Do kids think of sperm donors as family? | Veerle Provoost

Translator: Khanh Linh Nguyen Reviewer: Cong Nguyen

What is a parent?

"Cha mẹ" là gì?

What is a parent?

"Cha mẹ" là gì?

Đây không phải là một câu hỏi dễ trả lời.

It's not an easy question.

Today we have adoption,

Ngày nay, chúng ta có nhà nhận con nuôi,

cha mẹ kế,

stepfamilies,

surrogate mothers.

những bà mẹ thay thế (sinh hộ).

Many parents face tough questions

Rất nhiều cha mẹ phải đối mặt với những câu hỏi khó

and tough decisions.

và những quyết định khó.

Shall we tell our child about the sperm donation?

Có nên nói với con chúng ta về việc hiến tinh trùng?

Nếu có, thì khi nào nên nói?

If so, when?

Nên dùng từ ngữ như thế nào cho phù hợp?

What words to use?

Sperm donors are often referred to as "biological fathers,"

Những người tài trợ tinh trùng thường được cho là "cha đẻ",

nhưng chúng ta có nên dùng từ "cha" không?

but should we really be using the word "father?"

Với tư cách là một nhà triết học và một nhà xã hội học,

As a philosopher and social scientist,

tôi đã dành nhiều thời gian với những câu hỏi về khái niệm "làm cha mẹ".

I have been studying these questions about the concept of parenthood.

Ngày hôm nay, tôi sẽ kể cho các bạn những gì tôi học được

But today, I will talk to you about what I learned

sau khi nói chuyện với các bậc cha mẹ và trẻ con.

from talking to parents and children.

Tôi sẽ cho các bạn thấy rằng

I will show you that they know what matters most in a family,

họ biết điều gì quan trọng nhất ở trong một gia đình,

even though their family looks a little different.

dù rằng gia đình của họ hơi khác biệt một chút.

Tôi sẽ cho các bạn thấy sự sáng tạo trong cách họ trả lời những câu hỏi này.

I will show you their creative ways of dealing with tough questions.

Nhưng tôi cũng sẽ cho các bạn thấy những mối lo của các bậc cha mẹ.

But I will also show you the parents' uncertainties.

Chúng tôi phỏng vấn các cặp đôi

We interviewed couples

who received fertility treatment at Ghent University Hospital,

đã nhận được điều trị vô sinh ở Bệnh Viện Đại Học Ghent,

sử dụng tinh trùng từ các nhà tài trợ tinh trùng.

using sperm from a donor.

Trên dòng thời gian điều trị này,

In this treatment timeline,

you can see two points at which we conducted interviews.

các bạn có thể nhìn thấy hai điểm chúng tôi thực hiện phỏng vấn.

We included heterosexual couples,

Chúng tôi phỏng vấn các đôi khác giới

mà người đàn ông, vì một lí do nào đó, không có tinh trùng tốt,

where the man for some reason did not have good-quality sperm,

and lesbian couples who obviously needed to find sperm elsewhere.

và những cặp đồng tính nữ,

và tất nhiên họ cần tinh trùng từ người khác.

We also included children.

Chúng tôi cũng phỏng vấn trẻ con.

I wanted to know

Tôi muốn biết những đứa trẻ đó

how those children define concepts like parenthood and family.

định nghĩa các khái niệm về cha mẹ và gia đình như thế nào.

Và đó chính là những gì tôi đã hỏi chúng,

In fact, that is what I asked them,

tất nhiên không dùng những từ ngữ ấy.

only not in that way.

I drew an apple tree instead.

Tôi đã vẽ một cây táo.

Bằng cách này, tôi có thể hỏi những câu hỏi trừu tượng,

This way, I could ask abstract, philosophical questions

in a way that did not make them run off.

mà không khiến lũ trẻ bỏ chạy.

So as you can see,

Như các bạn thấy, cây táo này không có gì cả.

the apple tree is empty.

And that illustrates my research approach.

Và nó minh hoạ cách nghiên cứu của tôi.

By designing techniques like this,

Bằng cách thiết kế những kĩ thuật như vậy,

I can bring as little meaning and content as possible to the interview,

tôi có thể gỉảm tối đa bất kì ý nghĩa hay bối cảnh nào trong cuộc phỏng vấn,

because I want to hear that from them.

bởi vì tôi muốn biết cách nhìn nhận của những đứa trẻ này.

I asked them:

Tôi hỏi các em:

What would your family look like if it were an apple tree?

Gia đình em sẽ trông như thế nào nếu như nó là một cây táo?

And they could take a paper apple for everyone who, in their view,

Và lũ trẻ sẽ lấy những quả táo bằng giấy, tượng trưng cho những người,

mà chúng cho là thành viên trong gia đình.

was a member of the family,

Rồi chúng sẽ viết tên lên quả táo và treo lên cái cây.

write a name on it and hang it wherever they wanted.

And I would ask questions.

Rồi tôi sẽ bắt đầu hỏi.

Hầu hết lũ trẻ đều bắt đầu với một bậc cha mẹ hoặc anh chị em.

Most children started with a parent or a sibling.

One started with "Boxer,"

Một đứa bắt đầu với "Boxer"

the dead dog of his grandparents.

con chó già đã chết của ông bà.

At this point, none of the children started mentioning the donor.

Lúc này, chưa có ai nhắc đến nhà tài trợ tinh trùng.

So, I asked them about their birth story.

Vậy nên tôi hỏi lũ trẻ về cách chúng được sinh ra.

Tôi nói, "Trước khi em được sinh ra,

I said, "Before you were born,

it was just your mom and dad,

chỉ có mỗi cha mẹ em thôi,

or mom and mommy.

hoặc có mỗi hai mẹ của em thôi.

Can you tell me how you came into the family?"

Vậy em cho cô biết, làm sao em trở thành một phần của gia đình?

Rồi lũ trẻ sẽ giải thích.

And they explained.

One said,

Một đứa nói rằng,

"My parents did not have good seeds,

"Cha mẹ em không có hạt giống tốt,

but there are friendly men out there who have spare seeds.

nhưng có những người đàn ông khác có thừa những hạt giống tốt.

They bring them to the hospital,

Họ đem những hạt đó đến bệnh viện,

rồi thả chúng vào một cái hũ to.

and they put them in a big jar.

Mẹ em đến bệnh viện,

My mommy went there,

and she took two from the jar,

rồi lấy ra hai hạt giống,

one for me and one for my sister.

một hạt cho em và một hạt cho em gái của em.

She put the seeds in her belly --

Mẹ em cho hạt giống ấy vào trong bụng --

bằng cách nào đó --

somehow --

and her belly grew really big,

rồi bụng của mẹ em to lên,

and there I was."

và thế là em được sinh ra".

Hmm.

Hmm.

Sau khi chúng nhắc đến người tài trợ tinh trùng,

So only when they started mentioning the donor,

tôi bắt đầu hỏi về người ấy, sử dụng những từ ngữ lũ trẻ đã dùng.

I asked questions about him, using their own words.

I said,

Tôi nói,

"If this would be an apple for the friendly man with the seeds,

"Nếu như người đàn ông ấy là một quả táo,

what would you do with it?"

em sẽ làm gì với quả táo ấy?"

Và một cậu bé tự lẩm nhẩm suy nghĩ,

And one boy was thinking out loud,

holding the apple.

tay cầm quả táo.

And he said,

Cậu bé ấy nói,

"I won't put this one up there with the others.

"Em sẽ không để quả táo này cùng với những quả khác.

Bởi vì ông ấy không phải gia đình của em.

He's not part of my family.

Nhưng em cũng sẽ không đặt ông ấy xuống đất.

But I will not put him on the ground.

That's too cold and too hard.

Như thế lạnh lùng quá.

Em nghĩ ông ấy nên được đặt ở thân cây,

I think he should be in the trunk,

bởi vì ông ấy đã biến gia đình em thành hiện thực.

because he made my family possible.

Nếu như ông ấy không cho các hạt giống,

If he would not have done this,

that would really be sad because my family would not be here,

mọi thứ sẽ thật buồn bởi vì gia đình em sẽ không có ở đây,

and I would not be here."

và em cũng sẽ không ở đây."

So also, parents constructed family tales --

Và các bậc cha mẹ cũng dựng nên những câu truyện --

tales to tell their children.

những truyện cổ tích để kể cho con cái.

One couple explained their insemination

Một cặp đôi giải thích cách họ thụ tinh

by taking their children to a farm

bằng cách đưa con đến trang trại

to watch a vet inseminate cows.

cho chúng xem cách bác sĩ thú y thụ tinh cho bò.

And why not?

Tại sao không chứ?

Đó là cách họ giải thích;

It's their way of explaining;

their do-it-yourself with family narratives.

cách họ tự tạo ra những câu chuyện về gia đình.

DIY.

Tự làm thôi.

And we had another couple who made books --

Có một cặp đôi khác viết sách --

a book for each child.

cho mỗi đứa con một cuốn.

They were really works of art

Những tác phẩm nghệ thuật

containing their thoughts and feelings throughout the treatment.

chứa đựng những suy nghĩ và cảm xúc trong quá trình điều trị.

Thậm chí họ còn để vé gửi xe ở bệnh viện trong đấy.

They even had the hospital parking tickets in there.

So it is DIY:

Vậy các phụ huynh đều tự làm:

tự tìm cách, dùng từ ngữ và hình ảnh

finding ways, words and images

to tell your family story to your child.

để kể cho con cái những câu chuyện của gia đình.

And these stories were highly diverse,

Và những câu chuyện này rất khác nhau,

but they all had one thing in common:

nhưng tất cả đều có một điểm chung:

it was a tale of longing for a child

đều nói về mong muốn có một đứa trẻ

and a quest for that child.

và cuộc thám hiểm để có được đứa trẻ.

It was about how special and how deeply loved their child was.

Nó đều nói rằng đứa trẻ ấy đặc biệt, và được yêu thương nhiều như thế nào.

Và những nghiên cứu hiện nay cho thấy những đứa trẻ này lớn lên bình thường.

And research so far shows that these children are doing fine.

They do not have more problems than other kids.

Chúng không có nhiều vấn đề hơn những đứa trẻ khác.

Yet, these parents also wanted to justify their decisions

Nhưng các bậc cha mẹ vẫn muốn giải thích quyết định của họ

thông qua những câu chuyện họ kể.

through the tales they tell.

They hoped that their children would understand their reasons

Họ mong rằng con của họ hiểu được lí do

for making the family in this way.

họ quyết định có một gia đình như vậy.

Underlying was a fear that their children might disapprove

Cơ bản là vì niềm lo sợ con cái của họ không đồng tình

and would reject the non-genetic parent.

và sẽ không chấp nhận người cha/mẹ không chung di truyền.

And that fear is understandable,

Và mối lo này có thể hiểu được,

bởi vì chúng ta sống trong một xã hội

because we live in a very heteronormative

vô cùng chuộng quan hệ khác giới và quan trọng hoá di truyền --

and geneticized society --

a world that still believes

một thế giới vẫn tin rằng

that true families consist of one mom, one dad

một gia đình thực sự có một mẹ, một cha

và những đứa con đẻ của họ.

and their genetically related children.

Well.

Vậy.

Tôi muốn kể cho các bạn về một cậu thanh niên.

I want to tell you about a teenage boy.

Cậu ta sinh ra nhờ được hiến tinh trùng, nhưng không trong nghiên cứu của tôi.

He was donor-conceived but not part of our study.

One day, he had an argument with his father,

Một ngày nọ, cậu cãi nhau với cha của mình,

and he yelled,

và cậu kêu lên,

"You're telling me what to do?

"Giờ ông còn bảo tôi phải làm gì nữa à?

You're not even my father!"

Ông có phải là cha của tôi đâu!"

That was exactly what the parents in our study feared.

Đó chính là những gì các bậc cha mẹ lo sợ.

Now, the boy soon felt sorry, and they made up.

Cậu thanh niên nhanh chóng cảm thấy có lỗi, rồi họ làm lành.

But it is the reaction of his father that is most interesting.

Nhưng phản ứng của người cha mới thật đáng ngạc nhiên.

Ông nói,

He said,

"This outburst had nothing to do with the lack of a genetic link.

"Bộc phát này không liên quan gì đến gen di truyền.

It was about puberty --

Nó là vì thằng bé đang dậy thì --

đang hay gây khó dễ.

being difficult.

It's what they do at that age.

Đó là những gì chúng hay làm ở tuổi này.

It will pass."

Nó sẽ hết thôi."

What this man shows us

Người cha này cho chúng ta thấy

is that when something goes wrong,

rằng nếu có gì không hay xảy ra,

chúng ta không nên ngay lập tức cho rằng

we should not immediately think

it is because the family is a little different.

đó là bởi vì gia đình hơi khác biệt.

These things happen in all families.

Những việc này xảy ra ở mọi gia đình.

And every now and then,

Thỉnh thoảng,

all parents may wonder:

mọi cha mẹ đều nghĩ:

Am I a good enough parent?

Ta có phải là một người cha/mẹ tốt?

Những bậc cha mẹ này cũng vậy.

These parents, too.

Trên hết, họ muốn những gì tốt nhất cho con cái của mình.

They, above all, wanted to do what's best for their child.

But they also sometimes wondered:

Nhưng họ cũng thỉnh thoảng nghĩ:

Ta có phải là một người cha/mẹ thực sự hay không?

Am I a real parent?

Và mối lo này của họ tồn tại trước khi họ trở thành một người cha/mẹ.

And their uncertainties were present long before they even were parents.

At the start of treatment,

Từ lúc bắt đầu của điều trị, khi họ gặp chuyên gia cố vấn,

when they first saw the counselor,

họ tập trung lắng nghe

they paid close attention to the counselor,

because they wanted to do it right.

bởi vì họ muốn thực hiện thật chính xác.

Even 10 years later,

Ngay cả 10 năm sau,

họ vẫn nhớ những lời khuyên họ nhận được.

they still remember the advice they were given.

So when they thought about the counselor

Và khi họ nhớ đến chuyên gia cố vấn

and the advice they were given,

và những lời khuyên bảo của họ,

we discussed that.

chúng tôi cùng nhau bàn luận.

And we saw one lesbian couple who said,

Và chúng tôi gặp một cặp đồng tính nữ.

"When our son asks us,

Họ kể rằng: "Khi con trai tôi hỏi, 'Con có bố không?'

'Do I have a dad?'

chúng tôi sẽ nói, 'không, con không có bố.'

we will say 'No, you do not have a dad.'

But we will say nothing more, not unless he asks,

Nhưng chúng tôi sẽ không nói gì hơn, trừ khi con hỏi,

because he might not be ready for that.

bởi vì con có thể chưa sẵn sàng để biết.

The counselor said so."

Chuyên gia cố vấn nói vậy."

Well.

Tôi không biết nữa. Cái này hơn khác

I don't know; that's quite different

so với cách chúng ta trả lời các câu hỏi của trẻ con.

from how we respond to children's questions.

Like, "Milk -- is that made in a factory?"

Ví dụ như, "Sữa được làm ở nhà máy ạ?"

We will say, "No, it comes from cows,"

Chúng ta sẽ trả lời, "Không, sữa được vắt từ bò,"

and we will talk about the farmer,

Rồi chúng ta sẽ nói về người nông dân,

and the way the milk ends up in the shop.

và cách sữa được đưa đến các cửa hàng để bán.

We will not say,

Chúng ta sẽ không trả lời, "Không sữa không làm từ nhà máy".

"No, milk is not made in a factory."

So something strange happened here,

Có gì đó hơi kì lạ ở đây,

and of course these children noticed that.

và tất nhiên lũ trẻ để ý được điều này.

One boy said,

Một cậu bé kể rằng,

"Em hỏi cha mẹ em rất nhiều câu hỏi, nhưng cha mẹ hay phản ứng kì lạ.

"I asked my parents loads of questions,

but they acted really weird.

So, you know, I have a friend at school, and she's made in the same way.

Em có một bạn ở trường, cũng được sinh ra như em.

When I have a question, I just go and ask her."

Thế nên nếu em có câu hỏi gì, em cứ hỏi bạn ý thôi."

Clever guy.

Thông minh phải không?

Problem solved.

Vấn đề được giải quyết.

But his parents did not notice,

Nhưng cha mẹ đứa bé không biết chuyện này,

and it certainly was not what they had in mind,

và chắc chắn đấy không phải những gì họ nghĩ có thể xảy ra,

nor what the counselor had in mind

các chuyên gia cố vấn cũng vậy

when they were saying how important it is to be an open-communication family.

khi họ nói về sự quan trọng về việc giao tiếp thoáng trong nhà.

And that's the strange thing about advice.

Và đó là một điều kì lạ ở những lời khuyên nhủ.

When we offer people pills, we gather evidence first.

Khi chúng ta đưa cho người khác thuốc, chúng ta tìm chứng cớ trước.

We do tests,

Chúng ta thử nghiệm, chúng ta tìm hiểu thêm.

we do follow-up studies.

We want to know, and rightly so, what this pill is doing

Chúng ta muốn biết tác dụng của loại thuốc này

and how it affects people's lives.

và nó có thể ảnh hưởng gì đến cuộc sống của con người.

And advice?

Và khuyên nhủ thì sao?

Chỉ khuyên nhủ thôi không đủ,

It is not enough for advice,

or for professionals to give advice that is theoretically sound,

ngay cả nếu như chuyên gia khuyên bằng những từ ngữ chuyên môn,

or well-meant.

hay nói thật tận tình.

It should be advice that there is evidence for --

Khuyên nhủ phải có chứng cớ --

evidence that it actually improves patients' lives.

chứng minh rằng nó có thể cải tiến cuộc sống con người.

Vậy nên cái nhà triết học trong tôi muốn nói cho các bạn một nghịch lý:

So the philosopher in me would now like to offer you a paradox:

I advise you to stop following advice.

Tôi khuyên các bạn nên ngừng nghe những lời khuyên.

But, yes.

Đúng vậy.

(Applause)

Tôi sẽ không kết thúc bài thuyết trình với những gì tồi tệ đã xảy ra;

I will not end here with what went wrong;

I would not be doing justice to the warmth we found in those families.

tôi muốn nhắc đến tình yêu thương trong những gia đình này.

Remember the books and the trip to the farmer?

Các bạn còn nhớ những quyển sách và chuyến đi tới trang trại chứ?

When parents do things that work for them,

Khi cha mẹ làm những gì họ cho là đúng,

they do brilliant things.

họ có thể làm được những điều tuyệt vời.

Tôi muốn các bạn nhớ rằng, là một thành viên trong gia đình,

What I want you to remember as members of families,

bất kể gia đình đó khác biệt như thế nào,

in no matter what form or shape,

is that what families need are warm relationships.

mọi gia đình đều cần một tình yêu thương lớn lao.

And we do not need to be professionals to create those.

Và chúng ta không cần phải là chuyên gia để tạo ra yêu thương.

Most of us do just fine,

Chúng ta đều làm được.

although it may be hard work,

Có thể nó khó thực hiện,

và có những lúc, chúng ta cần một vài lời khuyên.

and from time to time, we can do with some advice.

Trong trường hợp ấy,

In that case,

bear in mind three things.

hãy nghĩ đến ba thứ này.

Work with advice that works for your family.

Chọn lọc các lời khuyên có thể thực hiện được trong gia đình của bạn.

Bạn mới là chuyên gia, bởi vì đó là gia đình của bạn.

Remember -- you're the expert, because you live your family life.

And finally,

Và cuối cùng, tin vào khả năng và sự sáng tạo của mình,

believe in your abilities and your creativity,

bời vì bạn có thể tự làm được.

because you can do it yourself.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)