Why we have virus outbreaks & how we can prevent them | Nathan Wolfe

Translator: Thi Minh Phuong Chu Reviewer: Tien Lam

When most people think about the beginnings

Khi nghĩ về sự bắt đầu của bệnh AIDS,

of AIDS, they're gonna think back to the 1980s.

hầu hết mọi người sẽ nghĩ về năm 1980.

And certainly, this was the decade in which we discovered AIDS

Chắc chắn, đây là thập niên mà ta khám phá ra bệnh AIDS

and the virus that causes it, HIV.

và virus gây ra nó, HIV.

But in fact this virus crossed over into humans many decades before,

Thật ra, virus này tồn tại trong cơ thể con người hàng thập kỷ trước đó,

from chimpanzees, where the virus originated, into humans who hunt these apes.

từ tinh tinh, nơi bắt nguồn của virus, đến những người săn linh trưởng.

This photo was taken before the Great Depression

Bức ảnh này chụp trước thời kỳ đại suy thoái

in Brazzaville, Congo.

tại Brazzaville, Congo.

At this time, there were thousands of individuals,

Lúc này, hàng ngàn người

we think, that were infected with HIV.

đã được cho là nhiễm HIV.

So I have a couple of really important questions for you.

Tôi có vài câu hỏi cho các bạn.

If this virus was in thousands

of individuals at this point,

Nếu virus tồn tại ở hàng ngàn người lúc này đây.

why was it the case that it took us until 1984

Tại sao mãi tới tận năm 1984,

to be able to discover this virus?

ta mới có thể khám phá ra nó?

OK now, more importantly,

Quan trọng hơn

had we been there in the '40s and '50s, '60s,

chúng ta đã ở đó trong những năm 40, 50, 60,

had we seen this disease, had we understood

nhìn thấy căn bệnh này, hiểu những gì đang xảy ra,

exactly what was going on with it, how might that have changed and completely

làm thế nào nó có thể thay đổi,

transformed the nature of the way this pandemic moved?

làm biến đổi cách thức lây lan của đại dịch.

In fact, this is not unique to HIV. The vast majority of

Thực ra, điều này không chỉ xảy ra với riêng HIV,

viruses come from animals.

phần lớn các virus đều đến từ động vật.

And you can kind of think of this as a pyramid of this bubbling up of viruses

Bạn có thể hình dung một hình chóp mà đỉnh

from animals into human populations.

là virus lây từ động vật sang người.

But only at the very top of this pyramid do these things become completely human.

Chỉ trên đỉnh tháp, chúng mới hoàn toàn trở thành virus ở người

Nevertheless, we spend the vast majority

Tuy vậy, ta dùng phần lớn

of our energy focused on this level of the pyramid,

năng lượng của mình vào cấp độ này,

trying to tackle things that are already completely adapted to human beings,

cố gắng giải quyết thứ đã thích nghi với loài người,

that are going to be very very difficult to address --

vốn rất khó để thực hiện như trường hợp của HIV.

as we've seen in the case of HIV.

So during the last 15 years,

Trong 15 năm qua, tôi đã nghiên cứu về một giao diện mới

I've been working to actually study the earlier interface here --

what I've labeled "viral chatter," which was a term coined

tên là "người nói chuyện với virus"

by my mentor Don Burke.

cái tên do thầy Don Burke của tôi đặt cho.

This is the idea that we can study the sort of

Ý tưởng ở đây là đem những virus đó vào quần thể người

pinging of these viruses into human populations,

the movement of these agents over into humans;

và nghiên cứu hoạt động của chúng,

and by capturing this moment,

bằng cách nắm bắt khoảnh khắc này,

we might be able to move to a situation where we can catch them early.

chúng tôi có thể tiêu diệt chúng sớm hơn.

OK, so this is a picture, and I'm going to show you

Tôi sẽ chỉ cho các bạn một vài hình ảnh thực địa.

some pictures now from the field.

This is a picture of a central African hunter.

Đây là bức hình một thợ săn ở Trung Phi

It's actually a fairly common picture.

Thực tế là một hình ảnh khá phổ biến.

One of the things I want you to note from it

is blood -- that you see a tremendous amount of blood contact.

Tôi muốn các bạn để ý đến máu

anh ta tiếp xúc với một lượng máu lớn.

This was absolutely key for us. This is a

Đây là chìa khóa cho chúng tôi,

very intimate form of connection.

một cách tiếp xúc rất gần gũi.

So if we're going to study viral chatter, we need to

Khi nghiên cứu "người tiếp xúc với virus"

get to these populations who have intensive contact with wild animals.

cần tìm ra những quần thể có liên hệ sâu sắc với động vật rừng

And so we've been studying people like this individual.

Vì thế, chúng tôi nghiên cứu những người như họ.

We collect blood from them, other specimens.

Chúng tôi thu thập mẫu máu, các mẫu vật chất khác.

We look at the diseases, which are in the animals as well as the humans.

Chúng tôi tìm các loại bệnh trên cả người và động vật

And ideally, this is going to allow us to catch these things

Lý tưởng nhất là điều này cho phép chúng tôi bắt những thứ đó

early on, as they're moving over into human populations.

sớm hơn khi chúng đang di chuyển qua quần thể người

And the basic objective of this work is not to just

và mục tiêu cơ bản của việc này không chỉ

go out once and look at these individuals,

đi ra ngoài và tìm kiếm những người đó

but to establish thousands of individuals

nhưng để chứng minh hàng ngàn cá nhân

in these populations that we would monitor

trong những quần thế đó chúng tôi sẽ giám sát

continuously on a regular basis.

liên tiếp trên một cơ sở liên tục

When they were sick, we would collect specimens from them.

Khi họ ốm, chúng tôi thu thập mẫu từ họ

We would actually enlist them --

Chúng tôi thực sự có được tình cảm của họ

which we've done now -- to collect specimens from animals.

Những gì cần làm: thu thập mẫu từ động vật

We give them these little pieces of filter paper.

Chúng tôi đưa họ những mảnh nhỏ giấy lọc

When they sample from animals,

Khi họ săn động vật

they collect the blood on the filter paper

họ thu thập máu trên giấy lọc

and this allows us to identify yet-unknown viruses from exactly the right animals --

và điều này cho phép chúng tôi nhận dạng những virus chưa biết từ những loài cụ thể

the ones that are actually being hunted.

những động vật đang bị bị săn bắt

(Video) Narrator: Deep in a remote region of Cameroon,

Sâu trong vùng hoang sơ của Cameroon

two hunters stalk their prey.

hai thợ săn bám theo con mồi của họ

Their names are Patrice and Patee.

Tên họ là Patric và Patee

They're searching for bush meat;

Họ đang tìm kiếm thịt thú rừng

forest animals they can kill to feed their families.

Những động vật rừng họ có thể giết để làm thức ăn cho gia đình của họ

Patrice and Patee set out most days to go out hunting

Patric và Patee dành cả ngày để đi săn

in the forest around their homes.

trong khu rừng quanh nhà của họ

They have a series of traps, of snares that they've set up

Họ có một chuỗi các bẫy, lưới những thứ

to catch wild pigs, snakes, monkeys,

họ dùng để bắt lợn, rắn, khỉ

rodents -- anything they can, really.

những loài gặm nhấm, bất cứ thứ gì có thể

Patrice and Patee have been out for hours but found nothing.

Patric và Patee đã ở ngoài được vài giờ nhưng không tìm được gì

The animals are simply gone.

Những loài vật đã đi hết

We stop for a drink of water.

Chúng tôi dừng lại để uống nước

Then there is a rustle in the brush.

Sau đó có một tiếng sột soạt trong bụi rậm

A group of hunters approach,

Một nhóm thợ săn đến gần

their packs loaded with wild game.

Những túi đeo của họ đã được chuẩn bị sẵn sàng vũ khí để săn

There's at least three viruses

Có ít nhất ba loại virus

that you know about, which are in this particular monkey.

mà chúng ta đã biết, có trên loài khỉ

Nathan Wolfe: This species, yeah. And there's many many more pathogens

Loài này đây. Có rất rất nhiều mầm bệnh

that are present in these animals.

hiện đang có mặt trong những con vật đó

These individuals are at specific risk,

Những cá thể đó mang nguy cơ lây nhiễm

particularly if there's blood contact, they're at risk for transmission

Rõ ràng, nếu lượng máu đó tiếp xúc với cơ thể, nguy cơ truyền bệnh rất cao

and possibly infection with novel viruses.

và có thể dễ bị lây nhiễm với những loài virus mới

Narrator: As the hunters display their kills, something surprising happens.

Những người thợ săn đưa ra thứ họ giết, vài thứ gây sửng sốt

They show us filter paper they've used to collect the animals' blood.

Họ chỉ cho chúng tôi những tờ giấy lọc, họ dùng để thu thập máu các loài vật

The blood will be tested for zoonotic viruses,

Máu đó sẽ được kiểm tra các virus từ động vật

part of a program Dr. Wolfe has spent years setting up.

một phần của chương trình mà Tiến sĩ Wolfe mất nhiều năm thiết lập

NW: So this is from this animal right here,

NW: Vì đây là từ động vật săn bắn ở đây

Greater Spot-Nosed Guenon.

Nhiều hơn ở Spot-Nosed Guenon.

Every person who has one of those filter papers has at least,

Mỗi người có ít nhất 1 tờ giấy lọc,

at a minimum, been through our basic health education

và đã được học về sức khỏe cơ bản

about the risks associated with these activities,

về những hiểm nguy liên quan đến những hoạt động này

which presumably, from our perspective,

mà có lẽ, từ quan điểm của chúng tôi

gives them the ability to decrease their own risk,

giúp giảm nguy hiểm cho chính họ

and then obviously the risk to their families,

và cho gia đình của họ,

the village, the country, and the world.

thôn làng, đất nước và thế giới.

NW: OK, before I continue, I think it's important to take just a moment

NW: ok. trước khi tôi tiếp tục, tôi nghĩ điều quan trọng lúc này

to talk about bush meat. Bush meat is the hunting of wild game.

là nói về thịt thú rừng. Thịt thú rừng là trò săn bắt hoang dã.

OK? And you can consider all sorts of different bush meat.

Bạn có thể nghĩ mọi loại thịt rừng

I'm going to be talking about this.

mà tôi đang nói đến.

When your children and grandchildren

Khi con cháu của bạn

sort of pose questions to you about this period of time,

đặt câu hỏi cho bạn về khoảng thời gian này

one of the things they're gonna ask you,

một trong những thứ chúng hỏi bạn

is how it was they we allowed some of our closest living relatives,

là làm thế nào chúng ta để vài loài gần gũi nhất với chúng ta

some of the most valuable and endangered species

một số loài rất quý hiếm đang gặp nguy hiểm

on our planet, to go extinct because we

trên hành tinh chúng ta, phải tuyệt chủng bởi vì chúng ta

weren't able to address some of the issues

không thể giải quyết vài vấn đề

of poverty in these parts of the world.

về tình trạng nghèo đói ở những nơi đó.

But in fact that's not the only question they're going to ask you about this.

Nhưng thực tế đó không chỉ là câu hỏi duy nhất chúng hỏi

They're also going to ask you the question

Chúng còn hỏi bạn rằng khi nào chúng ta

that when we knew that this was the way that HIV entered

biết đó là cách mà HIV đã xâm nhập

into the human population,

vào trong cộng đồng và những bệnh tật khác

and that other diseases had the potential to enter like this,

có khả năng xâm nhập giống như nó

why did we let these behaviors continue?

Tại sao ta để cho những chuyện này tiếp tục diễn ra?

Why did we not find some other solution to this?

Tại sao ta không tìm vài giải pháp khác

They're going to say, in regions of profound

Chúng sẽ nói, trong những vùng đất xa xôi

instability throughout the world,

bất ổn trên thế giới

where you have intense poverty, where populations are growing

Nơi cực kỳ nghèo khó, dân số đang phát triển

and you don't have sustainable resources like this,

và bạn ko có nguồn lực cần thiết để giải quyết tình trạng này,

this is going to lead to food insecurity.

dẫn đến sự thiếu hụt lương thực.

But they're also going to ask you probably a different question.

Nhưng chúng cũng có thể hỏi bạn 1 câu hỏi khác

It's one that I think we all need to ask ourselves,

mà tôi nghĩ chúng ta cẩn tự hỏi chính mình

which is, why we thought the responsibility rested with this individual here.

Tại sao chúng ta nghĩ chỉ những cá nhân ở đây phải chịu trách nhiệm?

Now this is the individual -- you can see just right up over his right shoulder --

Đây là một cá nhân riêng lẻ, phía sau vai phải của anh ấy

this is the individual that hunted the monkey

là người đã săn được một con khỉ

from the last picture that I showed you.

trong hình cuối cùng tôi đã cho các bạn xem.

OK, take a look at his shirt.

Hãy nhìn vào áo anh ấy

You know, take a look at his face.

Bạn biết đó, hãy nhìn vào mặt a ấy

Bush meat is one of the central crises,

Thịt thú rừng là một cuộc khủng hoảng trung tâm

which is occurring in our population right now,

xuất hiện trong cộng đồng ngay bây giờ

in humanity, on this planet.

trong nhân loại và trên hành tinh này.

But it can't be the fault of somebody like this.

Nhưng nó không chỉ là lỗi của 1 cá nhân.

OK? And solving it cannot be his responsibility alone.

Trách nhiệm đối với vấn đề không chỉ của riêng anh ấy

There's no easy solutions,

Không có cách nào dễ dàng

but what I'm saying to you is that we neglect this problem

nhưng điều tôi đang nói là chúng ta thờ ơ với vấn đề này

at our own peril.

với mối nguy hiểm của chính chúng ta.

So, in 1998, along with my mentors

Vì vậy, trong năm 1998, cùng với những người thầy của tôi

Don Burke and Colonel Mpoudi-Ngole,

Don Burke and Colonel Mpoudi-Ngole

we went to actually start this work

chúng tôi đã thực sự bắt đầu công việc này

in Central Africa, to work with hunters

ở trung tâm Châu Phi, làm việc với các thợ săn

in this part of the world.

tại nơi đây.

And my job -- at that time I was a post-doctoral fellow,

Và công việc của tôi -- lúc đó là một nghiên cứu sinh sau tiến sĩ

and I was really tasked with setting this up.

là nhiệm vụ này đây.

So I said to myself, "OK, great --

Vì vậy tôi đã nói với chính minh "Tốt, thật tuyệt --

we're gonna collect all kinds of specimens. We're gonna go to all these

chúng tôi đang thu thập tất cả các loại mẫu vật, chúng tôi đi tới

different locations. It's going to be wonderful."

nhiều địa điểm khác nhau. Nó thật tuyệt vời."

You know, I looked at the map; I picked out 17 sites;

Bạn biết đó, tôi đang nhìn bản đồ và chọn ra 17 vị trí

I figured, no problem.

Tôi đã nghĩ, không thành vấn đề.

(Laughter)

(Cười)

Needless to say, I was drastically wrong.

Tôi đã sai lầm trầm trọng

This is challenging work to do.

Đây là công việc đầy thử thách.

Fortunately, I had and continue to have

May mắn thay, tôi đã có

an absolutely wonderful team of colleagues and collaborators in my own team,

một đội cộng sự thật tuyệt vời

and that's the only way that this work can really occur.

đó là điều duy nhất để chúng tôi hoàn thành công việc này.

We have a whole range of challenges about this work.

Chúng tôi gặp rất nhiều thử thách.

One of them is just obtaining trust

Một trong số chúng là phải có được niềm tin

from individuals that we work with in the field.

từ những người mà chúng tôi làm việc trong lĩnh vực này.

The person you see on the right hand side is Paul DeLong-Minutu.

Người bạn thấy bên tay phải là Paul DeLong-Minutu.

He's one of the best communicators that I've really ever dealt with.

Anh ấy là một trong những người truyền đạt tốt nhất mà chúng tôi từng hợp tác

When I arrived I didn't speak a word of French,

Khi tôi đến tôi không nói được 1 từ tiếng Pháp

and I still seemed to understand what it was he was saying.

và tôi dường như vẫn hiểu được anh ấy đang nói về cái gì.

Paul worked for years

Paul đã làm việc nhiều năm

on the Cameroonian national radio and television,

trong đài truyền hình và phát thanh quốc gia Cameroon

and he spoke about health issues. He was a health correspondent.

Anh nói về những vấn đề sức khỏe. Anh là nhân viên y tế.

So we figured we'd hire this person -- when we got there he could

Vì vậy chúng tôi tính sẽ thuê người này; khi chúng tôi tới đó anh ấy có thể

be a great communicator.

là một người truyền tin tuyệt vời.

When we would get to these rural villages, though, what we found out

Khi chúng tôi đến những ngôi làng quê đó, chúng tôi nhận ra

is that no one had television,

không ai ở đó có TV cả.

so they wouldn't recognize his face.

vì vậy họ không nhận ra anh ấy.

But -- when he began to speak

Nhưng khi chúng tôi bắt đầu nói chuyện

they would actually recognize his voice from the radio.

họ thực sự nhận ra giọng anh từ radio.

And this was somebody who had incredible

Và đây là một vài người có khả năng

potential to spread aspects of our message,

truyền tải thông điệp của chúng tôi

whether it be with regards to wildlife conservation

cho dù nó có liên quan đến bảo tồn động vật hoang dã

or health prevention.

hoặc y tế dự phòng.

Often we run into obstacles. This is us coming back from

Chúng tôi gặp nhiều sự cản trở. Đây là chúng tôi đang trở lại từ

one of these very rural sites,

một trong những vùng hẻo lánh

with specimens from 200 individuals

với mẫu vật từ hơn 200 cá thể

that we needed to get back to the lab within 48 hours.

cần đưa tới phòng thí nghiệm trong 48 giờ tới

I like to show this shot -- this is

Tôi thích đem bức hình này ra -- đây là

Ubald Tamoufe, who's the lead

Ubald Tamoufe, người lãnh đạo

investigator in our Cameroon site.

nhóm điều tra trong vùng Cameroon

Ubald laughs at me when I show this photo

Ubald cười nhạo tôi khi tôi cho xem bức hình này

because of course you can't see his face.

bởi vì bạn không thể nhìn thấy mặt của a ấy.

But the reason I like to show the shot

Nhưng nguyên nhân tôi thích khoe nó

is because you can see that he's about to solve this problem.

là bởi vì bạn có thể nhìn thấy anh ấy giải quyết rắc rối này.

(Laughter)

(cười)

Which -- which he did, which he did.

mà -- ông đã làm, đã làm

Just a few quick before and after shots.

rất nhanh trước và sau khi chụp

This was our laboratory before.

Đây là phòng thí nghiệm của chúng tôi trước đây

This is what it looks like now.

Đây là những gì hiện tại

Early on, in order to ship our specimens,

trước đó, nhằm vận chuyển mẫu vật của chúng tôi

we had to have dry ice. To get dry ice we had to go

chúng tôi có đá lạnh khô, để có nó chúng tôi đã phải đi

to the breweries -- beg, borrow, steal to get these folks to give it to us.

tới các nhà máy bia -- xin, mượn, trộm chúng

Now we have our own liquid nitrogen.

Bây giờ chúng tôi đã có Nitơ lỏng

I like to call our laboratory the coldest place in Central Africa -- it might be.

Tôi thích gọi phòng thí nghiệm là nơi lạnh nhất ở Châu Phi

And here's a shot of me, this is the before shot of me.

và đây là một bức hình của tôi, đây là ảnh chụp của tôi trước đây

(Laughter)

(Cười)

No comment.

Miễn bình luận

So what happened? So during the 10 years that we've been doing

Vậy chuyện gì đã xảy ra ? Suốt mười năm chúng tôi làm việc

this work, we actually surprised ourselves.

chính chúng tôi cũng ngạc nhiên.

We made a number of discoveries.

Chúng tôi đã có một số khám phá

And what we've found is that if you look in the right place,

Và những gì chúng tôi tìm thấy là nếu bạn tìm đúng vị trí

you can actually monitor the flow

bạn có thể thực sự giám sát sự xâm nhập

of these viruses into human populations.

những virus đó vào cộng đồng con người.

That gave us a tremendous amount of hope.

Điều đó đã đưa chúng tôi một hi vọng to lớn

What we've found is a whole range of new viruses in these individuals,

Những gì chúng tôi tìm thấy là toàn bộ virus mới trong những cá thể đó

including new viruses in the same group

bao gồm nhiều loài virus mới trong cùng một nhóm

as HIV -- so, brand new retroviruses.

như HIV -- cũng như những virus retro mới

And let's face it, any new retrovirus in the

Và hãy đối mặt với nó, bất cứ loại virus retro mới nào trong

human population -- it's something we should be aware of.

cộng đồng con người -- chúng ta nên ý thức điều này

It's something we should be following. It's not something

chúng ta nên theo dõi,

that we should be surprised by.

chứ đừng nên ngạc nhiên khi nó đến.

Needless to say in the past

Trong quá khứ

these viruses entering into these rural communities

những virus xâm nhập vào cộng đồng nông thôn

might very well have gone extinct.

có thể đã diệt chủng

That's no longer the case. Logging roads provide access to urban areas.

Nhưng các con đường khai thác gỗ đã dẫn lối đến các khu vực đô thị

And critically, what happens in central Africa

Và nghiêm trọng hơn, những gì đang xảy ra ở trung tâm Châu Phi

doesn't stay in Central Africa.

sẽ không chỉ ở Châu Phi.

So, once we discovered that it was really possible

Vì vậy, khi chúng tôi đã khám phá ra mình có thể

that we could actually do this monitoring,

giám sát điều này

we decided to move this from research, to

chúng tôi quyết định chuyển từ nghiên cứu sang

really attempt to phase up to a global monitoring effort.

nỗ lực thật sự để từng bước tiến đến giám sát toàn cầu

Through generous support and partnership

Qua sự giúp đỡ và sự cộng tác khoa học

scientifically with Google.org and the Skoll Foundation,

với Google.org và quỹ Skoll

we were able to start the Global Viral Forecasting Initiative

chúng tôi có thể bắt đầu sáng kiến dự báo virus toàn cầu

and begin work in four different sites

và bắt đầu làm việc trong 4 địa điểm khác nhau

in Africa and Asia.

ở Châu Phi và Châu Á.

Needless to say, different populations from different parts of the world

Cộng đồng dân cư khác nhau từ các vùng khác nhau

have different sorts of contact.

có cách tiếp cận khác nhau.

So it's not just hunters in Central Africa.

Vì vậy không chỉ các thợ săn ở Châu Phi có khả năng lây nhiễm.

It's also working in live animal markets --

Những người làm việc trong các chợ động vật sống

these wet markets -- which is exactly the place where

những ngôi chợ ẩm ướt đó

SARS emerged in Asia.

là nơi phát sinh SARS ở Châu Á.

But really, this is just the beginning from our perspective.

Nhưng thực ra, đây chỉ là quan điểm của chúng tôi

Our objective right now, in addition to

Mục tiêu của chúng tôi bây giờ, ngoài việc

deploying to these sites and getting everything moving,

triển khai tới các vị trí đó,

is to identify new partners

là xác định các đối tác mới

because we feel like this effort needs to be extended

Bởi vì chúng tôi cảm thấy nỗ lực này cần phải được mở rộng

to probably 20 or more sites throughout the world -- to viral hotspots --

đến 20 địa điểm hoặc nhiều hơn trên toàn thế giới -- tới các điểm nóng virus

because really the idea here is to cast an incredibly wide net

Bởi vì thực ra ý tưởng ở đây là tạo ra một mạng lưới vô cùng rộng lớn

so that we can catch these things, ideally,

Để tóm lấy virus,

before they make it to blood banks,

trước khi máu được chuyển vào ngân hàng máu

sexual networks, airplanes. And that's really our objective.

mạng lưới tình dục, máy bay. Và đó thật sự là mục tiêu của chúng tôi.

There was a time not very long ago

Trước đây không lâu

when the discovery of unknown organisms

khi phát hiện các sinh vật chưa được biết đến

was something that held incredible awe for us.

khiến chúng ta kinh ngạc.

It had potential to really change the way that we saw ourselves,

Nó có tiềm năng thay đổi hẳn cách chúng ta nhìn nhận chính mình

and thought about ourselves.

và nghĩ về chính mình.

Many people, I think, on our planet right now

Với nhiều người, tôi nghĩ, trên hành tinh của chúng ta bây giờ

despair, and they think

thất vọng, và họ nghĩ

we've reached a point where we've discovered most of the things.

chúng ta đã khám phá ra hầu hết mọi thứ.

I'm going tell you right now: please don't despair.

Xin đừng thất vọng

If an intelligent extra-terrestrial

Nếu một người hành tinh thông minh

was taxed with writing the encyclopedia of life on our planet,

buộc phải viết cuốn bách khoa toàn thư về cuộc sống trên hành tinh

27 out of 30 of these volumes

27 trong số 30 của cuốn sách đó

would be devoted to bacteria and virus,

sẽ dành cho các loài vi khuẩn và virus

with just a few of the volumes left

với chỉ một vài cuốn cho

for plants, fungus and animals,

cây, nấm, và động vật

humans being a footnote;

con người chỉ là một lời di chú ở cuối trang

interesting footnote but a footnote nonetheless.

ghi chú thú vị nhưng dù sao cũng chỉ là một ghi chú

This is honestly the most exciting period

Thành thật mà nói giai đoạn thú vị nhất

ever for the study of unknown life forms on our planet.

là nghiên cứu hình thái sự sống chưa được biết đến trên hành tinh chúng ta

The dominant things that exist here

Những loài vượt trội luôn tồn tại ở đó

we know almost nothing about.

Chúng ta hầu như chưa biết gì.

And yet finally, we have the tools, which will allow us to actually explore that world

Và cuối cùng, chúng ta có những công cụ

and understand them.

cho phép chúng ta thực sự khám phá thế giới đó và hiểu chúng rõ hơn.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều

(Applause)

(Vỗ tay)