Nathan Myhrvold: Could this laser zap malaria?

Nathan Myhrvold: Thiết bị laser này có thể tiêu diệt bệnh sốt rét?

Translator: Ha Tran Reviewer: Dang Trang Nguyen

We invent.

Chúng tôi phát minh.

My company invents

Công ty của tôi phát minh

all kinds of new technology

các loại công nghệ mới

in lots of different areas.

trên nhiều lĩnh vực khác nhau.

And we do that for a couple of reasons.

Và chúng tôi phát minh vì 2 lý do.

We invent for fun --

Một là, phát minh cho vui.

invention is a lot of fun to do --

Thực vậy, phát minh là 1 công việc rất vui.

and we also invent for profit.

Và chúng tôi cũng phát mình vì lợi nhuận.

The two are related because

Hai cái đó gắn bó với nhau vì

the profit actually takes long enough that if it isn't fun,

phải đợi khá lâu mới thấy lợi nhuận,

you wouldn't have the time to do it.

nên nếu không vui thì bạn sẽ không bỏ thời gian ra để làm.

So we do this

Vì thế

fun and profit-oriented inventing

chúng tôi chủ yếu

for most of what we do,

phát minh theo định hướng vui và có lợi

but we also have a program where we invent for humanity --

nhưng chúng tôi cũng có các chương trình phát minh mang tính nhân văn --

where we take some of our best inventors,

trong đó chúng tôi huy động các nhà phát minh giỏi nhất của mình

and we say, "Are there problems

và nói, " Liệu chúng ta có ý tưởng hay

where we have a good idea for solving a problem the world has?" --

để giải quyết vấn đề mà thế giới đang đương đầu không? --

and to solve it in the way we try to solve problems,

và giải quyết nó theo cách chúng tôi cố gắng giải quyết các vấn đề

which is with dramatic, crazy,

bằng các giải pháp điên khùng

out-of-the-box solutions.

kịch tính và sáng tạo.

Bill Gates is one of those smartest guys of ours

Bill Gates là 1 trong những người thông minh nhất

that work on these problems

suy nghĩ về các vấn đề này.

and he also funds this work, so thank you.

Ông cũng gây quỹ cho công trình này. Nhân đây tôi muốn gửi lời cảm ơn đến anh, Bill.

So I'm going to briefly discuss

Tôi sẽ thảo luận ngắn gọn

a couple of problems that we have

1 vài vấn đề chúng tôi gặp phải

and a couple of problems where

và 1 số vấn đề

we've got some solutions underway.

chúng tôi đã tìm ra giải pháp.

Vaccination is one of the

Tiêm chủng là 1 trong

key techniques in public health,

các biện pháp chủ yếu trong sức khỏe cộng đồng,

a fantastic thing.

1 biện pháp rất hữu hiệu,

But in the developing world a lot of vaccines

nhưng ở thế giới đang phát triển, nhiều vắc xin

spoil before they're administered,

bị hỏng trước khi được phân phối.

and that's because they need to be kept cold.

Và vì vắc xin cần được bảo quản lạnh.

Almost all vaccines need to be kept at refrigerator temperatures.

Hầu hết mọi vắc xin cần được bảo quản trong nhiệt độ tủ lạnh.

They go bad very quickly if you don't,

Chúng sẽ nhanh chóng hỏng nếu không được bảo quản.

and if you don't have stable power grid, this doesn't happen,

Và nếu không có nguồn điện lưới ổn định, vắc xin hỏng

so kids die.

dẫn đến trẻ em tử vong.

It's not just the loss of the vaccine that matters;

Không chỉ thiệt hại về lượng vắc xin

it's the fact that those kids don't get vaccinated.

mà những đứa trẻ đó không được tiêm chủng.

This is one of the ways that

Đây là 1 trong các phương pháp

vaccines are carried:

vận chuyển vắc xin.

These are Styrofoam chests. These are being carried by people,

Đây là các tủ đựng styro bọt được vận chuyển bằng sức người,

but they're also put on the backs of pickup trucks.

chúng cũng được đặt vào đuôi xe tải.

We've got a different solution.

Chúng tôi có 1 giải pháp khác nhau.

Now, one of these Styrofoam chests

Một trong các tủ đựng styro bọt đựng đá ở trong

will last for about four hours with ice in it.

sẽ kéo dài khoảng 4 tiếng.

And we thought, well, that's not really good enough.

Và chúng tôi nghĩ, như thế thì không tốt lắm.

So we made this thing.

Nên đã làm cái này.

This lasts six months with no power;

Nó kéo dài 6 tháng mà không cần điện

absolutely zero power,

nguồn điện bằng 0,

because it loses less

vì nó mất

than a half a watt.

ít hơn nửa watt.

Now, this is our second generations prototype.

Đây là nguyên mẫu thế hệ thứ 2 của chúng tôi.

The third generation prototype is, right now,

Nguyên mẫu thế hệ thứ 3 là, ngay bây giờ,

in Uganda being tested.

đang được kiểm nghiệm tại Uganda.

Now, the reason we were able to come up with this

Chúng tôi nghĩ ra được cái này là nhờ

is two key ideas:

2 ý tưởng chính.

One is that this is similar to a cryogenic Dewar,

Một, nó giống 1 máy làm lạnh cryo Dewar,

something you'd keep liquid nitrogen or liquid helium in.

có nitrogen hoặc helium lỏng ở trong.

They have incredible insulation,

Chúng có khả năng cách nhiệt rất tuyệt

so let's put some incredible insulation here.

vậy chúng ta hãy đặt vật liệu cách nhiệt ở đây.

The other idea is kind of interesting,

Ý tưởng còn lại khá thú vị,

which is, you can't reach inside anymore.

bạn không thể tiếp xúc trong tủ nữa

Because if you open it up and reach inside,

vì nếu mở ra để thò vào trong,

you'd let the heat in, the game would be over.

bạn sẽ để nhiệt thoát ra và trò chơi kết thúc.

So the inside of this thing actually looks like a Coke machine.

Thiết bị này trông giống 1 máy bán nước tự động.

It vends out little individual vials.

Nó bán ra các lọ vắc xin cá nhân nhỏ.

So a simple idea,

Một ý tưởng đơn giản

which we hope is going to change the way vaccines are distributed

chúng tôi hy vọng sẽ thay đổi cách thức phân phối vắc xin

in Africa and around the world.

ở châu Phi và khắp thế giới.

We'll move on to malaria.

Chúng ta sẽ chuyển tới dịch sốt rét.

Malaria is one of the great public health problems.

Sốt rét là 1 trong các thách thức đau đầu nhất trong ngành sức khỏe cộng đồng.

Esther Duflo talked a little bit about this.

Esther Duflo đã nói 1 chút về vấn đề này.

Two hundred million people a year.

250 triệu ca lây nhiễm 1 năm.

Every 43 seconds a child in Africa dies;

Cứ 43 giây có 1 đứa trẻ ở châu Phi tử vong.

27 will die during my talk.

Trong suốt thời gian tôi diễn thuyết, sẽ có 27 người chết.

And there's no way for us here in this country

Chúng ta ở đây, ở đất nước này

to grasp really what that means to the people involved.

không thể hiểu ý nghĩa của nó đối với những người trong cuộc.

Another comment of Esther's

Một bình luận khác của Esther

was that we react when there's

là chúng ta phản ứng khi

a tragedy like Haiti,

1 thảm kịch xảy ra như ở Haiti

but that tragedy is ongoing.

nhưng thảm kịch đó vẫn đang tiếp tục.

So what can we do about it?

Vậy, chúng ta có thể làm gì?

Well, there are a lot of things people have tried

Mọi người đã thử rất nhiều thứ

for many years for solving malaria.

trong nhiều năm qua, tìm kiếm giải pháp cho bệnh sốt rét.

You can spray; the problem is there are environmental issues.

Bạn có thể xịt muỗi nhưng vân đề là: nó ảnh hưởng đến môi trường.

You can try to treat people and create awareness.

Bạn có thể cố gắng chữa trị cho mọi người và nâng cao ý thức.

That's great, except the places that have malaria really bad,

Tuyệt đấy, ngoại trừ những vùng bệnh sốt rét hoành hành,

they don't have health care systems.

họ không có các hệ thống chăm sóc sức khỏe.

A vaccine would be a terrific thing,

Vắc xin sẽ là 1 biện pháp hay

only they don't work yet.

chỉ là chúng không ăn thua.

People have tried for a long time. There are a couple of interesting candidates.

Mọi người đã dùng cách đó từ lâu rồi. Có 1 vài ứng cử viên sáng giá.

It's a very difficult thing to make a vaccine for.

Sốt rét là bệnh rất khó chế vắc xin.

You can distribute bed nets,

Bạn có thể phân phát màn ngủ

and bed nets are very effective if you use them.

và màn ngủ rất hiệu quả nếu bạn sử dụng.

You don't always use them for that. People fish with them.

Các bạn không thường dùng màn. Mọi người dùng nó để đánh cá.

They don't always get to everyone.

Không phổ biến lắm.

And bed nets

Và màn ngủ

have an effect on the epidemic,

tác động đến dịch bệnh

but you're never going to make it extinct with bed nets.

nhưng bằng màn ngủ, nó sẽ không bị tiêu diệt triệt để.

Now, malaria is

Bệnh sốt rét

an incredibly complicated disease.

là 1 bệnh cực kỳ phức tạp.

We could spend hours going over this.

Để hiểu rõ nó thì phải tốn hàng giờ.

It's got this sort of soap opera-like lifestyle;

Nó có cách sống như phim truyền hình vậy.

they have sex, they burrow into your liver,

Chúng có giới tính, chúng đào bới vào gan của bạn.

they tunnel into your blood cells ...

Đào hầm vào cư trú trong các tế bào máu.

it's an incredibly complicated disease,

Là 1 căn bệnh cực kỳ phức tạp,

but that's actually one of the things we find interesting about it

nhưng đó là 1 trong các điều thú vị hấp dẫn chúng tôi,

and why we work on malaria:

cũng là động lực thôi thúc chúng tôi tìm cách giải quyết căn bệnh này.

There's a lot of potential ways in.

Có nhiều biện pháp tiềm năng.

One of those ways might be better diagnosis.

Một trong số đó là chẩn đoán bệnh chính xác, kịp thời.

So we hope this year

Chúng tôi hy vọng trong năm nay

to prototype each of these devices.

sẽ sản xuất được bản nguyên mẫu của các thiết bị này.

One does an automatic malaria diagnosis

Thiết bị chẩn đoán bệnh sốt rét tự động

in the same way that a diabetic's glucose meter works:

giống cơ chế làm việc của máy đo đường huyết cho bệnh tiểu đường.

You take a drop of blood,

Lấy 1 giọt máu

you put it in there and it automatically tells you.

đặt vào đó và nó sẽ tự động cho kết quả.

Today, you need to do a complicated laboratory procedure,

Hiện tại, bạn cần làm 1 quy trình xét nghiệm phức tạp

create a bunch of microscope slides

gồm 1 đống mẫu máu để xét nghiệm qua kính hiển vi

and have a trained person examine it.

do 1 bác sĩ lành nghề thực hiện.

The other thing is, you know,

Nữa là,

it would be even better if you didn't have to draw the blood.

bạn không cần lấy máu.

And if you look through the eye,

Nếu bạn nhìn vào mắt,

or you look at the vessels on the white of the eye,

hoặc vào các mạch máu trong tròng trắng của mắt,

in fact, you may be able to do this

thực tế là bạn có thể trực tiếp làm điều đó

directly, without drawing any blood at all,

mà không phải lấy máu.

or through your nail beds.

hoặc qua lớp da dưới móng tay.

Because if you actually look through your fingernails, you can see blood vessels,

Vì, khi nhìn qua móng tay, bạn có thể thấy các mạch máu.

and once you see blood vessels, we think we can see the malaria.

Và một khi thấy mạch máu, chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể thấy bệnh sốt rét.

We can see it because of this molecule

Có thể thấy triệu chứng vì phân tử này

called hemozoin.

có tên hemozoin.

It's produced by the malaria parasite

Do ký sinh trùng sốt rét sinh ra.

and it's a very interesting crystalline substance.

Và đó là 1 chất tinh thể rất thú vị.

Interesting, anyway, if you're a solid-state physicist.

đối với 1 nhà vật lý thể rắn.

There's a lot of cool stuff we can do with it.

Có nhiều thứ hay ho chúng tôi có thể làm với nó.

This is our femtosecond laser lab.

Đây là phòng thí nghiệm laser 10 mũ -15 giây của chúng tôi.

So this creates pulses of light

Nó tạo ra xung ánh sáng

that last a femtosecond.

kéo dài 1fs (10 mũ (-15) giây)

That's really, really, really short.

Cực kỳ, cực kỳ ngắn.

This is a pulse of light that's

Đây là 1 xung ánh sáng

only about one wavelength of light long,

chỉ dài khoảng 1 chiều dài bước sóng ánh sáng.

so it's a whole bunch of photons

Nó gồm nhiều photon

all coming and hitting simultaneously.

đến và va chạm đồng thời.

It creates a very high peak power

Nó tạo ra năng lượng đạt đỉnh.

and it lets you do all kinds of interesting things;

Nó khiến bạn làm được nhiều điều rất hay ho.

in particular, it lets you find hemozoin.

Cụ thể, nó giúp bạn tìm thấy phân tử hemozoin.

So here's an image of red blood cells,

Đây là hình ảnh 1 hồng cầu.

and now we can actually map

Bây giờ chúng ta có thể lập bản đồ

where the hemozoin and where the malaria parasites are

vị trí hemozoin và các ký sinh trùng sốt rét

inside those red blood cells.

bên trong các tế bào hồng cầu.

And using both this technique

Và sử dụng cả kỹ thuật này

and other optical techniques,

và các kỹ thuật quang học khác,

we think we can make those diagnostics.

chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể chẩn đoán.

We also have another hemozoin-oriented

Chúng tôi cũng có 1 liệu pháp xác định hemozoin khác

therapy for malaria:

cho bệnh sốt rét,

a way, in acute cases, to actually

trong những ca khó,

take the malaria parasite and filter it out of the blood system.

lấy ký sinh trùng sốt rét và lọc nó ra khỏi hệ tuần hoàn,

Sort of like doing dialysis,

gần giống việc thẩm tách,

but for relieving the parasite load.

nhưng là để giảm lượng ký sinh.

This is our thousand-core supercomputer.

Đây là chiếc siêu máy tính nghìn nhân của chúng tôi.

We're kind of software guys,

Chúng tôi chuyên về phần mềm

and so nearly any problem that you pose,

nên gần như với mọi vấn đề

we like to try to solve with some software.

chúng tôi đều muốn giải quyết bằng phần mềm.

One of the problems that you have if you're trying to eradicate malaria

Nếu bạn đang cố diệt trừ hoặc giảm nhẹ bệnh sốt rét,

or reduce it

thì 1 trong các vấn đề là

is you don't know what's the most effective thing to do.

bạn không biết cách nào là hữu hiệu nhất để tiến hành.

Okay, we heard about bed nets earlier.

Ok, vừa nãy chúng ta đã nghe về màn ngủ.

You spend a certain amount per bed net.

Bạn tiêu 1 chút tiền cho 1 chiếc màn.

Or you could spray.

Hoặc bạn có thể xịt muỗi.

You can give drug administration.

Bạn có thể phân phát thuốc,

There's all these different interventions

đó là các cách can thiệp khác nhau.

but they have different kinds of effectiveness.

Nhưng chúng tạo ra các mức đọ hiệu quả khác nhau.

How can you tell?

Phân biệt thế nào đây?

So we've created, using our supercomputer,

Sử dụng siêu máy tính, chúng tôi đã tạo ra

the world's best computer model of malaria,

mô hình máy tính tốt nhất thế giới cho bệnh sốt rét,

which we'll show you now.

mà các bạn sẽ thấy ngay bây giờ.

We picked Madagascar.

Chúng tôi chọn Madagascar.

We have every road,

Chúng tôi có mọi con đường,

every village,

từng ngôi làng,

every, almost, square inch of Madagascar.

từng inch vuông ở Madagascar.

We have all of the precipitation data

Chúng tôi có tất cả dữ liệu lượng mưa

and the temperature data.

và nhiệt độ của vùng.

That's very important because the humidity and precipitation

Điều đó rất quan trọng vì độ ẩm và lượng mưa

tell you whether you've got

cho biết tình trạng

standing pools of water for the mosquitoes to breed.

môi trường nước tù, đọng cho muỗi sinh sản.

So that sets the stage on which you do this.

Vậy, nó cho bạn biết tình trạng dịch bệnh.

You then have to introduce the mosquitoes,

Tiếp đó bạn phải giới thiệu các con muỗi,

and you have to model that

và lập mô hình

and how they come and go.

và cách chúng đến và đi.

Ultimately, it gives you this.

Đặc biệt, nó cho bạn cái này.

This is malaria spreading

Đây, dịch sốt rét quét qua

across Madagascar.

Madagascar.

And this is this latter part of the rainy season.

Và đây là phần sau của mùa mưa.

We're going to the dry season now.

Giờ sắp tới mùa khô rồi.

It nearly goes away in the dry season,

Bệnh sốt rét sẽ tan đi vào mùa khô.

because there's no place for the mosquitoes to breed.

Muỗi không có nơi sinh sản.

And then, of course, the next year it comes roaring back.

Và tiếp theo, tất nhiên, năm tới muỗi lại rào rào quay lại.

By doing these kinds of simulations,

Bằng các mô hình này,

we want to eradicate or control malaria

chúng tôi muốn diệt trừ hoặc kiểm soát bệnh sốt rét

thousands of times in software

hàng nghìn lần bằng phần mềm

before we actually have to do it in real life;

trước khi tiến hành thực tế.

to be able to simulate both the economic trade-offs --

Để có thể mô phỏng cả các yếu tố cân bằng kinh tế

how many bed nets versus how much spraying? --

-- bao nhiêu cái màn so với lượng thuốc xịt?

or the social trade-offs --

-- hoặc các yếu tố cân bằng xã hội

what happens if unrest breaks out?

điều gì xảy ra nếu tình trạng bất ổn nổ ra?

We also try to study our foe.

Chúng tôi cũng cố gắng nghiên cứu kẻ thù của chúng ta.

This is a high-speed camera view

Đây là hình chụp camera tốc độ cao

of a mosquito.

1 con muỗi.

And, in a moment,

Và trong 1 khoảnh khắc,

we're going to see a view of the airflow.

chúng ta sẽ thấy 1 dòng chảy không khí.

Here, we're trying to visualize the airflow

Chúng tôi đang cố gắng hình ảnh hóa dòng không khí

around the wings of the mosquito

xung quang cánh con muỗi

with little particles we're illuminating with a laser.

bằng các hạt nhỏ mà chúng tôi đang chiếu sáng bằng 1 tia laser.

By understanding how mosquitoes fly,

Hiểu được cách muỗi bay

we hope to understand how to make them not fly.

chúng tôi hy vọng sẽ hiểu được cách khiến chúng không bay được.

Now, one of the ways you can make them not fly

Hiện nay, 1 trong các cách đó

is with DDT.

chíng là dùng thuốc DDT.

This is a real ad.

Đây là 1 quảng cáo thực.

This is one of those things you just can't make up.

Đây là 1 trong những thứ bạn không thể bịa ra.

Once upon a time, this was the primary technique,

Ngày trước, đây là kỹ thuật cơ bản

and, in fact, many countries got rid of malaria through DDT.

và thực tế nhiều nước đã trừ dịch sốt rét bằng DDT.

The United States did.

Mỹ cũng vậy.

In 1935, there were 150,000 cases a year

Năm 1935, có 150,000 ca sốt rét mỗi năm

of malaria in the United States,

ở Hoa Kỳ,

but DDT and a massive public health effort

nhưng DDT và 1 nỗ lực sức khỏe cộng đồng to lớn

managed to squelch it.

đã dập dịch thành công.

So we thought,

Nên chúng tôi nghĩ ...

"Well, we've done all these things that are focused on the Plasmodium,

chúng tôi đã tập trung vào trùng sốt rét,

the parasite involved.

ký sinh trùng liên quan.

What can we do to the mosquito?

Chúng ta có thể làm gì con muỗi đây?

Well, let's try to kill it with consumer electronics."

Hãy diệt muỗi bằng điện dân dụng?

Now, that sounds silly,

Nghe ngu quá.

but each of these devices

nhưng mỗi thiết bị đó

has something interesting in it that maybe you could use.

có 1 đặc điểm thú vị bạn có thể dùng.

Your Blu-ray player has

Đầu xem phim Blue-ray

a very cheap blue laser.

có tia laser xanh rất rẻ.

Your laser printer has a mirror galvanometer

Máy in laser có 1 điện kế gương

that's used to steer a laser beam very accurately;

dùng để chỉnh tia laser rất chính xác.

that's what makes those little dots on the page.

Nó dùng để in các dấu chấm trên giấy.

And, of course, there's signal processing

Và dĩ nhiên, có các camera xử lý tín hiệu

and digital cameras.

và kỹ thuật số.

So what if we could put all that together

Vậy nếu chúng ta dùng tất cả các thiết bị đó

to shoot them out of the sky with lasers?

để bắn muỗi bằng tia laser thì sao nhỉ?

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

Now, in our company, this is what we call

Trong công ty tôi, mọi người gọi cái này là

"the pinky-suck moment."

" khoảnh khắc ngậm nhón út."

(Laughter)

(Tiếng cười)

What if we could do that?

Nếu chúng ta có thể làm việc đó thì sao?

Now, just suspend disbelief for a moment,

Nào, các bạn hãy tạm tin trong 1 phút

and let's think of what could happen

và nghĩ về điều có thể xảy ra

if we could do that.

nếu chúng ta có thể.

Well, we could protect very high-value targets like clinics.

Chúng ta có thể bảo vệ các mục tiêu giá trị cao như các phòng khám.

Clinics are full of people that have malaria.

Các phòng khám đầy chật bệnh nhân sốt rét.

They're sick, and so they're less able to defend themselves from the mosquitoes.

Vì ốm nên họ ít khả năng phòng vệ khỏi muỗi đốt.

You really want to protect them.

Bạn thực lòng muốn bảo vệ họ.

Of course, if you do that,

Tất nhiên, nếu làm điều đó,

you could also protect your backyard.

bạn cũng có thể bảo sân sau nhà mình.

And farmers could protect their crops

Và các nông dân có thể bảo vệ mùa màng

that they want to sell to Whole Foods

họ muốn bán cho Whole Foods

because our photons

vì các photon

are 100 percent organic. (Laughter)

là 100% hữu cơ.

They're completely natural.

Chúng hoàn toàn tự nhiên.

Now, it actually gets better than this.

Nó có thể tốt hơn thế.

You could, if you're really smart,

Nếu thực sự thông minh, bạn có thể

you could shine a nonlethal laser on the bug

chiếu 1 tia laser không gây chết lên 1 con bọ

before you zap it,

trước khi hạ gục nó,

and you could listen to the wing beat frequency

bạn có thể lắng nghe tần số đập cánh

and you could measure the size.

và đo kích cỡ.

And then you could decide:

Tiếp theo, bạn quyết định:

"Is this an insect I want to kill,

Liệu nó có phải con côn trùng mình muốn giết,

or an insect I don't want to kill?"

hay không?

Moore's law made computing cheap;

Định luật Moore hạ giá điện toán,

so cheap we can weigh

rẻ đến mức chúng ta có thể đong đếm

the life of an individual insect

số phận 1 con côn trùng

and decide thumbs up

và quyết định ok

or thumbs down. (Laughter)

hay không ok.

Now, it turns out we only kill the female mosquitoes.

Nào, hóa ra chúng ta chỉ giết mỗi muỗi cái.

They're the only ones that are dangerous.

Chúng là những con nguy hiểm.

Mosquitoes only drink blood

Muỗi chỉ hút máu để

to lay eggs.

đẻ trứng.

Mosquitoes actually live ... their day-to-day nutrition

Muỗi sống ở -- nguồn dinh dưỡng của chúng

comes from nectar, from flowers --

đến từ mật hoa.

in fact, in the lab, we feed ours raisins --

Trong phòng thí nghiệm, chúng tôi cho các con muỗi ăn nho khô.

but the female needs the blood meal.

Nhưng muỗi cái cần hút máu.

So, this sounds really crazy, right?

Nên, điều này nghe thật khùng phải không?

Would you like to see it?

Các bạn có muốn xem không?

Audience: Yeah!

(Khán giả: Có chứ.)

Nathan Myhrvold: Okay, so our legal department prepared a disclaimer,

Ok, phòng pháp luật của chúng tôi đã chuẩn bị từ chối.

and here it is.

Và nó đây.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Now, after thinking about this a little bit

Sau khi suy nghĩ về nó,

we thought, you know, it probably would be simpler

chúng tôi nghĩ có thể thực hiện đơn giản hơn

to do this with a nonlethal laser.

bằng 1 tia laser không gây chết.

So, Eric Johanson, who built the device,

Eric Johanson, đã chế tạo thiết bị

actually, with parts from eBay;

với link kiện mua trên eBay...

and Pablos Holman over here,

Và Pablos Holman, ở đằng kia

he's got mosquitoes in the tank.

ông cho muỗi vào cái thùng.

We have the device over here.

Chúng tôi có thiết bị đó ở đấy.

And we're going to show you,

Thay vì tia laser sát thủ.

instead of the kill laser,

có xung rất ngắn và tức thời,

which will be a very brief, instantaneous pulse,

chúng tôi sẽ cho các bạn xem,

we're going to have a green laser pointer

thiết bị trỏ laser xanh

that's going to stay on the mosquito for, actually, quite a long period of time;

đứng yên trên con muỗi khá lâu

otherwise, you can't see it very well.

nếu không, các bạn sẽ không thấy rõ con muỗi.

Take it away Eric.

Anh Eric ơi, mang nó đi nhé.

Eric Johanson: What we have here

Eric Johanson: Chúng tôi có ở đây

is a tank on the other side of the stage.

1 cái thùng ở đầu bên kia sân khấu.

And we have ... this computer screen

Và màn hình máy tính này

can actually see the mosquitoes as they fly around.

có thể nhìn thấy các con muỗi khi chúng bay qua.

And Pablos, if he stirs up our mosquitoes a little bit

Và khi Pablos làm động mấy con muỗi của chúng ta

we can see them flying around.

chúng ta sẽ thấy chúng bay loạn lên.

Now, that's a fairly straightforward image processing routine,

Nào, đó là 1 hình ảnh thẳng xử lý chuỗi hoạt động.

and let me show you how it works.

Và hãy để tôi nói rõ thêm về cách hoạt động của nó.

Here you can see that the insects are being tracked

Đây, bạn có thể thấy các con côn trùng bị theo dõi

as they're flying around,

khi đang bay,

which is kind of fun.

buồn cười phết.

Next we can actually light them up with a laser. (Laughter)

Tiếp đến chúng ta có thể thắp sáng chúng bằng tia laser.

Now, this is a low powered laser,

Đây là 1 tia laser công suất thấp,

and we can actually pick up a wing-beat frequency.

và chúng ta có thể nghe được tần số đập cánh.

So you may be able to hear some mosquitoes flying around.

Thế nên các bạn có thể nghe thấy tiếng muỗi vo ve.

NM: That's a mosquito wing beat you're hearing.

Nathan Myhrvold: Các bạn đang nghe thấy tiếng một con muỗi đập cánh.

EJ: Finally, let's see what this looks like.

EJ: Cuối cùng, chúng ta hãy xem nó trông mặt ngang mũi dọc thế nào.

There you can see mosquitoes as they fly around, being lit up.

Bạn thấy đó, các con muỗi được chiếu sáng khi bay .

This is slowed way down

Đây là hình quay chậm

so that you have an opportunity to see what's happening.

các bạn có cơ hội thấy điều gì đang diễn ra.

Here we have it running at high-speed mode.

Nó đang chạy ở chế độ tốc độ cao:

So this system that was built for TED is here to illustrate

Hệ thống này được xây dựng cho TED, ở đây để chứng minh

that it is technically possible to actually deploy a system like this,

rằng về mặt kỹ thuật, hoàn toàn có thể triển khai 1 hệ thống như thế.

and we're looking very hard at how to make it

Và chúng tôi đang nỗ lực tìm kiếm cách khiến nó

highly cost-effective to use in places like Africa and other parts of the world.

đạt hiệu quả chi phí cao để áp dụng ở những nơi như châu Phi và các vùng khác trên thế giới.

(Applause)

(Vỗ tay)

NM: So it wouldn't be any fun to show you that

NM: Sẽ mất hay khi các bạn xem cái đó

without showing you what actually happens when we hit 'em.

mà không xem chuyện gì xảy ra khi chúng tôi đập chúng.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Laughter)

(Tiếng cười)

This is very satisfying.

Rất là thỏa mãn.

(Laughter)

(Tiếng cười)

This is one of the first ones we did.

Đây là 1 trong những phát đập đầu tiên của chúng tôi.

The energy's a little bit high here.

Năng lượng ở đây khá cao.

(Laughter)

(Tiếng cười)

We'll loop around here in just a second, and you'll see another one.

Chúng tôi sẽ thắt nút ở đây trong 1 giây và các bạn sẽ thấy 1 con nữa.

Here's another one. Bang.

Một con nữa đây. Bang.

An interesting thing is, we kill them all the time;

Hay ở chỗ, chúng ta sẽ giết muỗi liên tục;

we've never actually gotten the wings to shut off in midair.

chúng ta chưa bao giờ làm cánh muỗi cụp lại khi đang bay.

The wing motor is very resilient.

Cơ vận động ở cánh rất co giãn.

I mean, here we're blowing wings off

Tôi muốn nói, đây, chúng ta đang thổi cánh muỗi đi

but the wing motor keeps all the way down.

nhưng cơ vận động ở cánh giữ nó hạ cánh.

So, that's what I have. Thanks very much.

Vậy, xin đươc kết thúc bài diễn trình của chúng tôi ở đây. Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)