Reviving New York's rivers -- with oysters! | Kate Orff

Tłumaczenie: Jan Sandorski Korekta: Marcin Kasiak

I am passionate about the American landscape

Fascynuje mnie amerykański krajobraz

and how the physical form of the land,

i to, jak fizyczna forma ziemi,

from the great Central Valley of California

od Doliny Kalifornijskiej

to the bedrock of Manhattan,

do skał Manhattanu,

has really shaped our history and our character.

kształuje naszą historię i nasz charakter.

But one thing is clear.

Jedno jest pewne.

In the last 100 years alone,

Przez ostatnie 100 lat,

our country -- and this is a sprawl map of America --

nasz kraj -- to jest mapa przedmieść w Ameryce --

our country has systematically

systematycznie

flattened and homogenized the landscape

wyrównuje i homogenizuje krajobraz,

to the point where we've forgotten

do tego stopnia, że zapomnieliśmy

our relationship with the plants and animals

o naszych związkach z roślinami i zwierzętami,

that live alongside us

żyjących pośród nas

and the dirt beneath our feet.

i o glebie pod naszymi stopami.

And so, how I see my work contributing

Swoją pracę rozumiem więc

is sort of trying to literally re-imagine these connections

jako próbę odtworzenia tych powiązań

and physically rebuild them.

i ich fizycznej odbudowy.

This graph represents what we're dealing with now

Ten schemat pokazuje, z czym mamy do czynienia

in the built environment.

w zakresie budynków.

And it's really a conflux

To kombinacja

of urban population rising,

rosnącej miejskiej populacji,

biodiversity plummeting

niknącej bioróżnorodności

and also, of course, sea levels rising

i oczywiście także podnoszenia się poziomu mórz

and climate changing.

i zmian klimatycznych.

So when I also think about design,

Kiedy myślę o projektowaniu,

I think about

myślę o tym,

trying to rework and re-engage

by przerobić i odmienić

the lines on this graph

linie na tym wykresie

in a more productive way.

w bardziej produktywny sposób.

And you can see from the arrow here

Jak widać, od tej strzałki tutaj

indicating "you are here,"

wskazującej gdzie jesteśmy

I'm trying to sort of blend and meld

próbuję połączyć

these two very divergent fields

dwie bardzo odmienne dyscypliny --

of urbanism and ecology,

urbanistykę i ekologię,

and sort of bring them together in an exciting new way.

aby zbliżyć je do siebie na nowo.

So the era of big infrastructure is over.

Epoka wielkiej infrastruktury się skończyła.

I mean, these sort of top-down,

Takie odgórne jednofunkcyjne rozwiązania,

mono-functional, capital-intensive solutions

wymagające wielkiego kapitału,

are really not going to cut it.

naprawdę nie dadzą rady.

We need new tools and new approaches.

Potrzebujemy nowych narzędzi i nowego podejścia.

Similarly, the idea of architecture

Podobnie, koncepcja architektury,

as this sort of object in the field,

np. takiego obiektu w terenie,

devoid of context,

wyrwanego z kontekstu

is really not the --

to naprawdę nie --

excuse me, it's fairly blatant --

przepraszam, powiem dosadnie --

is really not the approach

to nie jest podejście,

that we need to take.

którego potrzebujemy.

So we need new stories,

Potrzebujemy nowych wątków,

new heroes and new tools.

nowych bohaterów i nowych narzędzi.

So now I want to introduce you to my new hero

Chcę wam przedstawić nowego bohatera

in the global climate change war,

w wojnie z globalnymi zmianami klimatu,

and that is the eastern oyster.

oto ostryżyca.

So, albeit a very small creature

Ta mała ostryga

and very modest,

wygląda niepozornie,

this creature is incredible,

ale jest niesamowita,

because it can agglomerate

bo potrafi gromadzić się

into these mega-reef structures.

tworząc wielkie rafowe struktury

It can grow; you can grow it;

i rośnie, można ją hodować

and -- did I mention? -- it's quite tasty.

i co więcej, jest dość smaczna.

So the oyster was the basis

Ostrygi są więc podstawą

for a manifesto-like urban design project

projektu-manifeście zagospodarowania terenów miejskich,

that I did about the New York Harbor

jaki zrobiłam na przykładzie Portu w Nowym Jorku,

called "oyster-tecture."

i nazwałam "ostryg-tekturą".

And the core idea of oyster-tecture is to harness the biological power

Głównym założeniem "ostryg-tektury" jest wykorzystanie

of mussels, eelgrass and oysters --

biologicznego potencjału małż, trawy morskiej i ostryg --

species that live in the harbor --

gatunków żyjących w portach --

and, at the same time,

i jednocześnie,

harness the power of people

wykorzystanie energii ludzi

who live in the community

ze społeczności,

towards making change now.

aby dokonać zmian już teraz.

Here's a map of my city, New York City,

To jest mapa mojego miasta, Nowego Jorku,

showing inundation in red.

na czerwono zaznaczono tereny zalewowe.

And what's circled is the site that I'm going to talk about,

Kółko oznacza miejsce, o którym będę mówić,

the Gowanus Canal and Governors Island.

Kanał Gowanus i Wyspa Governors Island.

If you look here at this map,

Na tej mapie widać,

showing everything in blue

wszystko to, co zaznaczono na niebiesko

is out in the water,

to woda,

and everything in yellow is upland.

a to, co na żółto to ląd.

But you can see, even just intuit, from this map,

Widać jednak, nawet intuicyjnie,

that the harbor has dredged and flattened,

że port pogłębiano i wyrównywano,

and went from a rich, three-dimensional mosaic to flat muck

i zmieniono z bogatej, trójwymiarowej, mozaiki w płaskie paskudztwo

in really a matter of years.

w raptem kilka lat.

Another set of views of actually the Gowanus Canal itself.

Parę ujęć samego Kanału Gowanus.

Now the Gowanus is particularly smelly -- I will admit it.

Kanał ten szczególnie brzydko pachnie -- przyznaję.

There are problems of sewage overflow

Są problemy z odprowadzaniem ścieków

and contamination,

i zanieczyszczeniem.

but I would also argue that almost every city

Jednak prawie każde miasto

has this exact condition,

ma takie same problemy,

and it's a condition that we're all facing.

z którymi wszyscy musimy się zmierzyć.

And here's a map of that condition,

Oto mapa tego stanu,

showing the contaminants in yellow and green,

zanieczyszczenia na żółto i zielono,

exacerbated by this new flow of

drażnione tym nowym pływem,

storm-surge and sea-level rise.

zalew sztormowy oraz poziom morza się podnosi.

So we really had a lot to deal with.

Mamy wiele problemów do opanowania.

When we started this project,

Gdy zaczynaliśmy projekt,

one of the core ideas was to look back in history

ważnym aspektem było badanie historii

and try to understand what was there.

i zrozumienie co się tu znajdowało.

And you can see from this map,

Jak widać z tej mapy,

there's this incredible geographical signature

mamy do czynienia z geograficznym schematem

of a series of islands

szeregu wysp,

that were out in the harbor

które znajdowały się w porcie

and a matrix of salt marshes and beaches

i matrycą słonych bagien i plaż,

that served as natural wave attenuation

które służyły jako naturalne falochrony

for the upland settlement.

dla osiedli na lądzie.

We also learned at this time

Wtedy pojęliśmy, że można było wyłowić

that you could eat an oyster about the size of a dinner plate

i zjeść ostrygę wielkości talerza

in the Gowanus Canal itself.

z samego Kanału Gowanus.

So our concept is really this back-to-the-future concept,

Nasz koncept jest jak Powrót do Przyszłości,

harnessing the intelligence of that land settlement pattern.

wykorzystanie inteligentnego wzoru osiedli na lądzie.

And the idea has two core stages.

Pomysł ma dwa główne etapy.

One is to develop a new artificial ecology,

Sztuczny rozwój nowego ekosystemu,

a reef out in the harbor,

w postaci rafy w porcie, która by chroniła

that would then protect new settlement patterns

nowe rozłożenie osiedli na lądzie,

inland and the Gowanus.

oraz Kanału Gowanus.

Because if you have cleaner water and slower water,

Jeśli mamy czystszą i wolniejszą wodę,

you can imagine a new way of living with that water.

możemy w nowy sposób z nią żyć.

So the project really addresses these three core issues

Projekt odnosi się do tych trzech poważnych wątków

in a new and exciting way, I think.

w nowy ekscytujący sposób.

Here we are, back to our hero, the oyster.

Wróćmy do naszego bohatera - ostrygi.

And again, it's this incredibly exciting animal.

Jest to niesamowite zwierzę.

It accepts algae and detritus in one end,

Pochłania algi i różne cząsteczki w wodzie

and through this beautiful, glamorous

i, przez ten wspaniały i piękny

set of stomach organs,

system organów trawiących,

out the other end comes cleaner water.

wydala czystą wodę.

And one oyster can filter up to 50 gallons of water a day.

Jedna ostryga filtruje aż do 190 litrów wody dziennie.

Oyster reefs also covered

Rafy ostryg pokrywały

about a quarter of our harbor

około 25% naszego portu

and were capable of filtering water in the harbor in a matter of days.

i mogły przefiltrować całą wodę w kilka dni.

They were key in our culture and our economy.

Były kluczowym elementem w kulturze i gospodarce.

Basically, New York was built

Nowy Jork zbudowano

on the backs of oystermen,

rękami handlarzy ostryg,

and our streets were literally built over oyster shells.

a nasze ulice wybudowano dosłownie

This image

na skorupach ostryg.

is an image of an oyster cart,

To jest obraz wozu z ostrygami,

which is now as ubiquitous as the hotdog cart is today.

był wszechobecny, jak wózki z hot-dogami dzisiaj.

So again, we got the short end of the deal there.

Lecz na tym wychodzimy ja Zabłocki na mydle.

(Laughter)

(Śmiech)

Finally, oysters can attenuate

Ostrygi się same nawzajem rozkładają

and agglomerate onto each other

i gromadzą się na pozostałościach innych jednostek

and form these amazing natural reef structures.

formując wspaniałe naturalne rafy.

They really become nature's wave attenuators.

One są falochronami natury.

And they become the bedrock

Stają się podłożem

of any harbor ecosystem.

każdego portowego ekosystemu.

Many, many species depend on them.

Wiele gatunków jest od nich zależnych.

So we were inspired by the oyster,

Zainspirowały na ostrygi,

but I was also inspired by the life cycle of the oyster.

lecz także ich cykl życia.

It can move from a fertilized egg

Rozwijają się od zapłodnionego jajeczka,

to a spat, which is when they're floating through the water,

w ikrę dryfującą w wodzie

and when they're ready to attach onto another oyster,

gotową do przyczepienia się

to an adult male oyster or female oyster,

do innej, dorosłej męskiej lub żeńskiej, ostrygi

in a number of weeks.

w kilka tygodni.

We reinterpreted this life cycle

Nauczyliśmy się tego cyklu

on the scale of our sight

bazując na obserwacji

and took the Gowanus

i użyliśmy Kanału Gowanus

as a giant oyster nursery

do wyhodowania ikry ostrygi.

where oysters would be grown up in the Gowanus,

Ostrygi rosną w Kanale Gowanus,

then paraded down in their spat stage

spławiane jako ikra

and seeded out on the Bayridge Reef.

i zagnieżdżone na Refie Bayridge.

And so the core idea here

Chodzi głównie o to,

was to hit the reset button

by zresetować i zregenerować

and regenerate an ecology over time

ekosystem do stadium, w którym

that was regenerative and cleaning

był samoregenerujący, oczyszczający

and productive.

i produktywny.

How does the reef work? Well, it's very, very simple.

Jak działa ref? To bardzo proste.

A core concept here

Głównym założeniem jest fakt,

is that climate change

że odpowiedź na problemy klimatyczne

isn't something that --

nie spadnie nam z nieba

the answers won't land down from the Moon.

z plakietką "20 miliardów dolarów",

And with a $20 billion price tag,

i po kłopocie.

we should simply start and get to work with what we have now

Musimy zacząć pracować tym co mamy

and what's in front of us.

i co jest wokół nas.

So this image is simply showing --

Ta grafika pokazuje

it's a field of marine piles

pole morskich słupów

interconnected with this woven fuzzy rope.

połączonych tą futrzaną linką.

What is fuzzy rope, you ask?

O co chodzi z tą linką?

It's just that; it's this very inexpensive thing,

Jest ona bardzo tania,

available practically at your hardware store, and it's very cheap.

osiągalna w każdym sklepie z narzędziami.

So we imagine that we would actually

Myśleliśmy nawet by sprzedawać

potentially even host a bake sale

ciasteczka, by rozpocząć

to start our new project.

nasz nowy projekt.

(Laughter)

(Śmiech)

So in the studio, rather than drawing,

W naszym studio, zamiast rysować

we began to learn how to knit.

nauczyliśmy się robić na drutach.

The concept was to really knit this rope together

Chcieliśmy połączyć tę linkę tak,

and develop this new soft infrastructure

by stworzyła ona miękkie podłoże

for the oysters to grow on.

do hodowli ostryg.

You can see in the diagram how it grows over time

Na wykresie widać jak taki obszar się rozwija,

from an infrastructural space

z przestrzeni użytkowej

into a new public urban space.

w publiczną, miejską.

And that grows over time dynamically

Rozwój jest dynamiczny

with the threat of climate change.

i odpowiada na zagrożenia klimatyczne.

It also creates this incredibly interesting, I think,

Tworzy się niezwykle ciekawa,

new amphibious public space,

ziemnowodna publiczna przestrzeń,

where you can imagine working,

w której można pracować lub odpoczywać

you can imagine recreating in a new way.

w zupełnie nowy sposób.

In the end, what we realized we were making

Kończąc. Zrozumieliśmy, że tworzymy

was a new blue-green watery park

nowy niebiesko-zielony wodnisty park

for the next watery century --

na przyszły, wodnisty wiek --

an amphibious park, if you will.

ziemnowodny park.

So get your Tevas on.

Załóżcie klapki na basen.

So you can imagine scuba diving here.

Będzie można nurkować.

This is an image of high school students,

Oto zdjęcie studentów,

scuba divers that we worked with on our team.

nurków, z którymi pracowaliśmy.

So you can imagine a sort of new manner of living

Można powiedzieć, nowy sposób na życie,

with a new relationship with the water,

nowy stosunek do wody.

and also a hybridizing of recreational and science programs

Łączenie programów rekreacyjnych z naukowymi,

in terms of monitoring.

w celu stałego kontrolowania.

Another new vocabulary word for the brave new world:

Mamy nowe pojęcie dla nowego świata:

this is the word "flupsy" --

To słowo to pływus.

it's short for "floating upwelling system."

Pływający system wykorzystujący ruch wody.

And this glorious, readily available device

To cudowne, już gotowe urządzenie,

is basically a floating raft

jest, w zasadzie, tratwą

with an oyster nursery below.

z hodowlą ostryg po spodem.

So the water is churned through this raft.

Woda przepływa przez tratwę.

You can see the eight chambers on the side

Po bokach widać osiem komór

host little baby oysters and essentially force-feed them.

zawierających małe ostrygi i karmiących je.

So rather than having 10 oysters,

Zamiast 10 ostryg,

you have 10,000 oysters.

mamy 10 000.

And then those spat are then seeded.

Ich ikra jest rozsiewana.

Here's the Gowanus future

Oto przyszłość Kanału Gowanus,

with the oyster rafts on the shorelines --

tratwy z ostrygami wzdłuż brzegu --

the flupsification of the Gowanus.

"pływusacja" Kanału.

New word.

Nowe słowo.

And also showing oyster gardening for the community

Widać także zbiory ostryg

along its edges.

wzdłuż brzegu.

And finally, how much fun it would be

Czy nie byłoby wspaniale

to watch the flupsy parade

zobaczyć paradę pływusów

and cheer on the oyster spats

i wiwatować na cześć ikry ostryg

as they go down to the reef.

spływającej do refu.

I get asked two questions about this project.

Ludzie pytają mnie o dwie rzeczy.

One is: why isn't it happening now?

Czemu nie dzieje się to wszystko już dziś?

And the second one is: when can we eat the oysters?

Oraz, kiedy będzie można zjeść te ostrygi?

And the answer is: not yet, they're working.

Odpowiedź brzmi. Nie teraz, one pracują.

But we imagine, with our calculations,

Według naszych obliczeń

that by 2050,

około roku 2050

you might be able to sink your teeth into a Gowanus oyster.

będzie można delektować się ostrygą z Gowanus.

To conclude, this is just one cross-section

To jest tylko jeden przekrój,

of one piece of city,

jednej części miasta.

but my dream is, my hope is,

Lecz moim marzeniem jest

that when you all go back to your own cities

byście po powrocie do waszych miast

that we can start to work together and collaborate

zaczęli z nami współpracę

on remaking and reforming

nad odtworzeniem i uformowaniem

a new urban landscape

nowego krajobrazu miejskiego,

towards a more sustainable, a more livable

nad przyszłością łatwiejszą do utrzymania i do życia,

and a more delicious future.

która będzie także smaczniejsza.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)