Reviving New York's rivers -- with oysters! | Kate Orff

Hồi sinh những dòng sông ở New York -- bằng những con hàu!

Translator: Minh Trang Lai Reviewer: An Nguyen Ngoc

I am passionate about the American landscape

Tôi yêu tha thiết phong cảnh nước Mỹ

and how the physical form of the land,

và cách mà những hình thái vật lý của đất đai,

from the great Central Valley of California

từ thung lũng Trung Tâm của California

to the bedrock of Manhattan,

đến nền đá ở Manhattan,

has really shaped our history and our character.

thực sự định hướng cho lịch sử và tính cách của chúng ta.

But one thing is clear.

Nhưng có 1 điều rất rõ ràng.

In the last 100 years alone,

Trong suốt 100 năm qua,

our country -- and this is a sprawl map of America --

đất nước chúng ta -- và đây là 1 bản đồ nước Mỹ --

our country has systematically

một cách có hệ thống

flattened and homogenized the landscape

san phẳng và làm tương đồng phong cảnh

to the point where we've forgotten

đến độ chúng ta đã quên mất

our relationship with the plants and animals

mối liên hệ của mình với cây cỏ và động vật

that live alongside us

sống sát cạnh mình

and the dirt beneath our feet.

và đất bùn dưới chân.

And so, how I see my work contributing

Và công việc của tôi góp phần

is sort of trying to literally re-imagine these connections

hình dung lại những mối liên hệ này

and physically rebuild them.

và xây dựng lại chúng.

This graph represents what we're dealing with now

Biểu đồ này cho thấy điều mà chúng tôi đang giải quyết

in the built environment.

trong môi trường xây dựng.

And it's really a conflux

Và nó thực sự là 1 ngã ba

of urban population rising,

của sự tăng dân số thành thị,

biodiversity plummeting

sự đa dạng sinh học tụt dốc

and also, of course, sea levels rising

và đương nhiên, mực nước biển tăng lên

and climate changing.

và khí hậu thay đổi.

So when I also think about design,

Khi tôi nghĩ đến thiết kế,

I think about

tôi nghĩ rằng

trying to rework and re-engage

cần phải cố gắng để dàn xếp lại

the lines on this graph

những đường vẽ trong biểu đồ này

in a more productive way.

một cách hữu ích hơn.

And you can see from the arrow here

Và bạn có thể thấy từ mũi tên

indicating "you are here,"

biểu thị rằng bạn đang ở đây,

I'm trying to sort of blend and meld

tôi đang cố gắng phân loại mớ hỗn độn

these two very divergent fields

này thành 2 phạm vi riêng biệt

of urbanism and ecology,

của thành thị và sinh thái học,

and sort of bring them together in an exciting new way.

và đưa chúng lại 1 cách mới thú vị hơn.

So the era of big infrastructure is over.

Thời của những siêu cơ sở hạ tầng đã chấm dứt.

I mean, these sort of top-down,

Ý tôi là, những giải pháp bắt đầu ở tầm vĩ mô,

mono-functional, capital-intensive solutions

đơn chức, và đòi hỏi nhiều vốn

are really not going to cut it.

thực sự sẽ không được chấp nhận.

We need new tools and new approaches.

Chúng ta cần những công cụ mới và những phương pháp mới.

Similarly, the idea of architecture

Tương tự vậy, ý tưởng của kiến trúc

as this sort of object in the field,

ví như loại kiến trúc này trên cánh đồng,

devoid of context,

bỏ hết bối cảnh, :))

is really not the --

thực sự không phải là-- :))

excuse me, it's fairly blatant --

thật xin lỗi, nó khá là rõ ràng --:))

is really not the approach

nó không phải là phương pháp

that we need to take.

mà chúng ta cần.

So we need new stories,

Chúng ta cần những câu chuyện mới,

new heroes and new tools.

những anh hùng mới và những công cụ mới.

So now I want to introduce you to my new hero

Giờ tôi muốn giới thiệu đến các bạn anh hùng mới của tôi

in the global climate change war,

trong cuộc chiến chống lại sự thay đổi khí hậu toàn cầu

and that is the eastern oyster.

và đó là hàu phương Đông.

So, albeit a very small creature

Mặc dù nó chỉ là 1 sinh vật rất nhỏ

and very modest,

và rất giản dị,

this creature is incredible,

sinh vật này rất phi thường,

because it can agglomerate

bởi vì nó có thể tích tụ lại

into these mega-reef structures.

thành những cấu trúc siêu đá ngầm,

It can grow; you can grow it;

nó có thể lớn lên, bạn có thể nuôi lớn nó,

and -- did I mention? -- it's quite tasty.

và như tôi đã nói, nó khá là ngon nữa.

So the oyster was the basis

Những con hàu này từng là nền tảng

for a manifesto-like urban design project

của một dự án thiết kế đô thị có tính chất tuyên ngôn

that I did about the New York Harbor

mà tôi đã thực hiện về cảng New York,

called "oyster-tecture."

tên gọi là "kiến trúc hàu."

And the core idea of oyster-tecture is to harness the biological power

Và ý tưởng cốt lõi của kiến trúc hàu là khai thác năng lượng sinh học

of mussels, eelgrass and oysters --

từ những con trai, lươn và hàu --♫

species that live in the harbor --

những sinh vật sống ở cảng --

and, at the same time,

đồng thời,

harness the power of people

khai thác khả năng của những người

who live in the community

sống trong cộng đồng

towards making change now.

để tạo ra sự thay đổi.

Here's a map of my city, New York City,

Đây là bản đồ của thành phố tôi, New York,

showing inundation in red.

với những điểm ngập lụt bằng màu đỏ.

And what's circled is the site that I'm going to talk about,

Và phần được khoanh tròn là địa điểm tôi sẽ đề cập tới,

the Gowanus Canal and Governors Island.

kênh Gowanus và đảo Governors.

If you look here at this map,

Nếu bạn nhìn vào bản đồ này,

showing everything in blue

tất cả phần màu xanh

is out in the water,

chỉ nước,

and everything in yellow is upland.

và tất cả những điểm màu vàng là trên cạn.

But you can see, even just intuit, from this map,

Nhưng bạn có thể nhìn thấy, chỉ qua trực cảm từ bản đồ này,

that the harbor has dredged and flattened,

bến cảng đã bị nạo vét và san phẳng dần,

and went from a rich, three-dimensional mosaic to flat muck

và biến đổi từ một bức tranh sinh thái giàu có thành một mớ bùn và rác

in really a matter of years.

trong vài năm.

Another set of views of actually the Gowanus Canal itself.

Những góc nhìn khác về kênh Gowanus.

Now the Gowanus is particularly smelly -- I will admit it.

Hiện giờ Gowanus đang bốc mùi hôi thối -- tôi sẽ thừa nhận điều đó.

There are problems of sewage overflow

Vấn đề nằm ở sự chảy tràn của nước thải

and contamination,

và sự nhiễm bẩn,

but I would also argue that almost every city

những tôi cũng biện luận rằng phần lớn mọi thành phố

has this exact condition,

đều có tình trạng tương tự,

and it's a condition that we're all facing.

và đó là điều mà tất cả chúng ta đều phải đối mặt.

And here's a map of that condition,

Và đây là bản đồ của tình trạng này,

showing the contaminants in yellow and green,

chỉ chất gây ô nhiễm bằng màu vàng và xanh,

exacerbated by this new flow of

khuếch tán thêm bởi dòng chảy mới

storm-surge and sea-level rise.

của sóng cồn và mực nước biển tăng.

So we really had a lot to deal with.

Và chúng ta thực sự có rất nhiều điều cần làm.

When we started this project,

Khi chúng tôi bắt đầu dự án này,

one of the core ideas was to look back in history

1 trong nhứng ý tưởng cốt lõi là nhìn lại lịch sử

and try to understand what was there.

và cố gắng tìm hiểu cái gì đã ở đó.

And you can see from this map,

Và bạn có thể thấy từ bản đồ này,

there's this incredible geographical signature

đó là dấu hiệu địa lý phi thường

of a series of islands

của 1 chuỗi các đảo

that were out in the harbor

nằm ngoài bến cảng

and a matrix of salt marshes and beaches

cùng các đầm lầy mặn và các bãi biển

that served as natural wave attenuation

nơi làm suy yếu đi các con sóng tự nhiên

for the upland settlement.

cho vùng dân cư phía trên.

We also learned at this time

Chúng tôi cũng nhận ra rằng, vào thời điểm đó

that you could eat an oyster about the size of a dinner plate

bạn có thể ăn 1 con hàu lớn bằng cả cái đĩa

in the Gowanus Canal itself.

ở kênh Gowanus.

So our concept is really this back-to-the-future concept,

Ý niệm của chúng tôi thực sự hướng tới tương lai,

harnessing the intelligence of that land settlement pattern.

khai thác trí thông minh của các mô hình định cư trên cạn.

And the idea has two core stages.

Và ý tưởng này có 2 giai đoạn cốt lõi.

One is to develop a new artificial ecology,

Một là phát triển một hệ sinh thái nhân tạo mới,

a reef out in the harbor,

một rặng đá ngầm nằm ngoài bến cảng,

that would then protect new settlement patterns

giúp bảo vệ các mô hình định cư mới

inland and the Gowanus.

ở vùng nội địa và Gowanus.

Because if you have cleaner water and slower water,

Bởi vì nếu bạn có nước sạch hơn và chậm hơn,

you can imagine a new way of living with that water.

bạn có thể tưởng tượng ra 1 cách sống mới với nguồn nước đó.

So the project really addresses these three core issues

Và dự án này thực sự chú tâm vào 3 vấn đề cốt lõi

in a new and exciting way, I think.

theo 1 cách mới và thú vị.

Here we are, back to our hero, the oyster.

Và giờ, quay trở lại với những con hàu anh hùng của chúng ta.

And again, it's this incredibly exciting animal.

Một lần nữa, nó là 1 sinh vật thú vị 1 cách lạ thường.

It accepts algae and detritus in one end,

Nó ăn tảo và các mảnh vụn,

and through this beautiful, glamorous

rồi thông qua các hệ cơ quan dạ dày

set of stomach organs,

đẹp quyến rũ này,

out the other end comes cleaner water.

trả lại nước sạch hơn.

And one oyster can filter up to 50 gallons of water a day.

1 con hàu có thể lọc tới 50 gallon nước mỗi ngày.

Oyster reefs also covered

Mảng đá ngầm hàu cũng chiếm tới

about a quarter of our harbor

khoảng 1/4 bến cảng của chúng ta

and were capable of filtering water in the harbor in a matter of days.

và có khả năng lọc nước ở cảng nhanh thôi.

They were key in our culture and our economy.

Chúng chính là chìa khóa cho văn hóa và nền kinh tế của chúng ta.

Basically, New York was built

Về cơ bản, New York được xây dựng

on the backs of oystermen,

trên lưng của những người bắt sò,

and our streets were literally built over oyster shells.

và những con phố này được xây dựng trên những vỏ hàu.

This image

Bức ảnh này

is an image of an oyster cart,

chụp 1 xe bán hàu,

which is now as ubiquitous as the hotdog cart is today.

giờ thì đã trở thành những xe bán hotdog thường ngày.

So again, we got the short end of the deal there.

Và 1 lần nữa, chúng ta nhận lấy sự kết thúc ngắn ngủi ở đây.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Finally, oysters can attenuate

Cuối cùng thì, những con hàu có thể làm suy giảm sóng biển

and agglomerate onto each other

và gắn vào nhau

and form these amazing natural reef structures.

tạo nên những cấu trúc đá ngầm tự nhiên tuyệt diệu.

They really become nature's wave attenuators.

Chúng thực sự trở thành những kẻ làm suy giảm sóng của tự nhiên.

And they become the bedrock

Và chúng trở thành những nền đá

of any harbor ecosystem.

của bất kỳ hệ sinh thái cảng nào.

Many, many species depend on them.

Rất nhiều, rất nhiều sinh vật phụ thuộc vào chúng.

So we were inspired by the oyster,

Và chúng tôi bị ấn tượng bởi những con hàu,

but I was also inspired by the life cycle of the oyster.

đồng thời bởi vòng đời của chúng.

It can move from a fertilized egg

Nó có thể chuyển từ một cái trứng đã được thụ tinh

to a spat, which is when they're floating through the water,

thành một ấu trùng hàu trôi nổi trong nước,

and when they're ready to attach onto another oyster,

và khi chúng sẵn sàng gắn vào 1 con hàu khác,

to an adult male oyster or female oyster,

rồi trở thành 1 con hàu trưởng thành, đực hay cái.,

in a number of weeks.

chỉ trong vài tuần.

We reinterpreted this life cycle

Chúng tôi đã diễn giải lại vòng đời này

on the scale of our sight

trên khuôn mẫu trưng bày

and took the Gowanus

và lấy Gowanus

as a giant oyster nursery

như là 1 vườn ươm hàu khổng lồ

where oysters would be grown up in the Gowanus,

nơi mà hàu có thể được nuôi lớn ở kênh Gowanus,

then paraded down in their spat stage

và tập hợp lại ở giai đoạn ấu trùng

and seeded out on the Bayridge Reef.

rồi được cấy ở mảng đá ngầm Bayridge.

And so the core idea here

Và ý tưởng cốt lõi ở đây là

was to hit the reset button

nhấn nút tái khởi động

and regenerate an ecology over time

và tái thiết một hệ sinh thái

that was regenerative and cleaning

sao cho thật sạch

and productive.

và năng suất.

How does the reef work? Well, it's very, very simple.

Vậy dải đá ngầm hoạt động thế nào? Rất, rất đơn giản.

A core concept here

Khái niệm cơ bản

is that climate change

chính là sự thay đổi khí hậu

isn't something that --

không phải là cái thứ mà--

the answers won't land down from the Moon.

câu trả lời sẽ không từ trên trời rơi xuống

And with a $20 billion price tag,

Và với cái giá 20 tỉ đô,

we should simply start and get to work with what we have now

chúng ta nên bắt đầu và làm việc với những gì chúng ta có

and what's in front of us.

và những gì đang chờ chúng ta phía trước.

So this image is simply showing --

Bức ảnh này đơn giản chỉ ra,

it's a field of marine piles

đây là phạm vi của cọc biển

interconnected with this woven fuzzy rope.

nối liền với các sợi thừng được bện chặt.

What is fuzzy rope, you ask?

Bạn đang hỏi chúng là gì phải ko?

It's just that; it's this very inexpensive thing,

Chúng chỉ là những thứ rất rẻ tiền,

available practically at your hardware store, and it's very cheap.

có sẵn ở kho dụng cụ nhà bạn.

So we imagine that we would actually

Và thử tưởng tượng xem chúng ta thực sự

potentially even host a bake sale

có khả năng tổ chức 1 buổi bán hàng

to start our new project.

để bắt đầu dự án mới của mình.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So in the studio, rather than drawing,

Và trong các xưởng, hơn là ngồi vẽ,

we began to learn how to knit.

chúng tôi đã bắt đầu học đan.

The concept was to really knit this rope together

Nội dung là thực sự bện các sợi thừng lại với nhau

and develop this new soft infrastructure

và phát triển 1 cơ sở hạ tầng mềm mới

for the oysters to grow on.

để hàu có thể sinh trưởng trong đó.

You can see in the diagram how it grows over time

Bạn có thể nhìn thấy ở biểu đồ này chúng phát triển như thế nào

from an infrastructural space

từ 1 khoảng trống hạ tầng

into a new public urban space.

thành 1 cộng đồng thành thị mới.

And that grows over time dynamically

Và chúng phát triển 1 cách mãnh liệt

with the threat of climate change.

với mối đe dọa của sự thay đổi khí hậu.

It also creates this incredibly interesting, I think,

Đồng thời chúng tạo ra những điều cực kỳ thú vị khác,

new amphibious public space,

một không gian lưỡng cư công cộng mới,

where you can imagine working,

nơi bạn có thể hình dung ra cách làm việc,

you can imagine recreating in a new way.

bạn có thể hình dung tái sáng tạo theo 1 cách mới.

In the end, what we realized we were making

Và cuối cùng, chúng tôi nhận ra rằng mình đang tạo ra

was a new blue-green watery park

1 công viên nước mới

for the next watery century --

cho thế kỷ nước tiếp theo --

an amphibious park, if you will.

một công viên lưỡng cư.

So get your Tevas on.

Vậy nên hãy mặc bộ Tevas vào đi.

So you can imagine scuba diving here.

Bạn có thể tưởng tượng ra việc lặn với bình khí nén ở đây.

This is an image of high school students,

Đây là 1 bức ảnh của các học sinh trung học,

scuba divers that we worked with on our team.

các thợ lặn đang làm việc với chúng tôi.

So you can imagine a sort of new manner of living

Bạn có thể hình dung ra 1 cách sống mới

with a new relationship with the water,

với 1 mối quan hệ mới với nước,

and also a hybridizing of recreational and science programs

đồng thời sự kết hợp các chương trình khoa học và giải trí

in terms of monitoring.

dưới dạng giám sát.

Another new vocabulary word for the brave new world:

1 từ vựng mới cho thế giới dũng cảm này:

this is the word "flupsy" --

đó là "flupsy".

it's short for "floating upwelling system."

Đó là từ viết tắt của hệ thống nhà nổi.

And this glorious, readily available device

Và với thiết bị tuyệt vời có sẵn này

is basically a floating raft

đơn giản là là 1cái bè nổi

with an oyster nursery below.

với vườn ươm hàu ở phía dưới.

So the water is churned through this raft.

Và nước được khuấy tung lên với cái bè này.

You can see the eight chambers on the side

Và bạn có thể thấy 8 cái hốc trong đó

host little baby oysters and essentially force-feed them.

nơi chứa các con hàu con và nuôi lớn chúng.

So rather than having 10 oysters,

Và thay vì 10 con hàu,

you have 10,000 oysters.

giờ bạn có 10 000 con.

And then those spat are then seeded.

Và rồi những quả trứng này sẽ được gieo trồng.

Here's the Gowanus future

Và đây là tương lai của Gowanus

with the oyster rafts on the shorelines --

với các tấm bè hàu ở bờ biển --

the flupsification of the Gowanus.

1 hệ thống "flupsy" của Gowanus.

New word.

Từ mới đó.

And also showing oyster gardening for the community

Và đồng thời những con hàu được ươm trồng cho cộng đồng

along its edges.

dọc theo bờ kênh.

And finally, how much fun it would be

Cuối cùng, sẽ thật thú vị

to watch the flupsy parade

khi nhìn thấy 1 cuộc diễu binh của "flupsy"

and cheer on the oyster spats

và chúc mừng những quả trứng hàu

as they go down to the reef.

bởi chúng sẽ chìm xuống mảng đá ngầm.

I get asked two questions about this project.

Tôi đã được hỏi 2 điều về dự án này.

One is: why isn't it happening now?

Một là, tại sao ko thực hiện nó ngay bây giờ?

And the second one is: when can we eat the oysters?

Và hai là, khi nào thì chúng ta có thể ăn những con hàu đó?

And the answer is: not yet, they're working.

Câu trả lời là, chưa phải bây giờ, chúng đang làm việc.

But we imagine, with our calculations,

Nhưng với tính toán của chúng tôi,

that by 2050,

thì khoảng năm 2050,

you might be able to sink your teeth into a Gowanus oyster.

bạn có khả năng ăn 1 con hàu Gowanus đấy.

To conclude, this is just one cross-section

Tóm lại, đó chỉ là 1 bộ phận tiêu biểu

of one piece of city,

của thành phố,

but my dream is, my hope is,

nhưng ước mơ của tôi, hi vọng của tôi là,

that when you all go back to your own cities

khi bạn quay trở lại thành phố của mình,

that we can start to work together and collaborate

chúng ta có thể cùng hợp tác

on remaking and reforming

để gây chú ý và sửa đổi

a new urban landscape

phong cảnh của thành phố mình

towards a more sustainable, a more livable

hướng tới 1 tương lai bền vững hơn,

and a more delicious future.

sống động hơn và ngon hơn nữa.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)