Nathan Myhrvold: Could this laser zap malaria?

Tłumaczenie: Jerzy Pa Korekta: Marta Bromke

We invent.

Wynajdujemy.

My company invents

Moja firma wynajduje

all kinds of new technology

wszelkie rodzaje nowych technologii

in lots of different areas.

w wielu różnych dziedzinach.

And we do that for a couple of reasons.

Robimy to z kilku powodów:

We invent for fun --

dla zabawy

invention is a lot of fun to do --

- wynajdywanie jest procesem przyjemnym -

and we also invent for profit.

oraz dla zysku.

The two are related because

Te dwa powody zachodzą na siebie.

the profit actually takes long enough that if it isn't fun,

Zarabianie na wynalazkach jest tak czasochłonne,

you wouldn't have the time to do it.

że gdyby nie zabawa, nikomu nie chciałoby się tego robić.

So we do this

Tak więc zabawne

fun and profit-oriented inventing

i nakierowane na zysk wynajdywanie

for most of what we do,

to główna część naszej pracy.

but we also have a program where we invent for humanity --

Ale mamy też program, w którym wynajdujemy dla ludzkości,

where we take some of our best inventors,

w którym zbieramy naszych najlepszych wynalazców,

and we say, "Are there problems

i mówimy: czy są jakieś problemy,

where we have a good idea for solving a problem the world has?" --

które możemy rozwiązać? Problemy o wielkiej skali?

and to solve it in the way we try to solve problems,

I staramy się go rozwiązać jak zwykle,

which is with dramatic, crazy,

czyli przy użyciu niesamowitych, szalonych

out-of-the-box solutions.

i zupełnie abstrakcyjnych rozwiązań.

Bill Gates is one of those smartest guys of ours

Bill Gates jest wśród tych najmądrzejszych,

that work on these problems

którzy pracują nad takimi problemami.

and he also funds this work, so thank you.

Finansuje też naszą pracę, dziękujemy.

So I'm going to briefly discuss

Opowiem teraz pokrótce

a couple of problems that we have

o kilku problemach, które staramy się rozwiązać

and a couple of problems where

i o kilku innych, których rozwiązania są już wprowadzane.

we've got some solutions underway.

i o kilku innych, których rozwiązania są już wprowadzane.

Vaccination is one of the

Szczepionki są jednym z kluczowych sposobów

key techniques in public health,

dbania o zdrowie publiczne,

a fantastic thing.

świetna rzecz,

But in the developing world a lot of vaccines

ale w świecie rozwijającym się wiele szczepionek

spoil before they're administered,

psuje się zanim zostaną podane.

and that's because they need to be kept cold.

Psują się, ponieważ muszą być przechowywane w zimnie.

Almost all vaccines need to be kept at refrigerator temperatures.

Prawie wszystkie szczepionki trzeba przechowywać w temperaturze lodówki.

They go bad very quickly if you don't,

Niechłodzone psują się niezwykle szybko.

and if you don't have stable power grid, this doesn't happen,

A jeśli nie mamy stałego źródła zasilania, nie da się tego kontrolować,

so kids die.

więc dzieci umierają.

It's not just the loss of the vaccine that matters;

Nie chodzi jedynie o utratę szczepionki,

it's the fact that those kids don't get vaccinated.

ale o fakt, iż w efekcie nie zostają zaszczepione dzieci.

This is one of the ways that

To jest jeden ze sposobów

vaccines are carried:

transportu szczepionek.

These are Styrofoam chests. These are being carried by people,

Są to styropianowe skrzynki. Noszą je ludzie,

but they're also put on the backs of pickup trucks.

ale również wsadza się je na ciężarówki.

We've got a different solution.

My mamy inne rozwiązanie.

Now, one of these Styrofoam chests

Jedna taka skrzynka styropianowa z lodem

will last for about four hours with ice in it.

wytrzyma około czterech godzin.

And we thought, well, that's not really good enough.

I pomyśleliśmy, że to zupełnie nie wystarczy.

So we made this thing.

Więc zbudowaliśmy to.

This lasts six months with no power;

Utrzymuje temperaturę bez zasilania przez pół roku.

absolutely zero power,

Absolutnie zerowy pobór mocy,

because it loses less

ponieważ traci mniej

than a half a watt.

niż pół wata.

Now, this is our second generations prototype.

To jest nasz prototyp drugiej generacji.

The third generation prototype is, right now,

Prototyp trzeciej generacji

in Uganda being tested.

jest testowany obecnie w Ugandzie.

Now, the reason we were able to come up with this

Udało nam się to wymyślić,

is two key ideas:

dzięki dwóm kluczowym pomysłom.

One is that this is similar to a cryogenic Dewar,

Pierwszym jest podobieństwo do termosu,

something you'd keep liquid nitrogen or liquid helium in.

takiego, w jakim trzyma się płynny azot lub hel.

They have incredible insulation,

Termosy wyśmienicie izolują,

so let's put some incredible insulation here.

co możemy tutaj zastosować.

The other idea is kind of interesting,

Drugi pomysł jest jeszcze ciekawszy,

which is, you can't reach inside anymore.

a mianowicie: pojemnika nie da się otworzyć,

Because if you open it up and reach inside,

ponieważ otwierając go i sięgając do środka,

you'd let the heat in, the game would be over.

wpuszczalibyśmy tam ciepło i gra przegrana.

So the inside of this thing actually looks like a Coke machine.

Więc bok tej skrzynki przypomina automat z napojami.

It vends out little individual vials.

Wypluwa pojedyncze strzykawki.

So a simple idea,

Tak więc prosty pomysł,

which we hope is going to change the way vaccines are distributed

który, mamy nadzieję, zmieni sposób dystrybucji szczepionek

in Africa and around the world.

w Afryce i na całym świecie.

We'll move on to malaria.

Następnie: malaria.

Malaria is one of the great public health problems.

Malaria jest jednym z wielkich zagrożeń dla zdrowia publicznego.

Esther Duflo talked a little bit about this.

Esther Duflo wspominała o tym.

Two hundred million people a year.

250 milionów ludzi rocznie.

Every 43 seconds a child in Africa dies;

Co 43 sekundy umiera dziecko w Afryce.

27 will die during my talk.

27 umrze w ciągu mojego wystąpienia.

And there's no way for us here in this country

I nie ma sposobu, abyśmy tu w naszym kraju

to grasp really what that means to the people involved.

pojęli, co to oznacza dla ludzi tym dotkniętych.

Another comment of Esther's

Esther powiedziała również,

was that we react when there's

że reagujemy, jeśli zdarza się

a tragedy like Haiti,

tragedia jak trzęsienie na Haiti,

but that tragedy is ongoing.

ale ta tragedia trwa cały czas.

So what can we do about it?

Co możemy na nią poradzić?

Well, there are a lot of things people have tried

Tak naprawdę próbowano już wielu rzeczy

for many years for solving malaria.

w sprawie walki z malarią.

You can spray; the problem is there are environmental issues.

Można spryskiwać, ale to oznacza problemy środowiskowe.

You can try to treat people and create awareness.

Można leczyć i edukować ludzi.

That's great, except the places that have malaria really bad,

OK, ale w miejscach, w których malaria jest najdotkliwsza,

they don't have health care systems.

tak naprawdę nie ma systemu opieki zdrowotnej.

A vaccine would be a terrific thing,

Szczepionka byłaby świetną sprawą,

only they don't work yet.

ale one niestety jeszcze nie działają.

People have tried for a long time. There are a couple of interesting candidates.

Próbowano stworzyć ją od dawna, jest kilka poważnych propozycji,

It's a very difficult thing to make a vaccine for.

ale niestety to bardzo ciężko zrobić.

You can distribute bed nets,

Można rozdawać siatki nad łóżka,

and bed nets are very effective if you use them.

i są one naprawdę skuteczne, jeśli się je stosuje.

You don't always use them for that. People fish with them.

Ale nie zawsze używa się ich zgodnie z przeznaczeniem.

They don't always get to everyone.

Nie zawsze trafiają do wszystkich.

And bed nets

Siatki nad łóżka

have an effect on the epidemic,

wpływają pozytywnie na opanowanie epidemii,

but you're never going to make it extinct with bed nets.

ale nie wyeliminują malarii całkowicie.

Now, malaria is

Malaria jest niezwykle skomplikowaną chorobą.

an incredibly complicated disease.

Malaria jest niezwykle skomplikowaną chorobą.

We could spend hours going over this.

Można by godzinami opowiadać o tym.

It's got this sort of soap opera-like lifestyle;

Prowadzi taki telenowelowy styl życia.

they have sex, they burrow into your liver,

Mnoży się, wżera w waszą wątrobę,

they tunnel into your blood cells ...

przyczepia się do czerwonych krwinek.

it's an incredibly complicated disease,

Jest to niezwykle skomplikowana choroba,

but that's actually one of the things we find interesting about it

ale to jedna z najbardziej interesujących w niej rzeczy

and why we work on malaria:

i powód, dla którego nad nią pracujemy.

There's a lot of potential ways in.

Mamy wiele potencjalnych sposobów poradzenia sobie z malarią.

One of those ways might be better diagnosis.

Jednym z nich mogłoby być lepsze diagnozowanie.

So we hope this year

Mamy nadzieję prototypować w tym roku każde z tych urządzeń.

to prototype each of these devices.

Mamynadzieję prototypować w tym roku każde z tych urządzeń.

One does an automatic malaria diagnosis

Jedno z nich wykonuje automatyczną diagnozę malarii

in the same way that a diabetic's glucose meter works:

w sposób podobny do glukometru dla cukrzyka.

You take a drop of blood,

Bierzemy kropelkę krwi, umieszczamy tu, a urządzenie stawia diagnozę.

you put it in there and it automatically tells you.

Bierzemy kropelkę krwi, umieszczamy tu, a urządzenie stawia diagnozę.

Today, you need to do a complicated laboratory procedure,

Obecnie diagnoza taka wymaga badania w laboratorium,

create a bunch of microscope slides

stworzenia mnóstwa slajdów mikroskopowych

and have a trained person examine it.

i posiadania specjalisty do ich obejrzenia.

The other thing is, you know,

Jeszcze lepiej byłoby,

it would be even better if you didn't have to draw the blood.

gdyby nie trzeba było nawet pobierać krwi.

And if you look through the eye,

Na przykład spoglądając przez oko

or you look at the vessels on the white of the eye,

lub na naczynka krwionośne białka

in fact, you may be able to do this

- i tak naprawdę jest to możliwe

directly, without drawing any blood at all,

w ogóle bez pobierania krwi,

or through your nail beds.

lub przez badanie skóry pod paznokciem.

Because if you actually look through your fingernails, you can see blood vessels,

Ponieważ patrząc przez paznokcie można spostrzec naczynia krwionośne.

and once you see blood vessels, we think we can see the malaria.

Gdy widać naczynka, myślimy, że można wykryć malarię.

We can see it because of this molecule

Można ją wykryć poprzez obecność tej cząsteczki

called hemozoin.

zwanej hemozoiną,

It's produced by the malaria parasite

która jest produkowana przez pasożyta malarii.

and it's a very interesting crystalline substance.

Jest to bardzo ciekawa substancja krystaliczna,

Interesting, anyway, if you're a solid-state physicist.

interesująca, jeśli jest się fizykiem ciał stałych.

There's a lot of cool stuff we can do with it.

Jest wiele ciekawych rzeczy, które możemy z nią robić.

This is our femtosecond laser lab.

To jest nasze laboratorium lasera femtosekundowego.

So this creates pulses of light

To urządzenie tworzy impuls świetlny

that last a femtosecond.

trwający femtosekundę.

That's really, really, really short.

Bardzo, bardzo, bardzo krótko.

This is a pulse of light that's

Jest to impuls świetlny

only about one wavelength of light long,

długości około jednej fali świetlnej.

so it's a whole bunch of photons

Więc jest to masa fotonów

all coming and hitting simultaneously.

uderzających jednocześnie.

It creates a very high peak power

Tworzy bardzo wysoką moc szczytową,

and it lets you do all kinds of interesting things;

co pozwala na zrobienie wielu interesujących rzeczy.

in particular, it lets you find hemozoin.

A konkretnie: pozwala znaleźć hemozoinę.

So here's an image of red blood cells,

Tutaj mamy zdjęcie czerwonych krwinek.

and now we can actually map

I możemy tak naprawdę mapować,

where the hemozoin and where the malaria parasites are

gdzie znajduje się hemozoina i pasożyty malarii

inside those red blood cells.

w środku tych czerwonych krwinek.

And using both this technique

I używając tej techniki,

and other optical techniques,

oraz innych technik optycznych,

we think we can make those diagnostics.

myślimy, że możemy przeprowadzić taką diagnozę.

We also have another hemozoin-oriented

Mamy również drugi rodzaj leczenia malarii

therapy for malaria:

nakierowany na hemozoinę.

a way, in acute cases, to actually

W ostrach przypadkach można odfiltrować

take the malaria parasite and filter it out of the blood system.

pasożyta malarii z układu krwionośnego.

Sort of like doing dialysis,

Zabieg podobny do dializy,

but for relieving the parasite load.

ale nakierowany na zmniejszenie ilości pasożyta.

This is our thousand-core supercomputer.

To jest nasz tysiącprocesorowy superkomputer.

We're kind of software guys,

Jesteśmy specjalistami od programowania,

and so nearly any problem that you pose,

więc prawie każdy stawiany przed nami problem

we like to try to solve with some software.

staramy się rozwiązać przy użyciu komputera.

One of the problems that you have if you're trying to eradicate malaria

Jednym z problemów przy próbach zwalczania malarii

or reduce it

- lub jej zredukowania -

is you don't know what's the most effective thing to do.

jest to, że nie wiemy, która z form walki byłaby najbardziej efektywna.

Okay, we heard about bed nets earlier.

OK, słyszeliśmy już o siatkach nad łóżka.

You spend a certain amount per bed net.

Można wydać pieniądze na taką siatkę,

Or you could spray.

lub można spryskiwać,

You can give drug administration.

można też rozprowadzać leki.

There's all these different interventions

To są wszystko różne rodzaje walki.

but they have different kinds of effectiveness.

Każdy z nich jest efektywny na swój sposób.

How can you tell?

W jaki sposób to zmierzyć?

So we've created, using our supercomputer,

W naszym superkomputerze stworzyliśmy

the world's best computer model of malaria,

największy na świecie model malarii,

which we'll show you now.

który pokażemy wam teraz.

We picked Madagascar.

Wybraliśmy Madagaskar.

We have every road,

Mamy tu każdą drogę,

every village,

każdą wioskę,

every, almost, square inch of Madagascar.

prawie każdy centymetr kwadratowy Madagaskaru.

We have all of the precipitation data

Mamy wszelkie dane o opadach atmosferycznych

and the temperature data.

i o temperaturze.

That's very important because the humidity and precipitation

Jest to bardzo ważne, ponieważ wilgotność i opady

tell you whether you've got

mówią nam, gdzie znajdziemy

standing pools of water for the mosquitoes to breed.

najwięcej stojącej wody, w której rozmnażają się komary.

So that sets the stage on which you do this.

Wszystkie te dane są bazą dla naszej symulacji.

You then have to introduce the mosquitoes,

A więc dodajemy komary,

and you have to model that

i musimy wymodelować to,

and how they come and go.

w jaki sposób się przemieszczają.

Ultimately, it gives you this.

I ostatecznie otrzymujemy to.

This is malaria spreading

To jest malaria

across Madagascar.

wędrująca po Madagaskarze.

And this is this latter part of the rainy season.

Jest to późna pora deszczowa.

We're going to the dry season now.

Teraz wchodzimy w porę suchą.

It nearly goes away in the dry season,

Malaria prawie znika podczas pory suchej,

because there's no place for the mosquitoes to breed.

ponieważ nie ma wtedy miejsca, w którym mogą rozmnażać się komary.

And then, of course, the next year it comes roaring back.

No i oczywiście, w następnym roku malaria powraca.

By doing these kinds of simulations,

Przez budowanie takich symulacji

we want to eradicate or control malaria

chcemy kontrolować bądź wyeliminować malarię

thousands of times in software

tysiące razy w komputerze

before we actually have to do it in real life;

zanim będziemy to musieli zrobić w prawdziwym świecie.

to be able to simulate both the economic trade-offs --

Symulujemy wpływy i rozkład ekonomiczny -

how many bed nets versus how much spraying? --

jak wiele siatek nad łóżka w porównaniu do spryskiwania? -

or the social trade-offs --

oraz wpływy społeczne -

what happens if unrest breaks out?

co się dzieje, gdy wybuchają zamieszki?

We also try to study our foe.

Staramy się również badać naszego przeciwnika.

This is a high-speed camera view

To jest nagranie komara

of a mosquito.

z kamery nagrywającej z dużą prędkością.

And, in a moment,

I za chwilę

we're going to see a view of the airflow.

zobaczymy przepływ powietrza.

Here, we're trying to visualize the airflow

Tutaj staramy się zwizualizować powietrze

around the wings of the mosquito

przepływające wokół skrzydeł komara

with little particles we're illuminating with a laser.

podświetlane laserem.

By understanding how mosquitoes fly,

Rozumiejąc to, w jaki sposób komary latają,

we hope to understand how to make them not fly.

możemy próbować sprawić, aby przestały.

Now, one of the ways you can make them not fly

Jednym ze sposobów sprawienia, aby nie latały

is with DDT.

są pestycydy (DDT)

This is a real ad.

To jest prawdziwa reklama.

This is one of those things you just can't make up.

Jest to jedna z tych rzeczy, których nie da się podrobić.

Once upon a time, this was the primary technique,

Kiedyś, dawno temu, była to podstawowa metoda,

and, in fact, many countries got rid of malaria through DDT.

i tak naprawdę, wiele krajów wyeliminowało malarię całkowicie przy użyciu DDT.

The United States did.

Między innymi Stany Zjednoczone.

In 1935, there were 150,000 cases a year

W 1935 mieliśmy 150 tysięcy

of malaria in the United States,

przypadków malarii w Stanach Zjednoczonych,

but DDT and a massive public health effort

ale pestycydy oraz nakłady na zdrowie publiczne

managed to squelch it.

poradziły sobie z nią.

So we thought,

Więc pomyśleliśmy...

"Well, we've done all these things that are focused on the Plasmodium,

zrobiliśmy tak wiele rzeczy skupionych na zarodźcu

the parasite involved.

- pasożycie malarii.

What can we do to the mosquito?

Co możemy zrobić z samym komarem?

Well, let's try to kill it with consumer electronics."

Spróbujmy zabić go przy użyciu sprzętu ze sklepu AGD/RTV.

Now, that sounds silly,

Brzmi to dość dziwacznie,

but each of these devices

ale każdy z tych przedmiotów

has something interesting in it that maybe you could use.

ma w sobie jakąś część, która może nam pomóc.

Your Blu-ray player has

Odtwarzacz Blu-ray

a very cheap blue laser.

posiada bardzo tani niebieski laser.

Your laser printer has a mirror galvanometer

Drukarka laserowa posiada galwanometr

that's used to steer a laser beam very accurately;

służący do bardzo dokładnego sterowania wiązką lasera.

that's what makes those little dots on the page.

To jest to, co umieszcza te małe kropki na papierze.

And, of course, there's signal processing

No i oczywiście procesor sygnału

and digital cameras.

i cyfrowa kamera.

So what if we could put all that together

Czy możemy złożyć to wszystko razem

to shoot them out of the sky with lasers?

i strzelać laserami do komarów?

(Laughter)

(śmiech)

(Applause)

(oklaski)

Now, in our company, this is what we call

W naszej firmie takie momenty nazywamy

"the pinky-suck moment."

"Doktor Zło przedstawia."

(Laughter)

(śmiech)

What if we could do that?

A gdyby tak się dało?

Now, just suspend disbelief for a moment,

Wątpliwości odstawcie na chwilę na bok

and let's think of what could happen

i pomyślcie, co by się stało

if we could do that.

gdybyśmy mogli.

Well, we could protect very high-value targets like clinics.

Moglibyśmy chronić obiekty wartościowe, jak np. kliniki.

Clinics are full of people that have malaria.

W klinikach jest pełno ludzi chorych na malarię.

They're sick, and so they're less able to defend themselves from the mosquitoes.

Są chorzy i mniej zdolni do obrony przed komarami.

You really want to protect them.

Naprawdę trzeba ich chronić.

Of course, if you do that,

Oczywiście, jeśli to robimy,

you could also protect your backyard.

to możemy chronić również własne ogródki,

And farmers could protect their crops

a farmerzy mogą chronić uprawy

that they want to sell to Whole Foods

które chcą sprzedać jako zdrową żywność,

because our photons

ponieważ nasze fotony

are 100 percent organic. (Laughter)

są w 100% organiczne.

They're completely natural.

Są kompletnie naturalne.

Now, it actually gets better than this.

Ale jest jeszcze lepiej.

You could, if you're really smart,

Jeśli masz taką możliwość, jeśli jesteś bystry,

you could shine a nonlethal laser on the bug

możesz podświetlić owada laserem o mniejszym natężeniu

before you zap it,

zanim go zestrzelisz,

and you could listen to the wing beat frequency

możesz posłuchać częstotliwości uderzeń jego skrzydeł,

and you could measure the size.

i zmierzyć jego wielkość.

And then you could decide:

Na podstawie tego możesz zdecydować,

"Is this an insect I want to kill,

czy jest to owad, którego chcesz ubić,

or an insect I don't want to kill?"

czy owad, któremu darujesz?

Moore's law made computing cheap;

Prawo Moore'a uczyniło technologię tanią,

so cheap we can weigh

tak tanią, że jesteśmy w stanie

the life of an individual insect

ocenić wartość życia owada

and decide thumbs up

i zdecydować "kciuki w górę",

or thumbs down. (Laughter)

albo "kciuki w dół".

Now, it turns out we only kill the female mosquitoes.

Zabijać chcemy jedynie samice komara.

They're the only ones that are dangerous.

Tylko one są dla nas niebezpieczne.

Mosquitoes only drink blood

Komary piją krew jedynie,

to lay eggs.

aby złożyć jaja.

Mosquitoes actually live ... their day-to-day nutrition

Ich standardowym pokarmem

comes from nectar, from flowers --

jest nektar kwiatowy.

in fact, in the lab, we feed ours raisins --

Nasze komary w laboratorium karmimy rodzynkami.

but the female needs the blood meal.

Ale komarzyce potrzebują krwi.

So, this sounds really crazy, right?

Brzmi to wszystko dość szalenie, nie?

Would you like to see it?

Chcecie zobaczyć to w akcji?

Audience: Yeah!

(Publiczność: Jasne!)

Nathan Myhrvold: Okay, so our legal department prepared a disclaimer,

OK, nasz dział prawny przygotował ostrzeżenie.

and here it is.

Oto i ono.

(Laughter)

(śmiech)

Now, after thinking about this a little bit

Po dłuższym zastanowieniu

we thought, you know, it probably would be simpler

pomyśleliśmy sobie, że byłoby prościej

to do this with a nonlethal laser.

robić to laserem, który nie zabija.

So, Eric Johanson, who built the device,

Więc razem z Erikiem Johansonem który zbudował to urządzenie

actually, with parts from eBay;

z części zakupionych na eBay'u,

and Pablos Holman over here,

i Pablosem Folmanem

he's got mosquitoes in the tank.

który ma tu akwarium z komarami,

We have the device over here.

- tutaj mamy nasze urządzenie -

And we're going to show you,

pokażemy wam, jak to działa,

instead of the kill laser,

nie przy użyciu lasera głównego,

which will be a very brief, instantaneous pulse,

który używa niezmiernie krótkich pulsów,

we're going to have a green laser pointer

a za pomocą zielonego wskaźnika laserowego,

that's going to stay on the mosquito for, actually, quite a long period of time;

który pozostanie na komarze przez dłuższy okres czasu,

otherwise, you can't see it very well.

w przeciwnym razie po prostu tego nie widać.

Take it away Eric.

Dawaj Eric.

Eric Johanson: What we have here

(Eric Johanson:) Mamy tu zbiornik

is a tank on the other side of the stage.

po drugiej stronie sceny.

And we have ... this computer screen

I mamy tu ekran komputerowy,

can actually see the mosquitoes as they fly around.

na którym podglądamy komary w locie.

And Pablos, if he stirs up our mosquitoes a little bit

Jeśli Pablos wzburzy nieco nasze komary,

we can see them flying around.

będziemy mogli je zobaczyć.

Now, that's a fairly straightforward image processing routine,

Jest to dość prosty proces analizy obrazu.

and let me show you how it works.

Pokażę wam, jak to działa.

Here you can see that the insects are being tracked

Tutaj widzimy, jak urządzenie śledzi

as they're flying around,

komary podczas lotu,

which is kind of fun.

co jest dość zabawne.

Next we can actually light them up with a laser. (Laughter)

Następnie możemy je podświetlić laserem.

Now, this is a low powered laser,

To jest akurat laser o małej mocy,

and we can actually pick up a wing-beat frequency.

dzięki któremu możemy określić prędkość uderzeń ich skrzydeł.

So you may be able to hear some mosquitoes flying around.

A więc możemy nawet podsłuchać komary w locie.

NM: That's a mosquito wing beat you're hearing.

(Nathan Myhrvold:) To, co słyszycie to uderzenia skrzydeł komara.

EJ: Finally, let's see what this looks like.

(EJ:) No i wreszcie zobaczmy, jak to wygląda.

There you can see mosquitoes as they fly around, being lit up.

Widzicie tu, jak komary są podświetlane.

This is slowed way down

To jest mocno spowolnione,

so that you have an opportunity to see what's happening.

żebyśmy mogli zauważyć, co się dzieje.

Here we have it running at high-speed mode.

Puszczamy to tu w wielkim spowolnieniu.

So this system that was built for TED is here to illustrate

System ten zbudowany dla TEDa pokazuje nam,

that it is technically possible to actually deploy a system like this,

że jest technicznie możliwym funkcjonowanie takiego urządzenia w terenie.

and we're looking very hard at how to make it

I staramy się znaleźć sposoby uczynienia tego

highly cost-effective to use in places like Africa and other parts of the world.

tańszym do zastosowania w miejscach takich jak Afryka.

(Applause)

(oklaski)

NM: So it wouldn't be any fun to show you that

(NM:) Prezentacja nie byłaby dokonaną,

without showing you what actually happens when we hit 'em.

gdybyśmy nie pokazali, co się dzieje, gdy spotkają się komar i laser.

(Laughter)

(śmiech)

(Laughter)

(śmiech)

This is very satisfying.

Jest to bardzo satysfakcjonujący wynik.

(Laughter)

(śmiech)

This is one of the first ones we did.

To jest jedna z naszych pierwszych prób.

The energy's a little bit high here.

Użyliśmy tu nieco zbyt wysokiej mocy.

(Laughter)

(śmiech)

We'll loop around here in just a second, and you'll see another one.

Zaraz wyświetlimy to od początku i zobaczycie więcej.

Here's another one. Bang.

Kolejny komar upieczony. Pif-paf!

An interesting thing is, we kill them all the time;

Interesujące jest to, że zabijamy je wciąż w powietrzu,

we've never actually gotten the wings to shut off in midair.

ale nigdy nie udaje nam się zatrzymać ich skrzydeł w locie.

The wing motor is very resilient.

Ich układ motoryczny jest bardzo wytrzymały.

I mean, here we're blowing wings off

Patrzcie, odstrzeliwujemy im skrzydła,

but the wing motor keeps all the way down.

ale zachowują ich ruch aż do samej ziemi.

So, that's what I have. Thanks very much.

Tyle chciałem wam przedstawić. Dziękuję bardzo.

(Applause)

(oklaski)