Eduardo Sáenz de Cabezón: Math is forever (with English subtitles) | TED

Translator: Tomás Guarna Reviewer: Sebastian Betti

Translator: Tu Le Reviewer: Duy Lê

Imagine you're in a bar, or a club,

Tưởng tượng bạn đang ở trong một quán bar, hay một câu lạc bộ

và bạn bắt chuyện với một cô gái

and you start talking, and after a while, the question comes up,

một lúc sau cô ấy hỏi bạn: "Thế công việc của anh là gì?"

"So, what do you do for work?"

And since you think your job is interesting,

you say, "I'm a mathematician." (Laughter)

Và vì bạn nghĩ rằng công việc của bạn rất thú vị, bạn nói:

"Anh là một là nhà toán học"

And inevitably, during that conversation

(Cười)

one of these two phrases come up:

Thế là 33.51% phụ nữ,

A) "I was terrible at math, but it wasn't my fault.

trong khoảnh khắc đó, giả vờ có một cuộc gọi khẩn cấp và bỏ đi

It's because the teacher was awful." (Laughter)

(cười)

Or B) "But what is math really for?"

Và 64.69% phụ nữ

(Laughter)

I'll now address Case B.

cố gắng thay đổi chủ đề trong tuyệt vọng và bỏ đi

(Laughter)

When someone asks you what math is for, they're not asking you

(cười)

0.8% còn lại, bao gồm em họ, bạn gái và mẹ bạn,

about applications of mathematical science.

biết rằng công việc của bạn là thứ hơi kì lạ nhưng không nhớ ra nó là cái gì. (cười)

They're asking you,

why did I have to study that bullshit I never used in my life again? (Laughter)

Và cuối cùng là 1% vẫn còn tham gia vào cuộc trò trò chuyện.

và không thể tránh khỏi, trong suốt cuộc trò chuyện đó

That's what they're actually asking.

So when mathematicians are asked what math is for,

một trong hai câu sau sẽ xuất hiện:

A)"Em học toán dở tệ, nhưng nó không phải lỗi của em

they tend to fall into two groups:

54.51 percent of mathematicians will assume an attacking position,

thật ra bởi vì giáo viên dạy dở tệ" (cười)

hoặc B)"Nhưng mà môn toán thực sự để làm gì?"

and 44.77 percent of mathematicians will take a defensive position.

(cười)

Giờ tôi sẽ phân tích trường hợp B

(cười)

There's a strange 0.8 percent, among which I include myself.

Khi ai đó hỏi bạn toán học dùng để làm gì, họ không hỏi bạn

Who are the ones that attack?

về các ứng dụng của khoa học toán học

The attacking ones are mathematicians who would tell you

this question makes no sense,

Họ đang hỏi bạn,

Tại sao tôi phải học thứ vớ vẩn mà tôi sẽ không sử dụng lại lần nào nữa trong đời?(cười)

because mathematics have a meaning all their own --

a beautiful edifice with its own logic --

Đó là những điều họ thực sự đang hỏi.

Khi những nhà toán học được hỏi toán học dùng để làm gì,

and that there's no point

in constantly searching for all possible applications.

What's the use of poetry? What's the use of love?

họ sẽ được chia thành 2 nhóm:

What's the use of life itself? What kind of question is that?

54.51% các nhà toán học sẽ chọn ví trí tấn công,

(Laughter)

Hardy, for instance, was a model of this type of attack.

và 44.77% nhà toán học sẽ chọn vị trí phòng thủ.

And those who stand in defense tell you,

"Even if you don't realize it, friend, math is behind everything."

0.8% kỳ lạ còn lại, trong đó có bản thân tôi.

Vậy ai là những người tấn công?

(Laughter)

Those guys,

Những người tấn công là các nhà toán học sẽ nói với bạn rằng

they always bring up bridges and computers.

câu hỏi này chẳng có ý nghĩa gì cả,

bởi vì toán học có ý nghĩa riêng của nó

"If you don't know math, your bridge will collapse."

một cấu trúc tuyệt đẹp với tính logic của riêng nó

(Laughter)

It's true, computers are all about math.

và thật là vô lý

khi cứ phải liên tục tìm kiếm tất cả các ứng dụng.

And now these guys have also started saying

Thế ứng dụng của thơ ca là gì? Thế ứng dụng của tình yêu là gì?

that behind information security and credit cards are prime numbers.

Thế ứng dụng của bản thân cuộc sống là gì? Hỏi như vậy là thế nào?

(cười)

These are the answers your math teacher would give you if you asked him.

Hardy, ví dụ, là một mô hình của loại tấn công này

He's one of the defensive ones.

Và những người chọn vị trí phòng thủ sẽ nói với bạn,

Okay, but who's right then?

"Thậm chí khi bạn không nhận ra, bạn thân mến, toán học đứng đằng sau tất cả"

Those who say that math doesn't need to have a purpose,

or those who say that math is behind everything we do?

(cười)

Những anh chàng đó,

Actually, both are right.

họ luôn luôn xây cầu, và máy vi tính

But remember I told you

I belong to that strange 0.8 percent claiming something else?

"Nếu bạn không biết toán, cây cầu của bạn sẽ sụp đổ"

So, go ahead, ask me what math is for.

(cười)

Đúng vậy, máy tính toàn là về toán học.

Audience: What is math for?

Và giờ những anh chàng này cũng có thể bắt đầu nói

Eduardo Sáenz de Cabezón: Okay, 76.34 percent of you asked the question,

đằng sau mã số bí mật và thẻ tín dụng là những số nguyên tố.

23.41 percent didn't say anything,

Đây là những câu trả lời mà thầy dạy toán sẽ trả lời bạn nếu bạn hỏi họ

and the 0.8 percent --

I'm not sure what those guys are doing.

Thầy là một trong những người phòng thủ.

Well, to my dear 76.31 percent --

OK, vậy ai là người đúng?

Những người cho rằng toán học không cần phải có mục đích,

it's true that math doesn't need to serve a purpose,

hoặc những người cho rằng toán học đứng đằng sau tất cả những gì chúng ta làm?

it's true that it's a beautiful structure, a logical one,

Thật ra, cả hai đều đúng.

Nhưng hãy nhớ rằng tôi đã nói với bạn

probably one of the greatest collective efforts

Tôi thuộc vào 0.8% kì lạ cho rằng có lý do khác?

ever achieved in human history.

Vì vậy, để tiếp tục, hãy hỏi tôi toán học dùng để làm gì.

But it's also true that there,

where scientists and technicians are looking for mathematical theories

Khán giả: Toán học dùng để làm gì?

Eduardo Sáenz de Cabezón: OK, 76.34% khán giả hỏi câu này,

that allow them to advance,

they're within the structure of math, which permeates everything.

23.41% không nói gì cả,

It's true that we have to go somewhat deeper,

và 0.8%

Tôi không chắc các bạn đó đang làm gì.

to see what's behind science.

Vâng, thưa 76.31% khán giả yêu quí

Science operates on intuition, creativity.

sự thực là toán học không cần phục vụ cho một mục đích,

Math controls intuition and tames creativity.

đúng là toán học là một cấu trúc tuyệt đẹp, logic nhất,

Almost everyone who hasn't heard this before

is surprised when they hear that if you take

có thể là một trong những nỗ lực tập thể vĩ đại nhất

a 0.1 millimeter thick sheet of paper, the size we normally use,

đạt được trong lịch sử loài người.

Nhưng nó cũng đúng rằng,

khi nhà khoa học và kỹ thuật viên tìm kiếm giả thuyết toán học

and, if it were big enough, fold it 50 times,

its thickness would extend almost the distance from the Earth to the sun.

cho phép họ cải tiến,

họ trong cấu trúc toán học, thấm nhuần tất cả mọi thứ.

Your intuition tells you it's impossible.

thực sự là chúng ta phải đi sâu hơn,

Do the math and you'll see it's right.

để thấy những gì đằng sau khoa học.

That's what math is for.

Khoa học hoạt động dựa trên trực giác, sáng tạo.

It's true that science, all types of science, only makes sense

Toán học kiểm soát trực giác và thuần hóa sáng tạo.

because it makes us better understand this beautiful world we live in.

Hầu hết mọi người chưa nghe điều này bao giờ

And in doing that,

it helps us avoid the pitfalls of this painful world we live in.

thật là ngạc nhiên khi họ biết rằng nếu bạn lấy

một tấm giấy mỏng 0.1milimet, kích thước mà chúng ta thường sử dụng,

There are sciences that help us in this way quite directly.

Oncological science, for example.

và nếu nó đủ lớn, cuộn nó lại 50 lần,

And there are others we look at from afar, with envy sometimes,

độ dày của nó sẽ kéo dài gần như khoảng cách từ trái đất lên đến mặt trời.

but knowing that we are what supports them.

All the basic sciences support them,

Trực giác của bạn cho rằng điều này là không thể.

including math.

All that makes science, science is the rigor of math.

Làm phép tính và bạn sẽ thấy rằng nó đúng.

Đó là toán học dùng cho.

And that rigor factors in because its results are eternal.

Nó đúng rằng khoa học, tất cả các khoa học, chỉ có ý nghĩa

khi chúng cho phép chúng ta hiểu rõ thế giới tươi đẹp chúng ta đang sống.

You probably said or were told at some point

that diamonds are forever, right?

và để làm điều đó,

chúng giúp chúng ta tránh những cạm bẫy của thế giới đau khổ chúng ta đang sống.

That depends on your definition of forever!

Có những môn khoa học đang giúp đỡ chúng ta theo cách trực tiếp này.

A theorem -- that really is forever.

(Laughter)

ví dụ như khoa học ung thư chẳng hạn.

The Pythagorean theorem is still true

Và có những thứ khác chúng ta nhìn từ xa, đôi khi với sự ghen tị,

even though Pythagoras is dead, I assure you it's true. (Laughter)

nhưng biết rằng chúng ta đang hỗ trợ họ.

Even if the world collapsed

Tất cả các khoa học cơ bản phục vụ chúng,

the Pythagorean theorem would still be true.

bao gồm toán học.

Wherever any two triangle sides and a good hypotenuse get together

Tất cả những thứ đó làm nên khoa học, khoa học là sự chặt chẽ của toán học.

(Laughter)

the Pythagorean theorem goes all out. It works like crazy.

Và những nhân tố chặt chẽ đó tồn tại bởi vì kết quả của nó là vĩnh cửu.

(Applause)

Bạn có thể nói hoặc được cho biết vào một lúc nào đó

rằng kim cương là mãi mãi, đúng không?

Well, we mathematicians devote ourselves to come up with theorems.

Điều đó phục thuộc vào định nghĩa của bạn về mãi mãi!

Eternal truths.

Một định lý- nó thực sự bất diệt.

But it isn't always easy to know the difference between

(cười)

an eternal truth, or theorem, and a mere conjecture.

Định lý Pythagore vẫn đúng

You need proof.

cho dù Phahogoras đã chết, Tôi bảo đảm với bạn rằng nó là sự thật.(cười)

For example,

Cho dù thế giới sụp đổ

định lý Pythagore vẫn sẽ đúng.

let's say I have a big, enormous, infinite field.

Mỗi khi hai cạnh bên của tam giác và một cạnh huyền đứng cạnh nhau

I want to cover it with equal pieces, without leaving any gaps.

(cười)

là định lý Pythagore xuất hiện. Nó đúng như điên.

I could use squares, right?

(vỗ tay)

I could use triangles. Not circles, those leave little gaps.

Which is the best shape to use?

À, những nhà toán học như chúng tôi cống hiến để tìm ra những định lý.

One that covers the same surface, but has a smaller border.

Những sự thật vĩnh cửu.

In the year 300, Pappus of Alexandria said the best is to use hexagons,

Nhưng chẳng phải lúc nào cũng dễ dàng để nhận ra sự khác biệt giữa

một sự thật vĩnh cửu, hoặc một định lý, và một sự phỏng đoán

just like bees do.

Bạn cần chứng minh nó.

But he didn't prove it.

The guy said, "Hexagons, great! Let's go with hexagons!"

Ví dụ,

He didn't prove it, it remained a conjecture.

tôi có một cánh đồng lớn vĩ đại, bất tận.

"Hexagons!"

And the world, as you know, split into Pappists and anti-Pappists,

Tôi muốn phủ nó bằng những mảnh bằng nhau, mà không để loại khoảng trống nào.

until 1700 years later

Tôi có thể sử dụng hình vuông, đúng không?

Tôi có thể sử dụng hình tam giác. Không phải hình tròn, vì chúng sẽ để lại những khoảng nhỏ.

when in 1999, Thomas Hales proved

Thế hình nào là tốt nhất?

Hình nào che phủ cùng bề mặt. nhưng có đường viền nhỏ hơn.

that Pappus and the bees were right -- the best shape to use was the hexagon.

Trong vòng 300 năm, Pappus Alexandria nói rằng tốt nhất là sử dụng hình lục giác,

And that became a theorem, the honeycomb theorem,

that will be true forever and ever,

giống như loài ong sử dụng.

for longer than any diamond you may have. (Laughter)

Nhưng anh ta không chứng minh nó.

Anh ta nói, "Hình lục giác, thật tuyệt! Hãy sử dụng hình lục giác!"

But what happens if we go to three dimensions?

Anh ta không chứng minh nó,

If I want to fill the space with equal pieces,

"Hình lục giác!"

Và thế giới này, như các bạn đã biết, chia thành Pappists và phản Pappists,

without leaving any gaps,

I can use cubes, right?

cho tới 1700 năm sau

Not spheres, those leave little gaps. (Laughter)

What is the best shape to use?

vào năm 1999, Thomas Hales đã chứng minh

Lord Kelvin, of the famous Kelvin degrees and all,

rằng Pappus và loài ong đã đúng-- hình tốt nhất để sử dụng là hình lục giác,

said that the best was to use a truncated octahedron

Và nó trở thành một định lý, định lý tổ ong,

which, as you all know --

nó sẽ đúng vĩnh viễn và mãi mãi

lâu hơn bất kỳ viên kim cương nào mà bạn có.(cười)

(Laughter) --

is this thing here!

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta sử dụng không gian ba chiều?

(Applause)

Nếu bạn muốn phủ không gian bằng những phần bằng nhau,

Come on.

mà không để lại khoảng trống nào,

Tôi có thể sử dụng khối vuông, đúng không?

Who doesn't have a truncated octahedron at home? (Laughter)

Không phải khối cầu, chúng để lại khoảng nhỏ. (cười)

Even a plastic one.

"Honey, get the truncated octahedron, we're having guests."

Hình nào tốt nhất để sử dụng?

Everybody has one! (Laughter)

Lord Kelvin, nổi tiếng với độ Kelvin và tất cả,

But Kelvin didn't prove it.

It remained a conjecture -- Kelvin's conjecture.

cho rằng thứ tốt nhất để sử dụng là một khối tám mặt cắt ngắn

The world, as you know, then split into Kelvinists and anti-Kelvinists

là cái mà, như các bạn đều biết

(Laughter)

until a hundred or so years later,

(cười)

là thứ này đây!

(vỗ tay)

someone found a better structure.

Thôi nào.

Weaire and Phelan found this little thing over here --

Ai mà chẳng có một khối tám mặt cắt ngắn ở nhà?(cười)

Thậm chí là cái bằng nhựa.

"Em yêu, lấy cái khối tám mặt cắt ngắn ra đây, chúng ta đang có khách."

(Laughter) --

this structure to which they gave the very clever name

Ai cũng có một! (cười)

Nhưng Kelvin không chứng minh nó.

"the Weaire-€“Phelan structure."

Nó vẫn là một phỏng đoán-- phỏng đoán của Kelvin.

(Laughter)

It looks like a strange object, but it isn't so strange,

Thế giới, như các bạn biết đấy, sẽ chia thành Kevin và phản Kevin

it also exists in nature.

It's very interesting that this structure,

(cười)

because of its geometric properties,

cho tới một trăm năm nữa hoặc hơn,

was used to build the Aquatics Center for the Beijing Olympic Games.

ai đó tìm thấy một cấu trúc tốt hơn

There, Michael Phelps won eight gold medals,

and became the best swimmer of all time.

Weaire và Phelan tìm thấy thứ nhỏ bé ở đây này

Well, until someone better comes along, right?

(cười)

As may happen with the Weaire-€“Phelan structure.

cấu trúc này được họ đặt một cái tên rất thông thái

It's the best until something better shows up.

"cấu trúc Weaire-Phelan"

But be careful, because this one really stands a chance

(cười)

Nhìn nó có vẻ lạ lùng, nhưng nó không lạ đến mức đó

that in a hundred or so years, or even if it's in 1700 years,

Nó cũng tồn tại trong tự nhiên.

Điều thú vị là cấu trúc này,

that someone proves it's the best possible shape for the job.

bởi vì có tính hình học,

nó được sử dụng để xây dựng trung tâm thể thao dưới nước cho thế vận hội Bắc Kinh

It will then become a theorem, a truth, forever and ever.

Tại đây, Michael Phelps giành 8 huy chương vàng,

For longer than any diamond.

và trở thành vận động viên bơi lội giỏi nhất mọi thời đại

So, if you want to tell someone

À, cho tới khi một ai đó tốt hơn xuất hiện, đúng không?

that you will love them forever

Và điều này có thể xảy ra, với cấu trúc Weaire-Phelan

you can give them a diamond.

Nó là tốt nhất cho tới khi thứ khác tốt hơn xuất hiện

But if you want to tell them that you'll love them forever and ever,

Nhưng hãy cẩn thận, bởi vì thứ này có thể có cơ hội

give them a theorem!

trong vòng một trăm năm, thậm chí trong 1700 năm,

(Laughter)

But hang on a minute!

You'll have to prove it,

ai đó chứng minh rằng nó là hình dạng tốt nhất cho việc này.

so your love doesn't remain

a conjecture.

Thì nó sẽ trở thành định lý, một sự thật, vĩnh viễn.

(Applause)

Lâu hơn bất kỳ viên kim cương nào.

Nên, nếu bạn muốn nói với một ai đó

rằng bạn sẽ yêu họ mãi mãi

bạn có thể đưa họ kim cương.

Nhưng nếu bạn muốn nói với họ rằng bạn sẽ yêu họ vĩnh viễn,

hãy đưa cho họ một định lý!

(cười)

Nhưng khoan đã!

Bạn sẽ phải chứng minh nó,

như vậy tình yêu của bạn không còn

là một phỏng đoán.

(vỗ tay)