Scott McCloud: Understanding comics

Translator: Trang Rương Reviewer: Ngoc Do

Trong năm giác quan,

Of the five senses, vision is the one that I appreciate the most,

thị giác là thứ mà tôi trân trọng nhiều nhất,

and it's the one that I can least take for granted.

và nó cũng là thứ tôi xem nhẹ ít nhất.

I think this is partially due to my father, who was blind.

Tôi nghĩ vậy một phần là bởi người cha bị mù của tôi.

It was a fact that he didn't make much of a fuss about, usually.

Nhưng ông chẳng than phiền mấy là bao.

Lần nọ ở Nova Scotia,

One time in Nova Scotia, when we went to see a total eclipse of the sun --

khi chúng tôi đi xem nhật thực toàn phần,

(Laughter)

vâng, giống trong ca khúc của Carly Simon ấy,

Yeah, same one as in the Carly Simon song,

hoặc là trong các ca khúc của

which may or may not refer to James Taylor, Warren Beatty

James Taylor, Warren Beatty hay Mick Jagger; tôi không rành lắm.

or Mick Jagger; we're not really sure.

They handed out these dark plastic viewers

Họ phát cho chúng tôi những chiếc kính râm bằng nhựa

thứ mà cho chúng ta nhìn thẳng vào

that allowed us to look directly at the sun

mặt trời mà không hư mắt đó.

without damaging our eyes.

But Dad got really scared; he didn't want us doing that.

Nhưng cha tôi lại rất lo sợ:

ông không muốn chúng tôi làm thế.

He wanted us instead to use these cheap cardboard viewers,

Thay vào đó, ông muốn chúng tôi dùng cái loại bằng các tông,

so that there was no chance at all that our eyes would be damaged.

như thế mắt chúng tôi sẽ không bị hư tổn gì.

I thought this was a little strange at the time.

Lúc đó tôi thấy nó là lạ.

Điều tôi không biết lúc đó là

What I didn't know at the time

was that my father had actually been born with perfect eyesight.

cha tôi được sinh ra với một thị lực bình thường.

Khi ông ấy và chị gái Martha còn rất nhỏ,

When he and his sister Martha were just very little,

bà nội tôi cũng cho họ xem hiện tượng thiên thực toàn phần

their mom took them out to see a total eclipse --

or actually, a solar eclipse --

cụ thể là nhật thực --

và sau đó ko lâu,

and not long after that, both of them started losing their eyesight.

cả hai đều dần mất đi thị giác.

Decades later, it turned out that the source of their blindness

Thập kỉ sau đó,

hóa ra nguyên nhân chủ yếu cho sự mù lòa đó

lại là do nhiễm trùng từ một loại vi khuẩn.

was most likely some sort of bacterial infection.

Tôi khá chắc rằng,

As near as we can tell, it had nothing whatsoever to do

nhật thực toàn phần hoàn toàn không liên quan ở đây,

with that solar eclipse,

but by then my grandmother had already gone to her grave

nhưng lúc đó, bà nội tôi đã mất mà cứ

mãi dằn vặt lòng bà.

thinking it was her fault.

So, Dad graduated Harvard in 1946,

Cha tôi tốt nghiệp Harvard năm 1946,

married my mom,

rồi kết hôn,

và mua một căn nhà ở Lexington, Massachusetts,

and bought a house in Lexington, Massachusetts,

where the first shots were fired against the British in 1775,

nơi phát súng đầu tiên chống Đế quốc Anh nổ ra năm 1775,

although we didn't actually hit any of them until Concord.

mặc dù ta chả đánh trúng họ cho tới trận Concord.

He got a job working for Raytheon designing guidance systems,

Cha tôi làm việc cho Raytheon,

ông thiết kế hệ thống hướng dẫn,

which was part of the Route 128 high-tech axis in those days --

góp phần tạo nên trục công nghệ cao của tuyến đường 128 bấy giờ,

so, the equivalent of Silicon Valley in the '70s.

tương đương với Thung lũng Sillicon vào những năm 70.

Dad wasn't a real militaristic kind of guy;

Cha tôi không mấy là một quân nhân đúng nghĩa,

chỉ là ông thấy tồi tệ vì không thể tham gia Chiến tranh Thế giới II

he just felt bad that he wasn't able to fight in World War II

bởi vì khuyết tật của mình,

on account of his handicap,

mặc dù họ cũng để cho ông ứng thí

although they did let him get through

the several-hour-long army physical exam

cuộc kiểm tra thể lực kéo dài vài tiếng đồng hồ

trước giai đoạn cuối cùng,

before they got to the very last test, which was for vision.

bài kiểm tra thị lực.

(Cười lớn)

(Laughter)

Cha tôi dần tích góp những bản quyền sáng chế để xây dựng danh tiếng

So Dad started racking up all of these patents

như một thiên tài khiếm thị, chuyên gia tên lửa, và nhà phát minh.

and gaining a reputation as a blind genius, rocket scientist, inventor.

Nhưng với chúng tôi ông vẫn là một nguời cha,

But to us he was just Dad, and our home life was pretty normal.

và cuộc sống của chúng tôi vẫn khá bình dị.

As a kid, I watched a lot of television

Khi còn nhỏ, tôi xem TV rất nhiều

and had lots of nerdy hobbies like mineralogy and microbiology

và có nhiều rất sở thích "mọt sách"

như là khoáng vật học, vi sinh học, chương trình không gian

and the space program and a little bit of politics.

và một tí chính trị.

I played a lot of chess.

Tôi cũng chơi cờ vua nhiều.

But at the age of 14, a friend got me interested in comic books,

Nhưng khi 14 tuổi,

một người bạn khiến tôi thích thú truyện tranh,

and I decided that was what I wanted to do for a living.

và tôi đã quyết định đây chính là thứ tôi muốn làm sau này.

So, here's my dad:

Rồi, đây là chuyện bố tôi:

một nhà khoa học, một kỹ sư và một quân nhân thời vụ.

he's a scientist, he's an engineer and he's a military contractor.

Ông có 4 người con.

So, he has four kids, right?

Một là nhà khoa học máy tính,

One grows up to become a computer scientist,

một tham gia vào Hải quân,

one grows up to join the Navy,

one grows up to become an engineer ...

một thành kỹ sư,

And then there's me: the comic book artist.

và rồi đến tôi:

nhà họa sĩ truyện tranh.

(Laughter)

(Tiếng Cười)

Điều đó, sẵn tiện, khiến tôi trái ngược với Dean Kamen,

Which, incidentally, makes me the opposite of Dean Kamen,

vì tôi là họa sĩ truyện tranh, con của một nhà phát minh,

because I'm a comic book artist, son of an inventor,

và Dean là một nhà phát minh, con của một họa sĩ truyện tranh.

and he's an inventor, son of a comic book artist.

(Tiếng Cười)

(Laughter)

Thiệt đó.

Right? It's true.

(Tiếng vỗ tay)

(Applause)

Trớ trêu ở chỗ là, bố đặt rất nhiều niềm tin vào tôi.

The funny thing is, Dad had a lot of faith in me.

Ông tin vào khả năng hí họa của tôi,

He had faith in my abilities as a cartoonist,

even though he had no direct evidence that I was any good whatsoever;

mặc dù ông không có minh chứng cụ thể là tôi giỏi hay gì:

everything he saw was just a blur.

những gì ông thấy toàn là vệt mờ.

Now, this gives a real meaning to the term "blind faith,"

Điều này đúng là nghĩa đen của câu "niềm tin mù quáng",

which doesn't have the same negative connotation for me

nhưng nó không hề hàm ý tiêu cực đối với tôi như với người khác.

that it does for other people.

Now, faith in things which cannot be seen, which cannot be proved,

Lòng tin này, vào thứ không thể thấy, cũng không thể chứng minh,

is not the sort of faith that I've ever really related to all that much.

không phải là loại đức tin tôi quen hay biết trước giờ.

I tend to like science,

Tôi khá thích khoa học,

where what we see and can ascertain are the foundation of what we know.

một nơi mà ta khẳng định được rằng

điều ta thấy là nền tảng cho điều ta biết được.

But there's a middle ground, too --

Nhưng cũng tồn tại một nơi trung gian,

a middle ground tread by people like poor old Charles Babbage

được mở đường bởi những người như Charles Babbage nghèo khổ,

and his steam-driven computers that were never built.

với chiếc máy tính chạy bằng hơi nước mãi chỉ là bản thảo của ông.

Nobody really understood what it was that he had in mind

Chả ai biết ông ấy có những sáng kiến nào,

ngoài Ada Lovelace,

except for Ada Lovelace,

and he went to his grave trying to pursue that dream.

và đến lúc mất ông vẫn kiên trì theo đuổi giấc mơ đó.

Vannevar Bush with his memex --

Vannevar Bush với thiết bị Memex --

this idea of all of human knowledge at your fingertips --

mang kiến thức nhân loại vào trong tầm tay ta --

he had this vision.

đó là hứa hẹn của ông ấy.

And I think a lot of people in his day

Và nhiều người thời đó

chắc hẳn đều nói ông lập dị.

probably thought he was a bit of a kook.

Rồi chúng ta có thể ngẫm về quá khứ và thấy rằng,

And, yeah, we can look back in retrospect and say,

"Yeah, ha-ha, it's all microfilm --

ha-ha -- tất cả chỉ là một thước vi phim. Nhưng nó --

(Laughter)

But that's not the point; he understood the shape of the future.

không phải là trọng điểm. Ông ấy thông tuệ hình hài của tương lai.

So did J.C.R. Licklider and his notions for computer-human interaction.

J.C.R Licklider với ý tưởng về sự tương tác máy tính-con người.

Tương tự: ông ấy trông thấy tương lai,

Same thing: he understood the shape of the future,

mặc dù nó là điều mà

even though it was something that would only be implemented

chỉ được thực hiện bởi những thế hệ sau này.

by people much later.

Or Paul Baran, and his vision for packet switching.

Hoặc Paul Baran, và tầm nhìn về kĩ thuật Chuyển mạch gói.

Hardly anybody listened to him in his day.

Hầu như không ai lắng nghe ông khi đó.

Or even the people who actually pulled it off,

Hay thậm chí những người đã khơi gợi nó,

the people at Bolt, Beranek and Newman in Boston,

những người ở Bolt, Beranek và Newman thuộc Boston,

who just would sketch out these structures

họ chỉ phác thảo cấu trúc

of what would eventually become a worldwide network,

của cái mà sau này trở thành mạng thông tin toàn cầu,

and sketching things on the back of napkins and on note papers

trên mặt sau của tờ giấy ăn hay trang ghi chú

and arguing over dinner at Howard Johnson's --

và tranh luận khi ăn tối ở Howard Johnson's --

on Route 128 in Lexington, Massachusetts,

trên Tuyến 128 tại Lexington, Massachusetts,

just two miles from where I was studying the Queen's Gambit Deferred

cách 2 dặm từ nơi tôi học chơi trò Queen's Gambit Deferred

và nghe nhóm Gladys Knight & the Pips

and listening to Gladys Knight & The Pips

hát bài "Midnight Train to Georgia," trong khi --

singing "Midnight Train to Georgia" --

(Tiếng Cười)

(Laughter)

-- trên chiếc ghế bành dễ chịu của bố, bạn biết đó?

in my dad's big easy chair, you know?

So, three types of vision, right?

Có 3 thể loại tưởng tượng, đúng chứ?

Vision based on what one cannot see,

Loại dựa trên điều ta không thể nhìn thấy:

the vision of that unseen and unknowable.

tưởng tượng về cái không thấy và không thể biết được.

The vision of that which has already been proven or can be ascertained.

Loại tưởng tượng về cái đã được chứng thực hoặc có thể xác định được.

And this third kind, a vision of something which can be, which may be,

Và loại thứ ba là

tưởng tượng về cái

có thể, hoặc có lẽ,

dựa trên tri thức, nhưng chưa được chứng minh.

based on knowledge but is, as yet, unproven.

Now, we've seen a lot of examples of people

Ta đã thấy rất nhiều trường hợp theo đuổi thể loại này trong khoa học,

who are pursuing that sort of vision in science,

nhưng tôi nghĩ nó cũng chính xác trong nghệ thuật, chính trị,

but I think it's also true in the arts, it's true in politics,

thậm chí cả trong sự nỗ lực cá nhân.

it's even true in personal endeavors.

Tuy nhiên, đằng sau nó là 4 nguyên tắc cơ bản:

What it comes down to, really, is four basic principles:

học hỏi từ mọi người,

learn from everyone;

follow no one;

không bắt chước ai,

watch for patterns;

để mắt tới dấu hiệu,

and work like hell.

và làm như trâu.

I think these are the four principles that go into this.

Tôi nghĩ 4 quy tắc này cấu thành loại tưởng tượng thứ ba.

And it's that third one, especially,

Và đặc biệt hơn, nó lại chính là

where visions of the future begin to manifest themselves.

nơi mà sự hình dung về tương lai

bắt đầu hình thành chính nó.

What's interesting is that this particular way of looking at the world,

Điều thú vị là cách nhìn nhận thế giới riêng biệt này,

chỉ là 1 trong 4 cách khác nhau

is, I think, only one of four different ways

mà chúng tự lộ diện trong nhiều lĩnh vực thôi.

that manifest themselves in different fields of endeavor.

Trong truyện tranh, tôi biết là

In comics, I know that it results in sort of a formalist attitude

nó cho ra đời một thái độ hơi câu nệ hình thức

towards trying to understand how it works.

khi cố để hiểu nó tác động ra sao.

Then there's another, more classical attitude

Rồi có một lập trường khác, cổ điển hơn,

which embraces beauty and craft;

yêu chuộng cái đẹp và sự điêu nghệ.

another one which believes in the pure transparency of content;

Một cái khác nữa tin vào tính trong sáng thuần túy của nội dung.

and then another, which emphasizes the authenticity of human experience

Và lại một lập trường khác

nhấn mạnh vào độ xác thực của sự trải nghiệm --

and honesty and rawness.

và sự trung thực, và sự nguyên thủy.

These are four very different ways of looking at the world.

Có 4 cách riêng -- Tôi thậm chí còn đặt tên cho chúng.

I even gave them names:

Người cổ điển, người duy linh, người hình thức và người khởi loạn.

the classicist, the animist, the formalist and iconoclast.

Interestingly, they seem to correspond more or less

Thú vị là, dường như chúng tương ứng với

thuyết bốn phân khu trong suy nghĩ con người của Jung.

to Jung's four subdivisions of human thought.

And they reflect a dichotomy of art and delight

Và chúng phản ánh sự đối kháng giữa nghệ thuật và sự khoái lạc

on left and the right;

ở bên trái và phải;

tradition and revolution on the top and the bottom.

truyền thống và khải huyền ở trên và bên dưới.

And if you go on the diagonal, you get content and form,

Và trên đường chéo, ta có nội dung và hình thức --

and then beauty and truth.

rồi tới vẻ đẹp và sự thật.

And it probably applies just as much to music and movies and fine art,

Và chúng cũng áp dụng

vào âm nhạc, điện ảnh và mỹ thuật,

which has nothing whatsoever to do with vision at all,

nơi mà chẳng liên quan gì tới tầm nhìn xa trông rộng cả,

or, for that matter, nothing to do with our conference theme

hay chẳng ăn nhập gì với chủ đề của hôm nay

of "Inspired by Nature,"

"Cảm hứng từ tự nhiên"--

except to the extent of the fable of the frog

ngoại trừ câu chuyện ngụ ngôn về con cóc

who gives a ride to the scorpion on his back to get across the river

đèo con bò cạp trên lưng để qua sông

because the scorpion promises not to sting him,

vì bò cạp hứa sẽ không cắn cóc,

nhưng sau đó thì bò cạp vẫn cắn nó và cả hai cùng chết,

but the scorpion stings him anyway and they both die,

nhưng trước khi cóc hỏi bò cạp vì sao thì nó đã nói,

but not before the frog asks him why, and the scorpion says,

" Vì đó là bản năng của tao mà"--

"Because it's my nature."

về mặt này thì, đúng rồi đó.

In that sense, yes.

(Laughter)

( Tiếng Cười)

Thế nên --

So this was my nature.

đó là bản năng của tôi. Thế này, tôi nhìn thấy

The thing was, I saw that the route I took

con đường tôi chọn để tìm ra

to discovering this focus in my work

trọng tâm trong công việc của tôi

and who I was --

và định nghĩa bản thân,

tôi thấy nó đơn giản là con đường đến sự khám phá.

I saw it as just this road to discovery.

Actually, it was just me embracing my nature,

Thật ra, chỉ là tôi đam mê bản năng của mình,

which means that I didn't actually fall that far from the tree, after all.

nghĩa là

tôi không hẳn là quá dị biệt so với mọi người trong nhà là bao.

So what does a "scientific mind" do in the arts?

Vậy thì một bộ óc khoa học

vận hành ra sao trong nghệ thuật?

I started making comics, but I also started trying to understand them,

Thế rồi tôi bắt đầu vẽ truyện tranh,

nhưng đồng thời cũng cố gắng thấu hiểu chúng ngay lập tức.

almost immediately.

One of the most important things about comics that I discovered

Tôi đã khám phá ra được một điều quan trọng là

dù truyện tranh là một phương tiện trực quan,

was that comics are a visual medium,

chúng cố bao quát mọi giác quan vào phương tiện đó.

but they try to embrace all of the senses within it.

So, the different elements of comics, like pictures and words,

Những yếu tố truyện tranh, như hình vẽ và lời truyện,

and the different symbols and everything in between

và kí tự và mọi thứ bao gồm

mà truyện tranh giới thiệu

that comics presents,

are all funneled through the single conduit, a vision.

đều được di chuyển qua một ống vòm tầm nhìn đặc trưng.

So we have things like resemblance,

Nếu bạn có sự tương đồng,

where something which resembles the physical world can be abstracted

không gian mà thứ tương ứng với thế giới vật chất lại trừu tượng

in a couple of different directions:

trong vài phương hướng khác nhau:

abstracted from resemblance, but still retaining the complete meaning,

trừu tượng từ tương đồng,

nhưng vẫn tồn tại ý nghĩa nhất định

or abstracted away from both resemblance and meaning

hay trừu tượng từ tương đồng lẫn ý nghĩa đối với kế hoạch hình ảnh.

towards the picture plane.

Put all these three together, and you have a nice little map

Ghép 3 định nghĩa này với nhau thì bạn sẽ có một bản đồ xinh xắn

of the entire boundary of visual iconography,

của toàn ranh giới về tiểu tượng học

which comics can embrace.

mà truyện tranh bao quát được.

And if you move to the right you also get language,

Và nếu bạn dịch về phía phải, bạn sẽ có ngôn ngữ,

because that's abstracting even further from resemblance,

bởi vì nó còn trừu tượng còn xa hơn sự tương đồng nữa,

but still maintaining meaning.

nhưng nó vẫn chứa đựng ý nghĩa.

Vision is called upon to represent sound

Tầm nhìn được dùng để tượng trưng âm thanh

and to understand the common properties of those two

và để hiểu những đặc thù riêng

cũng như di sản chung của chúng.

and their common heritage as well;

Và cũng để thể hiện sự kết cấu của âm thanh

also, to try to represent the texture of sound

to capture its essential character through visuals.

cũng như rút ra được đặc trưng của nó qua quan ảnh.

Nhưng cũng có sự cân bằng

There's also a balance between the visible and the invisible in comics.

ở giữa cái nhìn thấy và không nhìn thấy được trong truyện tranh.

Comics is a kind of call and response,

Truyện tranh giống như là yêu cầu và đáp ứng

in which the artist gives you something to see within the panels,

mà người họa sĩ

cho bạn thấy chuyện xảy ra trong khung tranh,

and then gives you something to imagine between the panels.

rồi cho bạn tưởng tượng ra xa hơn giữa những khung tranh ấy.

Also, another sense which comics' vision represents,

Ngoài ra, một ý nghĩa khác

mà sự mơ mộng của truyện tranh đại diện, đó chính là thời gian.

and that's time.

Sequence is a very important aspect of comics.

Sự liên tục là một khía cạnh quan trọng của truyện tranh.

Comics presents a kind of temporal map.

Truyện tranh hiện hữu cho một bản đồ thời gian.

Và nó chính là thứ thúc đẩy truyện tranh hiện đại ngày nay,

And this temporal map was something that energizes modern comics,

but I was wondering if perhaps it also energizes

nhưng tôi thắc mắc liệu nó cũng thúc đẩy

other sorts of forms,

những hình thức khác không,

and I found some in history.

và tôi đã tìm thấy vài ví dụ trong lịch sử.

You can see this same principle operating

Bạn có thể thấy nguyên tắc này hiệu quả

in these ancient versions of the same idea.

trong những phiên bản sơ khai của cùng một ý tưởng.

What's happening is,

Điều đáng nói là, nghệ thuật được dung hòa

an art form is colliding with a given technology,

với công nghệ từng thời,

dù có sơn trên đá, như Nấm mồ của các chư vị vào thời Ai cập cổ đại,

whether it's paint on stone,

like the Tomb of Menna the Scribe in ancient Egypt,

or a bas-relief sculpture rising up a stone column,

hay là điêu khắc trạm nổi trên cột đá,

or a 200-foot-long embroidery,

hay là bức màn thêu dài 200 foot,

or painted deerskin and tree bark

hay là một bức da hươu trang trí với

running across 88 accordion-folded pages.

nhánh cây trải dài 88 trang giấy xếp.

What's interesting is, once you hit "print" --

Hay hơn nữa, một khi bạn in chúng ra --

and this is from 1450, by the way --

à, cái này là từ năm 1450 --

all of the artifacts of modern comics start to present themselves:

những tạo tác của truyện tranh hiện đại dần hé lộ ra:

cách sắp xếp khung tranh thẳng tắp,

rectilinear panel arrangements,

simple line drawings without tone,

những nét vẽ đơn giản không nhấn nhá

and a left-to-right reading sequence.

và cả cái cách đọc từ trái sang phải.

And within 100 years, you already start to see word balloons and captions,

Trong vòng 100 năm,

bạn sẽ dần thấy bong bóng trò chuyện và chú thích,

cứ như là nhảy cóc từ chỗ này ra chỗ nọ vậy.

and it's really just a hop, skip and a jump from here to here.

Tôi đã viết cuốn sách về chủ đề này vào năm 93,

So I wrote a book about this in '93, but as I was finishing the book,

nhưng khi tôi đang hoàn thành nó,

I had to do a little bit of typesetting,

tôi phải làm chút xíu về sắp xếp chữ,

and I was tired of going to my local copy shop to do it,

và tôi rất mệt mỏi khi cứ phải lui tới tiệm copy hoài,

so I bought a computer.

nên tôi mua một cái máy tính.

And it was just a little thing --

Nó chả đáng bao nhiêu -- cũng không đa năng trừ việc nhâp văn bản --

it wasn't good for much except text entry --

nhưng cha tôi đã kể tôi nghe về bộ Luật của Moore,

but my father had told me about Moore's law back in the '70s,

tuốt những năm 70, và tôi biết nên chờ đợi những gì sắp tới.

and I knew what was coming.

And so, I kept my eyes peeled

Thế nên, tôi cứ giong mắt lên mà đợi

to see if the sort of changes that happened

coi xem có thay đổi gì to tát khi mà

when we went from pre-print comics to print comics

chúng tôi chuyển tiếp từ bản thảo đến lúc truyện ra lò

would happen when we went beyond, to post-print comics.

và tiếp đến là hậu xuất bản.

So, one of the first things proposed

Một trong những điều được khởi xướng

was that we could mix the visuals of comics

đó là pha trộn sắc thái hình ảnh

with the sound, motion and interactivity of the CD-ROMs

với âm thanh, chuyển động và sự tương tác

của các đĩa CD thông hành bấy giờ.

being made in those days.

This was even before the Web.

Còn trước khi có trang Web nữa kìa.

And one of the first things they did was,

Và điều mà họ làm

là giữ nguyên khung truyện

they tried to take the comics page as is

rồi sao chép nó vào màn hình,

and transplant it to monitors,

which was a classic McLuhanesque mistake

y chang cái lỗi McLuhanesque cổ điển

of appropriating the shape of the previous technology

khi cố điều chỉnh hình dạng của công nghệ cũ

as the content of the new technology.

cho tương thích với chương trình của công nghệ mới vậy.

And so, what they would do is have these comic pages

Rồi họ đã làm lại,

họ có những khung tranh trong khổ in truyện,

that resemble print comics pages,

và họ sẽ lồng tiếng và hình động với nhau.

and they would introduce all this sound and motion.

The problem was that if you go with this basic idea

Vấn đề ở chỗ là, cái ý tưởng này

cái ý tưởng mà không gian bằng thời gian ấy --

that space equals time in comics,

what happens is that when you introduce sound and motion,

rồi để khi bạn lồng tiếng và hình vào,

những hiện tượng thời gian mà chỉ có thời gian thể hiện được,

which are temporal phenomena that can only be represented through time,

they break with that continuity of presentation.

chúng sẽ trật khớp với diễn biến của sự trình bày.

Sự tương tác lại khác.

Interactivity was another thing.

There were hypertext comics, but the thing about hypertext

Truyện tranh siêu văn bản cũng ra đời.

Nhưng về siêu văn bản thì

mọi thứ đều ở chỗ này, hay kia, hay lại chỗ nọ;

is that everything in hypertext is either here, not here,

đúng chất phi không gian.

or connected to here;

it's profoundly nonspatial.

Khoảng cách từ Abraham Lincoln đến đồng xu Lincoln,

The distance from Abraham Lincoln to a Lincoln penny

rồi Penny Marshall đến kế hoạch Marshall

to Penny Marshall to the Marshall Plan to "Plan 9" to nine lives:

rồi "Khu 9" tới chín mạng:

đều như nhau cả thôi.

it's all the same.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But in comics,

Nhưng trong truyện tranh,

mọi khía cạnh, nhân tố trong công việc,

every aspect of the work, every element of the work,

has a spatial relationship to every other element at all times.

đều luôn có quan hệ về không gian mật thiết với nhau.

So the question was:

Nên câu hỏi là:

Was there any way to preserve that spatial relationship

liệu có cách nào để bảo tồn mối quan hệ đó

while still taking advantage of all of the things

trong khi vẫn tận dụng được những

lợi ích mà kĩ thuật số mang cho ta?

that digital had to offer us?

And I found my personal answer for this

Và câu trả lời cá nhân của tôi

in those ancient comics that I was showing you.

nằm trong những kí họa trung cổ mà các bạn chiễm ngưỡng nãy giờ.

Each of them has a single unbroken reading line,

Chúng đều chứa một hướng đọc không ngắt quãng,

whether it's going zigzag across the walls or spiraling up a column

dù zig zag xuyên tường

hay xoắn ốc lên cột

or just straight left to right,

hay thẳng trái sang phải, thậm chí zig zag ngược

or even going in a backwards zigzag across those 88 accordion-folded pages,

xuyên suốt 88 trang giấy gấp đó.

Giống như vậy, cái ý tưởng căn bản

the same thing is happening;

that is, that the basic idea that as you move through space

là nếu bạn dịch chuyển, bạn đi qua thời gian

you move through time,

thì lại đang diễn ra không thỏa hiệp,

is being carried out without any compromise,

trừ khi bạn bắt đầu in chúng ra.

but there were compromises when print hit.

Adjacent spaces were no longer adjacent moments,

Những khu vực liền kề không còn là khoảnh khắc cận nhau

so the basic idea of comics was being broken again and again

nên ý tưởng này cứ liên tục bị chắp nối hết lần này

and again and again.

tới lần khác.

And I thought, OK, well, if that's true,

Cũng được thôi,

Nếu nó đúng, thì có cách nào,

is there any way, when we go beyond today's print,

khi chúng ta tiến xa hơn hôm nay,

to somehow bring that back?

để mang nó trở về lại?

Now, the monitor is just as limited as the page, technically, right?

Màn hình này thì cũng giới hạn

như trang giấy, đúng không?

It's a different shape, but other than that,

Chỉ khác hình dạng thôi, nhưng

it's the same basic limitation.

giới hạn vẫn y như nhau.

But that's only if you look at the monitor as a page,

Nhưng chỉ khi bạn nhìn mặt hình như một tờ giấy

không phải khi bạn xem nó như là cánh cửa sổ.

but not if you look at the monitor as a window.

Và đó là đề nghị của tôi: rằng ta tạo nên truyện tranh

And that's what I propose,

that perhaps we could create these comics on an infinite canvas,

trên một bức nền vô tận:

along the X axis and the Y axis

dọc theo trục X và Y và những bậc thềm.

and staircases.

Ta có thể xoay quanh những cốt truyện lẩn quẩn.

We could do circular narratives that were literally circular.

Ta có thể giật gân những truyện đầy kịch tính.

We could do a turn in a story that was literally a turn.

Những cốt truyện song song rồi song song.

Parallel narratives could be literally parallel.

X, Y and also Z.

X,Y và lẫn Z.

Và tôi cứ nghĩ về chúng. Vào cuối những năm 90,

So I had all these notions.

This was back in the late '90s,

những người khác cứ cho là tôi dở người,

and other people in my business thought I was pretty crazy,

nhưng có những người thực sự đã áp dụng chúng.

but a lot of people then went on and actually did it.

I'm going to show you a couple now.

Đây là vài ví dụ.

This was an early collage comic by a fellow named Jasen Lex.

Đây là một truyện ngắn ghép bởi bạn tôi tên Jason Lex.

And notice what's going on here.

Hãy chú ý phần này nè.

What I'm searching for is a durable mutation --

Cái tôi đang tìm kiếm chính là sự đột biến bền bỉ --

that's what all of us are searching for.

cũng chính là thứ ta đang tìm.

As media head into this new era,

Vì truyền thông tiến vào kỷ nguyên mới,

ta tìm kiếm sự đột biến bền bỉ đó

we are looking for mutations that are durable,

loại mà có sức mạnh lâu dài.

that have some sort of staying power.

Now, we're taking this basic idea of presenting comics in a visual medium,

Chúng ta dần nắm được ý tưởng thể hiện truyện tranh qua hình ảnh,

and we're carrying it through all the way from beginning to end.

và ta đã thực thi nó ngay từ thởu ban đầu.

Loạt truyện tranh bạn vừa thấy

That's that entire comic you just saw, up on the screen right now.

đang được chiếu trên màn hình đây.

But even though we're only experiencing it one piece at a time,

Nhưng dù ta chỉ trải nghiệm chúng theo trình tự,

that's just where the technology is right now.

bởi công nghệ chi cho phép tới đó.

As the technology evolves,

Nếu công nghệ phát triển,

as you get full immersive displays and whatnot,

khi bạn được chiêm ngưỡng sự trưng bày hàng loạt,

this sort of thing will only grow; it will adapt.

thì chắc chắn điều này sẽ đi xa hơn.

Nó sẽ thích nghi được,

It will adapt to its environment; it's a durable mutation.

vào chính môi trường của nó:

một sự đột biến bền bỉ.

Here's another one.

Đây là một cái khác bởi Drew Weing:

This is by Drew Weing; this is called

nó được gọi là,

"'Pup' Ponders the Heat Death of the Universe."

"Chó con thưởng ngoạn cái chết sốc nhiệt của Vũ Trụ."

See what's going on here

Các bạn thấy ở đây không,

as we draw these stories on an infinite canvas

khi ta vẽ những câu chuyện trên một bức nền vô tận

bạn đang tạo nên một biểu hiện thuần túy

is you're creating a more pure expression of what this medium is all about.

của loại hình nghệ thuật này.

We'll go by this a little quickly. You get the idea.

Ta đi nhanh 1 chút -- bạn hiểu rồi đó

I just want to get to the last panel.

Tôi chỉ muốn tới khung cuối cùng thôi.

[Cat 1: Pup! Earth to Pup! Cat 2: Come play baseball with us!]

(Tiếng cười)

(Laughter)

Đây rồi.

[Pup: Did either of you realize

that eventually the universe will be nothing but a thin, cold gas

(Tiếng cười).

spread across infinite, lonely space?]

[Cat 1: Oh ... Cat 2: We'd better hurry, then!]

(Tiếng cười)

(Laughter)

Just one more.

Một khung nữa.

Nói về bức nền vô tận nào.

Talk about your infinite canvas.

It's by a guy named Daniel Merlin Goodbrey, in Britain.

Cái này là của Daniel Merlin Goodbrey ở Anh.

Why is this important?

Tại sao nó quan trọng?

I think this is important because media --

Là bởi vì truyền thông,

all media --

truyền thông,

provide us a window back into our world.

cho ta một cánh cửa sổ xuyên vào thế giới trong ta.

Now, it could be that motion pictures and eventually, virtual reality,

Nó có thể là phim hoạt hình --

và cuối cùng, cái thực tế ảo, hay gì đó tương tự --

or something equivalent to it, some sort of immersive display,

có thể là loại trưng bày hàng loạt,

is going to provide us with our most efficient escape

sẽ cho ta một lối thoát hiệu quả nhất ra khỏi thế giới thực này.

from the world that we're in.

Đó là tại sao nhiều người chọn kể chuyện, là để quên đi.

That's why most people turn to storytelling, to escape.

But media provides us with a window back into the world we live in.

Nhưng truyền thông mang cho ta cánh cửa sổ

soi vào lại thế giới trong ta.

And when media evolve

Rồi khi truyền thông tiến hóa

so that the identity of the media becomes increasingly unique --

nó sẽ mang một danh tính mới độc đáo hơn.

because what you're looking at is comics cubed,

Bởi thứ mà bạn đang thấy là truyện tranh nhân ba:

you're looking at comics that are more comics-like

chúng trông giống truyện tranh hơn cả lúc trước nữa.

than they've ever been before --

when that happens, you provide people with multiple ways

Khi điều đó xảy ra, bạn cho mọi người mọi phương án

of reentering the world through different windows.

để xâm nhập lại thế giới qua nhiều cửa sổ khác nhau,

And when you do that, it allows them to triangulate the world they live in

và nó cho họ lồng ghép các thế giới họ sống

và nhận ra hình hà của chúng.

and see its shape.

Đó là tại sao tôi nghĩ nó quan trọng.

That's why I think this is important.

Trong nhiều lí do chứ, nhưng tôi phải đi rồi.

One of many reasons, but I've got to go now.

Thank you for having me.

Cám ơn vì đã lắng nghe.