any reasonable definition a plutocrat.

i jakby tego nie tłumaczyć, jestem plutokratą.

And tonight, what I would like to do is speak directly

Dzisiejszego wieczoru

zwracam się do innych plutokratów,

to other plutocrats, to my people,

do moich ludzi,

because it feels like it's time for us all

bo myślę, że nadszedł czas,

to have a chat.

aby porozmawiać.

Like most plutocrats, I too am a proud

Również jestem dumnym,

and unapologetic capitalist.

niepokornym kapitalistą.

I have founded, cofounded or funded

Założyłem, współtworzyłem lub ufundowałem

over 30 companies across a range of industries.

ponad 30 firm z różnych branż.

I was the first non-family investor in Amazon.com.

Byłem pierwszym niezależnym inwestorem Amazon.com.

I cofounded a company called aQuantive

Współtworzyłem firmę aQuantive,

that we sold to Microsoft for 6.4 billion dollars.

którą sprzedaliśmy firmie Microsoft za 6,4 miliardów dolarów.

My friends and I, we own a bank.

Ja i moi znajomi mamy własny bank.

I tell you this — (Laughter) —

Mówię o tym... (Śmiech)

unbelievable, right?

trudno uwierzyć, co?

I tell you this to show

Mówię o tym, by pokazać,

that my life is like most plutocrats.

że przypominam większość plutokratów.

I have a broad perspective on capitalism

Patrzę na kapitalizm i biznes perspektywicznie.

and business,

and I have been rewarded obscenely for that

Jestem za to nieprzyzwoicie wynagradzany

with a life that most of you all

życiem, którego większość z was

can't even imagine:

nie umie sobie nawet wyobrazić:

multiple homes, a yacht, my own plane,

kilka domów, jacht,

etc., etc., etc.

własny samolot i tak dalej.

Ale bądźmy szczerzy.

But let's be honest: I am not the smartest person you've ever met.

Nie jestem najmądrzejszy na świecie

I am certainly not the hardest working.

ani najbardziej zapracowany.

I was a mediocre student.

Byłem przeciętnym uczniem.

I'm not technical at all.

Nie mam zdolności technicznych,

I can't write a word of code.

nie potrafię napisać słowa kodu.

Truly, my success is the consequence

Mój sukces jest konsekwencją

of spectacular luck,

spektakularnego szczęścia,

of birth, of circumstance and of timing.

urodzenia, warunków i okoliczności.

But I am actually pretty good at a couple of things.

Ale jestem dobry w kilku rzeczach.

One, I have an unusually high tolerance for risk,

Mam nieprzeciętną odporność na ryzyko,

and the other is I have a good sense,

a także zmysł i intuicję

a good intuition about what will happen in the future,

na temat przyszłości.

and I think that that intuition about the future

Uważam, że taka intuicja

is the essence of good entrepreneurship.

jest istotą sprawnej przedsiębiorczości.

So what do I see in our future today,

Pytacie więc, co takiego widzę

you ask?

w naszej przyszłości?

I see pitchforks,

Widzę rewolucjonistów,

as in angry mobs with pitchforks,

rozwścieczony tłum z widłami.

because while people like us plutocrats

Bo choć ludzie tacy jak ja

are living beyond the dreams of avarice,

są potwornie bogaci,

the other 99 percent of our fellow citizens

pozostałe 99% obywateli

are falling farther and farther behind.

zostaje coraz bardziej w tyle.

In 1980, the top one percent of Americans

W 1980 roku 1% Amerykanów

miało do podziału 8% dochodu narodowego,

shared about eight percent of national [income],

while the bottom 50 percent of Americans

podczas gdy najbiedniejsze 50%

shared 18 percent.

miało do podziału 18% dochodu narodowego.

Thirty years later, today, the top one percent

Dziś, trzydzieści lat później,

dochody najlepiej zarabiającego 1%

shares over 20 percent of national [income],

to 20% dochodu narodowego,

while the bottom 50 percent of Americans

a dochody najbiedniejszych 50%

share 12 or 13.

to 12-13%.

If the trend continues,

Jeśli ten trend się utrzyma,

the top one percent will share

za 30 lat udział najbogatszego procenta

over 30 percent of national [income]

wyniesie 30%,

in another 30 years,

while the bottom 50 percent of Americans

a udział najbiedniejszych tylko 6%.

will share just six.

You see, the problem isn't that we have

Problem nie tkwi wcale

some inequality.

w samej nierówności.

Some inequality is necessary

Pewna nierówność jest potrzebna

for a high-functioning capitalist democracy.

dla dobrego funkcjonowania demokracji kapitalistycznej.

The problem is that inequality

Problemem jest to, że ta nierówność

is at historic highs today

jest najwyższa w historii

and it's getting worse every day.

i z każdym dniem jest coraz gorzej.

And if wealth, power, and income

Jeśli bogactwo, władza i dochód narodowy

continue to concentrate

dalej będą skupiać się

at the very tippy top,

na samym wierzchołku,

our society will change

nasze społeczeństwo zmieni się

from a capitalist democracy

z demokracji kapitalistycznej

to a neo-feudalist rentier society

w neo-feudalne, rentierskie społeczeństwo,

like 18th-century France.

jak w XVIII-wiecznej Francji.

That was France

Taka była Francja

before the revolution

przed rewolucją

and the mobs with the pitchforks.

i tłumem z widłami.

So I have a message for my fellow plutocrats

Mam wiadomość dla kolegów plutokratów,

and zillionaires

multimilionerów

and for anyone who lives

i wszystkich, którzy żyją

in a gated bubble world:

w swoim własnym świecie:

Wake up.

obudźcie się.

Wake up. It cannot last.

Obudźcie się, to nie może dłużej trwać.

Because if we do not do something

Jeśli nie zrobimy czegoś,

to fix the glaring economic inequities in our society,

aby zlikwidować ciągle narastające

nierówności w społeczeństwie,

the pitchforks will come for us,

rewolucjoniści przyjdą po nas,

for no free and open society can long sustain

bo żadne wolne i otwarte

społeczeństwo nie przetrwa

this kind of rising economic inequality.

tego typu ekonomicznych nierówności.

To się nigdy nie udało,

It has never happened. There are no examples.

nie ma takich przykładów.

You show me a highly unequal society,

Pokażcie mi podzielone społeczeństwo,

and I will show you a police state

a ja pokażę wam państwo policyjne lub powstanie.

or an uprising.

The pitchforks will come for us

Rewolucjoniści przyjdą po nas,

if we do not address this.

jeśli nie zajmiemy się tym problemem.

It's not a matter of if, it's when.

Pytanie nie brzmi czy przyjdą, tylko kiedy przyjdą.

And it will be terrible when they come

A skutki będą opłakane

for everyone,

dla wszystkich,

but particularly for people like us plutocrats.

ale szczególnie dla ludzi takich jak my, plutokratów.

Pewnie brzmię jak jakiś liberał

I know I must sound like some liberal do-gooder.

uszczęśliwiający wszystkich na siłę,

I'm not. I'm not making a moral argument

ale to nie tak.

Nie wysuwam argumentu moralnego,

that economic inequality is wrong.

że nierówności ekonomiczne są złe.

What I am arguing is that rising economic inequality

Dowodzę,

że dalsze narastanie nierówności

is stupid and ultimately self-defeating.

jest głupie i prowadzi do samozniszczenia.

Rising inequality doesn't just increase our risks

Rosnące nierówności nie tylko

from pitchforks,

zwiększają ryzyko rewolucji,

but it's also terrible for business too.

ale również psują biznes.

So the model for us rich guys should be Henry Ford.

Dlatego odpowiednim modelem dla nas, bogatych,

powinien być Henry Ford.

When Ford famously introduced the $5 day,

Jego słynna 5-dolarowa dniówka,

which was twice the prevailing wage at the time,

która była dwukrotnością ówczesnej stawki,

he didn't just increase the productivity

nie tylko zwiększyła

of his factories,

wydajność fabryk,

ale również zmieniła wyzyskiwanych,

he converted exploited autoworkers who were poor

biednych pracowników

into a thriving middle class who could now afford

w rozkwitającą klasę średnią, która mogła sobie pozwolić

to buy the products that they made.

na zakup produktów, które sami wytwarzali.

Ford intuited what we now know is true,

Ford domyślał się tego, co wiemy dzisiaj,

that an economy is best understood as an ecosystem

że gospodarkę najlepiej rozumieć jako ekosystem,

and characterized by the same kinds

w którym działają takie same

of feedback loops you find

sprzężenia zwrotne,

in a natural ecosystem,

jak w naturalnym ekosystemie.

a feedback loop between customers and businesses.

Sprzężenie zwrotne między klientami a biznesem.

Raising wages increases demand,

Podniesienie płac zwiększa popyt,

which increases hiring,

który zwiększa zatrudnienie,

which in turn increases wages

które z kolei zwiększa płace,

and demand and profits,

zapotrzebowanie i zyski.

and that virtuous cycle of increasing prosperity

Takiego szlachetnego cyklu

zwiększania dobrobytu

is precisely what is missing

brakuje w dzisiejszej naprawie gospodarki.

from today's economic recovery.

And this is why we need to put behind us

Dlatego należy skończyć z polityką

the trickle-down policies that so dominate

skapującego dobrobytu,

która dominuje wśród partii politycznych

both political parties

and embrace something I call middle-out economics.

i wdrożyć coś co nazywam

gospodarką: od środka na zewnątrz.

Middle-out economics rejects

Gospodarka od środka na zewnątrz odrzuca

the neoclassical economic idea

neoklasyczną ideę,

w której gospodarki są wydajne,

that economies are efficient, linear, mechanistic,

liniowe, mechanistyczne,

that they tend towards equilibrium and fairness,

że dążą do równowagi i sprawiedliwości.

and instead embraces the 21st-century idea

Zamiast tego należy wdrożyć XXI-wieczną ideę,

that economies are complex, adaptive,

w której gospodarka jest złożona, adaptacyjna,

ecosystemic,

ekosystemowa,

that they tend away from equilibrium and toward inequality,

że odbiega od równowagi i dąży do nierówności,

that they're not efficient at all

że w ogóle nie jest wydajna,

but are effective if well managed.

ale może być przy dobrym zarządzaniu.

This 21st-century perspective

XXI-wieczna perspektywa

allows you to clearly see that capitalism

pozwala zobaczyć, że kapitalizm

does not work by [efficiently] allocating

nie działa w oparciu o wydajną dystrybucję

existing resources.

istniejących zasobów.

It works by [efficiently] creating new solutions

Działa poprzez wydajne tworzenie nowych rozwiązań

to human problems.

ludzkich problemów.

The genius of capitalism

Geniusz kapitalizmu polega na tym,

is that it is an evolutionary solution-finding system.

że to system, który ewoluuje, żeby rozwiązywać problemy

It rewards people for solving other people's problems.

Nagradza za rozwiązywanie problemów innych ludzi.

The difference between a poor society

Różnica między biednym społeczeństwem,

and a rich society, obviously,

a bogatym społeczeństwem sprowadza się

is the degree to which that society

do stopnia, w jakim to społeczeństwo

has generated solutions in the form

stworzyło rozwiązania

of products for its citizens.

pod postacią produktów dla obywateli.

The sum of the solutions

Suma rozwiązań,

that we have in our society

jakie mamy w społeczeństwie,

really is our prosperity, and this explains

stanowi właśnie nasz dobrobyt,

co tłumaczy, dlaczego firmy takie jak Google,

why companies like Google and Amazon

and Microsoft and Apple

Amazon, Microsoft lub Apple

and the entrepreneurs who created those companies

oraz przedsiębiorcy, którzy je stworzyli,

have contributed so much

wnieśli tak dużo

to our nation's prosperity.

do narodowego dobrobytu.

This 21st-century perspective

Dzięki tej XXI-wiecznej perspektywie

also makes clear

od razu staje się jasne,

that what we think of as economic growth

że to, co nazywamy rozwojem gospodarczym,

is best understood as

najlepiej rozumieć jako tempo,

the rate at which we solve problems.

w jakim potrafimy rozwiązywać problemy.

But that rate is totally dependent upon

Ale to tempo jest w pełni zależne

how many problem solvers —

od ilości osób rozwiązujących problemy,

diverse, able problem solvers — we have,

od ich zróżnicowania i utalentowania.

and thus how many of our fellow citizens

Tempo zależy więc od tego, jak wielu współobywateli

actively participate,

jest aktywnych,

both as entrepreneurs who can offer solutions,

zarówno jako przedsiębiorcy oferujący rozwiązania,

and as customers who consume them.

a także jako i klienci, którzy z nich korzystają.

But this maximizing participation thing

Zmaksymalizowane uczestnictwo

doesn't happen by accident.

nie jest dziełem przypadku.

It doesn't happen by itself.

Nie pojawia się samo z siebie.

It requires effort and investment,

Wymaga wysiłku i inwestycji.

which is why all

Dlatego dobrze prosperująca

highly prosperous capitalist democracies

demokracja kapitalistyczna

are characterized by massive investments

charakteryzuje się ogromnymi inwestycjami

in the middle class and the infrastructure

w klasę średnią i infrastrukturę,

that they depend on.

które są niezbędne do funkcjonowania demokracji.

We plutocrats need to get this

My plutokraci musimy pozostawić

trickle-down economics thing behind us,

ekonomię skapującego dobrobytu za sobą,

this idea that the better we do,

ideę, że im lepiej się powodzi nam,

the better everyone else will do.

tym lepiej powodzi się pozostałym.

It's not true. How could it be?

To się nie sprawdza, bo niby jak?

I earn 1,000 times the median wage,

Zarabiam tysiąckrotność mediany płacy,

but I do not buy 1,000 times as much stuff,

ale nie kupuję tysiąc razy więcej rzeczy,

do I?

prawda?

I actually bought two pairs of these pants,

W zasadzie to kupiłem dwie pary tych spodni,

what my partner Mike calls

które mój partner Mike nazywa

my manager pants.

spodniami menedżerskimi.

I could have bought 2,000 pairs,

Mogłem kupić 2000 par,

but what would I do with them? (Laughter)

ale co bym z nimi zrobił? (Śmiech)

How many haircuts can I get?

Ile razy mogę pójść do fryzjera?

How often can I go out to dinner?

Jak często mogę pójść na obiad?

No matter how wealthy a few plutocrats get,

Nieważne, jak bogaty jest plutokrata,

we can never drive a great national economy.

nie potrafimy sami napędzić ogromnej gospodarki krajowej.

Only a thriving middle class can do that.

Tylko rozwijająca się klasa średnia może to zrobić.

There's nothing to be done,

"Nic nie da się zrobić",

my plutocrat friends might say.

mogą powiedzieć inni plutokraci.

Henry Ford was in a different time.

"Henry Ford żył w innych czasach".

Maybe we can't do some things.

Może pewnych rzeczy nie możemy zrobić.

Maybe we can do some things.

A może możemy.

June 19, 2013,

19 lipca 2013 roku

Bloomberg published an article I wrote called

agencja Bloomberg opublikowała mój artykuł zatytułowany

"The Capitalist’s Case for a $15 Minimum Wage."

"Argumenty kapitalisty za 15-dolarową stawką minimalną".

The good people at Forbes magazine,

Dobrzy ludzie z magazynu Forbes,

among my biggest admirers,

których szczerze podziwiam,

called it "Nick Hanauer's near-insane proposal."

nazwali artykuł:

"Niemal szalona propozycja Nicka Hanauera".

And yet, just 350 days

A zaledwie 350 dni

after that article was published,

po opublikowaniu artykułu

Seattle's Mayor Ed Murray signed into law

burmistrz Seattle, Ed Murray, podpisał

an ordinance raising the minimum wage in Seattle

rozporządzenie zwiększające minimalną stawkę w Seattle

to 15 dollars an hour,

do 15 dolarów za godzinę.

more than double

Ponad dwukrotnie więcej

what the prevailing federal $7.25 rate is.

od dotychczasowej wynoszącej 7,25 dolarów.

How did this happen,

"Jak to się stało?"

reasonable people might ask.

- zapyta ktoś rozsądny.

It happened because a group of us

Stało się, bo część z nas

reminded the middle class

przypomniała klasie średniej,

that they are the source

że jest źródłem

of growth and prosperity in capitalist economies.

rozwoju i dobrobytu gospodarki kapitalistycznej.

We reminded them that when workers have more money,

Przypomnieliśmy im, że jeśli pracownicy mają więcej pieniędzy,

businesses have more customers,

firmy mają więcej klientów

and need more employees.

i potrzebują więcej pracowników.

We reminded them that when businesses

Przypomnieliśmy im,

pay workers a living wage,

że kiedy zarobki są przyzwoite,

taxpayers are relieved of the burden

z pracowników spada ciężar

of funding the poverty programs

opłacania programów dla ubogich,

like food stamps and medical assistance

takich jak bony żywnościowe, pomoc medyczna

and rent assistance

i dodatki mieszkaniowe,

that those workers need.

których inaczej by potrzebowali.

We reminded them that low-wage workers

Przypomnieliśmy im, że pracownicy,

make terrible taxpayers,

którzy mało zarabiają, to fatalni podatnicy,

a zwiększając minimalną stawkę

and that when you raise the minimum wage

we wszystkich przedsiębiorstwach,

for all businesses,

all businesses benefit

wszystkie przedsiębiorstwa na tym korzystają

yet all can compete.

i wciąż mogą ze sobą rywalizować.

Now the orthodox reaction, of course,

Oczywiście konserwatyści powiedzą,

is raising the minimum wage costs jobs. Right?

że zwiększenie minimalnej płacy

powoduje spadek zatrudnienia, prawda?

Your politician's always echoing

Wasi politycy zawsze powtarzają

that trickle-down idea by saying things like,

teorię skapującego dobrobytu, mówiąc:

"Well, if you raise the price of employment,

"jeśli zwiększysz koszt zatrudnienia, to zgadnij, co się stanie?

guess what happens? You get less of it."

Będzie go mniej".

Are you sure?

Czy aby na pewno?

Because there's some contravening evidence.

Bo są dowody, które temu przeczą.

Since 1980, the wages of CEOs in our country

Od 1980 roku stawki dyrektorów generalnych w naszym kraju

have gone from about 30 times the median wage

wzrosły z 30-krotności mediany stawek

to 500 times.

do 500-krotności.

That's raising the price of employment.

To zwiększanie kosztu zatrudnienia.

And yet, to my knowledge,

A zgodnie z moją wiedzą,

nigdy nie widziałem firmy zlecającej

I have never seen a company

wykonawcom zewnętrznym pracy dyrektora generalnego,

outsource its CEO's job, automate their job,

automatyzującej jego pracę,

export the job to China.

przenoszącą stanowisko do Chin.

In fact, we appear to be employing

W zasadzie zatrudniamy

więcej dyrektorów generalnych i starszych menedżerów niż kiedykolwiek.

more CEOs and senior managers than ever before.

So too for technology workers

Podobnie jest z pracownikami technicznymi

i pracownikami sektora usług finansowych,

and financial services workers,

who earn multiples of the median wage

którzy zarabiają wielokrotności mediany płac,

and yet we employ more and more of them,

a jednak zatrudniamy ich coraz więcej,

so clearly you can raise the price of employment

dlatego da się podnieść koszt zatrudnienia

and get more of it.

i na tym zyskać.

I know that most people

Rozumiem, że większość ludzi myśli,

think that the $15 minimum wage

że stawka minimalna 15 dolarów

is this insane, risky economic experiment.

jest szalonym, ryzykownym eksperymentem gospodarczym.

We disagree.

Nie zgadzamy się.

We believe that the $15 minimum wage

Wierzymy, że minimalna stawka,

in Seattle

15 dolarów w Seattle,

is actually the continuation

jest właściwie kontynuacją

of a logical economic policy.

logicznej polityki gospodarczej.

It is allowing our city

Pozwala naszemu miastu

to kick your city's ass.

skopać tyłek waszemu miastu.

Because, you see,

Bo wiecie,

Washington state already has

stan Waszyngton ma

the highest minimum wage

najwyższą stawkę minimalną

of any state in the nation.

ze wszystkich stanów.

We pay all workers $9.32,

Płacimy pracownikom 9,32 dolarów,

which is almost 30 percent more

prawie 30 procent więcej

than the federal minimum of 7.25,

niż federalna stawka minimalna 7,25 dolarów,

but crucially, 427 percent more

ale co najważniejsze: to o 427 procent więcej

than the federal tipped minimum of 2.13.

niż federalna stawka minimalna napiwków - 2,13 dolarów.

If trickle-down thinkers were right,

Jeśli zwolennicy skapującego dobrobytu mieliby rację,

then Washington state should have massive unemployment.

to stan Waszyngton zmagałby się z ogromnym bezrobociem,

Seattle should be sliding into the ocean.

a Seattle tonęłoby w oceanie.

And yet, Seattle

Tymczasem Seattle

is the fastest-growing big city in the country.

jest najszybciej rozwijającym się dużym miastem w kraju.

Washington state is generating small business jobs

W stanie Waszyngton nowe, małe przedsiębiorstwa

powstają szybciej

at a higher rate than any other major state

niż w jakimkolwiek innym stanie.

in the nation.

The restaurant business in Seattle? Booming.

Restauracje w Seattle? Rozkwitają.

Why? Because the fundamental law of capitalism is,

Dlaczego? Bo fundamentalne prawo kapitalizmu mówi,

że jeśli pracownicy mają pieniądze,

when workers have more money,

businesses have more customers

firmy mają więcej klientów

and need more workers.

i potrzebują więcej pracowników.

When restaurants pay restaurant workers enough

Jeśli restauracje płacą pracownikom tyle,

so that even they can afford to eat in restaurants,

że nawet oni mogą sobie pozwolić na jadanie w restauracjach,

that's not bad for the restaurant business.

to przecież nie szkodzi branży restauracyjnej.

That's good for it,

To jej pomaga, wbrew temu,

despite what some restaurateurs may tell you.

co mówią niektórzy restauratorzy.

To nie takie proste?

Is it more complicated than I'm making out?

Oczywiście, że nie.

Of course it is.

There are a lot of dynamics at play.

W grę wchodzi sporo dynamiki.

But can we please stop insisting

Ale przestańmy, proszę, upierać się,

that if low-wage workers earn a little bit more,

że jeśli niewiele zarabiający dostaną trochę więcej,

unemployment will skyrocket

bezrobocie natychmiast wzrośnie,

and the economy will collapse?

a gospodarka się zawali.

There is no evidence for it.

Nic na to nie wskazuje.

Najbardziej podstępnym elementem

The most insidious thing

ekonomii skapującego dobrobytu

about trickle-down economics

nie jest twierdzenie,

is not the claim that if the rich get richer,

że jeśli bogaci staną się bogatsi,

everyone is better off.

to wszystkim się polepszy.

It is the claim made by those who oppose

Najgorsze jest twierdzenie tych, którzy sprzeciwiają się

any increase in the minimum wage

jakimkolwiek podwyżkom minimalnej stawki.

that if the poor get richer,

that will be bad for the economy.

Czyli, że jeśli biedni staną się bogatsi,

This is nonsense.

to będzie złe dla gospodarki.

So can we please dispense with this rhetoric

To nonsens.

Pozbądźmy się, proszę, tej retoryki,

that says that rich guys like me

że bogacze tacy jak ja

and my plutocrat friends

i mi podobni

made our country?

stworzyli nasz kraj.

My plutokraci wiemy,

We plutocrats know,

even if we don't like to admit it in public,

nawet jeśli nie lubimy mówić tego publicznie,

that if we had been born somewhere else,

że jeśli urodzilibyśmy się gdzie indziej,

not here in the United States,

nie w USA,

we might very well be just some dude standing barefoot

moglibyśmy być równie dobrze gościem

by the side of a dirt road selling fruit.

sprzedającym na bosaka owoce przy drodze.

It's not that they don't have good entrepreneurs in other places,

Nie dlatego, że gdzie indziej nie mają dobrych przedsiębiorców,

even very, very poor places.

nawet w bardzo biednych miejscach.

It's just that that's all

Po prostu klienci tych przedsiębiorców

that those entrepreneurs' customers can afford.

tylko na to mogą sobie pozwolić.

So here's an idea for a new kind of economics,

Oto pomysł na nowy rodzaj gospodarki,

a new kind of politics

nowej polityki,

that I call new capitalism.

którą nazywam nowym kapitalizmem.

Let's acknowledge that capitalism

Uznajmy, że kapitalizm

beats the alternatives,

nie ma rywali.

but also that the more people we include,

A także, że im więcej ludzi w nim uczestniczy,

both as entrepreneurs and as customers,

tak przedsiębiorców jak i klientów,

the better it works.

tym lepiej ten system działa.

Let's by all means shrink the size of government,

Zmniejszajmy rozmiar instytucji rządowych,

but not by slashing the poverty programs,

ale nie wyrzucajmy programów zwalczających ubóstwo,

but by ensuring that workers are paid enough

tylko zagwarantujmy wyższe płace

so that they actually don't need those programs.

żeby nie potrzebowali tych programów.

Let's invest enough in the middle class

Zainwestujmy w klasę średnią,

to make our economy fairer and more inclusive,

aby uczynić naszą gospodarkę sprawiedliwszą i bardziej przychylną.

and by fairer, more truly competitive,

Sprawiedliwszą, a więc bardziej konkurencyjną.

and by more truly competitive,

Konkurencyjną,

more able to generate the solutions

a więc sprawniej tworzącą rozwiązania

to human problems

ludzkich problemów,

that are the true drivers of growth and prosperity.

które są motorem napędowym koniunktury.

Capitalism is the greatest social technology

Kapitalizm to najlepsza technologia społeczna

ever invented

jaka kiedykolwiek powstała.

for creating prosperity in human societies,

Pozwala odnosić sukcesy,

if it is well managed,

jeśli jest dobrze zarządzana.

but capitalism, because of the fundamental

Jednak kapitalizm,

z powodu dynamicznie narastającego skomplikowania

multiplicative dynamics of complex systems,

tends towards, inexorably, inequality,

dąży nieubłaganie do nierówności,

concentration and collapse.

nasycenia i upadku.

The work of democracies

Zadaniem demokracji

is to maximize the inclusion of the many

jest maksymalizowanie udziału populacji,

in order to create prosperity,

aby generować dobrobyt,

not to enable the few to accumulate money.

a nie pomnażanie zysków nielicznych.

Government does create prosperity and growth,

Działania rządu mogą kreować dobrobyt i rozwój

by creating the conditions that allow

przez stwarzanie warunków pozwalających

both entrepreneurs and their customers

zarówno przedsiębiorcom jak i ich klientom

to thrive.

prosperować.

Balancing the power of capitalists like me

Zrównoważenie roli kapitalistów takich jak ja

and workers isn't bad for capitalism.

i pracowników, nie jest złe dla kapitalizmu.

It's essential to it.

Jest jego esencją.

Programs like a reasonable minimum wage,

Programy takie jak przyzwoita minimalna stawka,

affordable healthcare,

przystępna opieka zdrowotna,

paid sick leave,

płatne urlopy zdrowotne

and the progressive taxation necessary

oraz progresywne podatki

są niezbędne do opłacenia potrzebnej infrastruktury,

to pay for the important infrastructure

necessary for the middle class like education, R and D,

takiej jak edukacja, rozwój i badania

these are indispensable tools

- to narzędzia niezbędne klasie średniej.

shrewd capitalists should embrace

Bystrzy kapitaliście powinni zrozumieć,

to drive growth, because no one benefits from it

że to napędza rozwój,

a my zyskujemy na tym najwięcej.

like us.

Many economists would have you believe

Wielu ekonomistów chciałoby was przekonać,

that their field is an objective science.

że ich dziedzina jest obiektywna.

I disagree, and I think that it is equally

Nie zgadzam się.

Uważam, że to także narzędzie,

a tool that humans use

którego ludzie używają

to enforce and encode

do wmuszania i wpajania nam

our social and moral preferences and prejudices

społecznych i moralnych upodobań

about status and power,

oraz uprzedzeń na temat pozycji społecznej i władzy.

which is why plutocrats like me

Dlatego plutokraci tacy jak ja

have always needed to find persuasive stories

od zawsze potrzebowali wiarygodnych historyjek,

to tell everyone else

aby przekonać innych o tym,

about why our relative positions

że wzajemne pozycje społeczne

are morally righteous and good for everyone:

są moralnie zasadne i dobre dla wszystkich.

like, we are indispensable, the job creators,

Jak na przykład:

jesteśmy niezbędni jako pracodawcy,

and you are not;

a wy nie;

like, tax cuts for us create growth,

Mniejsze podatki dla nas powodują wzrost gospodarczy,

but investments in you

ale inwestycja w was

will balloon our debt

napompuje nasz dług

and bankrupt our great country;

i doprowadzi do bankructwa naszego wspaniałego kraju.

that we matter;

My jesteśmy ważni,

that you don't.

a wy nie.

For thousands of years, these stories were called

Przez tysiące lat te historyjki

divine right.

nazywano prawem boskim.

Today, we have trickle-down economics.

Dziś to ekonomia skapującego dobrobytu.

How obviously, transparently self-serving

Taki jawny egoizm.

all of this is.

We plutocrats need to see

My, plutokraci, musimy zrozumieć,

that the United States of America made us,

że to Stany Zjednoczone Ameryki

stworzyły nas, a nie na odwrót;

not the other way around;

that a thriving middle class is the source

że kwitnąca klasa średnia

jest źródłem dobrobytu w demokracji kapitalistycznej,

of prosperity in capitalist economies,

not a consequence of it.

a nie jej konsekwencją.

And we should never forget

I nie powinniśmy nigdy zapominać,

that even the best of us in the worst of circumstances

że nawet najlepsi z nas

w niesprzyjających okolicznościach

są nędzarzami stojącymi przy drodze

are barefoot by the side of a dirt road selling fruit.

i sprzedającymi owoce.

Fellow plutocrats, I think it may be time for us

Drodzy plutokraci, najwyższy czas

to recommit to our country,

odnowić zobowiązanie wobec kraju,

to commit to a new kind of capitalism

wdrożyć nowy rodzaj kapitalizmu,

which is both more inclusive and more effective,

który jest zarówno przychylniejszy jak i skuteczniejszy.

a capitalism that will ensure

Kapitalizm, który zapewni,

that America's economy remains

że amerykańska gospodarka

the most dynamic and prosperous in the world.

pozostanie najbardziej dynamiczną

i najszybciej rozwijającą się gospodarką w świecie.

Let's secure the future for ourselves,

Zabezpieczmy przyszłość,

our children and their children.

swoją, naszych dzieci i ich dzieci.

Or alternatively, we could do nothing,

Możemy też nic nie robić.

Zamknąć się na naszych

hide in our gated communities

odgrodzonych osiedlach

and private schools,

i w prywatnych szkołach.

enjoy our planes and yachts

Cieszyć się odrzutowcami i jachtami,

— they're fun —

- to przyjemne -

and wait for the pitchforks.

i czekać na rewolucjonistów.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)